mniej trzykrotnie i wylicza z nich średnią. Opracowaną zakładową normę kwartalną porównuje się z normą obowiązującą w analogicznym okresie poprzednich lat, jak również bierze się pod uwagę wyniki rozliczeń produkcji.
Zakładowe kwartalne normy zużycia surowca opracowane przez spółdzielnie są zatwierdzane przez Zarządy Wojewódzkie Centralnego Związku Spółdzielni Mleczarskich.
Wszystkie zakłady produkcyjne i oddziały pomocnicze są obowiązane posiadać zatwierdzone normy zużycia surowców i materiałów pomocniczych. Normy te stanowią wyłączną podstawę do rozliczenia produkcji i kontroli zużycia surowca i materiałów pomocniczych oraz do opracowywania planów techniczno-ekonomicznych spółdzielni.
Zakłady są zobowiązane do bieżącej kontroli przebiegu zużycia surowca na produkcję i wnikliwego analizowania różnic wynikających z rozliczenia surowca przyjętego do produkcji, dochodzenia przyczyn ich powstawania oraz podejmowania właściwych środków zapobiegawczych.
Każdorazowe przekroczenie zatwierdzonej normy powinno być uzasadnione odpowiednimi materiałami. W przeciwnym razie przekroczenie normy jest traktowane jako braki ponadnormatywne zawinione, ujemnie wpływające na wyniki pracy spółdzielni.
Normy zużycia materiałów pomocniczych wylicza się na podstawie faktycznego ich zużycia na poszczególne asortymenty, dzieląc je na bezpośrednie i pośrednie. Rozliczenie ich jest dokonywane w oparciu o bieżącą ewidencję magazynową rozchodów na produkcję i na wyroby gotowe. Normy zużycia materiałów pomocniczych pośrednich i opakowań są ustalone jako wielkości niezmienne na okres całego roku.
Zakładowe normy zużycia surowca i materiałów pomocniczych są ustalane przy uwzględnieniu zasady gospodarności oraz normalnych warunków techniczno-organizacyjnych przerobu surowca. W przypadku zmian w warunkach techniczno-organizacyjnych zakładu, np. unowocześnienia parku maszynowego czy stwierdzenia poprawy w zużyciu surowca, zakład powinien zaostrzyć obowiązujące normy.
3. NORMY CZYNNOŚCIOWE I PRZEDMIOTOWE
Pod względem zakresu obowiązywania rozróżnia się:
Polskie Normy (PN) obowiązujące w całym kraju, ustanowione przez Polski Komitet Normalizacyjny;
Normy Branżowe (NB) obowiązujące w określonej branży; dla artykułów mleczarskich ustanawia je Zarząd Główny Centralnego Związku Spółdzielni Mleczarskich,
Normy Zakładowe (NZ) obowiązujące w jednym lub kilku zakładach, ustanowione przez dyrektora Zarządu Wojewódzkiego ZSM1.
Pod względem treści istnieją następujące rodzaje norm: ■— Normy pojęciowe lub oznaczeniowe, w których jest wyjaśniona terminologia używana w normalizacji (skróty, symbole);
normy klasyfikacyjne, które systematyzują produkty w określonej branży;
normy czynnościowe, określające technikę czy sposób wykonania określonych czynności związanych z procesem produkcyjnym; normy te określają również czynności związane z badaniem jakości poszczególnych produktów (pobieranie próbek, badanie organoleptyczne, chemiczne itp.);
normy przedmiotowe (jakościowe), które określają cechy produktów (barwę, konsystencję, skład chemiczny, sposób i czas przechowywania itp.).
Normy czynnościowe (instrukcje technologiczne). Normy czynnościowe są sporządzane w celu zapewnienia prawidłowego, powtarzalnego przebiegu procesu technologicznego. Określa się w nich wszystkie etapy i podstawowe parametry procesu technologicznego. Od każdego pracownika uczestniczącego w produkcji, a przede wszyskim od mistrza, wymaga się znajomości i ścisłego stosowania się do instrukcji technologicznej. Nawet drobne odchylenie od przepisów instrukcji, np. niedotrzymanie określonej temperatury, czasu czy ciśnienia powoduje często duże straty przejawiające się w obniżonej jakości wyrobów i ubytkach ponadnormatywnych.
W zależności od rodzaju produkcji instrukcja technologiczna obejmuje różne czynności. Przykładowo instrukcja (nr 220/66)
278
279