1.Pojęcia i subdyscypliny pedagogiki

Kunowski. 1.Pedagogia- dzieło wychowania, zbiór czynności i umiejętności wychowawczych, w pierwszym przypadku staje się „sztuką dla sztuk”, a w drugim techniką postępowania z dziećmi lub młodzieżą. 2.Pedagogika- teoret. wiedza i nauka o wychowaniu. Dzieli się na: -teoria (daje rozwiązania, jak pracować z wychowankiem); -praktyka (korzystając z rozwiązań weryfikuje czy teoria sprawdza się w praktyce. Pedagogika obejmuje całe życie człowieka (od dzieciństwa do starości): -hebagogika (dział o wychowaniu młodzieży); -andragogika (obejmuje oświatę i wychowanie dorosłych); -gerontagogika (pedagogika starszego wieku); -antropagogia, atropagogika (nauka o całkowitym rozwoju człowieku) 3.„paidagogos”- „prowadzący chłopca” najpierw fizycznie, potem duchowo i moralnie. 4.Pedagog- człowiek zawodowo zajmujący się sprawi wychowania (nauczyciel). 5.Paideia- całość czynności i skutków wychowawczych. 6.Pedalogia- nauka o dziecku (gr. „logos”- słowo, nauka). 7.Pedeutolog- naukowiec zajmujący się teoret. wychowaniem. 8.Pedeutagog- praktyczny wychowawca nauczycieli kształtujących się do tego zawodu. 9.Pedia- służy do określenia odrębnych dziedzin pedagogiki praktycznej (logope).Rubacha. a)Pedagogika- jako nauka ma za zadanie opisywać, wyjaśniać i rozumieć formy praktyki edukacyjnej b)Edukacja- ogół oddziaływań służących formowaniu (zmienianiu, rozwijaniu) się zdolności życiowych człowieka. Wyjaśnienie: -ogół oddziaływań- to oddziaływania instytucjonalne, indywidualne, świadome i nieświadome itd. Oddziaływania te mogą być systematyczne, niesyst., przygodne, zaplanowane itd. Syst. i zapl. działania edukacyjne mają miejsce np. w szkole. Niesyst. I niezapl. zachodzą m.in. w interakcjach rówieśniczych, w przekazach kultury (np. w literaturze); -zmienianie, rozwijanie- może zachodzić w jakimś konkretnym kierunku przyjętym wg. kryterium zewn. wobec jednostki lub bez uprzednio obranego celu; -zdolności życiowe człowieka- mogą dotyczyć wielu obszarów jego funkcjonowania: emocjonalnego, interpersonalnego, intelektualnego, motywacyjnego, fizycznego itd.; c)wychowanie- świadome i celowe działanie pedag. zmierzające do osiągnięcia względnie stałych skutków (zmian rozwojowych) w osobowości wychowanka; d)kształcenie- system działań zmierzających do tego, aby uczącej się jednostce umożliwić poznanie świata, przygotowanie się do zmieniania świata i ukształtowanie własnej osobowości; różnica między w. a k.: w. oddziałuje na osobowość wychowanka, a k. dotyczy sfery poznawczej psychiki człowieka (wiedza) e)uczenie się- proces nabywania względnie trwałych zmian w szeroko rozumianym zachowaniu (wiadomości, umiejętności, nawyki, postawy), w toku bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości (doświadczenia i ćwiczenia); f)nauczanie- proces kierowania uczeniem się uczniów w toku planowej pracy nauczyciela z uczniem;

Łobocki. Wychowanie- proces lub skutek (wynik) działań wychowawczych. W rozumieniu: -wąskim- odnosi się do motywacji, emocji (czyli osobowości), w nie do intelektu; -szerokim- odnosi się do oddziaływania na całego człowieka w całym jego życiu.

Ablewicz. Wychowanie- działanie, ukształtowanie wychowanka tak by postępował zgodnie z akceptowanymi społecznie normami. Cichoń. Proces wychowania składa się z wychowania. Jego znaczenia: -szerokie- wszystkie oddziaływania (rodzina, środowisko społ., szkoła) -wąskie- działania zamierzone i świadome Wychowanie- zmierza do ukształtowania osobowego „ja”; samowychowanie- warunek nastąpienia procesu wychowania.

