Carl Gustav Jung

Struktura osobowości wg Junga

1. ego/ja – adaptującego psyche do środowiska zewnętrznego

2. persona – odpowiedzialna za adaptację jednostki do rzeczywistości społecznej

3. dusza – wspomnianej wyżej funkcji adaptującej do rzeczywistości wewnętrznej podmiotu, dzieli się ona na 2 rodzaje: Anima(kobieca strona męskiej psychiki) i Animus(męski archetyp kobiecej psychiki). Dusza jest przeciwieństwem i dopełnieniem persony.

4. nieświadomość indywidualna – zawiera materiał oderwany od pola świadomości jednostki

5. nieświadomość zbiorowa – czyli obszar nieświadomy, wspólny całemu rodzajowi ludzkiemu.

Nieświadomość zbiorowa

Stanowi skarbiec kulturowych dośw. Człowieka i przekazywania ich z pokolenia na pokolenie drogą dziedziczenia. Świadczy o tym wspólny ludziom spos. Myslenia, odczuwania i pojmowania świata. Zawiera skumulowane dośw. Z poprzednich pokoleń obrazując historię gatunku.

Archetypy:elementy strukturalne nieświadomości wspólne wszystkim ludziom na świecie Archetypy występują w nieświadomości zbiorowej i nieświadomości indywidualnej. Są wielkościami dynamicznymi: zdolne są do przemian i rozwoju .

Wielka matka- cechy: opiekuńczość , płodność, pokarm odrzucenie,.. dziecko ma wrodzona predyspozycje do rozumienia czym jest matka i reagowania na nią

Anima- ukryta żeńska czesc mężczyzny

Animus- ukryta meska czesc kobiety

Cień- nieakceptowane zwierzece sily dzialania człowieka. Ciemna strona naszej natury skrywajaca nasze popedy i pragnienia.

Maska(persona)-ukazania człowieka w otoczeniu w sposób który umozliwia mu przystosowanie i jednoczesnie skrywa prywatne i autentyczne ja. Jest najbardziej swiadomym z archetypow.

Typy osobowości:

Ekstrawersja-orientacja ku zewnętrznemu światu o aktywności skierowanej na otoczenie, prospołeczną, łatwo nawiązującą kontakty, z ogólną zaradnością i orientacją w realiach rzeczywistości . Ekstrawertyka charakteryzuje pozytywny stosunek do przedmiotu. Przez swe formy przystosowania i reagowania ekstrawertyk nastawiony jest bardziej na zewnątrz, kieruje się uznawanymi przez kolektyw normami, zgodnie z duchem czasu.

Introwersja-Osoby te kierują uwagę na własne przeżycia, obserwuje się u nich brak zainteresowania otoczeniem, oraz skłonność do zamykania się w sobie i izolację od innych.

Zasada równoważenia- jeśli jakieś pragnienie zostanie wyparte lub stłumione zostaje w świadomości zastąpione ( przykład z chęcią bycia aktorem i wystąpienia)

Z. Freud

Libido-poped seksualny

Tanatos- instynkt śmierci

Poped- popedy stanowia glowne czynniki motywacyjne. Czlowiek nie ma nad nimi kontroli.

Kateksja- zjewisko w którym wyobrażenia psychiczne zostaja naladowane energia popedowa.

Lęk- skutek spetanego libido, sygnal zagrozenia

• Lek realistyczny- wobec konkretnego zagrozenia

• Lek neurotyczny- lek przed niekontrolowanym uwolnieniem energii popędowej, obawa ze impulsow id nie da się opanowac

• Lek moralny- lek przed kara ze strony superego, poczucie winy

Nieświadomość- poniżej progu świadomości zawiera wyparte wyobrażenia z wczesnego okresu zycia, zakazy, nakazy, mechanizmy obronne.

Przedświadomość - obejmuje to czego nie jesteśmy aktualnie świadomi, ale co możemy przywołać

Świadomość- wszysto to co możemy zwerbalizować i logicznie o tym mówić

STRUKTURA OSOBOWOŚCI

Id- najbardziej prymitywna struktura, najstarsza, całkowicie nieswiadoma, miejsce popędów seksu i agresji oraz wypartych pragnien , fantazji i skłonności, nie ma zahamowan,nie podlega logice ani ograniczeniom natury moralnej, nie liczy się z rzeczywistością marzenia, sny, halucynacje.

