Filozofia starożytna- Sokrates, Platon i Arystoteles.

Filozofia, inaczej z łacińskiego oznacza umiłowanie mądrości, tego sformułowania jako pierwszy użyl Pitagoras, doskonale oznacza naukę ww. filozofów którzy właśnie mądrość najbardziej cenili.

Jako pierwszego omówimy Sokratesa, który był uczniem Platona (jego dalszym kontynuatorem i kolejnym mistrzem Arystotelesa, który nieco odszedł od jego nauk, na korzyść własnego punktu widzenia)

Sokrates, 470-399 p. n. e. ogólnie:
Szpetny Ateńczyk, który nie napisał ani jednej księgi, jego nauki można odnaleźć w pismach jego ucznia Platona, za to bardzo lubił rozmawiać z młodymi ludźmi, zadając im różne pytania, dzięki którym dochodzili do różnych wniosków, na tym polegał jego sposób nauczania.

Wie, że nic nie wiem- zdawał sobie sprawę jaka jego „luba” mądrość jest nieosiągalna dla zwykłego śmiertelnika.
Z zapisków Platona, który opisuje Obrona Sokratesa filozof użył właśnie tego sformułowania, sam nie uważał że zasłużył na tytuł jaka nadała mu Delficka wyrocznia, kapłanka Pytia uznała go za najmądrzejszego na świecie. Zmieszany filozof postanowił zbadać bliżej sprawę, bo sam do wielkim mądrości wcale się nie poczuwał.
Zaczął odwiedzać ludzi, by przekonać wyrocznie że jednak się myli. Po oględzinach u różnych osób, poetów, polityków, filozofów, rzemieślników jednak żaden z nich nie potrafił zdefiniować mądrości w satysfakcjujący dla filozofa. Wtedy on uznał że właśnie jego wielka mądrość polega na jego odkryciu, ze właśnie nic nie wie .

Więc wd. Sokratesa wyrocznia wymieniła go jako przykład, mądry jest ten, kto jest świadom swej głupoty.

Mądrość to najważniejsza cnota wd. Sokratesa, z niej wypływa wszystko co dobre i piękne, źli ludzie nie istnieją, oni są po prostu głupi, dlatego robią złe rzeczy.

Jego skrajne poglądy dla Ateńczyków były zagrożenie, według nich deprawował i buntował młodzież i zagrażał ateńskiej demokracji. Był zwolennikiem Sparty (wroga Aten) ponieważ tam władze obejmowali odpowiedni ludzie, nie jak w demokratycznej Grecji, gdzie do Senatu byli losowani przypadkowi obywatele, którzy według filozofa nigdy nie powinni siąść na ławie.

Sam Sokrates miał swoje 5 minut w Senacie, jako członek wielkiej Rady. Oczywiście doszło wtedy do sporu. Ateny odniosły triumf nad Spart ą, jednak zwycięskim dowódcom burza nie pozwoliła pozierać i pochować trupów ofiar żołnierzy, co było hańbą i zdradą. Postanowiono och w takim razie ukarać karą śmierci. Jednym który się temu sprzeciwił był właśnie Sokrates (za co sam został poczęstowany oskarżeniami zdrady bałwochwalstwa i wszystkim co złe). Dzięki jednak niemu sprawę odroczono, i wznowiono na następny dzień, wtedy jednak na stanowisko przewodniczącego wylosowano już kogoś innego, a Sokrates miał wtedy status zwykłego prytana. Wtedy skazano dowódców na karę śmierci a ich dobra skonfiskowano, filozof wtedy już nie mógł na to nic poradzić.

Oczywiście sam też w końcu musiał zostać oskarżony o zdradę Demokracji, bałwochwalstwo, podburzanie młodzieży ,itp. ,itd. która musiała się bronić, Sokrates przez rozmowy z Młodymi uświadamiał ich co do wad obecnego systemu, przez co coraz więcej obywateli zaczęło patrzyć z pogardą i ironią za sprawowane rządy. Jak pisałam wcześniej Sokrates sam się nie krył z wychwalaniem Sparty.

Sam też na końcu został skazany na karę śmierci, poprzez wypicie cykuty, miał co prawda możliwość wykupienia się, i jego przyjaciele i uczniowie chcieli nawet zapłacić ta karę, na co jednak mędrzec się nie zgodził, tam samo jak na zaplanowaną ucieczkę.

