Polityka – to stosunek między tym co rząd próbuje robić a tym, co tak naprawdę się dzieje.; to dążenie do realizacji celów społecznych z wykorzystaniem instrumentarium i autorytetu państwa; polityka nie dotyczy wszelkiej władzy a tylko władzy państwowej; to sprawowanie władzy przez państwa w różnych dziedzinach życia społecznego; to umiejętność sprawowania władzy publicznej;

Geneza powstania państwa – społeczeństwo powstało w wyniku ewolucji; powstanie państw wiąże się z rozpoczęciem osiadłego trybu życia ludzi. Powstanie pierwszych „miast - państw” w Mezopotamii (Damaszek); cywilizacja Summerów; rozwój cywilizacji Egipskiej; w Chinach w okolicach rzeki Jangcy pierwsze miasta; w czasach politycznych Grecji zaczęto używać ustroje monarchiczne i demokratyczne; istniały systemy dyktatury wojskowej; wszystkie struktury ewoluowały jednak pozastały prawie takie same np. oligarchia wojskowa, oligarchia finansowa, ludokracja;

Podstawowe typy ustroju – to monarchia i republika; instytucje republikańskie, które są do dziś wykształciły się w Rzymie (senat, zgromadzenie ludowe); w okresie republiki na czele państwa stało dwóch urzędników (konsule), których kadencja trwała 1 rok. Nowo wybrany konsul musiał wyprawić ucztę dla ludzi na swój koszt; w starożytnym Rzymie istniał Trybunał Ludowy, który bronił praw ludzkich; wprowadzono sądownictwo w Grecji a w Rzymie udoskonalono je o apelacje, zawód adwokata. W starożytnej Grecji wprowadzono system głosowania i debaty parlamentarne. W Grecji nie znano „prawa mniejszości”- czyli wyjątki dla mniejszości religijnych, narodowych itd. W starożytnej Grecji powstały pierwsze polemiki polityczne.

Platon – działalność polityczna i państwowa w st. Grecji zaczynała nabierać kształtu teoretycznego. Zaczęto definiować pojęcie państwa, obywatela, polityki (dzieła PLATONA). Funkcję państwa jest kształtowanie postaw obywatelskich, propaństwowych. Teorie państwa (PLATONA) możemy porównać do totalitaryzmu .

Arystoteles – był pierwszym uczonym, który sklasyfikował nauki. Pierwszy napisał dzieło pt. „ polityka” czyli „sztuka rządzeniem państwa”. Wymienił w nim oczekiwane cechy od rządzącego. Arystoteles również jako pierwszy ponazywał i opisał wszystkie ustroje polityczne jego czasów. Dokonał klasyfikacji ustrojów (monarchia, demokracja) nazwał je i podzielił na grupy.

Koncepcje ustrojowe - czyli orzecznictwo sądowe itd., powstały w V w. n. e.

Cyceron – rzymski pisarz polityczny, adwokat. Należał do ugrupowania zwolenników republiki, przeciwnik Juliusza Cezara przez co zgiął. Wprowadził wzór wszystkich mów sądowych. Był przeciwnikiem wprowadzenia władzy monarchów.Próbował w swoich dziełach wytłumaczyć co to jest teoria polityczna.

Aureliusz Augustyn – w wieku lat 40-stu nawrócił się na chrześcijaństwo, przeszedł do historii jako „św. Augustyn”. Napisał dzieł polityczne „ O państwie Bożym”, według którego w państwo chrześcijańskie powinno dążyć do pomocy w zbawieniu ludzkim dla obywateli. Władza państwowa powinna przestrzegać praw kościelnych i przestrzegać ich. Rolą monarchy było przestrzeganie prawa kościelnego. Temu służyły legalia (jabłko- blok ziemski uwieńczony krzyżem; berło, laska – wymierzenie kary; korona – symboliczne odzwierciedlenie cierniowanej korony Chrystusa)

Św. Tomasz z Akwinu – kontynuował dzieło św. Augusta, czyli uważał, że w kraju chrześcijańskim należy przestrzegać zasad Kościoła. Uważał, że władza pochodzi od Boga i nie można się buntować.

Okres renesansu zaczął emigrację do uczonych do Europy. Głównym skupiskiem uczonych emigrantów stały się Włochy (obawa przed napadami tatarów).

Anptoteles - pisał, że: „ państwo jest to dobrowolny związek ludzi mający zapewnic jak najwięcej szczęścia dla jak największej liczby ludzi”.

Wiek XVI,:

Paweł Włodkowic – reprezentował Polskę na soborze powszechnym w Konstancji. Wygłosił słynną mowę obrończą, o tym że każde państwo ma prawo do samostanowieniu o sobie. Był prokursorem przestrzegania praw człowieka.

