EKONOMIA ROZWOJU

Egzamin 11 grudnia

BRAK PIERWSZEGO WYKŁADU…

Restrukturyzacja przedsiębiorstwa, jako przesłanka rozwoju gospodarki

Przesłanki restrukturyzacji wynikają z naturalnego dążenia przedsiębiorstw do własnego rozwoju w celu osiągnięcia wysokiej pozycji ekonomicznej, finansowej i rynkowej. Proces ten jest wielostronny i ciągły. Przedsiębiorstwa muszą także dostosowywać się do zmian zachodzących w ich otoczeniu zewnętrznym. Zmiany te wynikają z nasilenia się konkurencji międzynarodowej, globalizacji rynku, zmian w systemie prawnym kraju czy polityce fiskalnej, kredytowej

W Polsce procesy restrukturyzacji dokonywały się od początku procesu transformacji i procesu integracji z UE. Związane były z dostosowaniem całej gospodarki i funkcjonujących w niej podmiotów do nowych rynkowych reguł gospodarowania. Restrukturyzacja była silnie powiązana z procesami prywatyzacji. Często najpierw następowała restrukturyzacja podmiotów gospodarczych, gdyż wówczas więcej inwestorów decydowało się zakupić te podmioty. Innym rozwiązaniem była wcześniejsza prywatyzacja i wniesienie środków finansowych przez nowego właściciela, co umożliwiało potem dokonanie skutecznej restrukturyzacji. Restrukturyzacja w Polsce miała głębszy charakter, szerszy zakres ze względu na istniejącą lukę rozwojową między Polską gospodarką a krajami rozwiniętymi. Rozwój gospodarki wymagał restrukturyzacji w skali mikro- i makroekonomicznej

Mikrorestrukturyzacja zachodzi na szczeblu przedsiębiorstwa. Oznacza przekształcenie w różnych dziedzinach działalności przedsiębiorstw połączone ze zmianą formy własności przedsiębiorstwa

Restrukturyzacja ma prowadzić do zapewnienia konkurencyjności przedsiębiorstwa wobec innych partnerów rynkowych i przynosić ekonomiczne efekty. Uważa się, że powinna mieć charakter radykalny zrywający w pewnym stopniu z przeszłością i powinna być wprowadzona szybko tak, aby przedsiębiorstwo miało równowagę wewnętrzną

Rodzaje restrukturyzacji przedsiębiorstwa:

1. z punktu widzenia obszarów działalności przedsiębiorstwa

• restrukturyzacja własnościowa

• restrukturyzacja produkcyjna, która oznacza zmiany w sferze produkcji; mogą obejmować

• majątek produkcyjny

• technikę produkcyjną

• unowocześnienie produktów

• restrukturyzację zatrudnienia

• restrukturyzacja organizacyjna polega na

• tworzeniu niezbędnych struktur przedsiębiorstwa

• wprowadzeniu nowych stanowisk pracy związanych ze zmianami technologicznymi

• zwiększeniu odpowiedzialności za wykonanie zadań

• kształtowaniu nowej świadomości managerskiej w zakresie odpowiedzialności za rozwój przedsiębiorczości

• restrukturyzacja finansowa, która obejmuje

• zmiany w strukturze kapitału

• utrzymanie odpowiedniego wskaźnika płynności finansowej

• decyzję, co do emisji obligacji

1. z punktu widzenia zakresu działań restrukturyzacyjnych

• restrukturyzacja cząstkowa ograniczona do wybranej dziedziny działalności przedsiębiorstwa

• restrukturyzacja kompleksowa i skoordynowana, gdy zmiany zachodzą jednocześnie w wielu obszarach (kultura organizacyjna, cele działalności, produkcja)

• restrukturyzacja nieskoordynowana („od czasu do czasu”) podejmowana w sytuacji pogorszenia się położenia ekonomiczno-finansowego

1. w zależności od sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa

• restrukturyzacja naprawcza występuje wówczas, gdy przedsiębiorstwo znajduje się w złej sytuacji ekonomiczno-finansowej, która zagraża dalszemu funkcjonowaniu. Jest alternatywą dla upadłości lub likwidacji. Nie ma ona kompleksowego charakteru. Dotyczy wybranych obszarów działalności, żeby poprawić położenie przedsiębiorstwa, np.: obejmuje upłynnienie nadmiernego majątku trwałego i obrotowego, redukcję zatrudnienia. Zwana jest ratunkową. Ma w stosunkowo krótkim czasie zapewnić minimalne warunki przetrwania

