Zadania Sulikowskiego

OBOWIĄZYWANIE PRAWA

Zadanie 1
I część tekstu:
Jan – faktyczne obowiązywanie norm (nikt nie przestrzega przepisów); systemowe (bo istnieje przepis)
Strażniczka gminna – argumentacja aksjologiczna (wartości : przez hałas ludzie nie będą mogli funkcjonować); faktyczna (w domyśle mieszkańcy osiedla przyjęli, że istnieje norma o tym, że powinno się jeździć wolno)

II część tekstu:
Policjant – argumentacja systemowa (uchwała Rady Gminy)


Zadanie 2
Z punktu widzenia tetycznego i systemowego zarzut nie był zasadny. Obywatel nie musiał obawiać się kary, ponieważ nie złamał lokalnego prawa (nie przebywał na terenie ambasady, gdzie obowiązuje polskie prawo).
Aksjologiczna – sytuacja zależna od osobistego zestawu wartości
Faktyczna – z punktu widzenia obywatela Holandii – nie, z punktu widzenia polskiego strażnika – być może (ale nie jest zasadna)
Istnieje przepis mówiący o tym, że Polaków przebywających za granicą, a spożywających marihuanę również czeka odpowiedzialność karna, ale nie musimy tego przecież wiedzieć, w związku z tym mamy się opierać tylko na regułach obowiązywania.

Zadanie 3
Koncepcją, na którą mógł się powołać Bolesław B. jest teoria systemowego obowiązywania prawa.
Koncepcja norm sprzężonych: norma wyciągnięta z tej koncepcji
H₂ = ~ D₁ a (H₁ D₁) (H₂ D₂)

analogia legis (z ustawy)- występuje wtedy, gdy do jakiegoś stanu faktycznego nieuregulowanego normą bezpośrednią stosuje się normy prawne, odnoszące się bezpośrednio do innego stanu. Istotne jest przy tym podobieństwo obu tych stanów faktycznych. Z podobieństwa obydwu stanów wnioskuje się o podobieństwie skutków prawnych. Tę analogię stosuje się na gruncie danego aktu prawnego.
Dana norma nie jest wyrażona wprost, ale wyciągamy ją na podstawie specjalnych wnioskowań.


Zadanie 4
Logiczne wynikanie normy. Sąd opierał się na koncepcji aksjologicznej, czyli związanej z moralnością, wartościami. Teoria ta zakłada, że prawo obowiązuje ze względu na istniejące na zewnątrz prawa system obiektywnych ocen i wartości, prawo obowiązuje mocą danego systemu, obowiązuje jeżeli realizuje wartości, a nie obowiązuje, jeżeli nie realizuje wartości.
Może być też koncepcja faktyczna, bo ona powołuje się na to, co jest uważane w społeczeństwie za zgodne z prawem.
Lub tetyczna: przymus jest stosowany wtedy kiedy państwo widzi w tym swój interes (spokój społeczny).


Zadanie 5
Jest to koncepcja tetyczna. Teoria ta wiąże się ze strachem przed karą. Sąd argumentuje swoją decyzję prewencją wobec czynów przyszłych, potencjalnych przestępców.
Jest to w interesie państwa (spokój społeczny -> wynika z poczucia sprawiedliwości, bo pojmano właściwą osobę).


Zadanie 6
Odrzucenie takich podań może być zasadne bądź nie w zależności od przyjętej koncepcji obowiązywania prawa.
Tetyczna: Raczej nie jest zasadne. Z jednej strony koncepcja ta zakłada istnienie autorytetu w prawodawcy (w tym momencie można by polemizować…) ale też strach przed karą (którego raczej tu nie ma).
Systemowa: Jest zasadna. W ramach tej koncepcji przyjmuje się ustawodawca jest racjonalny i posiada idealne, aktualne kompetencje językowe oraz wiedzy.
Aksjologiczna: Nie jest zasadne.
Faktyczna: Może być zasadne, ponieważ w ramach tego podejścia przyjmuje się, że nie jest wymagane sięganie do kodeksów, a prawo może zaistnieć, gdy jest przyjęte w powszechnej świadomości.

Gdyby to zadanie rozpatrywać z punktu widzenia reguł kolizyjnych to jasne byłoby, że nie takie zachowanie nie jest zasadne.