Jacques-Louis David Śmierć Sokratesa
uznałam że jak są obrazki to milej się czyta

A tutaj podam różne historie związane z tym filozofem które będą jego działaniem gdzie wprowadził w życie swoje nauki.

Sokrates i Protagoras:
Protagoras z Abdery- był wielkim filozofem sofistyki, jego poglądy polegały na tym że nie ma żadnej prawdziwej prawdy, że wszystko jest relatywne. Dzięki temu jaką drogę rozumowania się nie obrało, zawsze można udowodnić i przekonać wszystkich do swoich racji dzięki sztuce przemawiania. „Szkoła sukcesu” uczyła jak przemawiać by bez względu na okoliczności dowieźć prawdę swoich racji.
Człowiek miarą wszystkich rzeczy - Protagoras

Raz przyjaciel Sokratesa, Hippokrates, poprosił filozofa by poszedł z nim odwiedzić Protagorasa, który właśnie odwiedził Ateny. Sokrates spytał o powód, na co tamten odpowiedział że chce zostać uczniem tego sofisty.
Sokrates spytał znów pyta, czego spodziewa się nauczyć, na co tamten nie potrafi odpowiedzieć jasno, wiec idą.
I tak przebiegła rozmowa:
Sokrates: Hippokrates jest zamożnym Ateńczykiem, który pragnie zdobyć polityczne znaczenie i który pragnie zawrzeć z tobą znajomość; chciałby bowiem wiedzieć, co się z nim stanie, jeśli się do Ciebie przyłączy.
Protagoras: Młodzieńcze, jeśli zostaniesz ze mną, to już po jednym dniu wrócisz do domu lepszy nic w dniu przybycia, po drugim- lepszy niż po pierwszy, a po każdym następnym lepszy niż po poprzednim.
S: Jeśli twierdzisz, że po jednym dniu pobytu przy tobie wróci do domu lepszym człowiekiem, i każdego następnego dnia będzie rósł pod tym względem, to w czym, Protagorasie, będzie lepszy, odnośnie od czego?
P: Twe pytanie jest jasne, taka też będzie odpowiedź. Jeśli Hippokrates przystanie do mnie, nie doświadczy całej mozolnej pracy, która inni sofiści zwykli obarczać swych uczniów; którzy, jeśli właśnie uciekli od sztuk pięknych są przez swych nauczycieli ponownie do niech przymuszani, muszą uczyć się rachunków, astronomii geometrii, muzyki […] ale jeśli on przyjdzie do mnie, nauczy się tego, po co przyszedł. A tym czymś jest roztropność zarówno w sprawach prywatnych, jak i publicznych; nauczy się zarządzać własnym domostwem w najlepszy sposób i będzie mógł przemawiać i działać na rzecz tego, co najlepsze dla państwa.

*w sumie to mogłam pominąć ten dialog, i przejść do sedna :P ale postanowiłam i tak go przepisać :P jako ciekawostkę, muahahahaha >:D

Już pisze o co chodzi, tutaj przedstawię krytykę Sokratesa wobec sofistyki. Krytykował Protagorasa jako osoba która mimo nie posiada autentycznej wiedzy, instruują innych na temat sukcesów. Postępują źle, bo NIE MAJĄ ŻADNEJ POZYTYWNEJ WIEDZY. Osiągają tam wielką siłę przebicia, jaką jest przekonywanie innych i kierowanie innymi, co nie byłoby złe gdyby nie fakt że mogą przez co wiele ludzi wprowadzić w poważny błąd, co było jego zdaniem bardzo niebezpieczne.

Podsumowanie:
Umiejętność dobrego przemawiania nie wystarcza, jeśli się nie wie, O CZYM mówić, DO CZEGO przekonywać, DOKĄD prowadzić. Takie działanie może ponieść katastrofalne skutki.

Przez brak wiedzy sofistów Sokrates widział to tak: „Ślepych wiodących ślepców”

Można działać jedynie na motywach znanej prawdy.

