Ankieta – jako technika badawcza w turystyce i rekreacji
Według T. Pilcha i T. Bauman techniką badań: nazywać będziemy czynności praktyczne, regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii, faktów.
Techniki badawcze to działania, które są określone i uwarunkowane wybraną metodą badawczą. Ograniczają się do czynności pojedynczych lub pojedynczo jednorodnych. Technika wskazuje na czynność: przeprowadzanie ankiety, obserwację, prowadzenie wywiadu, która angażuje badacza i innych ludzi.
Według M. Łobockiego: zarówno metody, jak i techniki badań to sposoby postępowania naukowego, mające na celu rozwiązanie sformułowanego uprzednio problemu (…) Techniki odnoszą się do bardziej uszczegółowionych sposobów postępowania badawczego i faktycznie stosowanych w danej nauce (…) np. eksperyment – jako jedna z podstawowych metod badań pedagogicznych – obejmuje swym zasięgiem takie jego odmiany, jak technikę grup równoległych, rotacji, czterech grup i jednej grupy.
L. Sołoma pisze, że: Techniką – w odróżnieniu od metody badań – nazywamy sposób uzyskiwania ( zbierania, zdobywania) danych (informacji, materiałów). Zdaniem Sołomy: biorąc pod uwagę to, czy badacz zdobywa informacje w drodze osobistego obserwowania poznawanej rzeczywistości, czy też za jakimś pośrednictwem, wszystkie techniki można podzielić na obserwacyjne oraz techniki oparte na wzajemnym komunikowaniu się badacza z respondentem.
Zgodnie z definicją podaną przez K. Rubachę: Ankieta jest metodą zbierania danych ilościowych, polegającą na zorganizowanym zadawaniu pytań osobom badanym, zamieszczonych w kwestionariuszu. Pytanie wraz z wariantami odpowiedzi stanowi pozycję kwestionariusza.
Według T. Pilcha i T. Bauman ankieta: jest techniką gromadzenia informacji polegającą na wypełnieniu najczęściej samodzielnie przez badanego specjalnych kwestionariuszy na ogół o wysokim stopniu standaryzacji w obecności lub częściej bez obecności ankietera.
Według L. Sołomy ankieta to: standaryzowana technika otrzymywania informacji w procesie wzajemnego komunikowania się, w której porozumiewanie odbywa się w formie pisemnej, a więc bez pośrednictwa osoby badającej ( tj. ankietera). Ankieta zatem stanowi technikę o wysokim stopniu „samoczynności”. Rola osób badających sprowadza się jedynie do rozprowadzenia i zebrania kwestionariuszy ankiety. Kwestionariusz ankiety musi być tak opracowany, aby respondent mógł go wypełnić bez osoby drugiej.
Ankieta jest techniką, która:
umożliwia szybsze i tańsze uzyskanie danych od dużej społeczności przestrzennie rozproszonej;
eliminuje wpływ osoby badającej, jaką jest ankieter, w przypadku wywiadu;
Z reguły bardziej sprzyja kształtowaniu się u respondentów poczucia anonimowości, a w ślad za tym także i psychicznej gotowości do udzielenia odpowiedzi szczerych, nawet na pytania drażliwe;
wyklucza błędy ankieterskie ( jako że ankieter nie bierze udziału w badaniu);
ułatwia uzyskiwanie daleko idącej jednolitości materiałów, a to z racji zastosowania wysoce standaryzowanego zestawu pytań i instrukcji pouczającej o zapisywaniu odpowiedzi.
Posługiwanie się ankietą przebiega w dwóch etapach: przygotowanie kwestionariusza i przeprowadzenie pomiaru właściwego. Kwestionariusz przygotowujemy w oparciu o sformułowane pytania badawcze i sporządzone definicje zmiennych. Operacjonalizacja zmiennych to ułożenie pozycji kwestionariusza. Odpowiedz, którą badany wybierze, nazywamy wskaźnikiem pomiaru zmiennej.
Pytania ankietowe są zawsze konkretne i jednoproblemowe, najczęściej zamknięte i zaopatrzone w zestaw możliwych odpowiedzi (kafeterię). Zagadnienie, którego dotyczy ankieta jest problemem wąskim lub szerszym, rozbitym na zagadnienia szczegółowe. Jej wypełnienie polega na podkreśleniu wybranej odpowiedzi lub postawieniu wymaganego znaku, przy określonym zdaniu kafeterii. Ankieta jest najodpowiedniejsza jako narzędzie poznawania cech społeczeństw, opinii, faktów i danych liczbowych.
Rodzaje kafeterii:
zamknięta - zestaw możliwych odpowiedzi jest ograniczony, odpowiadający nie może wyjść poza ten zakres
półotwarta – pośród możliwych do wyboru odpowiedzi, znajduje się punkt oznaczony słowem „ inne”, pozwalający na zaprezentowanie własnej odpowiedzi, która nie mieści się w żadnym podanym sformułowaniu
koniunktywna – pozwala na wybranie kliku możliwych odpowiedzi, dając możliwość obliczenia częstotliwości wyboru poszczególnych sformułowań
dysjunktywna – pozwala na wybranie tylko jednej odpowiedzi
Odmiany badań ankietowych
Podział badań ankietowych ze względu na sposób rozprowadzania ankiet
Zdaniem L. Sołomy wyróżnimy ankietę:
pocztową ( wysyłaną i odsyłaną drogą pocztową),
prasową ( zamieszczana na łamach prasy wraz z adresem organizatora badań. Wystarczy tylko wyciąć, wypełnić i po odpowiednim złożeniu wrzucić do skrzynki pocztowej),
dołączoną do kupowanych towarów, a zwracaną pocztą,
radiową ( podawana przez radio lub TV, a nadsyłaną pocztą),
rozdawaną ( wręczana osobiście respondentom, a potem zbieraną bądź składaną w określonym miejscu, bądź odsyłana pocztą),
audytoryjną ( rozdawaną przez badacza zbiorowości, stanowiącej pewne audytorium, jak np. klasa szkolna, słuchacze kursu, uczestnicy konferencji itp. Ankieta jest wypełniana i oddawana badaczowi w czasie jego obecności na spotkaniu z tym audytorium),
ogólnie dostępna ( wyłożona w miejscu publicznym, np. teatrze, muzeum, a zwracana w oznaczonym miejscu).
Podział badań ankietowych ze względu na stopień uczestnictwa ankietera:
ankiety nadzorowane – audytoryjna ( badacz może zmniejszać liczbę błędów poprzez udzielanie wyjaśnień respondentom ),
ankiety nienadzorowane – wszystkie pozostałe typy ankiet ( respondenci nie mogą skorzystać z konsultacji z kompetentną osobą).
Podział badań ankietowych ze względu na jawność danych respondenta:
ankieta jawna – ujawnia się dane respondenta ułatwiające identyfikację , np. datę i miejsce urodzenia,
ankieta anonimowa – nie ujawnia się nazwisk, imion lub innych danych, które umożliwiają identyfikację respondenta.
BIBLOGRAFIA:
M. Łobocki, 2008, Metody i techniki badań pedagogicznych, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
T. Pilch, T. Bauman, 2001, Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe, Wyd. Akademickie Żak, Warszawa.
K. Rubacha, 2008, Metodologia badań nad edukacją, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
L. Sołoma, 2002, Metody i techniki badań socjologicznych, Wyd. Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego, Olsztyn.