Klasyfikacja I. Styczek

SYGMATYZM/SZEPLENIENIE

Ćwiczenia:

1. Ćwiczenia języka:

- utrzymywanie języka w miejscu artykulacji głoski l,

- układanie warg w kształcie ryjka,

- pozostawianie między zębami szczelinki o grubości szpatułki,

- pozostawianie języka za górnymi zębami,

- wymówienie głoski „sz” z prawidłowo ułożonymi narządami artykulacyjnymi, utrzymanie głoski,

- wymówienie głosek „sz”, „ż”, „cz”, „dż” w izolacji.

Źródło: I. Styczek „Logopedia” PWN Warszawa 1979.

1. Obrazki paradoksalne.

Źródło: M. Dembińska-Wola „Zabawy logopedyczne” Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1999.

1. Rebusy logopedyczne.

Źródło: Własne.

1. Karta pracy

Uczeń wstawia głoskę „sz” w odpowiednie miejsca tak, aby powstały wyrazy, następnie odczytuje je na głos.

Jakie wyrazy powstaną po wstawieniu "sz"?

Źródło: A. Balejko „Jak pokonać seplenienie – uczymy się wymawiać głoski sz, s” Wydawnictwo Logopedyczne, Białystok 2000.

1. Ćwiczenie usprawniające funkcje wzrokowe, układanie szlaczków z kółek i kwadratów. Uczestnik otrzymuje zestaw kolorowych figur płaskich, dziecko ma za zadanie – wykorzystując otrzymane figury – ułożyć sekwencje identyczną do sekwencji nauczyciela, następnie ułożyć według własnego pomysłu budowlę (może być pałac).

Źródło: A. Balejko „Jak pokonać seplenienie – uczymy się wymawiać głoski sz, s” Wydawnictwo Logopedyczne, Białystok 2000.

1. „Puzzle” - układanie całości obrazka pociętego na 4 części.

Źródło: A. Balejko „Jak pokonać seplenienie – uczymy się wymawiać głoski sz, s” Wydawnictwo Logopedyczne, Białystok 2000.

1. Memory wyrazowe.

Źródło: Własne.

RERANIE (ROTACYZM)

Ćwiczenia:

1. Ćwiczenia usprawniające aparat artykulacyjny:

- ćwiczenie z korkiem – wywołanie głoski „r”,

- ułożenie języka w pozycji l wypowiadanie lalalalala… alalalala… tatata…patataj… hopla… bla –ble…,

- naśladowanie ssania cukierka,

- zdmuchiwanie skrawków papieru z języka wsuniętego między wargi.

Źródło: I. Styczek „Logopedia” PWN Warszawa 1979.

• „Sylabowe domki” - głoska „r”

Zadaniem dziecka jest odsłonięcie w dowolnej kolejności zawartości domków i przeczytanie odkrytej sylaby. Próba ułożenia wyrazów z przedstawionymi sylabami.

Inny wariant zabawy – losowanie z „magicznego woreczka” papierowych emblematów zawierających sylaby – odczytanie sylab.

Źródło: Własne.

1. Zabawa słuchowo- artykulacyjna – PREZENTY

Osoba prowadząca rozkłada obrazki, w nazwie których znajduje sie głoska r. Prosi dzieci, aby kolejno wybrały te, których nazwy:
- rozpoczynają się sylabą ra
- rymują się ze słowem kura
- rozpoczynają się zbitką spółgłoskową dr
- rozpoczynają sie sylabą ro
- zawierają dwie głoski r
- rymują się ze słowem korek
Informuje dzieci, ze wybrane obrazki przedstawiają urodzinowe prezenty Renaty.

DYZARTRIA / ANARTRIA

Ćwiczenia:

1. „Andrzejkowa moneta”, rodzaj zabawy: artykulacyjna.

Nauczyciel wybiera kilkoro dzieci którym miejscowo smaruje kremem jeden policzek. Do kremu przykleja małą monetę. Zadaniem dziecka jest odklejenie monety bez używania rąk, a jedynie poprzez różne ruchy policzka, języka i warg.

Źródło: M. Malkiewicz „Jarmark logopedyczny” Wyd. Harmonia.

1. Zabawa „Echo”, rodzaj zabawy: fonacyjna, oddechowa, artykulacyjna.

Nauczyciel umawia się z dziećmi, że on będzie wołać (na przykład, o , o), a dzieci jako echo będą powtarzać, układając dłonie przy ustach (jakby nawoływały w lesie). Za drugim razem można powtórzyć ten sam dźwięk innym tonem. Wywołać można też różne wyrazy. Wówczas echo powtarza tylko drugą część. W tej zabawie rozpoczynamy powtarzanie od pojedynczych głosek, następnie przechodzimy do sylab i kolejno do łatwych i trudnych wyrazów.