Tutaj przedstawię teorię Sokratesa na temat form uniwersalnych:
Sokrates twierdzi ze wiedze nie można zdobyć poprzez naukę, ponieważ:
aby się czegoś nauczyć, trzeba odkryć jakąś prawdę której nie znamy, ale w takim wypadku też nie bylibyśmy w stanie jej rozpoznać, np.:

Jeśli kogoś nauczono prawa Euklidesowej geometrii, to ten ktoś nie może stwierdzić czy zdanie jest prawdziwe, jeśli nie wiedziałby uprzednio, że jest ono prawdziwe (wiem, trochę pogmatwane ale zaraz się wyjaśni )
reasumując, nauka wg. Sokratesa nie ma sensu, gdyż:
nie można nauczyć się tego, co się wie, ponieważ się to już wie
i adekwatnie:
nie można nauczyć sie też tego czego się nie wie, bo jeśli się tego nie wiedziało, to nie można uznać tego za prawdziwe.
Czyli prosto prościej:
uczenie się jest niemożliwe, a wszelką wiedzę którą możemy zdobyć, musimy ją uprzednio posiadać
(tutaj nawiązuje to platońskiej teorii o duszy, tj. dusza podczas narodzin wstępuje w ciało, jednak wtedy zapomina całą wiedzę jaką posiadała i przez życie musi ją sobie przypominać).
Czyli nauka polega na przypomnieniu sobie tego co już wiemy :P
* no wiec dalej, napiszmy na egzaminie że my to już wszystko wiemy :P tylko niestety dusza nie zdążyła sobie jeszcze wszystkiego przypomnieć

Tą teorię ilustruje rozmowa Sokratesa z niewolnikiem o imieniu Menon który nie znał matematyki:

Sokrates by sprawdzić swoją teorię zadał nie znającemu nigdy zasad matmy pytanie niewiernikowi, Sokrates: mamy kwadrat o długości 1 cala, więc jaką długość będzie miał kwadrat o polu 2x większym?
Menon: 2 cale, czyli dwa razy dłuższe.
Sokrates powiedział że niewolnik nie ma racji, ponieważ 2x2=4 a 1x1=1, wi3eć kwadrat o boku 2 cali, będzie 4 krotnie większy.
I tak poprzez samą krytykę (i bez podpowiedzi!), Menon dochodzi do wniosku by zbudować ten kwadrat na przekątnej, czyli √2 x √2 = 2 cale kwadratowe
miało to być dowodem na to, że w pewnym sensie chłopiec znał już odpowiedź, musiał ją sobie tylko przypomnieć, ale sam do niej doszedł.

Sokrates podzielił wiedze na dwa rodzaje:

WIEDZA:
Poznanie: empiryczne, czyli zmysłowe, widzialne:
Zawiera podobizny, cienie Na ich podstawie możemy stwierdzić że coś się nam najwyżej WYDAJE Jest podważalne, nie jest pewne

Tutaj rodzaje poznania, od empirycznego, do pełnego zrozumienia przedstawia alegoria jaskini:

W skrócie, ludzie są przykuci do ściany z tyłu oświetleni ogniem, za nimi przewijają się różne przedmioty, oni jednak ich nie poznają, tylko widzą cienie odbite na ścianie, to jest ich życie, tylko tyle wiedzą, nie są świadomi, że za nimi istnieje inny świat.
Jednak jeśli się uwolni tego człowieka z kajdan to pierwsze co ujrzy to światłość które było za jego plecami. Spowodowałoby to początkowo cierpienie, światło mogłoby go oślepić. Byłby zmieszany i zszokowany że wcześniejsze jego Zycie było tylko teatrem cieni, i że teraz poznaje lepiej. Nie umiałby też nazywać nowo widzianych rzeczy, byłby bardzo zagubiony w nowym świecie. Prawdopodobnie chciałby wrócić z powrotem do oglądania cieni, gdyś to światło by go przerosło. Jednak gdyby go siłą wyciągnięto, musiał by się powoli przyzwyczajać. Na początku najlepiej widziałby cienie, potem odbicia w wodzie i niebo, gwiazdy itp. Itd., ale to też w nocy. Dopiero w ostatniej fazie przyswojenia mógłby spojrzeć w słońce.
Ci co potrafią dojrzeć słońce to m. in. Ludzie mądrzy, jak filozofowie.