Ego(ja)- zapozycza energie od id, uzgadnia ślepe żądania id z ograniczeniami środowiska, zapewnia bezpieczeństwo oraz przetrwanie organizmu, zasada rzeczywistości, jest częściowo świadome, podejmuje rozważne decyzje, wieksza jego czesc pozostaje nieswiadoma, mechanizmy obronne

Superego(nad Ja)- najmłodsza struktura, formuje się na bazie kompleksu Edypa, prymitywna reprezentacja norm zakazów i nakazów, introjekcja- nieświadome podejmowanie cudzych poglądów i postaw; jest sztywne i bezwzględne, znaczna jego część jest nieświadoma, część świadoma obejmuje zasady moralne

Sumienie- zestaw norm i zakazów, które dot, niepożądanych zachowań( nie powinieneś)

Ideał ego- zawiera wzory, ideały, wartości moralne i zasady właściwego postępowania (powinieneś)

Agresja nie jest skutkiem instynktu śmierci(tanatos) lecz społecznie wytworzonym zachowaniem, które jest skutkiem frustracji i wymierzone jest w innych mając na celu ich ranienie

Henry A. Murray

Potrzeba- struktura odpowiadająca pewnej sile w mózgu, która organizuje percepcje, apercepcje (percepcja + interpretacja), myślenie, dążenia i działania w taki sposób by przekształcić w pewnym kierunku niesatysfakcjonującą sytuację. Może być wzbudzona przez wewn. Lub zewn. Bodzce, mogą się wspierać lub wchodzić w konflikt; Podział

• Pierwotne

• Wtórne

• Jawne

• Ukryte

• Skoncentrowane

• Rozproszone

• Pro aktywne

• Reaktywne

• Temperamentne

• Dynamicne

• Zdolnościowe

3 drogi poznania osobowości: też cattel

• Dane typu Q- samoobserwacje

• Dane typu L- obserwacje, z ocen obserwatorów

• Dane typu T- testowe, badania eksperymentalne

Struktura osobowości- można do nich dotrzeć metodą indukcyjną, dzięki stopniowemu uogólnieniu danych empirycznych (też cattel)

Analiza czynnikowa- metoda wykrywania cech osobowości(też cattel)

Presja-zewnętrzny odpowiednik potrzeby. Opisuje relacje między jednostką a otoczeniem- Podział:

• Presja alfa-rzeczywiście istnieje

• Presja beta- wyobraźnia

Przystosowanie-proporcja między potrzebam a presjami

Temat- tworzy go powtarzająca się interakcja między potrzebą a presją

N. Miller i J. Dollard

Rodzaje konfliktów

• Między dążeniem a dążeniem- 2 atrakcyjne cele ale tylko 1 możemy wybrać, gdy zbliżamy się do wybranego celu, atrakcyjność celu niewybranego rośnie

• Między unikaniem a unikaniem- trzeba wybrać pomiędzy 2-ma nieporządanymi sytuacjami lecz którąś trzeba wybrać- nie można jej uniknąć

• Między dążeniem a unikaniem- cel ma dla nas pozytywne i negatywne znaczenie, jednocześnie przyciąga i odpycha, siła unikania rośnie szybciej

Uczenie się- wymaga 4 elementów:

• Motywowane jest popędami

• Kierunek nadają mu bodźce ze środowiska

• Reakcje organizmu prowadzą do redukcji popędu

• Wzmacnianie

Uczenie się to chcenie czegoś, zauważenie czegoś, robienie czegoś i osiąganie czegoś.

Julian Rotter

Teoria oczekiwania- człowiek aktywnie konstruuje rzeczywistość, a nie tylko biernie reaguje na nią, procesy uczenia się zachodzą w kontekście społecznym, w każdej sytuacji jednostka dysponuje szerokim potencjałem zachowań

Oczekiwanie- przyjmowane przez podmiot subiektywne prawdopodobieństwo, że określone wzmocnienie rzeczywiście nastąpi w rezultacie określonego zachowania. PZ=O+WW

Walter Mischel

Społeczna teoria uczenia się-koncentruje się na tym jaki jest wpływ kontekstu społecznego i sytuacyjnego na przebieg procesów uczenia się określanych reakcji oraz jak można przewidywać zachowanie na podstawie znajomości zwen. Czynników sytuacyjnych oraz określonych zmiennych wewn. O charakterze przekonń wyuczonych w kontekście społecznym.

