Oświata i szkolnictwo na ziemiach polskich pod zaborami
1. Zabór pruski
a) Działalność ministra Vossa w dążeniu do germanizacji szkolnictwa elemen- tarnego i średniego, założenie Królewskiego Towarzystwa Naukowego i
Liceum w Warszawie (Samuel Bogumił Linde i tzw. eforat).
b) Klęska Prus w wojnie z Napoleonem i powstanie Księstwa Warszawskiego;
przebudowa i rozbudowa szkolnictwa pod kierunkiem Izby Edukacyjnej (Dyrekcji
Edukacji Narodowej; urządzenie dozorów szkolnych i rozbudowa szkolnictwa
elementarnego, reorganizacja szkół średnich, początki szkolnictwa żeńskiego,
rozwój szkolnictwa zawodowego (kształcenie nauczycieli, prawników, lekarzy
i wojskowych; rola Szkoły Głównej Krakowskiej w systemie edukacyjnym
Księstwa Warszawskiego.
c) Ruch pedagogiczny w Wielkim Księstwie Poznańskim w latach czterdziestych
i w okresie “Wiosny Ludów”: idee oświatowe Karola Libelta i Augusta Cieszkowskiego, myśl pedagogiczna Bronisława Trentowskiego (“Chowanna”) oraz działalność Ewarysta Estkowskiego na polu szkolnictwa elementarnego i oświaty ludu.
d) Pruskie „regulatywy” i polityka szkolna rządu w czasach Ottona Bismarcka i tzw.
„kulturkapmpf”; programy działalności organicznej i formy samoobrony społe-
czeństwa przed germanizacją (Wielkopolska, Śląsk, Warmia i Mazury); strajki
szkolne (we Wrześni w 1901 r.) oraz stan szkolnictwa w przededniu odzyskania
przez Polskę niepodległości.

2. Zabór rosyjski
a) Odbudowa polskiego szkolnictwa w Okręgu Szkolnym Wileńskim za panowania Aleksandra I, restauracja i rozwój Uniwersytetu, Liceum Krzemienieckie oraz działalność oświatowa Jana i Jędrzeja Śniadeckiego, Tadeusza Czackiego i Hugona Kołłątaja. Represje caratu wobec młodzieży i likwidacja polskiego
szkolnictwa na Litwie i Rusi po upadku powstania listopadowego.
b) Losy szkolnictwa i wychowania w Królestwie Polskim doby konstytucyjnej.
Polityka oświatowa Stanisława Kostki Potockiego i Stanisława Staszica w zakresie
szkolnictwa elementarnego i średniego; rozwój szkolnictwa zawodowego i
edukacja dziewcząt. Ustanowienie Warszawskiego Uniwersytety. Formy polityki
reakcyjnej wobec edukacji młodzieży po objęciu urzędu ministra Wyznań
Religijnych i Oświecenia Publicznego przez Stanisława Grabowskiego.
c) Represje caratu wobec szkolnictwa po upadku powstania listopadowego.
Nowe ustawy szkolne z 1833 i 1840 r., utworzenie Warszawskiego Okręgu
Naukowego i polityka rusyfikacyjna kuratorów: M. Okuniewa i P. Muchanowa.
d) Reforma szkolna Aleksandra Wielopolskiego i powstanie Szkoły Głównej
Warszawskiej oraz Instytutu Politechnicznego i Rolniczo-Leśnego w Puławach.
e) Rusyfikacja szkolnictwa po upadku powstania styczniowego i zmiany jego
organizacji; rozwój szkolnictwa prywatnego i myśli pedagogicznej (tzw.
pozytywizmu warszawskiego (J.Wł. Dawid, St. Karpowicz i inni)
f) Strajk szkolny 1905 r., rozwój szkolnictwa prywatnego wszystkich szczebli.

3. Zabór austriacki
a) Polityka Marii Teresy i Józefa II wobec szkolnictwa na zagarniętych ziemiach; reforma i germanizacja szkolnictwa; losy Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu Krakowskiego.
b) Sytuacja szkolnictwa średniego i wyższego w Rzeczypospolitej Krakowskiej
(1815-1846).
c) Geneza autonomii Galicji oraz jej wpływ na przebudowę szkolnictwa;
powstanie Rady Szkolnej Krajowej, działalność Józefa Dietla reforma
szkolnictwa elementarnego (szkoły ludowej), system kształcenia nauczycieli,
stosunek sił zachowawczych wobec edukacji dzieci chłopskich;

d) Przebudowa szkolnictwa średniego i zawodowego oraz rozkwit nauki (Zakład im. Ossolińskich, Akademia Umiejętności) i szkolnictwa wyższego
e) Rozwój ruchu związkowego nauczycieli i czasopiśmiennictwa
pedagogicznego.