Zadanie 7
Skarżony powołuje się na koncepcję faktyczną (precedensy; nie wymaga zaglądania do kodeksów, ważne jest to, co sądzi środowisko), a sąd na tetyczną (autorytet prawodawcy; nie może być to koncepcja systemowa, ponieważ w zadaniu nie było mowy o pogwałceniu przepisów, złej drodze legislacyjnej).

Zadanie 8
Możemy sprawdzić czy:
¹ Została ogłoszona w dzienniku ustaw
² Czy nie została derogowana (uchylona)
³ Czy nie koliduje z innym wyższym rangą aktem prawnym
⁴ Czy są zgodne z regułami walidacyjnymi (czy dane normy obowiązują w danym miejscu i w danym czasie)
⁵ Czy są zgodne z regułami egzegezy (norma nie jest wprost wyrażona w systemie, ale należy uznać reguły aksjologiczne, instrumentalnego wynikania norm, albo norm z norm)

REGUŁY EGZEGEZY

Zadanie 1
Dyrektor Izby Celnej może nie zgodzić się na przewóz danej rzeczy przez granicę. Obowiązuje przepis późniejszy zgodnie z regułą kolizyjną temporalną, która wynika z założenia, że prawo jest rozkazem. W związku z tym przyjmuje się założenie o ustawodawcy racjonalnym, który wydał normę niezgodną z inną normą wydaną wcześniej jako celową zmianę prawa.
Drugą regułą kolizyjną, która znajdzie tu zastosowanie jest ta oparta na kryterium merytorycznym; wyraża się w lex specialis derogat legi generali (ustawa szczególna uchyla ogólną; norma bardziej szczegółowa ma pierwszeństwo w przypadku kolizji przed normą ogólną).

Zadanie 2
Rację miał Prezes IPN, zgodnie z regułą kolizyjną opartą na kryterium merytorycznym, zwana także zakresową regułą kolizyjną, wyrażającą się w lex specialis derogat legi generali (ustawa szczególna uchyla ogólną; norma bardziej szczegółowa ma pierwszeństwo w przypadku kolizji przed normą ogólną).

=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Wykładania językowa (gramatyczna) polega na ustaleniu znaczenia tekstu prawnego (treści i zakresu wyrażeń użytych w tekście prawnym) poprzez odwołanie się interpretatora do przesłanek tworzących kontekst językowy (do reguł składni lub sensu) występowania określonych terminów, zwrotów czy wyrażeń w języku prawnym.

Wykładnia systemowa polega na ustaleniu znaczenia przepisu na podstawie jego miejsca w systemie prawa. Opiera się ona na założeniu, że miejsce przepisu w systemie, jego relacje pionowe i poziome z innymi elementami systemu, są wynikiem celowej działalności prawodawcy i wywierają wpływ na jego znaczenie. Przykładowo, jeżeli przepis „Studenci są zobowiązani uczestniczyć na zajęciach” znajduje się w regulaminie UniWroc, to termin „studenci” będzie rozumiany jako odnoszący się do studentów UWr.).
Polega na ustaleniu znaczenia tekstów prawnych ze względu na kontekst systemowy, tzn. ze względu na inne formy prawne tworzące system, do którego należy dana norma określona na podstawie interpretowanego przepisu bądź przepisów.

Wykładnia funkcjonalna (czasami bywa nazywana celowościową) – gdy ustawa dotyczy ochrony praw lokatorów, to chodzi w niej o ochronę praw lokatorów.
=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=

Zadanie 3
Dlaczego sąd orzekł, że oficer nie naruszył prawa wnosząc alkohol na teren jednostki?
Była to dyrektywa zakładająca, że w języku prawnym nie ma synonimów: „Różnym zwrotom w ramach jednego aktu prawnego nie należy nadawać tego samego znaczenia.” (szósta dyrektywa wykładni językowej według leksykonu Batora)

Zadanie 4
Sąd Najwyższy, uzależniając odpowiedzialność funkcjonariusza od jego winy, odwoływał się do wykładni zwracającej uwagę na to, gdzie się znajduje dany artykuł prawny, czyli powołał się na wykładnię systemową, bo patrzył na budowę aktu prawa. Konkretyzując, była to dyrektywa głosząca: „Nie wolno interpretować przepisów prawa w sposób prowadzący do powstania luk w prawie”. Chodzi tu o tzw. „luki konstrukcyjne”, czyli niekompletność regulacji prawnej, która utrudnia lub uniemożliwia podjęcie decyzji przez organ stosujący prawo.