Kognitywno-afektywny system osobowości- Składnikami systemu osobowości są:

• Kodowanie- kategorie dotyczące siebie, ludzi, zdarzeń i sytuacji

• Oczekiwania i przekonania dotyczące świata społecznego

• Emocje i uczucia

• Cele i wartości

• Kompetencje i plany samoregulacji

Rozpatrywanie osobowości w 5 kategoriach:

• Konstrukty i strategie kodowania info

• Cele

• Oczekiwania

• Kompetencje

• Systemy samoregulacji

Georg Kelly

Osobiste konstrukty poznawcze-tworzone są poprzez klasyfikacje doświadczeń

System konstruktów osobistych-ma organizację hierarchiczną, grupowanie elementów systemu polega na dążeniu do minimalizowania różnic i niespójności między nimi.

Przypuszczalność- pod wpływem gromadzenia kolejnych obserwacji konstrukt ulega modyfikacjom

Lęk- powstaje gdy osoba rozpoznaje, że wydarzenia, z którymi się styka, leżą poza zakresem stosowalności jej konstruktów osobistych

Poczucie winy- oznacza taki stan świadomości, że jednostka nie miesci się w ramach określonej przez innych lub przez siebie subiektywnej roli.Ma przeświadczenie, że nie żyje zgodnie z jakimiś aspektami wartości, które należą do systemu konstruktów osobistych.

Stan zagrożenia- świadczy o tym, że cały system konstruktów wymaga intensywnej rekonstrukcji lub zmiany.

Kurt Lewin

Analiza zachowania człowieka nie może abstrahować od środowiska!!

Zachowanie- jest funkcją napięć występującą w środowisku czyli w polu psychicznym

Pole psychiczne- inaczej przestrzeń życiowa—obejmuje środowisko oraz osobę. Przestrzeń życiowa jest sumą osoby i środowiska a zachowanie jest funkcją przestrzeni życiowej

Alfred Adler

Osobowość kształtuje się pod wpływem środowiska poprzez uczenie się.

Kompensacja-psychika dąży do wyrównania istniejących braków (niewidomi mają lepszy słuch)

Dążenie do mocy-przystosowawczy mechanizm rozwojowy dynamizujący rozwój jednostki- być lepszym od innych

Świadome dośw. z dzieciństwa-dośw. dziecka dzięki którym radziło sobie z poczuciem niższości rzutują na styl życia człowieka dorosłego

Styl życia-unikalny sposób przystosowania

A. Allport

Wrodzone dyspozycje osobowości- 1) odruchy, popędy, procesy homeostazy; 2) predyspozycje dziedziczne; 3)zdolności

Cecha-każdy wyróżniający się rys osobowości

Cechy indywidualne- charakter jakościowy; kardynalne, centralne, wtórne

Cechy wspólne- odnoszą się do szerokiego zakresu różnic między ludźmi, a razem wzięte stanowią całościowy obraz osobowości; badania porównawcze

Teoria motywacji-

• Uznanie aktualności motywów

• Uwzględnienie motywów różnych rodzajów

• Uwzględnienie unikalnych motywów

• Przypisanie dynamicznej siły procesom kognitywnym

Funkcjonowanie osoby dorosłej-charakter świadomy, racjonalny, jest spójne i osadzone w teraźniejszości z wyraźnym odniesieniem do przyszłości. Wie co robi i dlaczego.

Osobowość- dynamiczna organizacja wewnątrz jednostki tych psychofizycznych systemów, które determinują unikalne przystosowanie do środowiska

R. Cattel

Osobowość- jest tym co pozwala przewidzieć co dana osoba zrobi w danej sytuacji

Cecha- struktura psychiczna wywnioskowana z obserwacji zachowania, służy wyjaśnieniu regularności i spójności zachowań

Cecha-struktura psychiczna wywnioskowana z obserwacji zachowania, służy wyjaśnianiu regularności i spójności zachowań.

• Cechy powierzchniowe

• Cechy źródłowe

• Konstytucjonalne

• środowiskowe

J. Reykowski

Regularna teoria osobowości-2 poziomy mechanizmów regulacyjnych:

• Poziom mechanizmów popędowo-emocjonalnych

• Poziom struktur poznawczych

1. Sieć poznawcza

2. Sieć operacyjna

3. Sieć wartości

4. Struktura ja

A.MASLOW

Psychologia humanistyczna- człowiek ma wrodzoną, biologicznie uwarunkowaną naturę, która jest częściowo indywidualna a częściowo gatunkowa. Natura jest neutralna lub dobra, złe właściwości są reakcją przeciw frustracji potrzeb. Rozwój zgodny z nautrą jest zdrowy, owocny i szczęśliwy. Natura jest Saba i delikatna, łatwo ustępuje nawykowi i presji kulturowej. Odrzucona natura nie zanika lecz trwa w głębi i domaga się aktualizacji.