Idea Tworzenia króla filozofa:
zwrot w duszy prowadzący do dnia, który jest nieco lepszy od nocy do prawdziwej jutrzenki bytu- otworzenie rozumu dla platońskich idei
Sokrates który twierdził że nauka jest niemożliwa przygotował trening, który pomógłby duszy przypomnieć sobie idee platońskie, o których zapomniała poprzez narodziny. A to trening w podpunktach:

• Użycie rozumu- uzmysłowienie sobie wadliwego poznawania empirycznego, poszukiwanie uniwersaliów, np.:
  patrząc na 4 palec widzimy że jest większy od małego, ale tym samym jest mniejszy od środkowego, oko widzi wiec przedmiot zaraz jako mały i duży, dzięki rozumowi, odnajdujemy wyjaśnienie tego zjawiska

• Arytmetyka- aby wyszkolić umysł nad bardziej wymagającymi zagadnieniami niż palce, Sokrates zaproponował arytmetykę, gdzie uczeń musi nauczyć sie posługiwać swą wiedzą, myślami, tutaj poznanie empiryczne zostaje zupełnie odrzucone
  arytmetyka posiada wielki efekt wyzwalający i uwznioślający, skłaniający duszę do zastanawiania się nad abstrakcyjnymi liczbami i buntowania się przeciw wprowadzaniu postrzegalnych czy też dotykalnych obiektów do argumentacji

• Geometria- po arytmetyce Sokrates proponuje Geometrie, uznaje że
  wiedza, do której zmierza geometria, to wiedza o tym, co wieczne, a nie o czymś ginącym i przemijającym
  wiedza o uniwersaliach jak koła, trójkąty koła, jest niezmienna i która jest dowiedziona, niezależnie od wszystkiego

• Geometria brył, stereometria- wprowadzenie do studiowania astronomii, nauce o ciałach stałych które są być może najdoskonalsze z rzeczy widzianych, które jednak wymagają i tu poznania rozumowego, NIE WIDZIANEGO!

• Harmonia- studiowanie dźwięków

• Dialektyka-OSTATNI ETAP I NAJWAŻNIEJSZY! Polega by z wcześniejszego jedynie znania wszystkich uniwersaliów, umieć je zrozumieć, samemu potwierdzić ich prawdę, może już wtedy całkowicie sobie przypomnieć prawdę i wiedze w która w nim tkwi.

Podsumowanie: Sokrates dążył do jak najlepszego poznania mądrości, zdobyciu wewnętrznej harmonii i piękna. Chciał ta wiedzą dzielić się z innymi, wierzył że dzięki temu świat będzie lepszy. Kochał rozmawiać z młodymi ludźmi, i oni go szanowali. Podczas przechadzek rozmawiał z nimi o zasadach świata, sposobie logicznego myślenia i mówienia.

Od Sokratesa przechodzimy do Platona, był to jego kontynuator, wiec idee miał te same co jego mistrz.

PLATON 427-347 p. n. e.

• Wszechstronnie wykształcony

• Uczeń Sokratesa

• Ćwiczył się w poezji, malarstwie, muzyce

• Łączył zalety ducha z przymiotami ciała (uprawiał sport i zwyciężał w igrzyskach olimpijskich, przydomek Platon, zawdzięczał szerokim barkom

• Był przykładem ideału greckiego kalos kagathos- „Piękny i dobry” harmonijne połączenie cech moralnych i fizycznych, czyli piękna ciała i duszy

• Autor dialogów filozoficznych których bohaterem jest Sokrates, (jest tu też wiele kłótni które poglądy zawarte w dziełach nalezą się Sokratesowi a które Platonowi)

• Twórca koncepcji o dwóch bytach, materialnego i idei

• To ten co nie lubił artystów, w swoim państwie chciał mieć wszystko pouporządkowane, jak najlepiej sprawne, a tacy, np. poeci, tylko wzbudzali niepotrzebne uczucia u ludzi, mógł ich tolerowac tylko wtedy, kiedyś ich twórczość, była oparta na wartościach słusznych państwu

Jeśli człowiek wie, czym jest życie dobre, to nie może działać niemoralnie.-jeden z platońskich poglądów, choć są spory

Życie:

• Pierwszy z filozofów o którego życiu historia posiada wiedzę pewną i wiarygodną

• Urodziny w rodzinie arystokratycznej, do jego przodków zlicza się jednego z 7 mędrców greckich- Solona

• Krewni i jego przyjaciele zasiedli w oligarchicznej radzie tyranów, którzy na krótko objeli rządy w Atenach

• Fakt ten i bliskie stosunki z Sokratesem zamknęły mu drogę do kariery polityka

• Przekonanie że na czele państwa powinni stać filozofowie

Akademia platońska:
założona w 387r. p. n. e., była „pierwszym uniwersytetem Europy” kształcenie tam polegało na przygotowaniu jak służba państwowa z naciskiem na naukę matematyki; nad wejściem ponoc widniał napis: zabraniający wstępy do Akademii osobom nie znającym geometrii

Nauka:
krytyka panujących stosunków politycznych i stanu ówczesnej wiedzy, podobnie jak jego mistrz, jest opozycją dla sofistów i przyjętej przez nich relatywnej prawdy. Najważniejszą role wd. niego odgrywa idea prawdy, którą ciągnie za sobą piękno i dobro.