Zadanie 5
Sąd powołał się na wykładnię rozszerzającą, ponieważ przełamał wykładnię, znaczenie językowe, ustalił, że karę powinno się płacić nie tylko pyły zawieszone, ale za wszystkie pyły. Domniemał to z przepisu. Jest to też wykładnia funkcjonalna ze względu na cel – ochronę środowiska (to jakaś funkcja), a środowisku szkodzą wszystkie te pyły.

Zadanie 6
Sąd powołał się na dyrektywę wykładni językowej. Ustawodawca rozróżnił dwa pojęcia i nie możemy ich stosować jako synonimy (szósta dyrektywa wykładni językowej według Batora).

Zadanie 7
Sąd powołał się do konsekwencji, że w każdym procesie powinna być dwuinstancyjność i takie zastosowanie powinno być zasadne w przypadku dochodzeń, które zakończyły się w czasach stalinowskich. Założenie jest takie, że prawa człowieka mogą uchylić poprzednie przepisy.
Są to dyrektywy pozajęzykowe, które zakładają, że zrozumiały od strony językowej tekst prawny zawiera normy nieżyciowe (nieadekwatne do zmieniające j się rzeczywistości), sprzeczne z aktualnie akceptowanym systemem wartości, niezgodne z intencjami prawodawcy aktualnego.
Jest to dynamiczna ideologia wykładni prawa, która towarzyszy procesom przemian ustrojowych (znaczenie tekstu prawnego powinno się zmieniać w zależności od zmian kontekstu, w którym prawo funkcjonuje).
Może być to też wykładnia systemowa, która posiada dyrektywę mówiącą: „Interpretacja prawa polskiego powinna być zgodna z normami prawa międzynarodowego publicznego”.

Zadanie 8
Według poniższych dyrektyw:
a) domniemanie języka potocznego – związane z wykładnią językową, mówi że „Interpretowanym zwrotom nie można bez dostatecznych powodów przypisywać swoistego znaczenia prawnego, ale gdy się ustali, że takie znaczenie mają, wówczas należy się nim posługiwać bez względu na to, jakie znaczenie mają równokształtne zwroty w języku potocznym”. Sąd musiał uznać, że naprawy płotu nie można uznać za definicję legalną w kontekście synonimu wobec remontu mieszkania.
b) exceptiones non sunt extendendae – wyjątków nie należy interpretować rozszerzająco, wyjątek (jako odstępstwo do reguły) ma moc obowiązującą tylko w takim zakresie, jak to wynika z jego treści i NIE może być w drodze zabiegów interpretacyjnych przenoszony na sytuacje podobne lub zbliżone.
c) dyrektywy wykładni systemowej dotyczące zastosowania zasad w procesie wykładni – nie wolno intepretować przepisów prawa w sposób prowadzący do luk.
d) argumentum a rubrica – dyrektywa wykładni systemowej, która polega na wnioskowaniu z systematyki ustawy (w jednostce redakcyjnej – części, księdze, tytule, dziale, rozdziale itd.). Zasada stosowana, jeżeli ustalenia uzyskane na podstawie innych dyrektyw zgodnie wskazują wadliwe usytuowanie przepisu w systemie prawa. Do zasad tej dyrektywy należą m.in.: unikanie wyjątków czy niewykraczanie poza swój zakres przedmiotowy i podmiotowy. Sąd mógł uznać, że naprawa płotu jest właśnie wyjątkiem, wykroczeniem przedmiotowym i dlatego uznał, że nie jest możliwe pomniejszenie podstawy opodatkowania o koszty poniesione na naprawę płotu wokół posesji (ten nie jest remontem budynku mieszkalnego, o którym wspomina przepis).

Zadanie 9
Przepis stanowi, że: osoba, która coś pożycza odpowiada za szkody wyrządzone przez wadliwy „produkt”, jeśli nie zawiadomi wcześniej o jego wadach pożyczającego. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy pożyczający mógł łatwo zauważyć wadę.
Sąd uznał, że brak ABS w VW choć nie jest wadą, to stanowi brak istotnych właściwości, typowych dla tego rodzaju samochodu. Powołał się przy tym również na precedens – wyrok SN.

