Zatkania jelit. Obstipatio intestini.
ZATKANIE JELIT CIENKICH (obstipatio intestini tenui)

Przyczyny

- krótko po nakarmieniu krótko ciętą sieczką, plewami,

- po nakarmieniu dużą ilością zielonki lub sianem o zdrewniałych łodygach,

- spazm lub atonia mięśniówki jelit,

- wada uzębienia,

- stany nieżytowe jelit cienkich,

- nagła zmiana karmy.

Objawy kliniczne

* Ból średniego stopnia (rzadziej małego lub dużego) ciągły,

* C – w normie lub podwyższona, T - 60-80/min, twarde, słabnące w miarę postępowania choroby, O - w normie lub przyspieszone,

* Spojówki zaczerwienione do brudnoczerwonych,

* Brak łaknienia i pragnienia,

* Perystaltyka jelit osłabiona, potem brak

* Przy wtórnym rozszerzeniu żołądka- patrz objawy ostre rozszerzenie.

Badanie przez prostnicę.

przy zatkaniu dwunastnicy - twór walcowaty gładkościenny grubości ramienia, ułożony łukowato ze zwróconymi do przodu, obejmującymi krezkę, wolnymi końcami, nieruchomy,

przy zatkaniu jelita czczego - twór walcowaty, gładkościenny, grubości ramienia, umieszczony z prawej lub lewej strony jamy brzusznej na wysokości dołów głodowych,

przy zatkaniu jelita biodrowego - z prawej strony jamy brzusznej na wysokości lewej nerki twór walcowaty, gładkościenny, grubości ramienia; biegnie ukośnie z lewej strony na prawo lub od tyłu ku przodowi i ku górze w kierunku głowy jelita ślepego; górny koniec jest nieruchomy, dolny koniec ruchomy.

Przebieg

zatkanie dwunastnicy trwa 12-24 godz.,

zatkanie jelita czczego i jelita biodrowego czas trwania wynosi 1—2 dni, wyjątkowo 3,

po 2 dniach z reguły powikłania - zapalenie ścian jelit, samozatrucie, pęknięcie ściany.

Leczenie

• płukanie żołądka powtarzać co 3-4 godziny lub rzadziej jeżeli T nie przekracza 60/ min.

• po 2 pierwszych płukaniach sondą sól glauberska lub gorzka, najlepiej w kleiku z siemienia lnianego lub olej parafinowy

• środki przeciwfermentacyjne- w zależności od potrzeby

• C powyżej 39°C parenteralnie lub doustnie antybiotyki lub sulfamidy,

• objawowo płyny, środki nasercowe,

• leczenie chirurgiczne.

PRZEMIESZCZENIA JELIT

Jest to niedrożność jelit spowodowana skrętem (torsio), zawęźleniem — zapętle-niem (volvulus), omotaniem — przesznurowaniem (strangulatio), wpochwieniem (invaginatio), uwięźnięciem (incarceratio), zagięciem jelit (flexio).

PRZYCZYNY

• Najczęstszą przyczyną wymienionych stanów chorobowych jest wzmożona perystaltyka, np. towarzysząca nieżytowemu kurczowi jelit lub też występująca po podaniu środków drastycznych oraz ostre wzdęcie jelit lub ostre rozszerzenie żołądka (nadmierne wypełnienie treścią pokarmową).

• Może nią być również gwałtowny ruch zwierzęcia: galopowanie, skakanie oraz tarzanie się.

• Niektóre z wymienionych niedrożności powstają wówczas, jeżeli już uprzednio istniały pewne nieprawidłowości w jamie brzusznej, np. uszypułowane nowotwory mogące spowodować omotanie czy przepukliny — uwięźnięcie.

OBJAWY KLINICZNE

• Stwierdza się objawy bólowe średniego stopnia, ciągłe (przy skręcie osiowym o 90°-180⁰ okrężnicy dużej, przy zagięciu jelita ślepego, omotaniu, a także przy uwięźnięciu jelit — niezupełnie zaciskających ich światło). W pozostałych przypadkach ból jest ciągły, o dużym nasileniu.

• Charakterystyczny jest brak zmiany w nasileniu bólu lub tylko nieznaczne zmniejszenie po podaniu metamizolu.

• Tętno z reguły jest znacznie podwyższone, zależnie od stanu chorobowego 70—100 i powyżej na minutę, początkowo twarde lub drutowate, później miękkie, nitkowate i niewyczuwalne.

• Ciepłota wewnętrzna jest w normie lub podwyższona — do 39°C, rzadziej powyżej, liczba oddechów zwiększona — zależna od rozległości odcinkowego wzdęcia jelit, wtórnego rozszerzenia żołądka lub od stopnia autointoksykacji.

• Spojówki z reguły są brudnoczerwone i nastrzykane. Ponadto w późniejszym okresie choroby stwierdza się w niektórych postaciach przemieszczeń objawy opisane przy ostrym rozszerzeniu żołądka (wtórne) i wzdęciu jelit.