Podzielił życie na 2 byty:

BYT MATERIALNY	BYT IDEI
Ten w którym my żyjemy, gdzie nic nie jest idealne, linia nie jest doskonale prosta jak w teorii, itp. Itd., gość o tym mówił już dużo	Byt gdzie żyją teorię, wszystko jest idealne, jest to wiedza i prawda. Coś co można objać tylko rozumem. Idee są także wieczne, metodą ich dogłębnego zbadania jest dialektyka.

Platon uważa człowieka za więźnia zmysłów, a wolność może dać mu jedynie rozum. Wierzył też że na szczycie idei stoi złota zasada, która jest p[Rzyczyną wszystkiego (arche).

Człowiek poznaje idee za pośrednictwem duszy. Dusza istnieje w świecie idei zanim wejdzie w człowieka, jednakże z tym przejściem towarzyszy jej zapomnienie tego co wcześniej wiedziała.

Anamneza- sposób przypomnienia sobie wiedzy, dzięki dialektyce

Miłość platoniczna- miłość do piękna samego w sobie

Nauka o duszy:

• nieśmiertelna, i jedynie przejściowo zamieszkuje ciało człowieka

• składa się z 3 części: rozumnej (której siedzibą jest głowa), szlachetnej (odwaga, umiejscowiona w piersi), i zmysłowej (na całym ciele)

• dusza powinna starać się jak najbardziej rozwijać, kierując się rozumem, a jak najmniej fizycznością- roztropność, męstwo i umiarkowanie są cnotami do których należy dążyć, razem ze sprawiedliwością, tworzą cnoty kardynalne.

Kosmologia:
Platon dobrzy był wykształcony ze sfer fizyki i astronomii.
Zgodnie z naukami Platona, Demiurg- czyli boski budowniczy świata, stworzył najpierw przestrzeń, po tym zaczął uporządkowywać istniejącą już materię. Stworzył on żywioły platońskie, to jest składające się z brył foremnych. Demiurg pragnął, by wszystko było jemu samemu jak najbardziej podobne, dlatego świat jest urządzony rozumnie, pięknie i dobrze.

Etyka:
Dobro- to jest ład, który człowiek pojmuje dopiero wtedy gdy opiera się żądzom, żyje wstrzemięźliwie, a ciało podporządkuje duszy.
Ta idea, jest naczelną wszystkich idei.

Idea państwa platońskiego:
Ład i harmonie można osiągnąć wtedy, kiedy sprzyjają temu warunki, m. in. Ustrój państwa, dlatego rządzącymi powinni być filozofowie0soecjalnie wyszkolona grupa intelektualistów (Teoria arystokratyczna, gr. Aryston i kratos, oz., rządy najlepszych) .

Określa Państwo, jako Wielkie indywiduum posiadające duszę, którą podzielił podobnie jak u człowieka, i przypisał im jego cnoty:

• Władcy (królowie filozofowie)- odpowiadający za rozum

• Wojownicy- odwaga

• Reszta obywateli- potrzeby fizyczne

• Ostatnia cnota- SPRAWIEDLIWOŚĆ- rodzi się z harmonii 3 stanów

Tutaj plus dla Platona. Chciał wprowadzić by dzięki rozumowi i zdolnościom każdy mógł osiągnąć nawet i najwyższy stan w państwie, w tym też i kobiety . (co w tamtych czasach było nie do pomyślenia )

Tutaj ciekawostka, miał dość nietypowe podejście do rodzin, by nie popadano np. w oligarchię filozof zaproponował by wszystko było wspólne, która obejmowała by także kobiety i dzieci0 króre byłyby wychowywane w państwowych ośrodkach, nigdy nie znając biologicznych rodziców.
Stosunki płciowe także powinny być regulowane, miały odbywać się w wykreślonym czasie, a pary rodzicielskie byłyby wybierane pod kątem odpowiednich cech, które mogliby przekazać potomstwu. *Troche się zagalopował, no ale cóż :P

Podsumowanie:
Platon zapoczątkował filozofię idealistyczna. Istnieją wd. Niego dwa światy: świat przedmiotów i zjawisk postrzeganych- oraz króletwo idei, wzorów rzeczy, które pojąć może jedynie rozum.

