Prawo – Jest to uporządkowany zbiór norm postępowania ustanowionych lub uznanych przez państwo których realizacja zabezpieczona jest mocą przymusu państwowego.
Rodzaje prawa:
a). prawo zwyczajowe – powstało w wyniku uznania przez organy państwa za obowiązujące, pełnej długotrwałej praktyki postępowania w określony sposób oraz przekonania że taki postępowanie jest zgodne z wiążącymi normami. Kształtowało się spontanicznie.
b). prawo stanowione- podstawową formą tworzenia prawa jest akt stanowienia ustaw i innych aktów prawnych.
c). prawo publiczne (prawo konstytucyjne, administracyjne, cywilne, karne, międzynarodowe)
d). prawo prywatne (prawo gospodarcze, opiekuńcze i rodzinne, międzynarodowe)
e). prawo mieszane (prawo pracy, morskie, rolne, ochrony środowiska)
Norma prawna i Przepis prawny:
Reguła postępowania zbudowana na podstawie przepisów prawnych wg. pewnego wzorca.
Struktura normy prawnej:
a). Hipoteza – określa adresata normy prawnej, mówi kto i w jakiej sytuacji powinien zachować się w sposób przewidziany przez tą normę.
b). Dyspozycja – określa zachowanie się adresata stanowiące zakaz lub nakaz normy prawnej.
c). Sankcja – określa skutki prawne które występują jeżeli adresat wskazany w hipotezie nie zachowa się tak jak mówi o tym dyspozycja.
Rodzaje Norm Prawnych:
a). Normy bezwzględne obowiązujące – nie dopuszczają do odmiennego uregulowania w oparciu o wolę strony. Są to normy prawa karnego.
b). Normy względne obowiązujące – są to normy dyspozycyjne pozwalają na odstąpienie od nakazywanego przez nie obowiązku, jeżeli strony stosunku prawnego chcą postąpić inaczej.
Przepis Prawny – Jednostka techniczna aktu prawnego zbudowanego z punktów, liter, paragrafów, art. które z kolei grupowane są w większe całości (rozdziały, tytuły, części).
Rozróżniamy przepisy prawne : nakazujące, zakazujące, upoważniające.
Stosunek Prawny – to stosunek społeczny, regulowany przez normy prawne, jego uczestnicy występują jako podmioty praw i obowiązków, których realizacja jest zagwarantowana przymusem prawnym.
Elementy stosunku prawnego:
- podmiot stosunku prawnego – osoba fizyczna, prawna, organy państwa
- przedmiot ---------||----------- – konkretne zachowanie, do którego jest uprawniona jedna osoba a zobowiązana druga np. zlecenie prowadzenia sprawy w sądzie.
- obowiązek wynikający ze stosunku prawnego – ma miejsce gdy norma prawna przewiduje w określonej sytuacji jednoznaczny sposób zachowania się a z zachowaniem odmiennym wiąże się powinność przymusu państwowego
- uprawnienie wynikające ze stosunku prawnego – jest wtedy gdy norma prawna przewiduje w danej sytuacji możliwość zachowania się nie będącego obowiązkiem. Polega na możliwości domagania się przez uprawniony przedmiot określonego zachowanie się od 2 strony np. naprawienie szkody czy zadośćuczynienia.
Rodzaje Stosunków Prawnych:
- stosunki cywilno-prawne – charakteryzują się równorzędowością stron, żadna ze stron nie może niczego narzucać.
- stosunki administracyjno-prawne – charakteryzują się podporządkowaniem jednej strony – obywatela drugiej stronie – organowi administracji co wynika z władztwa państwowego.
Stosowanie prawa:
- ustalenie stanu faktycznego
- ustalenie, która norma łączy z danym zdarzeniem. Skutki prawne (i jakie)
- wyciągnięcie wniosków i wydanie orzeczenia.
Zdarzenie prawne to zdarzenie wywołujące skutki prawne w postaci powstania zmiany bądź wygaśnięcia stosunku prawnego.
Akty prawne – to zdarzenia zmierzające do wykonania skutków prawnych np. zawarcie umowy najmu.
Wykładnia prawa – interpretacja prawna, polega ona na ustaleniu treści i zakresu norm prawnych.
Potrzeba dokonywania wykładni wynika z wielu przyczyn a przede wszystkim z ogólnego abstrakcyjnego charakteru norm prawnych ich nie zawsze jasnego sformułowania i wieloznaczeniowego języka.
Podziału wykładni można dokonać wg. różnych kryteriów:
a). w zależności od tego kto jej dokonuje rozróżniamy:
- wykładnie autentyczną
- wykładnię praktyczną
- wykładnię doktrynalną
b). ze względu na metody dokonywania wykładni można wyróżnić:
- wykładnię gramatyczną (słowna, literalna)
- wykładnię celowościową
- wykładnię systemową
- wykładnię historyczną
Wymiar sprawiedliwości jest jednym z przedziałów działalności państwa. Wymiar sprawiedliwości cechują 2 szczególne elementy:
- Istnienie wyspecjalizowanych organów których zadaniem jest dokonywanie wymiaru sprawiedliwości.
- szczególna forma w jakiej wymiar sprawiedliwości jest dokonywany
Spośród organów wymiaru sprawiedliwości można wyróżnić organy których bezpośrednim zadaniem jest:
- rozstrzyganie konfliktów o charakterze prawnym lub wydawanie orzeczeń w sprawach niespornych wymagających rozstrzygnięcia. Organami takimi są sądy.