Sztompka. 1.Proces wychowania– jest wydzieloną fazą w biografii człowieka, i kończy się (zazwyczaj wraz z podjęciem ról zawodowych) Zadania: -wprowadzenie do życia społecznego i kultury (kształtuje jaźń, osobowość, poczucie tożsamości), -uczy się ról społ. (m.in. wiadomości, umiejętności, przekonania, normy, wartości, potrzebnych do uczestnictwa w życiu społ. i kulturowym) Proces socjalizacji- obejmuje całe życie człowieka, gdzie poddawany jest społ. oddziaływaniom. Proces nauczania- jednostka przez niewielki fragment życia poddawana jest celowej i zorganizowanej działalności dydaktycznej.

2.Miejsce pedagogiki pośród nauk

Pedagogika czerpie z innych nauk (Kunowski): -filozofia- podst. nauka ped. (w zależności od działu fil. będą korespondować z subdyscyplinami); -psychologia (daj opis zjawisk prawidłowości rozwojowych); -biologia (pokazuje jak człowiek się rozwija i na jakim etapie stosujemy konkretne środki), najbardziej wiarygodna nauka; -socjologia (praktyki edukacyjne zachodzą w obrębie grup społ., zależą od wieku, zjawisk, które stanowią przedmiot badań socjologii); -historia (bada genezę wychowania, na tle ped. badamy jak w konkretnych czasach wyglądało wychowanie); -nauki światopoglądowe: humanistyczne, fil, teolog- kształtują obraz świata, światopogląd człowieka.

4.Jakie można wyróżnić rodzaje wychowania oraz jak można rozumieć samo pojecie wychowania?

Rubacha: wychowanie- świadome i celowe działanie pedag. zmierzające do osiągnięcia względnie stałych skutków (zmian rozwojowych) w osobowości wychowanka;

Łobocki Wychowanie- proces lub skutek (wynik) działań wychowawczych. W rozumieniu: -wąskim- odnosi się do motywacji, emocji (czyli osobowości), w nie do intelektu; -szerokim- odnosi się do oddziaływania na całego człowieka w całym jego życiu.

Ablewicz Wychowanie- działanie, ukształtowanie wychowanka tak by postępował zgodnie z akceptowanymi społecznie normami.Cichoń Proces wychowania składa się z wychowania. Jego znaczenia: -szerokie- wszystkie oddziaływania (rodzina, środowisko społ., szkoła) -wąskie- działania zamierzone i świadome Wychowanie- zmierza do ukształtowania osobowego „ja”; samowychowanie- warunek nastąpienia procesu wychowania.Sztompka Proces wychowania– jest wydzieloną fazą w biografii człowieka, i kończy się (zazwyczaj wraz z podjęciem ról zawodowych) Zadania: -wprowadzenie do życia społecznego i kultury (kształtuje jaźń, osobowość, poczucie tożsamości), -uczy się ról społ. (m.in. wiadomości, umiejętności, przekonania, normy, wartości, potrzebnych do uczestnictwa w życiu społ. i kulturowym)

Kunowski Wychowanie- wszelkie celowe oddziaływanie ludzi dojrzałych (wychowawców) przede wszystkim na dzieci i młodzież (wychowanków), aby w nich kształtować określone pojęcia, uczucia, postawy, dążenia Wyróżnia on także trzy rodzaje wychowania: -wychowanie naturalne, czyli uczestniczące w życiu rodzinnym, społecznym itd. -wychowanie celowo zamierzone, czyli przygotowujące wychowanka do przyszłego zwodu, pracy itp. -wychowanie organizowane programowo w specjalnych instytucjach wychowawczych, jak szkoła itd.

