Szereg sz, cz, rz
Głoska [sz] jest podstawą do wywołania szeregu!
Plan pracy z dzieckiem:
- rozćwiczenie, usprawnienie narządów artykulacyjnych
- próba wywołania głoski
- utrwalenie z samogłoskami, w wyrazach, w środku wyrazów, z głoską opozycyjną [sz->s]
ROZĆWICZENIE:
Ćwiczenia oddechowe:
-nabranie powietrza, podtrzymanie rękoma nad przeponą, powolne wypuszczanie powietrza na syczeniu [ssssss….]
- różne sposoby dmuchania:
w ręce: hu-hu
na gorącą herbatę: ffff
jak para lokomotywy: pst pst pst
ruszający pociąg: cz cz cz cz
- czubek języka dotyka wałeczka dziąsłowego za górnymi zębami i na tak ułożony język dmuchamy (powietrze powinno przechodzić w płaszczyźnie środkowej języka).
ćwiczenia słuchowe:
- logopeda wypowiada głoski opozycyjne:[ sz –s –sz-s-sz-s];[ cz-c-cz-c-cz-c] – dziecko przybliża rękę do ust logopedy, by poczuć różnicę w strumieniu wydychanego powietrza
- logopeda wypowiada różne głoski szeregu [ sz, cz, rz], a także głoski opozycyjne [s,c,z] – dziecko klaszcze w dłonie, gdy usłyszy [sz]
- logopeda wylicza słowa lub czyta krótkie opowiadanie – dziecko szeleści papierem, gdy usłyszy [sz] -> skojarzenie odgłosu szeleszczenia z głoską [sz]
3. ćwiczenia artykulacyjne:
- oblizywanie zębów („liczenie zębów”)
-parskanie jak koń – warga powinna mrowić
-nadymanie policzków, przesuwanie powietrza w policzkach, „pękanie balonika” przez dotknięcie nadymanego policzka palcem
- przesadna, hiperdokładna artykulacja samogłosek (wykonywać przy lustrze lub z osobą będącą dla dziecka autorytetem w mówieniu): [i-o-i-o-i-o-i-o], [a-u-a-u-a-u-a-u], [o-e-o-e-o-e] itd.
PRÓBA WYWOŁANIA:
wyjaśnienie: „podnieś język do góry, tak, by dotykał wałeczka dziąsłowego za górnymi zębami, wargi wysuń do przodu – lekko zaokrąglone jak do głoski [u], zęby delikatnie złącz, ale nie zaciskaj”.
Metoda wzrokowa: obserwowanie logopedy, próba powtórzenia układu narządów art.patrząc w lustro.
Metoda czuciowa: sprawdzanie ręką ustawienia narządów art.
Metoda naturalna: naśladowanie odgłosów, np. szumu wiatru, szumu wody, szeleszczenia papieru.
Ułożenie listy wyrazów, w których dziecko prawidłowo wymawia głoskę (WYRAZY Z JĘZYKÓW OBCYCH!!! Zwłaszcza j. angielski – często dziecko wypowiada zbliżone artykulacyjnie do [sz] głoski w językach obcych prawidłowo).
Metoda mechaniczna: podniesienie szpatułką języka podczas wymowy [s] (uwaga na odruch wymiotny).
UTRWALENIE:
Naśladowanie odgłosów natury (np. wraz z nagraniem odgłosów na płycie CD, albo podczas czytania odpowiedniego opisu przez logopedę, rodzica).
Powtarzanie szeregu sylab: szu, szo, sza, sze…. Usz, Osz, asz, esz…. Uszu, Oszu, aszu, eszu… uszu, oszo, asza, esze…..
Gra planszowa: powtarzanie nazw zawodów (charakterystyczna końcówka –arz [asz]).
Powtarzanie szeregu wyrazów zawierające wywoływaną głoskę: szare sznurówki, szafa Szymona (w początkowej fazie ćwiczenia unikać zbitek spółgłoskowych jak w wyrazie „szczotka”) – najpierw w nagłosie, potem także w śródgłosie i na końcu wyrazu.
Układanie zdań z kilkoma wyrazami, układanie historyjki (rekwizyt: obrazki, które można losować).
Gra memo z kłopotliwymi wyrazami: głośne powtarzanie każdego wyrazu.
Utrwalanie z głoską opozycyjną: sucha szosa, szary samochód, Stefan i Szymek.
Dopiero po wywołaniu podstawowej głoski [sz] przechodzimy do ćwiczeń związanych z wywołaniem pozostałych głosek szeregu.