PODSTAWY TURYSTYKI.

Temat: Historia turystyki w Polsce i na świecie.

1291 r. – wyprawa Marca Pola do Chin, jako pierwszy odbył podróż drogą morską
1492 r. – Krzysztof Kolumb zdobywa Amerykę
1498 r. – Vasco da Gama, podróż do Indii
1519 r. – Ferdynand Magellan odbywa podróż dookoła świata

1786 r. – zdobycie Mont Blanc przez Anglików
VII w. – początek podróżowania w celach zdrowotnych, wypoczynkowych; dyliżansy jako najpopularniejszy środek lokomocyjny podczas podróżowania

XIX w. – odkrycia technologiczne wpływają na rozwój turystyki i sposobu podróżowania
1857 r. - powstanie pierwszych klubów turystycznych; klub alpinistyczny-Anglia
1860 r. – Szwajcaria jako pierwsza zaczyna prowadzić usługi hotelarskie (jedni z najlepszych w tej branży)
1841 r. – powstanie pierwszego biura podróży; Thomas Cook-nazwa pierwszego biura podróży

XX w. – wykorzystywanie statków jako środka lokomocji do podróżowania
po II wojnie światowej – samolot jako środek transportu w podróżowaniu
1920 r. – Lwów; pierwsze biuro podróży w Polsce: Orbis

XIX w. – rozwój turystyki w Polsce

Stanisław Staszic oraz Julian Ursyn Niemcewicz – prekursorzy turystyki w Polsce
Oskar Kolberg – „Lud i jego zwyczaje”; zawarty w książce folklor i kulturoznawstwo

1818 r. – powstanie pierwszego kąpieliska w Ustce (Polska)
1823 r. – lekarz Jan Havneer; Sopot – kąpielisko

Tytus Chałubiński – współtwórca Towarzystwa Tatrzańskiego; popularyzator Zakopanego; w dużym stopniu przyczynił się do rozwoju tej miejscowości; połowa XIX wieku

1873 r. – Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie-utworzenie
1906 r. – Polskie Towarzystwo Krajoznawcze w Warszawie
1929 r. – powstają linie lotnicze ‘’LOT’’
1950 r. – powstaje PTTK – połączenie PT i TK; po II wojnie światowej
1990 r. – dalszy rozwój turystyki w Polsce po II wojnie światowej

Temat: Podstawowe pojęcia i formy w turystyce według zaleceń UNWTO.

UNWTO (z ang. United Nations World Tourism Organization) – Światowa Organizacja Turystyki; siedziba w Madrycie; założenie: 1925 r.

Turystyka – obejmuje o uczynności osób, które podróżują i przebywają w celach wypoczynkowych, służbowych lub innych nie dłużej niż przez rok bez przerwy po za swoim codziennym otoczeniem

Formy turystyki:
-krajowa (w kraju)
-przyjazdowa (przyjazd osób z zagranicy do naszego kraju)
-wyjazdowa (nasz wyjazd do innych krajów)

-wewnątrz krajowa ( krajowa + przyjazdowa)
-narodowa (krajowa + wyjazdowa)
-międzynarodowa (przyjazdowa + wyjazdowa)

Podróżny - osoba podróżująca pomiędzy dwoma lub kilkoma krajami lub pomiędzy dwiema lub kilkoma miejscowościami w obrębie kraju, w którym mieszka na stałe

PODRÓŻNI (podział według UNWTO):

ODWIEDZAJĄCY: I INNI PODRÓŻNI
-TURYŚCI
-ODWIEDZAJĄCY
JEDNODNIOWI
(tzw. wycieczkowicze)

Odwiedzający (nie korzysta z noclegu) – wszyscy podróżni, których wyjazd wiążę się z turystyką będą określani mianem odwiedzających, termin odwiedzający jest zatem podstawowym pojęciem dla całej statystyki w turystyce

Odwiedzający – każda osoba odwiedzająca miejsce po za jej otoczeniem na czas nie dłużej niż 12 miesięcy, jeżeli celem tej podróży nie jest cel zarobkowy

Podział odwiedzających ze względu na rodzaj turystyki:
-odwiedzający międzynarodowi
-odwiedzający krajowi

Główne cele wyjazdu według UNWTO:

-sprawy zawodowe, służbowe
-odpoczynek, rekreacja
-cele religijne, kultowe
-cele zdrowotne
-odwiedziny
-inne

Klasyfikacja miejsc zakwaterowania turystycznego:
1. Turystyczne zakłady zakwaterowania zbiorowego.
2. Prywatne miejsca zakwaterowania.