GADACZWychowanie odbywa się w dialogu mistrza i ucznia, którzy podążają w wychowaniu ku wartościom: dobra, prawdy i piękna. W takiej relacji uczeń uzależnia się od mistrza, nie szuka swojej drogi, podąża za mistrzem.
Gadacz wyodrębnia dwa rodzaje wychowania: • wychowanie w optyce funkcjonowania- polega na formułowaniu wychowanka zgodnie z obowiązującymi modelami życia, charakterystycznymi dla danej ideologii. Ma charakter bezosobowy, sprawia, że wychowawca staje się narzędziem ideologii, a jego autorytet to autorytet władzy. • wychowanie w optyce bycia (osobowej)- polega na spotkaniu mistrza i ucznia, przez które otwiera się horyzont wartości przez które człowiek staje się człowiekiem, osobą. Wychowawca posiada autorytet naturalny, który mimo przeszkód nie upada.Nowak Wychowanie w ujęciu socjologicznym- jako pomoc w socjalizacji, w ujęciu kulturowym- jako pomoc w inkulturacji oraz w ujęciu psychologicznym- jako pomoc w personalizacji.Tischner Wychowanie to praca „z” człowiekiem i „nad” człowiekiem. Wych. stwarza między wychowawcą i wychowankiem więź, analogiczną do więzi ojcostwa. Ojciec znajduje się u początków życia człowieka, człowiek zaś w miarę rozwoju oddala się coraz bardziej od ojca. Ojcostwo to nie tylko przekazywanie życia, ale i nadziei (która jest sensem życia).

5.Nauki humanistyczne i przyrodnicze

(Ablewicz) Do metod humanistycznych należy zaliczyć hermeneutykę (jako metodę rozumiejącą i historyczną), fenomenologię i dialektykę. W przypadku metod empirycznych najczęściej wymienia się obserwację, ankietę, eksperyment, test i statystykę. Obie te metody łączy uwaga poświęcona pewnemu wycinkowi rzeczywistości, rzeczywistości wychowawczej. Nauki humanistyczne kierują się ku poznaniu podstawowych struktur natury historycznej i antropologicznej i są zdane na wygląd, opis, objaśnienie. Nauki przyrodnicze nastawione są na objaśnianie ogólnych prawidłowości regulujących funkcjonowanie przyrody w sensie najobszerniejszym. By móc sformułować wyniki muszą liczyć, ważyć, mierzyć. Związki w dziedzinie nauk są kauzalne, co znaczy, ze po określonej przyczynie oczekiwane jest wystąpienie określonego skutku. W naukach humanistycznych nie ma jednoznacznych dowodów, tylko wskazówki. Naukowiec przyrodnik badając coś, może eksperymentować, w przypadku zniszczenia jednego przedmiotu wziąć następny, natomiast nauczyciel w szkole nie może sobie pozwolić na takie eksperymenty. Mówiąc prostym językiem nauki przyrodnicze skupiają się na liczbach i faktach, podczas gdy humanistyczne na ogólnej teorii.

6.Prosze scharakteryzować pedagogikę jako naukę humanistyczną.

1)„Pedagogika humanistyczna” jest terminem powstałym w wyniku zaliczenia pedagogiki do nauk humanistycznych, badania jej przedmiotu metodami dla nich typowymi. Tak jak zakładał W. Dilthey, stała się nauką o „duchu” człowieka. Jej podstawowe zadanie polegało na zrozumieniu procesu duchowego rozwoju człowieka i kształtowaniu siebie jako indywidualności. Wyrosła na gruncie pedagogiki niemieckiej. 2)W przypadku pedagogiki badany wycinek jest tym, co powstało w wyniku ludzkiego działania. Jest ona nauką o duchu człowieka. Zadaniem pedagogiki humanistycznej jest uzasadnienie pedagogiki jako nauki, co odbywa się w ścisłym związku z empirią pedagogiczną będącą dla niej źródłem refleksji i teorii. Pedagogika pozostaje w ścisłym związku z przedmiotem filozofii, ponieważ filozofia zakreśla pewien horyzont możliwości i dopuszczalności pedagogiki. Ze względu na swą specyfikę przedmiot pedagogiki leży w polu zainteresowań nauk społeczno- kulturowych, określanych najogólniej humanistycznymi. (Ablewicz)

20.Proszę wymienić nauki współpracujące z pedagogika oraz sprecyzować na czym polega ich współpraca.

(Kunowski) Nauki współpracujące z pedagogiką: a)formalne: -logika z metodologią nauk i naukoznawstwem; -cybernetyka (nauka o kreowaniu i informowaniu); -prakseologia (nauka o działaniu); b)realne: -ekonomika oświaty i kształcenia; -higiena z naukami medycznymi; -demografia; c)aksjologiczne: -estetyka (nauka o pięknie); -etyka (nauka o moralności). Trzy grupy nauk pedagogicznych: a)historyczne (znajomość tej nauki ukazuje studium pedagogiki, mechanizmy wychowania, rozwija też myślenie pedagogiczne): -historia szkolnictwa i wychowania; -historia myśli i doktryn pedagogicznych; b)empiryczne (praktyczne), badają życie organizmu człowieka, życie wewnętrzne- psychika, życie społ w środowisku ludzkim. Te zjawiska życiowe badają trzy nauki: biologia wychowania, psych. wych, socj wych; c)światopoglądowe (prospektywne) (mają ważne znaczenie dla budowy prawdziwego poglądu na świat): humanistyczne, filozoficzne, teologiczne.