Źródło: M. Malkiewicz „Jarmark logopedyczny” Wyd. Harmonia.

1. Zabawa „Jaka to pora roku?”, rodzaj zabawy: artykulacyjna, słuchowa.

Chętne dzieci prezentują poprzez naśladowanie głosem oraz gestem wylosowaną przez siebie porę roku. Reszta dzieci musi na tej podstawie odgadnąć o jaką porę roku chodzi. Można używać tego samego głosu lub samego gestu.

Propozycje:

Zima: kulig, lepienie bałwana, padanie śniegu

Lato: opalanie, kąpanie, jazda na rowerze

Wiosna: śpiewa ptaków, wyrastanie kwiatków.

Jesień: deszcz, spadanie liści z drzew.

Źródło: M. Malkiewicz „Jarmark logopedyczny” Wyd. Harmonia.

1. Zabawa „Zespołowe śpiewanie”, rodzaj zabawy: artykulacyjna, fonacyjna, oddechowa.

Zabawa polega na śpiewaniu znanych dzieciom piosenek za pomocą podanych sylab. Prowadzący wykorzystuje piosenkę „ My jesteśmy krasnoludki” i dzieli grupę na trzy chórki, z których każdy będzie śpiewał innym odgłosem. Śpiewy na podwórku gę, mu, kwa, miau. Spośród dzieci prowadzący wybierana dyrygenta, jego zadaniem będzie wskazywanie pałeczką (batutą) kiedy ma śpiewać dana grupa.

Źródło: M. Malkiewicz „Jarmark logopedyczny” Wyd. Harmonia.

1. Zawody : kto wymieni najwięcej na jednym wydechu np. liczb, kolorów, zwierząt.

Źródło: Własne.

1. Ćwiczenie na tekstach.

Czytanie wolne, przedłużając lekko samogłoski i głoski, które można przedłużać np. Paan, jaas iiuu kuupiił ssóól. Nie zaś pan ja-siu ku-pił sól.

Źródło: I. Styczek „Logopedia” PWN Warszawa 1979.

DYSLALIA/ALALIA

Wskazówka:

Wykonujemy ćwiczenia języka, warg i oddechowe, następnie wywołujemy głoskę, która była dotąd źle wymawiana np. „sz” (dziecko zamiast szafa mówiło safa), przypominamy dziecku, że przy wymawianiu głoski „sz” układamy wargi w kształcie ryjka „uuu”.

1. Lizak logopedyczny – głoska „sz”.

Źródło: I. Styczek „Logopedia” PWN Warszawa 1979.

1. Ćwiczenia artykulacyjne

„Głoski ciągnące się”

Szumi morze – szszsz...

Szumi wiatr – szszsz...

Szumi woda – szszsz...

Szumi las – szszsz...

Szumią drzewa – szszsz...

Szumią liście – szszsz...

Szumię ja – szszsz...

Szumisz ty – szszsz...

Szumi mama – szszsz...

Szumi tata – szszsz

Szumi miś – szszsz..

Źródło: http://www.przedszkolni.pl

Wymawianie słów zawierających głoskę „sz”, następnie budowanie zdań z tymi wyrazami np. to szafa, to jest szafa.

Źródło: I. Styczek „Logopedia” PWN Warszawa 1979.

1. Karta pracy - ćwiczenie na uzupełnienie słów brakującymi głoskami. Gdzie brakuje „sz”, a gdzie „s”?

Źródło: A. Balejko „Jak pokonać seplenienie – uczymy się wymawiać głoski sz, s” Wydawnictwo Logopedyczne, Białystok 2000.

AFAZJA

(Niezbędne ćwiczenia warg, języka i dykcyjne)

1. Ćwiczenia oddechowe

• Każdy uczeń trzyma przed sobą wiszące na tasiemce słoneczko. Zgodnie ze wskazówkami nauczyciela dmucha na nie, raz mocno, raz lekko.

Źródło: I. Styczek „Logopedia” PWN Warszawa 1979.

• Oparzony palec – nie posłuchałeś rodziców i dotkałeś gorącego pieca. Oparzyłeś sobie palec. Bardzo Cię boli, więc na niego dmuchasz.

1. Historyjki obrazkowe.

Prowadzący rozdaje dzieciom zestaw historyjek obrazkowych ze zdaniami. Zadaniem ucznia jest ułożenie w odpowiedniej kolejności historyjek, tak by powstało opowiadanie i dopasowanie zdań do pasujących części. Wersja dla dzieci starszych – nauczyciel pokazuje uczniowi obrazek przedstawiający historie, zadaniem dziecka jest opowiadanie co przedstawia obrazek.

Źródło: I. Styczek „Logopedia” PWN Warszawa 1979.

1. Ćwiczenia słuchowe - rozpoznawanie odgłosów codziennych czynnosci z otoczenia, takich jak np. dzwonek do drzwi.