• Zmiana kształtu powłok brzusznych –może się pojawić, ale nie jest to stałym elementem - asymetria, np. uwypuklenie powłok brzusznych z lewej strony może wystąpić przy skręcie okrężnicy dużej oraz przy zaciśnięciu jelita przez wiązadło nerkowo-śledzionowe, z prawej zaś przy skręcie i zagięciu jelita ślepego.

• Ruchy perystaltyczne są początkowo wzmożone, a po 3—5 godzinach osłabione lub brak ich zupełnie. Może wystąpić parcie na kał z wydalaniem krwistego śluzu (przemieszczenia okrężnicy małej i prostnicy: skręt, wpochwienie). Krew w kale występuje również przy skręcie okrężnicy dużej (nie zawsze).

BADANIE PER RECTUM

Przy skręcie i zawęźleniu jelit cienkich odcinkowe ich wzdęcie, powrozowatą ze spiralnie ułożonymi fałdami krezka, niekiedy bolesne zgrubienie jelita w miejscu skrętu czy zawęźlenia.

Przy uwięźnięciu jelita cienkiego w otworze Winslowa wyczuwa się z prawej strony, przylegające ściśle do ściany wzdęte pętle jelit cienkich.

Przy uwięźnięciu jelit cienkich w kanale pachwinowym wyczuwa się je jako bolesne przy pociąganiu powrózki.

Skręt jelita ślepego rozpoznaje się po przebiegu taśm i częściowym wzdęciu jelita, załamanie jelita ślepego po charakterystycznym załamaniu się pod kątem prostym ściany jelita.

Skręt okrężnicy dużej poznajemy po wzdęciu lewych jej pokładów i zgrubieniu ścian, a także zmianie ułożenia względem siebie pokładu górnego i dolnego. Pokład górny (gładki) znajduje się z prawej strony (obrót o 90°) lub w dole (skręt o 180°). Przy skręcie o 360° wyczuwamy wzdęte o zgrubiałych ścianach lewe pokłady okrężnicy na swoich miejscach. Prowadząc rękę po wzdętych jelitach do przodu można wyczuć spiralne układanie się ich taśm.

Przy zaciśnięciu jelita przez wiązadło nerkowo­śledzionowe, śledziona jest oddalona od ściany brzusznej ku środkowi do tyłu, rzadziej do przodu. Na napiętym wiązadle przypominającym powróz są zawieszone pokłady okrężnicy dużej, zwykle wzdęte oraz wzdęte jelito ślepe.

Przy wpochwieniu jelit cienkich z prawej lub lewej strony jamy brzusznej stwierdza się obecność mięsistego elastycznego walcowatego tworu różnej grubości lub w postaci pierścienia, w który wnika zwężający się odcinek jelita. W pewnym oddaleniu od pierścienia można wyczuć stożkowaty kształt wpochwionego jelita.

Przy wpochwieniu jelita biodrowego w jelito ślepe, z prawej strony jamy brzusznej tuż za łukiem żebrowym wyczuwa się mięsisty bolesny twór wielkości pięści.

Przemieszczenia rozpoznajemy na podstawie:

• objawów klinicznych

• braku poprawy po metamizolu

• wyniku badania przez prostnicę

• zmian w płynie otrzewnowym

Płyn z jamy otrzewnowej fizjologicznie jest:

• kolor: jasny żółty, przejrzysty

• zawartość białka: <25g/l

• ciężar właściwy: 1015-1018

Cenną uzupełniającą metodą w rozpoznawaniu przemieszczeń jest punkcja do jamy otrzewnowej i makroskopowe badanie pobranego płynu.

Pierwsze zmiany wskazujące na przemieszczenia (zmiana zabarwienia w różnych odcieniach koloru czerwonego — od różowego do ciemnoczerwonego, przy czym nasilenie barwy wzrasta w miarę upływu czasu) występują już po upływie 2-3 godzin.

Ciemnoczerwoną barwę przy przemieszczeniach jelit cienkich i okrężnicy małej przyjmuje płyn po upływie 7-10 godzin, w przypadkach dotyczących jelit grubych po 12-15 godzinach trwania procesu chorobo­wego. Wzrasta przy tym znacznie ogólna ilość płynu otrzewnowego.

Przebieg choroby

Przemieszczenia leczone zachowawczo kończą się na ogół zejściem śmiertelnym -jelit cienkich w ciągu kilkunastu godzin, jelit grubych do 4 dni. Samowyleczenie jest możliwe w początkowym okresie choroby - zwykle podczas tarzania się zwierząt.

Rokowanie z reguły jest ostrożne lub niepomyślne.

Leczenie

Przygotowanie pacjenta do zabiegu (płynoterapia) oraz leczenie chirurgiczne.