1.Prosze wymienić i omówić pojęcia podstawowe dla pedagogiki.

Paidagogos- niewolnik w starożytnej Grecji „prowadzący chłopca”.

Pedagogia – dzieło wychowania, zespół czynności i umiejętności wychowawczych.

Pedagogika – nauka, której przedmiot stanowi sprawa praktycznej pedagogii wszelkiego rodzaju.Wychowanie – wszelkie celowe oddziaływanie ludzi dojrzałych (wychowawców) przede wszystkim na dzieci i młodzież (wychowanków), aby w nich kształtować określone pojęcia, uczucia, postawy, dążenia (Kunowski). Według Rubachy wychowanie to świadome i celowe działanie pedagogiczne zmierzające do osiągnięcia względnie stałych skutków w osobowości wychowanka.

Edukacja jest to ogól oddziaływań służących formowaniu się zdolności życiowych człowieka (K. Rubacha).W „Edukacji jako przedmiocie pedagogiki i jej subdyscyplin” Rubacha mówi także o kształceniu, uczeniu się i nauczaniu. Kształcenie jest systemem działań umożliwiających jednostce poznanie świata, przygotowanie do ukształtowania własnej osobowości. Przez uczenie Rubacha rozumie proces nabywania zmian w toku poznawania rzeczywistości. Natomiast Nauczanie to proces kierowania uczeniem się uczniów w toku planowej pracy nauczyciela z uczniami.
2.Prosze wymienić i krotko przedstawić przedmiot badan znanych pani działów pedagogiki .Kunowski w swojej publikacji „Podstawy współczesnej pedagogiki” wymienia cztery działy, o które pedagogika się opiera:- pedagogika praktyczna lub empiryczna – zbiera i bada całość doświadczeń wychowawczych, opracowuje również doświadczenie dydaktyczne i metodyczne.

- pedagogika opisowa lub eksperymentalna – uogólnia doświadczenie i bada eksperymentalnie prawa rządzące przebiegiem zjawisk związanych z wychowaniem

- pedagogika normatywna – bada naturę człowieka, wytwory jego kultury i na tej podstawie ustala wartości i normy, którymi powinno kierować się wychowanie.

- pedagogika teoretyczna – dział najwyższy, obejmuje całość badanego przedmiotu w oparciu o powyższe działy.Działy w pedagogice mają charakter pionowy, nie poziomy. Przyjmują budowę piramidy, która od najszerszej podstawy doświadczenia praktycznego idzie poprzez uogólnienia zjawisk do najogólniejszych pojęć ujmujących proces rozwojowy człowieka. Obok budowy pionowej, występuje również pozioma, w której występują różne pomniejsze działy: pedagogika ogólna, zawodowa, specjalna, resocjalizacyjna, czyli działy zróżnicowane zależnie od przedmiotów wychowania i dziedzin. W działach pionowych główną rolę odgrywają sposoby uzyskiwania praw lub ich stosowania, a więc metody dochodzenia do prawdy działaniach, zjawiskach, wartościach lub pojęciach wychowania.
3. Proszę omówić miejsce pedagogiki pośród nauk

Pedagogika istnieje od początków ludzkości. Refleksja nad wychowaniem, myślenie pedagogiczne zjawiło się późno w historii, zawsze pojawiało się w czasach przełomowych, kiedy stare formy wychowania przeżywały kryzys. Naukowy charakter nadał pedagogice za początkiem XIX w, niemiecki uczony JOHANN FRIEDRICH HERBART, ojciec pedagogiki naukowej. Oderwał pedagogikę od filozofii, usystematyzował i oparł ją na dwóch naukach pomocniczych: etyce filozoficznej i psychologii. Pedagogika jako nauka rozwijała się w 4 fazach:

1) technologia szkolnego uczenia

2) pedagogika eksperymentalna (stosowanie metod przyrodniczych do badania zjawisk pedagogicznych)

3) pedagogika normatywna (zajęła się problemem celów wychowania filozoficznie i od strony etycznej)

4) pedagogika czysta

Mieszany naukowy charakter pedagogiki łączy w sobie naukę empiryczno-normatywną z nauką teoretyczno-praktyczną.

