METODOLOGIA BADAŃ NAUKOWYCH 26.11.2012 WYKŁAD „VIII”
Redagowanie opisów i przypisów bibliograficznych
- tworząc opisy i przypisy bibliograficzne należy pamiętać o następujących podstawowych zasadach:
w całym tekście należy stosować konsekwentnie jeden system opisu i przypisu
przypis powinien jednoznacznie odwoływać nas do źródła skąd została zaczerpnięta myśl
przypisy powinny być krótkie
Rodzaje dokumentów źródłowych
- książka jednego, dwóch lub trzech autorów
- praca zbiorowa (więcej niż trzech autorów)
- książka wielotomowa
- fragment książki (np. rozdział)
- artykuł z pracy zbiorowej
- artykuł z czasopisma
- recenzja
- wywiad
- artykuł w czasopiśmie elektronicznym
- dokumenty na dyskach optycznych
- E-book – internetowa wersja utworu literackiego
- portal
- strona internetowa
- dokument muzyczny
- film
Opisy bibliograficzne – uwagi ogólne
- dane do opisu należy przejmować z karty tytułowej książki czy czasopisma; w przypadku braku karty tytułowej, można przejąć niezbędne dane z innego źródła (okładki, nagłówka itp.)
- dla dokumentów elektronicznych informacje pobieramy z ekranu, na którym wyświetlony jest tytuł; jeżeli brak takiego ekranu, dopuszcza się przejmowanie danych z dokumentacji towarzyszącej
Opisy bibliograficzne – na co należy zwrócić uwagę
- jeżeli publikacja jest wydawana po raz pierwszy lub informacja o wydaniu nie jest podana, to wówczas pomija się ten element opisu
- w przypadku braku ustalonej daty wydania, podaje się datę copyright lub datę druku
- gdy nie można ustalić roku wydania publikacji lub brak informacji o miejscu wydania, stosuje się zapis [b.r.] – który oznacza brak roku, [b.m.] – brak miejsca
- jeżeli publikacja ma więcej niż jednego wydawcę, wówczas należy przejąć nazwę wyróżnioną
- numery ISBN i ISNN podaje się tylko w odniesieniu do całości dokumentów, np. książek
- w opisie dokumentów elektronicznych udostępnionych online obowiązkowe jest podanie daty dostępu oraz typu nośnika [online], [CD-ROM], [DVD], [taśma magnetyczna]
- adresy internetowe należy zamieszczać w całości
Rodzaje opisów i przypisów bibliograficznych
- najczęściej stosowane rodzaje opisów i przypisów bibliograficznych:
sty tradycyjny
styl harwardzki (oksfordzki)
Książka jednego, dwóch lub trzech autorów
- Nazwisko i imię autora (autorów). Tytuł. Wydanie. Miejsce wydania: Wydawca, Rok wydania. ISBN
Przykłady:
- Czaja Jan. Kulturowe czynniki bezpieczeństwa. Kraków. Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, 2008. ISBN 978-83-7571-000-7
- Ostasiewicz S., Rusnak Z., Siedlecka U. Statystyka, elementy teorii i zadania. Wrocław. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, 2001. ISBN 83-7011-528-4.
Praca zbiorowa (więcej niż trzech autorów)
- Tytuł. Imię i Nazwisko redaktora. Wydanie. Miejsce wydania: Nazwa wydawcy, Rok wydania. ISBN
Przykłady:
- Sztuka tworzenia miejsc. Pod red Stanisława Hrynia. Kraków: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, 2007. ISBN 978-83-7571-0410
- Słownik chemiczny. Red nauk Jerzy Chodkowski. Wyd. 6. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1982. ISBN 83-214-0323-9
Książka wielotomowa
- Nazwisko i imię autora(ów). Tytuł. Tom. Wydanie. Miejsce Wydania: Nazwa wydawcy, Rok wydania. ISBN
Przykłady:
- Dąbrowski Zdzisław. Pedagogika opiekuńcza w zarysie. T 1. Wyd. 4 popr. uzup. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2006. ISBN 978-63-7299-463-9
Artykuł w pracy zbiorowej
- Nazwisko i imię autora(ów). Tytuł artykułu. W: Tytuł dokumentu macierzystego. Redaktor. Wydanie. Miejsce wydania: Nazwa wydawcy, Rok wydania, Numery stron
Przykłady:
- Mazińska-Szumska Magdalena. Polityka Unii Europejskiej w zakresie nauczania języków obcych. W: Oświata polonijna na początku XXI wieku: stan i perspektywy. Pod. Red Krystyny Gąsowskiej i Magdaleny Mizińskiej-Szumskiej. Kraków: Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”, 2006, s. 73-84