• restrukturyzacja rozwojowa jest podejmowana, gdy przedsiębiorstwo jest w dobrej kondycji ekonomicznej. Obejmuje ona kilka lat (3-5). Ma charakter głęboki i kompleksowy. Przeobrażenia struktur przedsiębiorstwa dotyczą niemal wszystkich dziedzin działalności w celu wzrostu efektywności ekonomicznej i wzmocnienia pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa wobec innych podmiotów. Wiąże się z dokonywaniem zmian jakościowych w strukturze podmiotowej i przedmiotowej, np.: podejmowanie nowych dziedzin działalności, zdobycie nowych rynków zbytu i rozwój eksportu, ochrona środowiska. W ramach tej restrukturyzacji wyróżnia się:

• restrukturyzację dostosowawczą (adaptacyjną). Polega ona na szybkim i skutecznym wprowadzeniu zmian w przedsiębiorstwie pod wpływem zmian w jego otoczeniu zewnętrznym. Jest to adaptacja przedsiębiorstwa do zmian zewnętrznych, zapobiega pogarszaniu się pozycji ekonomicznej i konkurencyjności na rynku oraz zapewnia stabilność istnienia przedsiębiorstwa

• restrukturyzacja antycypacyjna. Jest ona realizowana na podstawie przewidywanych istotnych zmian w otoczeniu zewnętrznym przedsiębiorstwa. Podejmowana jest z pewnym wyprzedzeniem czasowym w stosunku do prognozowanych zmian, dzięki czemu może się do nich lepiej dostosować. Celem przedsiębiorstwa jest dążenie do uzyskania przewagi konkurencyjnej i wzmocnienia pozycji rynkowej, aż do osiągnięcia pozycji lidera

• restrukturyzacja kreatywna występuje, gdy przedsiębiorstwo podejmuje próbę dokonania zmian w swoim otoczeniu w celu umocnienia pozycji w grupie liderów i osiągnięcia przewagi konkurencyjnej. Wpływa na zmiany w otoczeniu zewnętrznym, np.: wprowadzając nowe produkty, kreując nowe potrzeby

Restrukturyzacja przedsiębiorstw wpływa na zmiany jakościowe w całej gospodarce. Zmiany te określane są jako makrorestrukturyzacja gospodarki. Dla rozwoju gospodarki niezbędna jest koordynacja procesów restrukturyzacji na szczeblu mikro i makro. Polityka państwa powinna sprzyjać przebudowie struktur wewnętrznych przedsiębiorstw i zapewnić poszukiwanie własnych możliwości rozwoju

Makrorestrukturyzacja oznacza jakościowe zmiany w strukturze gospodarki i poprawę jej efektywności, co zapewnia rozwój gospodarki. Modernizacja struktur gospodarczych polega na wzroście udziału sektora prywatnego w gospodarce, przeobrażeń struktury gospodarczej w ujęciu sektorów i działów gospodarki w kierunku rozwoju dziedzin nowoczesnych. Polega także na podnoszeniu kwalifikacji i wykształceniu społeczeństwa, wprowadzaniu postępu, doskonaleniu procesów organizacji i zarządzania w skali całej gospodarki. Dla zmian jakościowych w gospodarce coraz szerzej stosowana jest tzw. zasada benchmarkingu

Zasada benchmarkingu jest oparta na zasadzie porównywania różnych struktur gospodarczych w różnych krajach i wyborze najlepszej oraz określeniu sposobu dochodzenia do jej osiągnięcia. Najlepsza struktura oparta jest na wprowadzeniu gospodarki wiedzy. Dominować ma społeczeństwo informacyjne, które posługuje się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi

Nowoczesna struktura gospodarcza powinna posiadać następujące cechy:

• kompleksowość struktury oznacza, że w gospodarce powinny występować dziedziny, które decydują o jej nowoczesnym rozwoju

• harmonijność oznacza wyeliminowanie barier rozwoju, które ograniczają możliwości wykorzystania zdolności produkcyjnych gospodarki

• spójność oznacza integrację wszystkich części składowych dla uzyskania odpowiednich efektów

• elastyczność to zdolność do przekształceń poprzez procesy realokacji czynników wytwórczych, oszczędność czasu i nakładów

• otwartość oznacza ukształtowanie struktury gospodarczej, która jest zdolna do sprostania konkurencji zagranicznej i pozwala uzyskiwać maksymalne korzyści ze współpracy międzynarodowej

Nowoczesność struktury gospodarczej oznacza zdolność gospodarki do zaspokojenia rynku popytowego i indywidualnej osoby. Ma ona prowadzić do fazy społeczeństwa ekologicznego. Realizacja nowoczesnej struktury wymaga zmian proporcji między głównymi sektorami, ale także jakościowych zmian wewnątrz poszczególnych sektorów:

• rolniczy (rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo)

• przemysłowy (wydobywczy, przetwórczy, wytwarzanie wody, energii i gazu, budownictwo)

• usługowy (nauka, administracja, itp.)

Zmiana struktury gospodarczej zakłada wzrost udziału sektora usługowego i dokonywanie się jakościowych zmian w usługach