JĄKANIE

Ćwiczenia:

1. Ćwiczenie artykulacyjne wargi i języka (ćwiczenie przed lusterkiem).

„Jeśli mówić pięknie chcesz

To do pracy bierz się bierz.

Najpierw język ostro ćwicz.

Pokaż nosek, brodę w mig.

Teraz prawą, lewą stronę.

Te ćwiczenia już zrobione.

To jest łatwe – prawda, więc

Teraz wargi swoje męcz.

Górną nałóż na tę dolną, później dolną przykryj górną.

Och, na pewno nie jest trudno.

Więc rozwesel minę chmurną.

Teraz ustaw ryjek zrób,

Abyś pięknie mówić mógł.”

au: Iwona Sztabińska

• Pojedynek - Uczniowie stoją w parach naprzeciw siebie. Jedno dzieck oz każdej pary kciukiem i palcem wskazującym trzyma na wysokości twarzy kartkę papieru. Uczestnicy nabierają powietrza przez nos i na znak prowadzącego dmuchają na kartkę. Obserwujemy w czyją stronę kartka bardziej się wychyli.

Źródło: Głos pedagogiczny, maj 2011

1. Ćwiczenie artykulacyjne (umiejętność kierowania głosem).

- ciche mruczenie (przedłyżenie głoski „m” – można dotknąć delikatnie palcem warg i skrzydełek nosa, by poczuć drgania,

- przechodzimy do łączenia przedłużonej głoski „m” z samogłoskami ustnymi: mma, mmo, mmu, mme, mmy – wymawiamy delikatnie bez wysiłku,

- łączymy głoskę „m” ze spółgłoskami: mmp, mmb, mmt, mmd (ciche mruczenie likwiduje napięcie mięśni krtani i gardła),

- czytanie sylabami

„Malec”

CHOCIAŻ ZE MNIE JESZCZE MALEC,

RADZĘ SOBIE DOSKONALE.

ZE WSZYSTKIMI ŻYJĘ W ZGODZIE,

DO PRZEDSZKOLA CHODZĘ CO DZIEŃ.

NIE ODZYWAM SIĘ NIEŁADNIE,

ZAWSZE SPRZĄTAM, GDY COŚ SPADNIE.

NIE NAPRZYKRZAM SIĘ NIKOMU

I POMAGAM MAMIE W DOMU.

- Praca z obrazkami. Prowadzący zajęcia wymawia powoli nazwę przedmiotu przedstawionego na obrazki, czy krótkie zdanie, a następnie powtarza je razem z dzieckiem.

Źródło: I. Styczek „Logopedia” PWN Warszawa 1979.

Klasyfikacja L. Kaczmarka

ALALIA

1. Ćwiczenia:

„Dzień dobry misiu

Dzisiaj twój język będzie małym misiem, a buzia jego domkiem.
Miś obudził się wcześnie rano – poprzeciągał się , poziewał (szerokie ziewnięcie).
Zrobił poranną gimnastykę – kilka podskoków (unoszenie języka na górny wałek dziąsłowy), kilka wymachów rąk (wypychanie językiem policzków) i pięć okrążeń (w prawo i w lewo) wokół stołu (ruchy okrężne języka w przedsionku jamy ustnej, usta zamknięte). Umył ząbki (oblizywanie czubkiem języka górnych i dolnych
zębów po wewnętrznej stronie przy zamkniętych i otwartych ustach). Postanowił policzyć swoje ząbki (dotykanie czubkiem języka każdego zęba na dole i górze).
Nagle poczuł wielki głód i usłyszał jak mu burczy w brzuchu (wibrowanie wargami bbb,bbb).To znak, że pora na śniadanie i pyszny miodek ( oblizywanie warg).

Źródło: Własne.

1. Próba wymawiania dźwięków naturalnych – odgłosy z nagrania.

2. Zabawa artykulacyjna „Indianin”.

PARALIA/MOGILALIA

Ćwiczenia:

1. Ćwiczenia słuchu fonemowego

„Czarodziejska beczka”

W środku beczki jest cebula.

Czosnek jest na dole beczki.

Z boku leżą dwa buraczki

I szczypiorek i kabaczki.

Z drugiej strony pod deseczką

Są cytryny i czapeczka.

Nad cebulą są cukierki,

Czekoladki i ciasteczka.

To jest czarodziejska beczka,

Która gubi swe deseczki.

Zadaniem dziecka jest wskazanie właściwego warzywa zgodnie z recytowanym przez logopedę wierszem.

Źródło: A. Balejko „Jak pokonać seplenienie – uczymy się wymawiać głoski sz, s” Wydawnictwo Logopedyczne, Białystok 2000.