Idee są wieczne, trwałe i niezmienne. To one są rzeczywistym, obiektywnym bytem. Łącznikiem między obydwoma światami jest dysza. Dusza żyje w świecie idei i czasami tylko łączy się z określonym ciałem, aby przekazać mu wiedze o świecie idei- o Prawdzie samej w sobie, o Pięknie i o Dobru samym. Po śmierci ciała dusza opuszcza je, by powrócić do ojczyzny świata idei.

Warunkiem niezbędnym do tego, by dusza wyzwoliła się z ciała, jest oczyszczenie człowieka poprzez filozofię, duchową miłość do prawdy.

ARYSTOTELES (384/383 p. n. e. – 322 p. n. e.)

• Uporządkował wiedzę Greków

• Połączenie idealizmu Platona z materializmem

• Materia i forma- podstawa bytu

• Uczy systematycznego logicznego i poprawnego myślenia

• Wychowawca Aleksandra Macedońskiego

• Uczeń Platona

• Twórca złotego środku, tj. filozofii rozsądku

Życie:
Wcześnie osierocony Arystoteles, w wieku 17 lat, ponoć słysząc wewnętrzny głos, nakazujący mu zwrócić sie do Aten, gdzie przystąpił do Akademii Platona. Poznał się tam z systemem filozoficznym, zgłębił naukę. AM potem został nauczycielem.

Później został wychowawcą młodego Aleksandra wielkiego, później nawet już po zwolnieniu nauczyciela, Arystoteles, zawsze cieszył się u władcy szczególnymi względami.
*ponoć zawsze gdy Aleksander podczas wypraw wojennych zbierał egzotyczne rośliny i zwierzęta, które wysyłał w prezencie dla swojego nauczyciela, do jego Likejonu (liceum). Tam perypatycy (przechadzający się- tak nazywali się uczniowie Platona), przechadzali się rozprawiając o ważnych dla nich rzeczach.

Nauka:

Przyjacielem mi Plato, ale większą przyjaciółka prawda –w celu dochodzenia do prawdy rozwinął logikę (której zarazem jest twórcą, sam ją nazywał analityką), ustalając reguły naszego myślenia.

Logika- nauka o poprawnym myśleniu.
prawidłowe myślenie musi się opierać na właściwych pojęciach. Wyjaśnia się je przez definicje, które składają się z dwóch części,

• jedna przyporządkowuje rzecz definiowaną nadrzędnej klasie, włącza ją do klasy szerszej

• druga określa, czym ta rzecz różni się od innych

Przykład:
„Człowiek jest istotą mówiącą”

Gdzie „Człowiek…” to rzecz przyporządkowana klasie szerszej,
a „… jest istotą mówiąca” określeniem, czym ta rzecz różni się od innych.

Są jeszcze najbardziej ogólne kategorię, którymi wynalazcom także był Arystoteles.
-najwyższą kategorią jest- substancja, czyli to o czym się orzeka,
-następne to: ilość, jakość relacje, miejsce, czas, stan, położenie (np., siedzący) posiadanie (np., ma na sobie ubranie), działanie, i doznawanie.

Tzn., że od ogólności, można przejść do coraz większych szczegółów, ten system nazywamy dedukcją.

Przykład:
„Sokrates jest człowiekiem” a „wszyscy ludzie są śmiertelni” wynika wniosek, że „Sokrates jest śmiertelny”.

Takie wnioski można łączyć, tworząc z nich dowody.

Fizyka:

• Duszę uważano wtedy za twór przyrody, wiec podlegała ona prawom fizyki.

• Ruch- charakterystyczne dla wszystkiego co żyję, by ruch zaistniach potrzebny jest jego sprawca, tj. Poruszyciel- jest nim dusza która porusza ciałem i nadaje mu formę.