Artykuł z czasopisma
- Nazwisko i imię autora(ów) artykułu. Tytuł. Tytuł czasopisma Rok wydania. Numer czasopisma, Numery stron
Przykłady:
- Domański Cezary. Mistrz z Genewy. Charaktery 2009, nr 10, s. 46-48
Portal (serwis informacyjny, brama do zasobów Internetu)
- Nazwisko i imię autora(ów)/twórcy(ów). Tytuł portalu [Typ nośnika]. Data wydania. Data aktualizacji [Data dostępu]. Warunki dostępu
Przykład:
Uniwersytet Pedagogiczny (Kraków). Wirtualna historia książki i bibliotek [online]. Ostatnia aktualizacja 16.06.2009 [dostęp 2 października 2009]. Dostępny w Internecie: http://www.wsp.krakow.pl/whk/
Strona internetowa
- Nazwisko i imię autora(ów). Tytuł artykułu [Typ nośnika]. Miejsce publikacji: Instytucja sprawcza, Data publikacji [Data dostępu]. Dostępny w Internecie: adres strony
Przykład:
Ryszard Kapuściński. Zawód reporter [online]. [dostęp 23 października 2009]. Dostępny w Internecie: http://www.kapuscinski.hg.pl/index.php
Przypisy bibliograficzne
- w systemie tradycyjnym przypisy umieszczane są u dołu strony
- powinny być łączone z tekstem za pomocą odnośników cyfrowych (cyfry arabskie); ta sama cyfra musi się znajdować na dole strony przy odpowiednim przypisie
- odsyłacz umieszcza się w tekście na końcu cytowanego fragmentu w numeracji ciągłej
- jeżeli przypisy występują sporadycznie dopuszcza się stosowanie innego odnośnika np. gwiazdki (*)
- dopuszcza się również różnicowanie liczby gwiazdek do trzech na jednej stronie; tekst główny oddziela się od przypisów linią ciągłą
- jeżeli cytujemy fragment tekstu musimy umieścić go w cudzysłowie
- przy skracaniu cytatu opuszczone fragmenty należy zaznaczyć trzema kropkami ujętymi w nawias okrągły (…)
- cytować należy zawsze z ostatniego wydania danej książki
- w przypadku, gdy dany tekst jest opublikowany w czasopiśmie i książce, należy go cytować za książką
- jeżeli w cytowanym ze źródła tekście występują fragmenty ujęte w cudzysłów, należy go dla rozróżnienia zastosować cudzysłów francuski << >> lub zaznaczyć pojedynczymi przecinkami
Styl tradycyjny – przykłady stosowania przypisów bibliograficznych
Pierwszy opis zawiera kompletną informację o danym dziele, np.
„(…) ocena pozostaje w wyraźnym związku z takimi czynnikami jak poziom wykształcenia, charakter wykonywanej pracy a przede wszystkim wewnętrzne przeświadczenie o należytym miejscu kobiety w rodzinie i społeczeństwie”1
Na ocenę sytuacji zawodowej kobiet zamężnych wpływają również czynniki takie, jak charakter wykonywanej pracy i poziom wykształcenia1.
W przypadku ponownego odwołania się do dokumentu już opisanego, jeżeli następujące po sobie przypisy dotyczą tej samej pracy, należy w miejsce pełnego opisu stosować odznaczenie dz. cyt. (dzieło cytowane), op. cit. (opus citatum), tamże lub ibid. (ibidem), a następnie podać numer strony. Pamiętaj, aby w całej pracy stosować skróty w jednym języku – w języku polskim albo w języku łacińskim (np. dz. cyt. Albo op. cit.)
5Dz. cyt., s. 17.
5Op. cit., s. 45-50.
5Tamże, s. 23.
5ibid., s. 29-30.
Jeżeli powołujemy się na tę samą pracę, a tekst znajduje się na tej samej stronie, co w przypisie poprzednim, wówczas stosujemy określenie: tamże lub ibid.
5Tamże.
5ibid.
W przypadku powoływania się na dokument wymieniony w jednym z przypisów wcześniejszych, który jest jedyną cytowaną praca autora – należy wymienić nazwę autora i dodać numer strony
5F. Adamski, s. 67.
Z kolei, gdy powołujemy się na dokument wymieniony wcześniej, ale nie jest to jedyna publikacja cytowanego autora, należy powtórzyć początkowe elementy opisu tego dokumentu (autor, tytuł lub początek tytułu danej publikacji, numer strony) lub zastosować pewne skróty
7F. Adamski, Rodzina… s. 38.
