Wykład 9, 03.12.2009r.

Niemcy po II WŚ w maju 1949 Niemcy przyjmują ustawę zasadniczą ten akt reguluje zasady ustrojowe prawa jednostki zostaje nazwany konstytucja bo Niemcy nie działaja na całym terytoriu. Sowiecka strefa okupacyjna zostaje przekształcona w DRN, a 3pozostałe strefy państw zachodnich w RFN i tu powstaje ustawa zasadnicza, bo jak głosi preambuła niemiecka konstytucja zostanie dopiero wtedy kiedy oba państwa się zjednoczą.

Kiedy zostały zjednoczone Niemcy to okazało się ze jest to inkorporowanie DNR i ustawa zasadnicza zostaje na tereny wschodnie rozciągnieta. Konstytucja niemiecka zwana ustawa zasadnicza była wielokrotnie modyfikowana ze względu na zmienny status Niemiec, uzyskiwanie coraz większej suwerenności np. kiedy Niemcy wchodzą w proces integracji, potem traktat z Maastrit i co kolejne traktaty Niemcy modyfikuja swa konstytucje dostosowując jej treśc do zobowiązań konstytucyjnych.

Konstytucja niemiecka jest obszerna, ma jeszcze tradycje ustrojowe Republiki Weimarskiej która funkcjonowała pod konstytucja z 1919r. np. przepisy o wolności wyznania i sumienia oraz instytucja Bundesratu (przedstawicielstwo rządów landów) SA z tej konstytucji w konstytucji z 1949r.

Historia Niemiec:

W układzie poczdamski zawartym 2 sierpnia 1945r. została powołana Sojusznicza Rada Kontroli złozona z przedstawicieli wojsk sojuszniczych i oni sprawowali kontrole nad tymi strefami jeszcze przed konstytucją niemiecka powstaje trizonia w 1948r. to przygotowanie przed powołaniem RFN w 1949r. i ustanowienie ustawy zasadniczej i musiala zostac zatwierdzona przez władze okupowane. Po iiwŚ odmówiono suwerenności Niemcom a w 1951r. zaczyna się ich dopuszczac do organizacji np. NATO, Unii Zachodnioeuropejskiej uzyskują pełną suwerenność prawno międzynarodową co jest przejawem pełniej suwerenności RFN. W latach 1955-68 obowiązuje tzw. Układ ogólny to umowa międzynarodowa których stronami mogą być Niemcy i dawne państwa okupacyjne czyli Fr. W.B. i USA w tym układzie określone SA prawa i obowiązki państwa niemieckiego i uzyskania pełnej suwerenności i dlatego w 1973 RFN do ONZ przystepuje temu przeciwstawia się ZSRR. Historia Niemiec kończy się Konferencja 2+4 w 1990r. my próbowaliśmy udawac że tez jesteśmy strona tej konferencji. $ to państwa okupacyjne trizonia + ZSRR, a 2 to NRD i RFN w tej umowie międzynarodowej zostaja ustalone warunki absolutnej suwerenności Nimiec, przed konferencja zostaje zawarty układ miedzy NRD i RFN odnośnie połaczenia przeprowadzenia wyborów demokratycznych.

Ustawa zasadnicza została przyjeta przez przedstawicielstwa landów niemieckich. Drugi etap to zatwierdzenie przez władze okupacyjne i podlęgała zatwierdzeniu przez 2/3 parlamentów krajowych, nie wszystkie chcialy wyrazic zgode np. Bawaria się ociągała.

Tryb przyjecia ustawy zasadniczej tu widzimy że pierwsze zaczęły działac landy niemieckie, z histori wiemy że landy odgrywały duże znaczenie w Niemczech po II WŚ tkanka społeczna Niemiec została naruszona bo pojawiło się dużo uchodźców, więc trzeba było nowe granice landów wydzielic i władza okupacyjne wyznaczyły nowe granice, ustawa zasadnicza przewidziała przeprowadzenie plebiscytu w wyniku ustalenia granic landów. Niemiecka ustawa zasadnicza na szczeblu federalnym nie przewiduje referendum, ale w przypadku granic plebiscyt został dopuszczony. Ustawa zasadnicza przewiduje homogenicznośc zasad ustrojowych czyli niemieckie konstytucje landów w podstawowych zasadach musza być zgodne z ustawa zasadniczą, dlatego Sąd Konstytucyjny uznał że na szczeblu landów tez nie może być referendum.