Jan Ostronóg – napisał dzieło o prawie Rzeczpospolitej

Andrzej Frydz-Modzelewski – pisał, że wojny należy prowadzić wyłącznie we własnej obronie. Uważał, że za zbrodnie wojskowe należy karać dowódców a nie żołnierzy. Napisał dzieło „o naprawie Rzeczpospolitej”

Stanisław Orzechowski – postać kontrowersyjna; ksiądz, który zbuntował się przeciw celibatowi. Pisarz udowodniający wyższość władzy Kościelnej nad świecką

Piotr Skarga – jezuita, spowiednik króla Zygmunta III Wazy; napisał „ Kazania sejmowe” , według których należy wzmocnić władzę króla, za duża władze posiada szlachta, zjawisko korupcji

Wiek XVIII był 98-letnim czasem wojen. Doprowadziło to do ogromnych zniszczeń i do rozpadu układu centralnego.

Stanisław Jabłonowski – pisał o konieczności naprawy systemu Rzeczpospolitej

Stanisław Leszczyński – książę Lotaryngii, napisał dzieło o konieczności naprawy Rzeczpospolitej

Hugo Kołątaj – pisał o gospodarce Polski

Stanisław Staszic – pierwsze doktryny ekonomiczne Polski , profesor ekonomii

Wiek XVI w Europie to okres krwawych wojen religijnych między katolikami a protestantami.

Jean Bodin – żył w poł. XVI w. pisarz francuski, pisał o konieczności wzmocnienia władzy królewskiej; stworzył teorię suwerennego państwa

Nicolo Makiawelii – pisarz Włoski opisał działalność Cezarego Bordzi, syn Aleksandra VI (papieża!!!) w okresie renesansu swobodnie spostrzegano celibat. Makiawelii przedstawił obraz życia społecznego o obraz życia władcy. Według niego Zycie prywatne władcy jest bez znaczenia, ważne by dobrze zarządzał władzą.

POLITYKA – „polityka to dążenie do udziału we władzy lub do wywierania wpływu na podział władzy: między państwami, w obrębie państwa lub między grupami ludzi którzy to państwo tworzą”-Max Weber; według Arystotelesa jest to sztuka rządzenia państwem, do której niezbędne są: wiedza, umiejętności i predyspozycje psychiczne. Potocznie mianem polityki określa się kierunek działań i program danego państwa, umiejętność zarządzania sprawami publicznymi. Jest to celowa i świadoma działalność ludzka związana z państwem, mająca na celu realizacje interesów społecznych. Polityka to sztuka kompromisu, to umiejętność wyboru mniejszego zła, to umiejętność realizacji własnego interesu poprzez wykorzystanie zróżnicowania interesów partnerów.

System polityczny – w państwie to rodzaj powiązań, wzajemnych relacji pomiędzy organami państwa a organizacjami pozarządowymi i instytucjami pozarządowymi

Instytucje pozarządowe – np. stowarzyszenia charytatywne, związki wyznaniowe itd

Ustroje polityczne – forma sprawowania władzy; dzielą się na: monarchia-rządy jednostki, republika- forma rządów reprezentacji

Monarchia – dzielimy na: despotyczna w starożytnym Babilonie i Egipcie; ubóstwianie państwa, nieograniczenie władzy. grecka monarcha musiał się do władzy podporządkowywać, władca był ograniczony prawami religijnymi, prawo zwyczajowe (prawo gościnności), podlegał pewnym ograniczeniom, państwo nie było jego własnością. rzymska posiada trzy okresy: królewski, republiki, carski- pryncypatu, dominat- polegał, że pan był odseparowany od ludu

Monarchia średniowieczna – feudalizm, posiadanie niewolników, posiadanie ziemi, ograniczenie władzy króla

Monarchia patrymonialna (ojcowska) – władca był traktowany jako ojciec, terytorium było traktowane jak jego własność

Monarchia stanowa – duchowieństwo, rycerstwo, mieszczaństwo, chłopi; oparta o konsultacje społeczne, przedstawicielstwo poszczególnych stanów. W renesansie powoli przekształciła się w monarchie parlamentarną. Senat wywodzi się z dawnej rady królewskiej

Monarchia parlamentarna – władza monarchy była ograniczona przez parlament

Monarchia absolutna oświecona – władca sprawował 3 władze: ustawodawcza, wykonawczą i sądowniczą; nie było odwołania od króla-władza wykonawcza

Monarchia konstytucyjna – władca jest ograniczony konstytucją (Dania, Norwegia, Luksemburg)

