Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich
Kto to jest?
Europejskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich jest Pan P. Nikiforos Diamandouros, były Rzecznik Praw Obywatelskich Grecji. Został on wybrany przez Parlament Europejski i sprawuje swój urząd od 1 kwietnia 2003 r. Pierwszy Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich został wybrany przez Parlament w 1995 r.
Czym się zajmuje?
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada skargi złożone na niewłaściwe administrowanie w instytucjach i organach Unii Europejskiej (UE), takich jak między innymi Rada Unii Europejskiej oraz Parlament Europejski. Europejska Agencja ds. Leków oraz Europejski Fundusz ds. Poprawy Warunków Życia i Pracy stanowią kolejne przykłady struktur unijnych, których funkcjonowanie podlega zbadaniu. Spod jurysdykcji Europejskiego Rzecznika wyjęte są jedynie Trybunał Sprawiedliwości, Sąd Pierwszej Instancji oraz Sąd do spraw Służby Publicznej, wykonujących swoje funkcje sądowe.
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich z reguły prowadzi postępowanie na podstawie skarg, może również wszcząć postępowanie z własnej inicjatywy.
Czym się nie zajmuje?
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich nie może prowadzić postępowania w sprawie:
skarg złożonych na krajowe, regionalne lub lokalne władze, nawet jeśli skargi te dotyczą spraw związanych z Unią Europejską. Dotyczy to między innymi urzędów centralnych, agencji państwowych i rad miejskich.
działań krajowych sądów lub krajowych rzeczników praw obywatelskich. Europejski Rzecznik nie jest organem odwoławczym od decyzji podjętych przez te instytucje.
skarg wniesionych przeciwko firmom lub osobom fizycznym.
Jakie skargi rozpatruje?
Europejski Rzecznik bada sprawy związane z niewłaściwym administrowaniem. Niewłaściwe administrowanie ma miejsce w przypadku, gdy instytucja nie działa zgodnie z prawem, nie respektuje zasad dobrej administracji lub działa z naruszeniem praw człowieka. Przykładem złego administrowania są:
nieprawidłowości administracyjne
niesprawiedliwość
dyskryminacja
nadużycie władzy
brak odpowiedzi
nieudzielenie informacji
zbędna zwłoka
Jakiego rezultatu skargi można się spodziewać?
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich może po prostu poinformować zaskarżoną instytucję o wniesionej skardze, sugerując rozwiązanie problemu. Jeśli sprawa nie zostanie rozwiązana w trakcie postępowania w sposób zadowalający, Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich będzie próbował, w miarę możliwości doprowadzić do polubownego rozstrzygnięcia sporu i naprawienia szkody wyrządzonej w wyniku nieprawidłowego administrowania oraz zadowolenia strony wnoszącej skargę. Jeśli polubowne rozwiązanie okaże się niemożliwe, Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich może zarekomendować sposób rozwiązania danego problemu. Jeżeli instytucja nie akceptuje jego zaleceń, Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich może sporządzić specjalny raport, poświęcony danej sprawie, który następnie zostaje skierowany do Parlamentu Europejskiego.
Kto i jak może składać skargi?
Każdy obywatel Unii lub każda osoba fizyczna i prawna mająca miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w Państwie Członkowskim Unii Europejskiej może złożyć skargę do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, pocztą zwykłą, faksem lub pocztą elektroniczną.
Formularz skargi jest dostępny w Biurze Europejskiego Rzecznika. Może też być pobrany ze strony internetowej Europejskiego Rzecznika.
Jeżeli skarga nie może być rozpatrzona?
Jeśli Europejski Rzecznik nie może prowadzić postępowania w sprawie skargi – na przykład, jeśli dotyczy ona administracji krajowej, regionalnej lub lokalnej lub jeśli skarga nie dotyczy niewłaściwego administrowania – będzie się starał pomóc w rozwiązaniu problemu. Bardzo często oznacza to przesłanie skargi do członka Europejskiej Sieci Rzeczników Praw Obywatelskich lub poradę, aby skarżący zwrócił się do członka sieci. Sieć utworzoną w 1996 roku stanowią krajowi i regionalni rzecznicy praw obywatelskich krajów członkowskich UE, krajów kandydujących do członkowstwa w UE, Norwegii i Islandii oraz komisje petycji w UE.