Ad. 1
1.1 – Hotele i inne obiekty hotelarskie
1.1.1 – Hotele
1.1.2 – Inne obiekty hotelarskie
1.2 - Obiekty specjalnego przeznaczenia
1.2.1 - sanatoria
1.2.2 – obozy lokacyjne
1.2.3 – środki transportu publicznego
1.2.4 - ośrodki konferencyjne
1.3 – Inne turystyczne obiekty noclegowe
1.3.1 - wakacyjne obiekty mieszkalne
1.3.2 – kempingi i pola namiotowe
1.3.3 – inne turystyczne obiekty noclegowe

Ad. 2
2.1 – Własne mieszkania
2.2 - Pokoje wynajęte przy rodzinie
2.3 – Mieszkania wynajęte od osób prywatnych lub za pośrednictwem agencji
2.4 – Nieodpłatne zakwaterowanie mieszkania od krewnych i znajomych
2.5 – Inne prywatne miejsca zakwaterowania

Wydatki na turystykę-całkowite wydatki konsumpcyjne, poniesione przez odwiedzającego lub w jego imieniu na jego podróż oraz pobyt w miejscu celowym.

Główne kategorie wydawane na turystykę:
-podróże
-wakacje
-wycieczki zorganizowane

-noclegi
-wyżywienie
-transport
-rekreacja, kultura i sport
-zakupy (pamiątki, gadżety)
-inne

Temat: Rodzaje turystyki.

1. Podział ze względu na motywację lub grupę motywacji:

a. fizyczne:
-wypoczynek (turystyka wypoczynkowa)
-leczenie (turystyka lecznicza)
-sport (turystyka sportowa; rozumiana również pasywnie)

b. psychiczne (ucieczka od codziennej izolacji, rozrywka, pęd do przeżyć):
-turystyka nastawiona na wrażenia, przeżycia np. turystyka oświatowa, klubowa

c. interpersonalne:
-odwiedziny krewnych, przyjaciół, znajomych (turystyka rodzinna)
-życie towarzyskie, kontakty społeczne (turystyka klubowa lub turystyka nastawiona na przeżycia)

d. kulturalne (poznanie innych krajów i regionów, zainteresowanie sztuką, podróże motywowane religią):
-turystyka kształcąca
-turystyka oświatowa

e. prestiżowe (rozwój osobowości, kształcenie i doskonalenie się, chęć bycia uznanym i szanowanym):
-turystyka kongresowa i biznesowa

2. Kryterium motywacji, ale z punktu widzenia osób kreujących popyt:

a. turystyka wypoczynkowa:
-wypoczynek w pobliżu miejsca zamieszkania oraz wypoczynek w czasie urlopu
-wypoczynek w uzdrowiskach z wykorzystaniem czynników naturalnych

b. turystyka kulturalna:
-turystyka poznawcza
-turystyka alternatywna
-turystyka pielgrzymkowa (religijna)

c. turystyka towarzyska:
-turystyka rodzinna
-turystyka klubowa

d. turystyka sportowa (związana z aktywnym lub pasywnym sportem)

e. turystyka związana z gospodarką:
-podróże w interesach
-uczestnictwo w kongresach
-uczestnictwo w targach i wystawach
-turystyka motywacyjna (wyjazd jako premia otrzymana od przedsiębiorstwa)

f. turystyka związana z polityką:
-turystyka dyplomatów i uczestników konferencji
-turystyka związana z uroczystościami politycznymi