Monarchia kadencyjna – Malezja, Zjednoczone Emiraty

Republika – współczesne republiki: prezydencka – głową państwa jest prezydent, prezydent posiada władzę; półprezydencki –(Francja) ma duże uprawnienie wykonawcze, istnieje rząd, rząd jest powoływany przez większość parlamentarną, prezydent na czele z premierem odpowiada przed parlamentem; syst. parlamentarno-gabinetowy – prezydent ma władze wykonawczą którą tworzy wraz z premierem, gabinet rady ministrów odpowiada przed prezydentem i premierem; syst. gabinetowo-palamentarny – prezydent ma władze symboliczną, kanclerz sprawuje władzę, rząd wywoływany z większości parlamentarnej

Różnice systemów: 1.)demokracja- bezpośrednia, przedstawicielska 2.)dyktatura (zamach stanu)- wojskowa (sprawowana jawnie), jawne 3.)syst. faszystowski – brak parlamentu monopartii, rządzi jedna partia 4.) syst. wodzowski – wódz 5.)syst. korporacji 6.)konwent – jest to połączenie władzy ustawodawczej z władza wykonawcza w jednym

Doktryny polityczne ( współczesne):

Scjentyzm – człowiek poznaje wiedzę za pomocą nauk ścisłych

Sensualizm – człowiek poznaje świat za pomocą zmysłów

Postęp – polega na tym, że zaczęto uważać, że celem człowieka jest zmienianie otoczenia na lepsze

Jan Jakub Rosseu - wprowadził pojęcie umowy społecznej między rządzącymi a obywatelami

D’Alembert – twierdził, że jeżeli władza nie przestrzega kontraktu, to obywatele powinni zmienić władzę

Trójpodział władzy: parlament, rząd i prezydent, sąd

DOKTRYNY

Liberalizm – kierunek wolnościowy, zakładał „ jak najmniej państwa” ; funkcją państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa wew. i zew. Liberałowie byli zwolennikami najniższych podatków, wolnego rynku (prawo podaży i popytu); zawsze i wszędzie podważał własność prywatną; byli i są przeciwnikami sfery socjalnej państwa; każdy pracuje na siebie, działalność gospodarcza, żadnej kasy chorych, niskie podatki.

Demoliberalizm – czyli liberalizm demokratyczny, każdy może głosować

Kapitalizm Ludowy – każdy jest kapitalistą

Neoliberalizm – polegał na odejściu od koncepcji państwa opiekuńczego,

Konserwatyzm – powstał w W. Brytanii podstawa społeczeństwa jest tradycja jako lokalna, tradycja religijna, rodzinna, społeczna; istota tradycji jest to, że powinna rozwijać się równomiernie; własność prywatna jest nienaruszalna; konserwatyści i liberaliści byli zwolennikami wolnego rynku.

Neokonserwatyzm – lata 70. XX w. zwolennicy podkreślali znaczenie patriotyzmu, wartości moralnych i religijnych dla współczesnego człowieka, rozpowszechniając je w pismach.

Nacjonalizm – powst. W Niemczech na pocz. XIX w. , mówi o wyższości danego narodu; państwo jest własnością narodu; naród może zrobić z państwem co zechce. Nacjonalizm wiązał się z antysemityzmem, rozwijał się w Niemczech, Włoszech, Rosji;

Antysemityzm – prekursorem był wybitny kompozytor Ryszard Wadner; doktryna antyżydowska;

Nacjonalizm liberalny – polega na tym, że uznaje się wyższość swego narodu a także innych szczególnych krajów

Nacjonalizm faszystowski - odnoszący się do faszyzmu związany z nim; także mający jego charakter.

Rasizm – powst. W drugiej poł. XIX w. w krajach europejskich; konsekwencja tworzenia kolonii, pogląd o nierówności ras ludzkich, rasizm czarny i rasizm biały

Anarchizm – powstał w XIX w. brak państwa; mówi, że największym złem jest idea państwowa; państwo jest aparatem przymusu; państwo niszczy przyrodę ; państwo należy zlikwidować

Anarchiczna doktryna – twórcą był Max Stihler „Jedyny i jego własność”; był twórcą anarchizmu metafizycznego : wolnośc człowieka ogranicza nie tylko państwo ale również takie instytucje jak rodzina czy Kościół

Anarchoindywidualizm – nie trzeba obalać instytucji państwa bo ona i tak sama się zniszczy (teoria Proudhona); pisał również o sprawiedliwości społecznej: uważał, że człowiek ma prawo posiadania tych dóbr, które osobiście zmajątkował a wszystkie inne są kradzione; mutualizm – forma wymiany dóbr, dobro za dobro, bądź dobro za usługę, nie przyjął się

Syndykalizm –doktryna zakładająca, że władzę powinny sprawować związki zawodowe a nie organizacje polityczne

Anarchosyndykalizm – zakładano, że zniknie państwo a władze przejmą związki zawodowe

Anarchokomunizm – twórcą był rosyjski szlachcic Piotr Chropotnik, uważał że należy zwalczać państwo przez siły zbrojne, zamachy terrorystyczne. Pisał, że w przyszłości po zniszczeniu instytucji państwa kraj będzie rządzony przez komunę, a ludzie pracowali by tylko tyle by przeżyć

Anarchokolektywizm – funkcjonować powinny wolne kolektywy, każdy powinien pracować tyle ile chce; doktryna utopijna;

Socjalizm – powstał w XVIII w. przez francuskiego teoretyka Saint-Simon; doktryna ta miała elementy zasad religijnych, zakładająca dzieleniem się swoim majątkiem; ideałem sprawiedliwości jest to, że każdy posiada to samo

Socjalizm amfelesterowy – zyski z zakładów pracy są równo dzielone a zakłady pracy powinny stac się miejscami życia pracowników.