Kunowski, w Podstawach Współczesnej Pedagogiki napisał, że miejsce pedagogiki wśród nauk przyrodniczych i humanistycznych wypada w centrum pomiędzy nimi. Pedagogika częściowo należy do jednych i drugich, jest bowiem co do swego charakteru nauką humanistyczną z podbudową przyrodniczą. Jest ona nauką humanistyczną przede wszystkim dlatego, że wychowanie nie jest dziełem samej natury, lecz kultury społeczeństwa, po drugie ponieważ zagadnienie celu i wartości jest decydujące w wychowaniu, a nie jego strona przyrodnicza. Stanowi ona siłę napędową rozwoju człowieka, która ulega jednak uspołecznieniu i ukulturalnieniu jako podstawie człowieczeństwa.

1. Wymień dyscypliny pedagogiczne.Opisz krótko jedną z nich - pedagogika pedagogiczna
antropologia pedagogiczna ,filozofia wychowania ,dydaktyka ogólna ,polityka oświaty i wychowania ,pedagogika ogólna ,teoria wychowania2.Wymień z jakimi naukami pedagogika wchodzi w intarakcje  - pedagogika i biologia ,Pedagogika i nauki historyczne ,Pedagogika i logika ,Pedagogika i cybernetyka ,Pedagogika i etyka 3.Wymień działy pedagogiki.Który jest najważniejszy  - pedagogika praktyczna ,Pedagogika eksperymentalna ,Pedagogika normatywna ,Pedagogika teoretyczna.4.Etymologia nazwy pedagogika  - etymologia teoretycza, naukowa, refleksyjna dotycząca praktyki wychowania. Wywodzi się z języka greckiego paidagogos –„prowadzący chłopca”
-w starożytnej Grecji nazywano tak niewolnika który odprowadzał dziecko swojego pana do szkoły -niewolnicy greccy będący wychowawcami i nauczycielami dzieci
obywateli rzymskich 5. Uzupełnij pais-... ,ago-...- Pais- młody człowiek, dziecko (chłopiec, młodzieniec) Ago- prowadzę (od Agein- prowadzić)  1Kryteria naukowości  I-Posiada swój własny przedmiot badań II-Posiada własny system pojęć (specyficzny język) III-Posiada swój warsztat metodologiczny IV-Ma swoje miejsce w systemie nauk2.Wyjaśnienie słowa pedagogika  - Pedagogika to zespół nauk o wychowaniu, słowo pochodzi z jezyka staro-greckiego od 2 wyrazów PAIS- młody człowiek,dziecko młodzieniec AGO- prowadzę jest to teoretyczna nauka refleksja dotycząca praktyki wychowawczej3.Model wolności władzy  -tego jeszcze nie było - Model wolności władzy - służba publiczna, wypełnianie publicznej misji , poszanowanie osobistych wolnosci. wiaże sie z posłuszenstwem- czyli np gdy dziecko sie podporzadkowuje nauczycielowi jest to rezultatem wolnego wyboru nie ogranicza to jego wolnosci , jest to wspoldzialanie z wyboru , jest to akt podmiotowy w kazdej chwili czlowiek sie moze z tego wycofac model europejski wypelnianie pewnej misji , wzrost postaw twórczych , wzajemne zaufanie, wladza jako sluzba publiczna4.Schemat Langevelda  - Schemat Langevelda nauki dziela sie na:---> "czyste" i doświadczalne-----> te natomiast dziela sie na: nauki o przyrodzie i nauki o duchu---------> nauki o duchu dziela sie na: zależne od sposobów norm wartosciowania i na niezależne od sposobow i norm wartosciowania 5.Jak Cichoń widział wychowanie  -- wychowanie przygotowuje , pobudza, ukierunkowuje, wprowadza do samowychowania, do rozwoju, do odkrycia i poznania własnego "ja", zmierzanie do rozwoju, człowiek musi stac sie samoukiem, wazny jest tu problem akceptacji samego siebie zaakceptowanie siebie takim jakim sie widzimy, prawd o naszych slabosciach i niedoskonalosciach,