Polityka handlowa jest częścią państwowej polityki ekonomicznej. Jest zbiorem celów działania i środków służących ich realizacji. Tradycyjnie dzieli się ją na dwa typy: politykę wolnego handlu i politykę protekcjonistyczną. Wolny handel oznacza, że państwo nie ingeruje w sferę stosunków gospodarczych z zagranicą., protekcjonizm zaś, zakłada aktywny wpływ na współpracę z zagranicą, posługując się w tym celu gamą instrumentów ekonomicznych i decyzji administracyjnych.
1. Zagraniczna polityka handlowa i jej instrumenty.
W przeszłości, gdy obroty towarowe były jedyną formą powiązań gospodarczych z zagranicą, oddziaływanie państwa koncentrowało się wyłącznie na tych obrotach. W miarę upływu czasu przedmiotem międzynarodowych stosunków gospodarczych stał się również przepływ usług oraz czynników produkcji, co spowodowało, że polityka handlowa została rozszerzona o dodatkowe sposoby oddziaływania państwa, obejmujące całość powiązań gospodarczych z zagranicą.
Narzędziami zagranicznej polityki ekonomicznej są elementy mechanizmów ekonomicznych funkcjonujących w kraju i wykorzystywanych przez państwo do oddziaływania na podmioty gospodarcze. Narzędzia te można podzielić na1: środki taryfowe, parataryfowe i pozataryfowe.
Środkami taryfowymi są przede wszystkim cła, ale możemy też zaliczyć do nich zawieszenie poboru ceł (całkowite lub częściowe), kontyngenty taryfowe i plafony taryfowe.
Środki parataryfowe to opłaty wyrównawcze, podatki importowe, subwencje a do pozataryfowych zaliczamy ograniczenia ilościowe, koncesje i licencje, bariery techniczne i ograniczenia dewizowe. Do barier technicznych należą, oprócz wymagań technicznych, również wymagania sanitarne, ekologiczne itp. Praktycznie normy te nie są środkami polityki handlowej, lecz regulują inne sfery gospodarki, np. ochronę zdrowia czy środowiska.
2. Międzynarodowa polityka handlowa i jej instrumenty.
Przez pojęcie międzynarodowej polityki handlowej rozumiemy jednolite w skali grupy krajów, regionu geograficznego bądź w skali globalnej cele, środki i narzędzia tej polityki2. Drogą do wypracowania międzynarodowej polityki ekonomicznej jest koordynacja zagranicznej polityki ekonomicznej zainteresowanych krajów. Jednym ze sposobów koordynacji polityki handlowej grupy krajów jest zawieranie układów handlowych oraz powoływanie i wstępowanie przez kraje zainteresowane liberalizacją handlu, do organizacji. Najbardziej znaną jest Światowa Organizacja Handlu (WTO- World Trade Organisation). W jej ramach możemy wyróżnić między innymi układy takie jak: GATT (Układ Ogólny w sprawie taryf celnych i handlu), GATS (układ Ogólny w sprawie handlu usługami) i porozumienie TRIPs ( handlowe aspekty praw własności intelektualnej). Poza WTO tworzą się jeszcze dodatkowe porozumienia między mniejszą grupą państw i tworzą one strefy wolnego handlu. Są to formy integracyjne, w których kraje je tworzące decydują się na stopniowe znoszenie przeszkód w handlu wzajemnym.
Możemy tu wymienić między innymi: CEFTA (Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu), do której należą Polska, Czechy, Słowacja, Słowenia, Rumunia, Bułgaria, Chorwacja i Węgry; EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu), do którego należą Norwegia, Szwajcaria, Lichtenstein i Islandia; BFTA (Bałtycka Strefa Wolnego Handlu), w której są tylko Litwa, Łotwa i Estonia.
Można więc powiedzieć, że do instrumentów międzynarodowej polityki handlowej zaliczają się tak środki taryfowe, parataryfowe i pozataryfowe, jak i organizacje, układy i porozumienia zawarte przez pewną grupę krajów, dotyczące liberalizacji handlu w obrębie tych państw i podejmowanych środków wobec produktów pochodzących z pozostałych krajów.