Argumentacja sądu według:
a) argumentum a rubrica – zasada mówiąca o tym, że przepisy prawne należy interpretować, biorąc pod uwagę ich miejsce w systematyce zewnętrznej i wewnętrznej aktu normatywnego. Systematyka zewnętrzna uwzględnia do jakiej gałęzi prawa należy interpretowany przepis, a wewnętrzna ustala czy przepis znajduje się w części ogólnej czy szczególnej aktu albo czy należy do przepisów przejściowych, właściwych lub wprowadzających. JAK TO SIĘ ODNOSI DO SYTUACJI POWYŻEJ? NIE MAM POMYSŁU.
b) analogia legis – analogia z ustawy; opiera się na stwierdzeniu podobieństwa między faktem unormowanym i nieunormowanym. Na tej podstawie sąd mógł powiązać te sytuacje wobec skutków prawnych.
c) wybrana dyrektywa wykładni funkcjonalnej – według wykładni funkcjonalnej sąd mógł uznać, że prawodawca, tworząc dany przepis miał na myśli ochronę pożyczającego i nieistotne jest to czy szkoda została mu wyrządzona przez wadę produktu czy też brak istotnych, typowych dla tego przedmiotu właściwości. Jest to dyrektywa tożsama z celem normy. Może też być to dyrektywa związana z powszechnie akceptowanymi normami moralnymi, zasadami sprawiedliwości i słuszności.

Zadanie 10
Nie rozumiem treści tego zadania. Czy pytanie/decyzja sądu odnosi się do obu rozróżnień czy tylko do „polecenia wykonania czynu”?

Gdy kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę – kojarzy mi się ze zleceniem morderstwa płatnemu zabójcy.
Gdy poleca wykonanie czynu wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie - mi kojarzy się to z zakładnikiem w banku albo z pracownikiem, który boi się utraty stanowiska.

Jeżeli zadanie dotyczy tylko „polecenia wykonania czynu”, to moim zdaniem rozwiązanie jest następujące:
Można się odwołać do wykładni rozszerzającej (zakładającej, że prawodawca powiedział mniej niż zamierzał, a interpretator przyjmuje znaczenie przepisu szersze) lub funkcjonalną (z dyrektywą dotyczącą pozajęzykowego kontekstu normy postępowania, który tworzą też fakty o charakterze aksjologicznym mające na celu wskazanie społecznych zasad sprawiedliwości i słuszności).

Zadanie 11
Ktoś złamał prawo UWr i odpowiedni organ wydał wobec niego decyzję. Stowarzyszenie broniące praw studentów wniosło do (prawdopodobnie? ;D) rektora o ponowne wszczęcie postępowania, ale ten nie zgodził się powołując się na wymieniony w treści zadania przepis. Wtedy stowarzyszenie zgłosiło owy fakt do sądu administracyjnego, a ten ogłosił, że polecenie jest (pomimo przepisu) zasadne.

Na co sąd się powołał? Podaj cytaty.
a) do jakich rodzajów i dyrektyw wykładni odwołał się sąd? – ¹ wykładnia funkcjonalna o dyrektywie określającej cele prawa; może to być też wykładnia rozszerzająca (prawodawca podał mniej niż zamierzał)
cytat: „W tej sytuacji pod wyrażeniem „wszczęcie postępowania” należy rozumieć także wznowienie postępowania wcześniej zawieszonego.”
² wykładnia funkcjonalna o dyrektywie zwracającej uwagę na normy moralne, zasady sprawiedliwości i słuszności
cytat: „Inne jego odczytanie prowadziłoby w tym przypadku do absurdalnych i niesprawiedliwych rezultatów.”
³ wykładnia funkcjonalna o dyrektywie: „Ustalając znaczenie tekstu prawnego, należy brać pod uwagę podstawowe zasady ustroju społecznego, politycznego i ekonomicznego państwa”.
cytat: „(…)interpretacja pozostaje zgodna z wyrażonym w art. 8 K.p.a. obowiązkiem organów administracji publicznej prowadzenia postępowania w taki sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli do organów Państwa, stanowiącym jedną z podstawowych zasad proceduralnego prawa administracyjnego. Jest ona także zgodna z konstytucyjną zasadą demokratycznego państwa prawnego.”

b) od jakiej zasady wykładni sąd odstąpił? – od jednej z dyrektyw wykładni językowej, która zakłada racjonalność językową prawodawcy (którego zastosowanie słownictwa jest celowe i świadome).
cytat: „Kodeks postępowania (…) wymienia jedynie żądanie wszczęcia postępowania. Zgodnie z literalnym znaczeniem tego przepisu, organizacja społeczna nie może zatem występować z żądaniem wznowienia zawieszonego postępowania.”