Co weszło w treśc ustawy zasadniczej Niemiec:

-zapozyczenia z konstytucji Weimarskiej

-niektóre rozstrzygniecia pochodzą od władz okupacyjnych: zażyczyły sobie powołania do żucia sądownictwa konstytucyjnego-Trybunał Konstytucyjny, Niemcy jako państwo federalne

Niemcy zbudowali swój patriotyzm niemiecki, nie chcieli zmieniac ustawy zasadniczej na konstytucje, rozwiązania przyjete w niej stały się wzorcem dla innych państw np. niemiecki sąd konstytucyjny został tworzony także w innych państw, 1)zasada demokratycznego państwa prawa powstała w Niemczech i została tez w innych państwach wprowadzona, 2)instytucja skargi demokratycznej tez zaczęła się pojawiac w innych konstytucjach#) wymysł niemiecki to instytucja konstruwnego wotum nieufności potem pojawiła się tez u nas zapewnia ciągłąśc funkcjonowania rządu nie można odwołac rządu i kanclerza tylko wniosek o odwołanie musi się wiązac z propozycja nowego rzadu i nastepce kanclerza. One funkcjonuja te instytucje od 1949r. od początku konstytucji Niemiec.

Partie:

Od czasów powojennych silami dominującymi w Niemczech jest Socjaldemokracja i Chadecja (działajaca w Bawarii) 2główne siły w Niemczech są dalej b. silni na arenie niemieckiej, choc pojawiają się nowe partie jak np. Federalni demokraci czy Zieloni.

Tryb zmiany ustawy zasadniczej:

1)często jest zmieniana, nowelizowana

2)czy ona jest sztywna? To należy do naszej oceny

3)głosowanie i koniecznośc uzyskania większości 2/3 w Bundestagu i 2/3 w Ladtagu (przedstawiciele rządów landów) takaa zmiana jej przeprowadzenie jest proste

-mamy zasady wieczyste (niezmienialne) - nie legalne jest podjecie wbrew z którejś tej zasad zmiany konstytucji, powstały te zasady w 1949r. w obawie przed tym iż Niemcy mogą odbudowac państwo agresywne. To są zasady:

-suwerennośc ludu- to lud sprawuje w Niemczech władze to lud a nie naród bo w partii faszystowskiej na naród kładziono nacisk dlatego teraz lud,

-zasada państwa socjalnego- zobowiązanie niemic do polityki pro socjalnej,

- zasada federalizmu ma ona polegac na tym iż landy mają mieć wpływ na tworzenie prawa poprzez wybór swych przedstawicieli landów do Bundesratu to przez nich musi być ustawa zatwierdzona a w Bundestagu jest zainicjonowana,

-zasada przedstawicielstwa, zasada legalizmu-władze publiczne działaja w granicach i na podstawie prawa, zasada trójpodziału władzy,

-zasada oparcia praw i wolności jednostki na godności człowieka- człowiek jako najwyzsza wartośc jest najważniejszy,

-zasada przyznania ludowi zasady do oporu wobec zmiany którejś z tych zasad wyzej wymienionych.

- następna cecha ustawy zasadniczej: generalne oparcie na współprace międzynarodową, Niemcy chciały bardzo stac się pełnoprawnym członkiem i właczą się we współpracę państwami europejskimi.

-W art. 24 mamy konstytucyjne przyzwolenie na przekazanie kompetencji władz państwowych na instytucje międzynarodowe to było kojowane często przez inne państwa przy integracji europejskiej.

-ustawa zasadnicza przewiduje ze zasady ogólne prawa międzynarodowego są stosowane pierwsze przed ustawami niemieckim bezpośrednio i mają pierwszeństwo w stosunku do ustaw w momecie sprzeczności z ustawami krajowymi. Z punktu praktycznego jest to trudne do realizacji bo zasady ogólne p. międzyn. to zasady nie spisane ukształtowane na drodze zwyczajowej państwa suwerenne przestrzegaja tych zasad Hugo Grocjusz prekursor p. miedzynaro. Wymienił te zasady są to: zasada przestrzegania zawartych zobowiązań, zasada odplaty za nie wykonnywywanie zobowiązań. Niemcy przyjeli że będą one obowiązywać w ich porządku prawnym bez konieczności ich spisania.

Jaki organ ocenia co jest a co nie ogólna zasad p. miedzynarodowego?

W postepowaniu sądowym strona może powiedziec ze dany przepis nie jest zgodny z zasada p. miedyznrodowego i sąd który zajmuje się ta sprawa może wnieść zapytanie do Sądu Federalnego Niemiec i on rozstrzyga.