• Entelechia- dusza, której zadaniem jest kształtowanie ciała.
  dzieli ją:

  • Żywiącą (roślinną)

  • Czującą, popędową (zwierzęcą)

  • Myślącą, rozumną (człowieczą)

• Wyobrażenie wszechświata,
  ziemia jest w punkcie centralnym, pustka nie istnieje, ponieważ wszystko wypełniają żywioły:

  • Woda (porusza się do tyłu)

  • Ziemia (porusza się do tyłu)

  • Ogień (porusza się do przodu)

  • Powietrze (porusza się do przodu)

  • Eter (wiruję, co oznacza, że jest wieczny)

Metafizyka:

• Orzuca teorię Platona, o istnieniu dwóch bytów, Platon twierdził ze można właściwie poznawać jedynie dzięki rozumowi, Arystoteles natomiast, że dzięki rozumowi, ale przy nieodłącznej pomocy zmysłów
  Nie ma nic w umyśle, czego wcześniej nie było w zmysłach

• Forma- jest istotą rzeczy, niezmienna, to coś naocznego, co kształtuje duszą, dzieki temu poznajemy co czym jest, np. wygląd drzewa

• Postawienie pytanie o przyczynę, dla której rzecz staję się taką jaką jest, wyróżnia 4 właściwości:

  • Causa matrialis- przyczyna materialna

  • Causa formalis- przyczyna formalna

  • Causa efficiens- przyczyna sprawcza

  • Causa finalis – przyczyna celowa

Przykład, na podstawie ww. drzewa:
Causa materialis - to drewno
causa formalis­ – to forma naturalna drzewa, jego wygląda, kora gałązki itp. Itd.
causa efficiens- to prawa natury, które sprawiają że rośnie z nasiona
causa finalis – to już dorosłe, wyrośnięte drzewo.

Co jednak nadaje poruszycielowi impuls do działania, jaka jest najwyższa przyczyny wszystkiego? Arystoteles wychodzi do wniosku, że musi istnieć Poruszyciel, który wprawia ruch wszystko, ale sam jest nieruchomy, był to jego dowód na istnienie Boga.

Etyka:
eudajmonia- doskonałość jednostki, co jest najwyższym dobrem dla człowieka

Tzn że człowiek może osiągnąć szczęście, dzięki dobre wykształcenie, wykorzystanie danych mu możliwości.

Jednak do zdobycia doskonałości, jest także potrzebne zaspokojenie potrzeb cielesnych (mniej rygorystyczne spojrzenie od Platona, który nakazywał zupełne odrzucenie cielesności)

Wszystko jednak musi być dokonywane zgodnie z dobrem i cnotami, które podzielił na dwie kategorie:

• Cnoty intelektualne – można się ich wyuczyć, ale nigdy nie osiągnie się ich pełności, jest to np., mądrość

• Cnoty moralne – jak męstwo czy wielkoduszność, jednak trzeba pamiętać o zachoaniu złotego środka, by np. być odważnym, ale nie zuchwałym, roztropnym, ale też nie tchórzliwym.

Podsumowanie:
Arystoteles sformuował podstawy biologii oraz psychologii. W Swoich pismach krytykuje pogląd Platona o istnieniu podwójnego świata (zmysłowego i umysłowego).

Rafael Santi, „Szkoła Ateńska”

Na tym fresku Arystoteles wyciągniętą ręką wskazuje w przód- na istniejący dookoła świat, stojący obok niego Platon natomiast- w górę, ku światu idei.

Wd. Arystotelesa wszystko składa się z materii i formy. Istotą rzeczy jest forma i to ona jest przedmiotem poznania. W ten sposób, a nie przez koncepcję idei, jak u Platona.

Stawanie się jest aktualizacją potencji zawartych w materii poprzez celowe działanie formy, pojętej jako siła. Przyroda jest celowa, przyczyną ruchu istot żywych jest dążenie do celu, jakim jest osiągniecie formy.

Najwyższym dobrem i celem człowieka jest szczęście (eudajmonia) które można osiągnąć przez doskonalenie samego siebie i rozwijanie swoich możliwości- poprzez samorealizację. Życie w społeczności jest jednym z warunków osiągnięcia szczęscia- (prekursor humanizmu!).

Arystoteles wierzył w rozumność świata, która wyjaśniał nie za pomocą stosunków matematycznych, lecz pojęć logiki, której jest twórcą. W logice jego szczególną zasługą jest zdefiniowanie kategorii oraz stworzenie sylogistyki, czyli wnioskowania pośredniego z dwóch przesłanek.