3. Kryterium ze względu na podmiot turystyki (cecha podmiotu):

a. liczba uczestników:
-turystyka indywidualna
-turystyka grupowa (grupowa, klubowa, masowa, rodzinna)

b. wiek uczestników:
-turystyka młodzieżowa
-turystyka seniorów

c. czas pobytu:
-turystyka krótkoterminowa (no. Krótkoterminowe podróże w interesach, jednodniowe wycieczki, turystyka weekendowa) ; CITYBREAKS: turystyka weekendowa
-turystyka długoterminowa (np. urlopowa, uzdrowiskowa)

d. pora roku:
-turystyka letnia, zimowa
-turystyka w szczycie sezonu lub między sezonowa (high season, mid season ‘średni sezon’, law season ‘niski sezon, turystyka poza sezonowa)

e. rodzaj zakwaterowania:
-turystyka hotelowa
-turystyka poza hotelowa (wykorzystująca np. drugie mieszkanie, kampingi, przyczepy samochodowo-mieszkalne, apartamenty)

f. środek transportu:
-turystyka koleją, autokarem, samochodem, statkiem, jachtem, samolotem oraz turystyka piesza

g. oddziaływanie na bilans płatniczy;
-turystyka zagraniczna przyjazdowa (aktywna)
-turystyka zagraniczna wyjazdowa (pasywna)

h. Rodzaje finansowania:
-turystyka socjalna
-turystyka kredytowania lub finansowania przedpłatami

i. aspekt socjologiczny:
-turystyka luksusowa
-turystyka ekskluzywna
-turystyka tradycyjna
-turystyka młodzieżowa, seniorów, socjalna

j. sposób organizowana podróży:
-turystyka indywidualna
-turystyka ryczałtowa

4. Kryterium pochodzenia turystyki:
-turystyka krajowa lub regionalna: podróże mieszkańców po własnym kraju lub jego regionie albo podróże po grupie krajów
-turystyka przyjazdowa: przyjazdy do danego kraju osób mieszkających
-turystyka wyjazdowa

RODZAJE TURYSTYKI:

1. turystyka krajoznawcza

Krajoznawstwo-jest to ruch oparty przede wszystkim na formie wycieczkowania, dążący do poznania kraju ojczystego, gromadzenie wszelkich wiadomości o nim i popularyzowania ich

Funkcje turystyki krajoznawczej:
-wychowawcza-kształtująca rozwój człowieka i przygotowująca do życia w społeczeństwie
-kształceniowa-dająca orientację i wiedzę o otaczającej rzeczywistości przyrodniczej i społecznej oraz umiejętności, a dalej i nawyki właściwych zachowań turystycznych

Przykłady turystyki krajoznawczej:
-duże miasta (Warszawa, Kraków, Poznań, Wrocław)
-atrakcyjne regiony (góry, wyżyny, jeziora, strefy nadbrzeżne)
-pojedyncze muzea (muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce, muzeum Zamkowe w Malborku, muzeum zamek w Łańcucie)
-parki narodowe (Bieszczadzki PN, Tatrzański PN, Woliński PN)

2. turystyka kwalifikowana (specjalistyczna) – uważana za matkę turystyki, a uprawiających ją określa się jako turysta; mówi się, że turystyka kwalifikowana jest nowoczesną formą wypoczynku, tj. regeneracji sił fizycznych i psychicznych

Turystyka kwalifikowana (definicja według Gaworeckiego) – jest czasową, dobrowolną, wymagającą przygotowania kondycyjnego i zawodowo-turystycznego, częstą zmianą miejsca w przestrzeni, połączoną ze zmianą codziennego trybu życia, zaspokojenia potrzeb ruchu i wysiłku fizycznego

Turystyka kwalifikowana obejmuje zarówno dzieci, młodzież i dorosłych

Do uprawiania turystyki kwalifikowanej: potrzebny jest specjalistyczny sprzęt oraz umiejętności posługiwania się nim

TURYSTYKA KWALIFIKOWANA NIE JEST SPORTEM!!! (brak elementu współzawodnictwa, wyniku sportowego w przypadku turystyki kwalifikowanej)

Uprawianie niektórych form turystyki wymaga zdobycia specjalistycznych uprawnień formalnych:
karty rowerowej, uprawnień żeglarskich

Podział turystyki kwalifikowanej:
-piesza (nizinna i górska ‘od 1500 m.n.p.m.)
-wodna (kajakowa, motorowodna, żeglarska, podwodna0
-narciarska
-rowerowa (kolarska)
-motorowa
-speleologiczna (eksploracja jaskiń turystycznych)

Podsumowanie: turystyka kwalifikacyjna ma duże znaczenie ze względu na jej funkcje zdrowotne, edukacyjne i wychowawcze, jest ona również mało uciążliwa dla środowiska naturalnego i społecznego.