Od 1992r. pojawiaja się coraz liczniejsze powiazania uczestnictwa Niemiec w UE, nowelizacje ustawy zasadniczej, tez ja zmodyfikowali w 1992r. by wejść do UE i pojawił się przepis w niej że Niemcy wejdą do UE kiedy będzie ona szanowała zasadę demokracji, zasade pomocniczości i prawa podstawowe.

Niemiecki Sąd Konstytucyjny uznał że Niemcy mogą przystąpic do traktau Lizbońskiego kiedy zostana rozszerzone uprawnienia Bundestagu i Bundesrattu na forum UE przy podejmowaniu decyzji.

Komentarz do zasad ustrojowych:

- zasada rządów ludu- władza pochodzi od ludu to 2 konstytucja po włoskiej, która przywiazuje role partii politycznych i na jakich zasadach funkcjonuja partie- rola parti to współdziałanie w kształtowaniu politycznej woli ludu, partie mogą być degalizowane kiedy działają przeciw ustrojowi państwa, sąd konstytucyjny decyduje o delegalizacji.

Wolności i prawa jednostki w ustawie zasadniczej:

-oparcie praw jednostki na niezbywalnej i nienaruszalnej godności człowieka, z racji bycia człowiekiem od narodzin mamy już prawa i wolności

-wolności o charakterze osobistym i politycznym mamy wymienione tylko prawa i wolności czlowieka

-w ustawie nie mamy katalogu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych

Niemcy stosuja konstytucje w sposób bezpośredni, jej obowiązywania, zaskarżania jej przed sądami w ten sposób chcieli uniknąć wytaczania sparw.

-Niemieckie państwo w konstytucji uważane jest za państwo socjalne nie można dochodzic praw socjalnych swych i wymagac od państwa bo państwo jest zobowiązane je zapewnic

-istnieje w ustawie przepis uspołecznienia środków produkcji, ziemi, bogactw naturalnych

-przepis zakaz prawnych ograniczania praw i wolności jednostki

-sytuacje podmiotu kształtuja tez zobowiązania prwanomiedzynarodowe Niemcy SA członkiem Europejskiej Konwencji Praw człowieka i obywatele i członkami UE-zakaz dyskryminacji parcowników innych narodowości

Ustrój społeczno-polityczny Niemiec:

-państwo o charakterze pruralizmu- chociaż są partie dominujące od historii, liczba partii politycznych się zmniejszyła, ale partie w Niemczech nie maja przełożenia na całe Niemcy (szczególnie partie byłej NRD).

Ustrój polityczny:

-RFN to klasyczny przykład rządów kanclerskich, odmiana rządów parlamentarnych, przewiduje możliwość obalenia rządu, nie ma zapewnionej separacji miedzy legislatywa a egzekutywa jak to jest w przypadku systemu prezydenckiego.

-Konstruktywne votum nieufności trudno jest kancerza obalic bo trzeba przedsawic kandydature jego następcy

-rozbudowane uprawnienia kancerza w stosunków do członków parlamentu, kancerz jest szefem egzekutywy może dawac wytyczne członkom rządu

-tu mamy trójgłową egzekutywę : prezydent, rząd i kancerz górujący nad reszta

Federalizm niemiecki określany jest jako funkcjonalny bo rozdział zadań między władze federalne a landy odbywa się po przez przypisanie funkcji ustawodawczej władzy federalnej a wykonywanie prawa i sądownictwo władzy lokalnej.

Po zjednoczeniu Niemiec funkcjonuje 16landów nie zostały konstytucjonalizowane i wymienione w konstytucji, bo wszystkie landy maja własne konstytucje i ustawodawstwo, mamy tam organy przedstawicielskie, rzady i sądownictwo na poziomie landów. W landach funkcjonuja własne sądy konstytucyjne ale najwazneijszy jest Federalny Sąd Konstytucyjny.

Władza federalna, a władza landów:

-landy są w przypadku niektórych umów traktowane jako samodzielne podmioty

-mamy podwójne obywatelstwo Nimeic i landu

-spory kompetencyjne miedzy władzą federalna a landami rozstrzyga Federalny Sąd

-landy nie mogą działac w sposób delegalizujący federacje

-granice Aldów mogą być zmieniane ustawa federalna za pomoca plebiscytu decyzja ludu

-pierszeństwo prawa federalnego nad prawem landów klauzula supremacji

-ustawa niemiecka nakazuje by ustrój ladów był zgodny z ustrojem federalnym zasada homogeniczności

Przymus federalny stosowany za zgoda Bundesratu (przedstawicieli landów) decyduja większością o interwencji władz federalnych w celu naprowadzenia polityki landu na polityke federalna.