Zadanie 12
Sąd powołał się na:
a) wykładnie: ¹ językowa o dyrektywie domniemania języka potocznego, ² funkcjonalna o dyrektywie odnoszącej się do funkcji prawa, ³ rozszerzająca (normodawca powiedział mniej niż zamierzał)
b)wnioskowanie: logiczne (więź między normą wyrażoną w przepisie a normą wnioskowaną ma charakter logiczny), ponieważ zobowiązanie do leczenia psychiatrycznego jest rodzajem zobowiązania do leczenia. Może być też instrumentalne w odmianie odnoszącej się do nakazu, ponieważ leczenie psychiatryczne choć jest formą realizacji nakazu wprost niewyrażoną w przepisach, to pozwala osiągnąć ten sam cel normy, czyli leczenie skazanego.

Zadanie 13
Wnioskowanie użyte w tym przypadku to per analogium, czyli na podstawie podobieństwa. Istnieje jednak ZAKAZ stosowania analogii wobec przepisów prawa karnego, w związku z czym wnioskowanie zostało przeprowadzone w sposób niepoprawny.

Zadanie 14
Pan Jacek K. odwoływał się do koncepcji obowiązywania faktycznego. Jego argumentacja okazała się niewystarczająca, ponieważ zakłócanie porządku w sobotni, październikowy wieczór nie jest kontratypem zwyczajowym, nie wiąże się z jakimiś świętami ustawowymi lub weselem.

Zadanie 15
Należałoby sprawdzić czy ustawa z 1994 roku została poprawnie ogłoszona (promulgowana), czy nie kolidowała z innym wyższym rangą aktem prawnym, ustalić odpowiednią wykładnię oraz zdecydować czy ustawa była zgodna z regułami walidacyjnymi (czy dane normy obowiązują w danym miejscu i w danym czasie).

Zadanie 16 ?????
a) samorząd województwa błędnie przypisał sobie dodatkowe kompetencje, ponieważ stwierdził, że skoro niższe szczeble mogą czegoś dokonać, to wyższe tym bardziej – ANALOGIA Z USTAWY (LEGIS), zakładająca, że obowiązują w systemie normy niewyrażone w przepisach, które pozwalają na łączenie konsekwencji ze stanem rzeczy nie S, jeżeli jest do S bardzo podobne.
b) brakuje jakiś przepisów więc należy poszukać gdzie indziej, w przepisach o tematyce najbardziej zbliżonej; kodeks cywilny – ANALOGIA Z PRAWA (IURIS), zakładająca, że w systemie obowiązują normy niewyrażone w przepisach, które także są ważne dla ochrony dobra D bądź wartości W. Od analogii legis odróżnia ją zasada legitymowana uzasadnieniem aksjologicznym.

Zadanie 17 ?????
a) sąd drugiej instancji, podobnie jak ten pierwszej instancji, także musi przeprowadzić postępowanie dowodowe – ANALOGIA Z PRAWA (IURIS), zakładająca, że w systemie obowiązują normy niewyrażone w przepisach, które także są ważne dla ochrony dobra D bądź wartości W. Od analogii legis odróżnia ją zasada legitymowana uzasadnieniem aksjologicznym.
b) na podstawie tej analogii można uchylić orzeczenia nieistniejących już komisji z czasów poprzedniego systemu gospodarczego nijak mającego się do współczesnego, respektującego prawa człowieka – ANALOGIA Z PRAWA (IURIS), zakładająca, że w systemie obowiązują normy niewyrażone w przepisach, które także są ważne dla ochrony dobra D bądź wartości W. Od analogii legis odróżnia ją zasada legitymowana uzasadnieniem aksjologicznym. Jest to też dynamiczna ideologia wykładni prawa, która towarzyszy procesom przemian ustrojowych (znaczenie tekstu prawnego powinno się zmieniać w zależności od zmian kontekstu, w którym prawo funkcjonuje).