4 podstawowe potrzeby:

• Fizjologiczma

• Bezpieczeństwa

• Przynależności i miłości

• Szacunki

Potrzeba samo aktualizacji-motywuje człowieka do spełniania gatunkowych i indywidualnych potencjalności co oznacza wychodzenie poza potrzeby niższe.

Carl Rogers

natura jest z gatunku dobra a podejście femenologiczne kładzie nacisk na dośw. jednostki (wewn)

Pole femenologiczne- całość doświadczeń, które dzielą się w obrębie organizmu i są potencjalnie dostępne świadomości, nie pokrywa się z polem świadomości

Świadomość- obejmuje tę część pola femenologicznego, która daje się ująć w formie symbolicznej- dośw. któe dają się zwerbalizować

Terapia skoncentrowana na kliencie:

• Autentyczność

• Pełna akceptacja

• Wrażliwe, precyzyjne i empatyczne zrozumienie

Poznanie osobowości:

• Badania kliniczne: kliniczne doświadczenie, obserwacja z pracy z pacjentem, refleksje teoretyczne nad obserwacjami i zjawiskami. Są wszechstronne jednak wadą jest niepowtarzalność warunków i sposobu badania

• Badania korelacyjne: oparte na nich badania psychometryczne. Możliwość badania szerokiego spektrum zmiennych pod kątem ich wzajemnych relacji, możliwość porównywania grup. Badanie bada współzależności zmiennych a nie związki przyczynowe

• Badania empiryczne: preferowane w teoriach poznawczych, zalet a jest kontrola i manipulacja zmiennymi, powtarzalność badania lecz nie wszystko da się tą metodą zbadać oraz nie daje całościowego obrazu funkcjonowania człowieka.

Mc. Adams, S. Epstein, K.J.Gergen

Kryteria oceny nauki osobowości jako teorii naukowej

• Wszechstronność

• Prostota

• Spójność

• Testowalność

• Trafność empiryczna

• Użyteczność

• Twórczość

Karen Horney

Lęk pierwotny-powszechne doznanie człowieka. Wynika z odczuwanego przez każde dziecko poczucia izolacji i bezradności w świecie odbieranym jako wrogi. Niewłaściwe postawy rodzicielskie powodują utrwalenie w postaci neurotycznych mechanizmów

Lęk wtórny- przed własną agresywnością i możliwymi skutkami utraty nad nią kontroli( dziecko jednocześnie kocha i nienawidzi, pragnie bliskości i odczuwa złość. Psychika nie wytrzymuje takich napięć i któryś biegun bierze górę)

Strategie radzenia sobie z wewnętrznym konfliktem

• Ku ludziom

• Przeciw ludziom

• Do ludzi

Rozwój osobowości „zdrowej”- to samo co wyżej tylko na końcu od ludzi

Teorie Ego (Anna Freud, Robert White, Jane Leovinger, Heinz Hartman, Erik Erikson, Jack Block)

Obok funkcji obronnych ego ma za zadanie opanowanie rzeczywistości, rozwiązywanie konfliktów i integrowanie osobowości. Zapewnia również adaptacje przez uczenie się, pamięci, spostrzeganiu, mysleniu i uogólnieniu doświadczeń.

Autonomiczne Ego Heinza Hartmana:

• Ego nie rozwija się z id, ale czerpią energię ze wspólnego instynktu i danego źródła

• Ego i id wzajemnie się regulują i wpływają na siebie

• Ego może działać w sferze wolnej od konfliktu

Funkcje Ego:

• Podstawowe

• Percepcja

• Motoryka

• Mowa

• Pamięć

• Myślenie na poziomie konkretnym

• Centralne

• Organizowanie percepcji

• Syntetyzowanie doświadczeń

• Myślenie abstrakcyjne

• Motywacja

• Testowanie rzeczywistości

• Przewidywanie przyszłości

Prężność ego- zdolnośc do modyfikowania, samokontroli i w odniesieniu do syt. Potrzeb podmiotu.

Energia Ego (R.White)- Ego posiada własną energię i własne rodzaje satysfakcji

Rozwój ego(R.White)-trening umiejętności gromadzenie wiedzy o świecie, nie skupianie się na agresywnej ekspresji popędów

(Erikson):dzieciństwo- ufność-nieufnośc…

Rozwoj psychoseksualny

Faza oralna-0-2/3rok zycia.

• Osobowość oralno bierna

• Osobowośc oralno sadystyczna

Faza analna-2/3 -3/5 rok zycia,

• Typ analno retencyjny

• Typ analno ekspulsywny

Faza falliczna-3/5 rok zycia

Faza latencji

Faza genitalna-okres dojrzewania