Patomorf 21,10,11
Gruźlica-tuberculosis
Etiologia
Prątek gruźlicy (mycobacterium tuberculosis, prątek Kocha)
-typ ludzki
-typ bydlęcy
Odkryty przez Roberta Kocha w 1882 roku- prątki te są alkoholo kwaso i ługoodporne
Epidemiologia gruźlicy
-1/3 populacji świata zakażona prątkiem gruźlicy
-w Polsce zakażonych jest 8 mln ludzi a choruje około 15000
-rocznie na świecie umiera na gruźlicę 3mln ludzi
-w Pl na sto tysięcy mieszkańców 22 zachorowania na tbc
-Afryka- 350 chorowań
-rumunia-116
-holandia 7
-usa-7
-szwecja i kanada 5.
Drogi zakażenia
-najczęściej drogą kropelkową
-przez przewód pokarmowy (mleko od zakażonych krów)
-przez skórę (tzw „guzek anatomów”)
Czynniki sprzyjające zachorowaniu
-długotrwała styczność z osobą prątkującą, szczególnie nie leczoną
-osłabienie odporności ustroju
Hiv-choroba wskaźnikowa, alkoholizm
Patogeneza
-makrofagi prezentują antygeny prątka limfocytom T
-produkcja interleukiny 12 (IL12)
-produkcja interferony gamma (INF gamma)
-przekształcenie makrofagów w komórki nabłonkowate
Gruźlica pierwotna
-pierwze wniknięcie prątków do organizmu (ludzie z ujemną próbą tuberkulinową) powoduje zmiany określane gruźlicą pierwotną
-powstaje ognisko pierwotne średnicy 10-15 mm w płucach, jamie ustnej lub jelitach
Ognisko pierwotne fokus prima rus początkowo jest wysiękiem surowiczo włóknikowym (faza wysiękowa) w kolejnym etapie powstają gruzełki (faza wytwórcza)
Losy gruzełka
-zwłóknienie
-zwapnienie
-serowacenie- ogniska serowate mogą rozmiękać, mogą również sostać otoczone tkanką łączną i zawierać prątki.
Zespół pierwotny (complexus primarius)
W skład zespołu pierwotnego w gruźlicy wchodzą:
-ognisko pierwotne
-zmienione naczynia chłonne
-zmienione okoliczne węzły chłonne
Wzór Richa
Nasilenie zmian gruźliczych = liczebność prątków razy zjadliwość dzielona przez oporność razy odporność
-oporność gatunkowa-szczur oporny, świnka morska wrażliwa
-oporność rasowa-rasa biała dość oporna, czarna wrażliwa
Gruźlica popierwotna
-najczęściej zaczyna sięw szczytach płuc
-rzadziej w okolicy podobojczykowej jako naciek wczesny Assmana
-szerząc się w dół daje obraz gruźlicy groniasto guzkowej
-włóknisto jamistej
Gruźlica popierwotna.
Jeśli martwica serowata obejmie ściaę naczynia tętniczego prątki mogą się rozsiać do różnych narządów dając postać gruźlicy krwiopochodnej(prosowatej)
Gruźlica popierwotna oprócz płuc gruźlica najczęściej rozwija się w nerkach ,ościach stawach ,jelitach, oponach mózgu, krtani.
Następstwa i powikłania gruźlicy
-wyniszczenie,
-odma opłucnowa
-krwotok z dróg oddechowych
-niewydolność oddechowa
-zespół płucno sercowy
Leczenie gruźlicy przed wprowadzeniem chemioterapii i antybiotykoterapii
Piersiówki,spluwaczki,leczenie sanatoryjne- podniesienie odporności, dieta wysokokaloryczna, psi smalec (podniesienie odporności), odma lecznicza, torakoplastyka
Po wynalezieniu chemio i antybiotykoterapii
-1943 waksman odkrył streptomycyne
-1946 lehman odkrywa pas-sól jodowa kwasy paraaminosalicylowego
-w1951 roku odkryto przeciwprątkowe działanie hydrazydu kwasu izonikotynowego-wprowadzono leczenie skojarzone
Profilaktyka
-masowe badania radiofotograficzne
-próby tuberkulinowe
-szczepienia bcg-bacillus, calmette guerin