1. Różnicowanie fonemów podawanych w postaci izolowanych głosek.

Zadaniem dziecka jest klaśnięcie, gdy usłyszy głoskę, którą logopeda wcześniej podał do zapamiętania. Logopeda artykułuje ciągi głosek o coraz bardziej zbliżonej postaci do głoski wyznaczonej, co pewien czas wplatając tę właściwą ( np. wyznaczamy głoskę „sz”, a ciąg preparujemy następująco: o e m sz i sz k i n sz ch f sz s sz ś sz).

Źródło: S.Milewski, K. Kaczorowska-Bray „LOGOPEDIA – Wybrane aspekty historii, teorii i praktyki”.

1. Różnicowanie określonych sylab.

Ćwiczenie to polega na wyznaczeniu przez logopedę określonej sylaby, wypowiadaniu jej w sąsiedztwie innych sylab, a pacjent ma za zadanie zaznaczyć w umówiony wcześniej sposób usłyszenie tej określonej (np. wyznaczamy sylabę „ba”. Wypowiadamy ba, ba, ta, ka, ka, ba, za, da, ba. Za każdym razem przy sylabie „ba” pacjent sygnalizuje jej usłyszenie przez podniesienie ręki.

Źródło: S.Milewski, K. Kaczorowska-Bray „LOGOPEDIA – Wybrane aspekty historii, teorii i praktyki”.

1. Wyróżnienie wyrazów w zdaniu.

Ile wyrazów, tyle razy klaszczemy czy rysujemy kółeczka. Przy wyróżnianiu wyrazów w zdaniu posługujemy się zdaniami prostymi, unikamy przyimków i spójników.

Źródło: G. Demelowa „Elementy logopedii” Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1980.

1. Zabawa słuchowo-artykulacyjna -porządkowanie zbioru. Osoba prowadząca układa obrazki i tablice przedstawiające szafę, kosz, zagrodę. każde dz koljeno wybiera jeden obrazek, podaje nazwe, zwracajac uwage na prawidlowa wymowe głosek szeregu ciszacego, syczacego, szumiacego. nastę[pnie decyduje o przyporządkowaniu go do odpowiedniej tablicy. Po wykonaniu zadania przez wszytskie dz, prowadzacy wspólnie z uczestnikami ustala nazwy utworzonych zbiorów (ubrania, warzywa, zwierzeta)

JĄKANIE

Ćwiczenia:

1. Ćwiczenia oddechowe:

• Przenoszenie za pomocą rurki brakujących elementów klauna oraz układanie zabawek na półeczkach w pokoju chłopczyka.

Źródło: Własne.

• Baloniki - Twój brzuszek to balonik. Nie ma w nim powietrza, więc trzeba go nadmuchać. Robimy to powoli, żeby balon nie pękł. Nabieramy powietrze nosem, aż balonik się napełni. Potem wypuszczamy powietrze z balonika – wydmuchujemy powietrze ustami

1. Ćwiczenia słuchu fonetycznego

- Ćwiczenia w wypowiadaniu tego samego zdania w sposób charakterystyczny dla określonych nastrojów. Możemy posłużyć się wyobrażeniem osób: wesołej, smutnej, zdziwionej oraz sposobu ich mówienia. Zwracamy szczególną uwagę na cechy głosu i mimikę.

Źródło S. Milewski, Kaczorowska-Bray „Logopedia-wybrane aspekty historii, teorii i praktyki” Wydawnictwo Harmonia 2012.

- Ćwiczenia w różnicowaniu iloczasu. Przy tym ćwiczeniu należy posługiwać się głoskami, które można trwale wydłużać (samogłoski ustne, spółgłoski szczelinowe oraz m, n, r). Logopeda wybiera jedną głoskę oraz dwa paski papieru – długi i krótki. Wypowiada głoskę długo lub krótko, wskazując jednocześnie odpowiedni pasek. Następnie wypowiada głoskę w określony sposób, a pacjent wskazuje odpowiedni pasek. Ćwiczenie wzbogacamy o różne długości pasków (różną długość realizacji głoski) oraz kolejne głoski.

Źródło S. Milewski, Kaczorowska-Bray „Logopedia-wybrane aspekty historii, teorii i praktyki” Wydawnictwo Harmonia 2012.

Ćwiczenia artykulacyjne - jest północ czyli czas duchów. Każde z Was spróbuje udawać ducha: śpiewając różne samogłoski na jednym dźwięku.

Źródło: Głos Pedagogiczny, maj 2011

Klasyfikacja Grabiasa

AFAZJA

Ćwiczenia:

1. Ćwiczenie słuchu fonemowego, próby wymawiania dźwięków (Obrazki z odgłosami).

Źródło: G. Demelowa „Elementy logopedii” Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1980.

1. Ćwiczenie artykulacyjne - gra planszowa.

2. Domino dźwiękonaśladowcze.

Źródło: Własne.