Wśród skarżących, którym Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich pomógł w podobny sposób znaleźli się:
Obywatel, który skarżył się na francuską organizację zajmującą się zasiłkami dla bezrobotnych. Za zgodą skarżącego, Europejski Rzecznik przesłał skargę do francuskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, który rozwiązał problem.
Polski obywatel, niepełnosprawny w wyniku wypadku samochodowego, który skarżył się, że krajowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych niesprawiedliwie zdecydował o zawieszeniu wypłaty renty. Za zgodą skarżącego sprawa została przekazana do rozpatrzenia przez polskiego Rzecznika Praw Obywatelskich.
Hiszpańscy obywatele, którzy zwrócili się z prośbą o podjęcie działań na poziomie krajowym i wspólnotowym, w sprawie nielegalnej imigracji z Północnej Afryki. Ze względu na to, że zagadnienie to wykraczało poza zakres mandatu Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznik poradził skarżącym, aby zwrócili w sprawie instytucji krajowych do hiszpańskiego Rzecznika Praw Obywatelskich i aby skierowali petycję do Parlamentu Europejskiego, który ma uprawnienia dochodzeniowe i prawotwórcze możliwe do wykorzystania w tej sprawie na poziomie wspólnotowym.
Czy mogę prosić o przykłady rozstrzygniętych spraw?
Komisja Europejska rozwiązała sprawę opóźnionej wypłaty dla niemieckiego dziennikarza naukowego, wyjaśniła powody opóźnienia i zgodziła się na wypłacenie odsetek. Potwierdziła, że w międzyczasie podjęła kroki w celu przyspieszenia wypłaty wynagrodzeń dla ekspertów. Skarżący następnie wskazał, że uzyskał wypłatę za usługi, wykonane na podstawie kolejnego zlecenia, w terminie zaledwie 30 dni.
Europejskie Biuro Selekcji Kadr (EPSO) zgodziło się uzupełnić informacje, które podaje w swoich ogłoszeniach o konkursach w sprawie zatrudnienia. Było to wynikiem skargi obywatela Węgier, który przystąpił do konkursu na stanowisko asystenta tłumacza. Według Rzecznika Praw Obywatelskich przedstawienie dodatkowych wyjaśnień może pomóc w uniknięciu nieporozumień i przyczynić się do poprawy stosunków z kandydatami.
Rzecznik Praw Obywatelskich odniósł się krytycznie do niepodjęcia przez Radę dostępu do dokumentów. Było to wynikiem dochodzenia, które wykazało, że Rada udzieliła niezgodnych z prawdą informacji dotyczących ilości istotnych dokumentów. W rzeczywistości istniało więcej dokumentów niż ilość wskazana przez Radę w początkowej odpowiedzi udzielonej skarżącemu. W wyniku dochodzenia Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, skarżący uzyskał dostęp do pozostałych dokumentów.
Przedsiębiorstwa, stowarzyszenia i organizacje posiadające siedzibę statutową w Unii Europejskiej mogą składać do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich skargi dotyczące niewłaściwego administrowania w instytucjach i organach UE.
Rzecznik rozpatruje skargi dotyczące niewłaściwego, czyli wadliwego lub nieudolnego administrowania. Do sytuacji takich dochodzi, jeżeli instytucja nie postępuje zgodnie z prawem, nie przestrzega zasad dobrej administracji lub narusza prawa podstawowe. Przykładowymi problemami, którymi zajmował się Rzecznik są:
opóźnienia płatności
spory wynikające z umów
problemy z zaproszeniami do składania ofert
odmowa dostępu do dokumentów
nieuzasadniona zwłoka
naruszenie praw podstawowych
Czego nie może dotyczyć skarga?
Mandat Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich ogranicza się do rozpatrywania skarg na instytucje i organy UE. Rzecznik nie może prowadzić dochodzenia w sprawach:
skarg na władze krajowe, regionalne lub lokalne w państwach członkowskich, nawet jeżeli skargi dotyczą spraw UE;
działań krajowych sądów lub rzeczników praw obywatelskich;
skarg na przedsiębiorstwa lub osoby fizyczne.
Jednakże w razie zwrócenia się do Rzecznika z problemami należącymi do tych obszarów, dołoży on wszelkich starań, aby wskazać skarżącemu organ, do którego powinien się zwrócić.