Przykłady:
-spływ kajakiem rzeką Dunajec –szlak krajobrazowy
-szlak pieszy na Tarnicę
-speleologia w jaskini Zimnej w Dolinie Kościeliskiej

3. turystyka zdrowotna – świadome i dobrowolne udanie się na pewien okres po za miejscem zamieszkania, w czasie wolnym od pracy w celu regeneracji ustroju dzięki aktywnemu wypoczynkowi fizycznemu i psychicznemu-według J. Wolskiego

Turystyka zdrowotna – jako jedna z podstawowych form odnowy sił człowieka.

Motywy uprawiania turystyki zdrowotnej:
-odnowa sił jako główny cel, któremu jest podporządkowany tryb życia w miejscowości turystycznej
-stan zdrowia uczestniczenia turystyki zdrowotnej określany jako stan wyczerpania lub przemęczenia, powodujący potrzebę spędzenia urlopu we wskazanym przez lekarza sposób, w miejscu i porze roku najbardziej odpowiednich
-aktywny charakter wypoczynku, którego formy powinny być dostosowane do indywidualnych możliwości turysty

Rola państwa w turystyce zdrowotnej – pobyt w uzdrowisku refundowany z NFZ.

Przykłady:
-uzdrowiska
-ośrodki SPA, Hotele typu SPA

4. turystyka motywacyjna (stymulacyjna, incentive tour)-popularna w U.S.A. i Europie

Turystyka motywacyjna – środek nowoczesnego zarządzania, stosowany dla uzyskania nadzwyczajnych efektów, przez nagrodzenie uczestników podróżą, która jest konsekwencją osiągnięcia przez nich założonych celów

turystyka motywacyjna – utożsamia się z podróżą nagrodą, walorem turystyki motywacyjnej jest to, że łagodzi ona sezonowość w turystyce

Cechy turystki motywacyjnej:
-samofinansowanie
-czynniki polepszające jakość stosunków międzyludzkich w danym przedsiębiorstwie
-udana podróż motywacyjna powinna pozostawić niezniszczalne wspomnienia

5. turystyka religijno-pielgrzymkowa – celem podróży lub pobytu są aspekty religijno-poznawcze, wyjazd następuje wyłącznie z pobudek religijnych

przykłady:
-Częstochowa
-Kraków – Łagiewniki
-Licheń

-Watykan
-Lourdes (Francja)
-Jerozolima (3 religie)
-Mekka i Medyna
-Waranasi i Kuszingana (Indie-buddyzm)

6. turystyka biznesowa – rodzaj turystki dynamicznie rozwijający się w ostatnich latach

Podróże finansowane są przez instytucje delegujące i charakteryzują się wysokimi wydatkami osób przyjeżdżających w interesach.

7. turystyka weekendowa – nazywana wypoczynkiem świątecznym, coraz bardziej popularna wśród Polaków; krótkotrwały odpoczynek w niezbyt dużej odległości od miejsc zamieszkania; może być zorganizowana lub indywidualna; różne środki transportu

Utrudnienia:
-brak spokoju w danej miejscowości
-zatłoczone drogi
-długie kolejki (np. do wyciągów, basenów)

8. turystyka kulturalna – o turystyce kulturalnej mówi się wtedy, kiedy podstawowym motywem wyjazdu jest chęć zwiedzenia obiektów kulturalnych takich jak: miejsca historyczne, galerie, parki, ogrody, zespoły urbanistyczne miast i dzielnic, obiekty sakralne, trasy turystyczne związane z określoną tematyką, obiekty techniczne, a także uczestnictwo w imprezach kulturalnych i festiwalach.

Cel turystyki kulturalnej:
-wycieczki do miejsc o wartości artystycznej i historycznej
-wizyty w muzeach i galeriach
-uczestnictwo w spektaklach artystycznych

Przykłady:
-muzeum budownictwa ludowego w Sanoku
-zabudowa architektoniczna miasta Kraków
-zamek Lubomirskich w Baranowie Sandomierskim
-muzeum lotnictwa i astronautyki w Krakowie
-szlak Cystersów
-muzeum skansen przemysłu naftowego w Bóbrce koło Krosna
-muzeum rybackie – Hel

Inne rodzaje turystyki:
-kongresowa
-morska
-etniczna
-polonijna
-socjalna
-alternatywna
-agroturystyka
-ekoturystyka