STYL HARWADZKI
Opis bibliograficzny – ogólne zasady
- bibliografię załącznikową zawierającą dokładny opis bibliograficzny zamieszcza się na końcu książki lub rozdziału
- poszczególne elementy opisu rozdzielane są przecinkami z wyjątkiem daty wykonania, którą ujmuje się w nawias okrągły
- w opisie można podawać pełne imię autora lub tylko jego inicjał (częściej)
- tytuły książek, czasopism i gazet wyróżnia się kursywą
- podawanie numerów stron publikacji w opisach bibliograficznych nie jest obowiązkowe (ale często stosowane)
Opisy i przypisy bibliograficzne – przykłady
Jeden autor (przypisy):
- Natomiast Grygajtis (2006, s.9) uważa, że Londyn, aby ratować kolonie brytyjskie w Azji, przymknął oko na zajęcie przez ZSRR Międzymorza.
lub
- Londyn, aby ratować kolonie brytyjskie w Azji, przymknął oko na zajęcie przez ZSRR Międzymorza (Grygajtis, 2006, s.9).
Pełny opis
- Grygajtis Krzysztof (2006), Sowiecka strategia geopolityczna 1923-1943. Elbląg, Sprawy Polityczne, 184 s.
Jeżeli książka (artykuł) ma dwóch autorów, podaje się obydwa nazwiska rozdzielona przecinkami
Przypis
- (Bryła, Maniecka-Bryła, 2009, s. 15)
Opis
- Bryła M., Maniecka-Bryła I. (2009). Starzenie się ludności jako wyzwanie dla polityki zdrowotnej. Polityka Społeczna, nr 8, s. 14-17
W przypadku trzech i więcej autorów można podać nazwisko pierwszego i użyć skrótu polskiego „i in.” lub łacińskiego „et al.”, natomiast w bibliografii należy wymienić wszystkich autorów
Przypis
(Ostasiewicz i in., 2008, s. 23)
Opis
Ostasiewicz S., Rusnak Z., Siedlecka U. (2001), Statystyka elementy teorii i zadania, Wrocław, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, 423 s.
Jeżeli odwołujemy się do kilku prac tego samego autora wydawanych w tym samym roku, po dacie publikacji dodaje się małą literą „a”, „b”, „c”, „d” itd.
Przypisy
- (Chodyński. 2007a, s. 20), (Chodyński. 2007b, s. 15)
Opisy
- Chodyński A. (2007a), Wiedza i kompetencje ekologiczne w strategiach rozwoju przedsiębiorstw, Warszawa. Centrum Doradztwa Informacji Difin. 213 s.
- Chodyński A. (2007b), Strategiczna karta wyników (balanced scorecard) w implementacji założeń rozwoju organizacji, Kraków, Krakowski Towarzystwo Edukacyjne. 123 s.
W przypadku rozdziału z pracy zbiorowej, informacje o całości poprzedzane są literą w, w., (w), [w] a tytuł wyróżniony kursywą
Przypis
- (Molo, 2008, s. 25)
Opis
- Molo Beata (2008), Podstawowe pojęcia i kategorie międzynarodowych stosunków politycznych. w Cziomer E. (red.). Międzynarodowe stosunki polityczne, Kraków, Krakowska Szkoła Wyższa, s. 21-37
W opisie dokumentów elektronicznych podaje się datę dostępu, a tych dostępnych online również adres internetowy ujęty w <…>
Przypis
- (Kaczmarski, 2009)
Opis
- Kaczmarski M. (2009), Polska polityka wschodnia na tle polityki wschodniej Unii Europejskiej, Warszawa. Centrum Stosunków Międzynarodowych, s. 28, dostępny 16 października 2009.
<http://www.csm.org.pl/images/rte/File/Raportv%20i%20publikacje/MPPZ/CSM_MPPZ_polska_polityka_wschodnia_MKaczmarski.pdf>
- opracowano na podstawie: Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Redagowanie przypisów bibliograficznych [online]. [dostęp 24 listopada 2013]. Dostępny w Internecie: <http://www.ka.edu.pl/biblioteka/bibliografia-i-przypisy--zasady-tworzenia/redagowanie-przypisow-bibliograficznych/>
F. Adamski. Rodzina nowego miasta: kierunki przemian w strukturze społeczno-moralnej rodziny nowohuckiej. Warszawa 1970, s. 61.↩