Socjalizm Marksa – pisał, że robotnicy powinni przejąć władzę w tych częściach kraju, które są najbardziej uprzemysłowione; teoria ta polegała na równym rozdzieleniu wartości dodatkowej

Rewizjonizm (socjalizm) – Bernstein twórca, rewolucja nie jest potrzebna, gdzyż o interesy ludzi należy walczy legalnie; stopniowe zmiany w parlamencie

Maonizm – chińska doktryna, według której proletariat nie istnieje, koncepcja komunistyczna

Socjalizm „fabiński’ – głównym przedstawicielem był Georde B. Show; każdy próbując zmienić świat, powinien zacząć od zmian w swoim otoczeniu

Faszyzm - powstał w XX w. po I wojnie światowej we Włoszech. 1922 r. marsz na Rzym na czele z Mussolinnim; zaczął wprowadzać szereg reform społecznych: wprowadził urlopy macierzyńskie, przedszkola i żłobki państwowe, kolonie dla dzieci pracowników; Zaznaczenie silnej władzy państwa; monopartyjność, zawsze jest państwem policyjnym, służby specjalne; funkcjonował nie tylko w III Rzeszy, Włoszech, Słowacji, Rumunii, Francji ale i prawie we wszystkich krajach europejskich nawet w Polsce (falanga).

Korporacjonizm – faszyści uważali, że nie ma różnic między pracownikami a pracodawcami, istnieje równośc solidarna; przedstawiciele zwalczali związki zawodowe

Monopartyjność – rządzi tylko 1 partia, brak legalnej obecności innych partii politycznych

Kult wodza – państwem rządzi 1 człowiek: wódz; wszyscy inni są mu poddani, wódz posiada władzę absolutną, rządzi siłami zbrojnymi, może wprowadzić stan wyjątkowy i użyć policji

Feminizm – ruch polityczny i kulturowy, również jako doktryna polityczna; powstał w U. S. A., został wprowadzony przez 3-go prezydenta St. Zjedn. W XIX w. dotarł do Anglii i zyskał miano sufrażystek (emancypantki).

Gentyzm – rola płci, nauka

Feminizm skrajny – Susan Sontag, pisarka pisała, że kobieta zarówno w sensie psychicznym jak i fizycznym przez lata była poddawana tresurze mężczyzny i chciała by teraz mężczyzn poddać takiej tresurze;

Feminizm umiarkowany – kobiety domagają się takiej samej płacy jak mężczyźni za te same stanowiska, obowiązki; równouprawnienie pod względem fizycznym, politycznym

Ekologizm – poj. poch. Z XIX w. jednak pod jego postacią rozumiano co innego niż w teraźniejszych czasach (Haeckel, ekologia to zachowanie się danego organizmu w jego naturalnym środowisku); współcześni ekolodzy twierdzą, że ekologia to badanie człowieka w cywilizacji (jego środowisku);

Ekologizm kulturowy – badający człowieka w kulturze i cywilizacji;

Ekologizm polityczny – najważniejszą sprawą dla człowieka jest zachowanie środowiska naturalnego; przedstawiciele tego ekologizmu walczą o zachowanie tego naturalnego środowiska (Partie Zielonych)

Ekologizm skrajny – zakres działania na granicy skrajności, terroryzm ekologiczny, organizacje Green Pace np. przywiązywanie się do drzew by ich nie ściąć, napadanie na ludzi w naturalnych futrach i pryskanie ich sprayami

Pacyfizm – zawsze istniały tendencje by zakończyć wszystkie wojny „postępuj zawsze tak, jakbyś chciał by postępować względem ciebie); kościół w średniowieczu występował z koncepcją „Dni Bożych” w czasie, których istniał zakaz pojedynkowania się; w dzisiejszych czasach ta doktryna mówi, by zawiesić jakąkolwiek wojnę polityczną; pacyfizm nie zyskał jednak dużego uznania, gdyż wszystkie państwa były i są militarne; „ wychowanie bez agresji, dla pokoju”

Pacyfizm parlamentarny – ONZ, KBWE organizacje bezpieczeństwa w Europie, NATO ich założenie to regulowanie źródeł konfliktów