Pytania z tamtego roku:

1. napisać źródła finansowania

2. dźwignie

3. amortyzacja

4. ROI

Zarządzanie finansami w rozwiniętych gospodarkach rynkowych jest złożonym procesem równoległych działań, polegających na określeniu zadań zapewniających danemu podmiotowi gospodarczemu maksymalizację ekonomicznych korzyści oraz źródeł pozyskiwania środków na sfinansowanie ich realizacji.

Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa:

• Pozyskiwanie źródeł finansowania (kapitałów własnych i obcych).

• Lokowanie kapitałów w składnikach majątkowych.

Celem jest maksymalizacja korzyści udziałowców (wzrostu wartości firmy), poprzez maksymalizowanie zyskowności kapitałów własnych i optymalizowanie nadwyżki finansowej przy przestrzeganiu rozsądnego ryzyka finansowego.

Istota analizy działalności przedsiębiorstwa – z punktu widzenia podstawowych funkcji zarządzania przedsiębiorstwem: planowania, organizowania, motywowania i kontrolowania, zrozumiała jest potrzeba pozyskiwania odpowiednich informacji przydatnych do podejmowania decyzji przez osoby zarządzające.

Rodzaje analiz:

1. Analiza otoczenia przedsiębiorstwa –badanie warunków zewnętrznych firmy. Przedmiotem analiz są uwarunkowania makroekonomiczne, do których należą:

• Stopa wzrostu gospodarczego w rozpatrywanym okresie,

• Stopa inflacji,

• Stopa bezrobocia

• Parametry ustalane przez władze centralne: stopy procentowe oraz stopy opodatkowania.

Rola:

• Dostarcza użytecznych informacji w celu zidentyfikowania występujących szans i zagrożeń.

• Powinna dostarczyć informacji pozwalających oszacować poziom ryzyka związany z działalnością firmy na rynku.

• Wyniki działalności firmy można ocenić w zestawieniu z innymi podmiotami z danej branży czy regionu.

1. Analiza ekonomiczno – finansowa – jest ściśle związana z samym przedsiębiorstwem. Jest ona jednym z głównych źródeł informacji niezbędnych dla potrzeb zarządzania przedsiębiorstwem.

Obejmuje:

• Analizę techniczno-ekonomiczną – skoncentrowaną na poszczególnych wynikach działalności przedsiębiorstwa, np. produkcji, zatrudnienia, wydajności pracy, poziomu płac.

• Analizę finansową mającą szerokie zastosowanie w zarządzaniu współczesnym przedsiębiorstwem, zarówno w zarządzaniu operacyjnym jak i w strategicznym. Zajmuje się głównie wartościami, tzn. sytuacją finansową przedsiębiorstwa.

Struktura analizy ekonomiczno - finansowej

1. Analiza techniczno – ekonomiczna:

• Analiza produkcji

• Analiza zatrudnienia

• Analiza wydajności pracy

• Analiza płac

• Analiza środków trwałych

• Analiza gospodarki materiałowej

1. Analiza finansowa:

• Analiza sytuacji majątkowej

• Analiza sytuacji finansowej

• Analiza wyniku finansowego

• Analiza przychodów

• Analiza kosztów

• Analiza przepływów finansowych

Rola analizy ekonomiczno – finansowej w zarządzaniu finansami przedsiębiorstwa:

• Jest środkiem wzbogacania informacji dotyczącej zjawisk i procesów gospodarczych dzięki wykorzystywaniu odpowiednich metod pozwalających na poznanie istoty tych zjawisk i procesów, ich złożoności oraz przyczyn i wzajemnego uwarunkowania.

• Pozwala wybrać najlepszy, ekonomicznie uzasadniony wariant działania.

Analiza finansowa – dyscyplina naukowa, znajdująca zastosowanie w badaniach działalności podmiotów gospodarczych, mająca na celu dokonanie oceny stanu i wyników finansowych, zarówno minionej, obecnej, jak i przyszłej działalności z punktu widzenia racjonalnego gospodarowania.

Zadania analizy finansowej:

• Ocena finansowej strony działalności gospodarczej i wykrywanie niedociągnięć wpływających na koszty, przychody i sytuację finansową przedsiębiorstwa.

• Poszukiwanie niewykorzystanych rezerw i środków poprawy efektywności ekonomicznej oraz sytuacji finansowej.

• Przygotowanie podstaw do formułowania kolejnych wariantów decyzji i wyboru decyzji najbardziej uzasadnionych ekonomicznie.

Dzięki analizie finansowej:

• Osoby zarządzające mogą porównywać osiągane wyniki z wielkościami planowanymi w odpowiednim przedziale czasowym.

• Możliwe jest przeprowadzanie porównań osiąganych wielkości w stosunku do innego przedsiębiorstwa lub danej branży.

• Inwestorzy mogą ocenić opłacalność inwestycji kapitałowych w daną spółkę.

Zakres analizy finansowej:

1. Przedmiotowy

• Przychody

• Koszty wynik finansowy

• Stan majątku przedsiębiorstwa

• Płynność finansowa

1. Czasowy

• Działalność przeszła

• Działalność bieżąca

• Działalność przyszła

1. Przestrzenny

• Otoczenie ogólne przedsiębiorstwa

• Konkurenci

• Pozycja przedsiębiorstwa na rynku

• Uwarunkowania rynkowe

1. Podmiotowy

• Grupy kapitałowe

• Jednostki wewnętrzne przedsiębiorstwa

• Samodzielne przedsiębiorstw

Rodzaje analizy finansowej

1. Metoda badań:

• Analiza funkcjonalna

• Analiza kompleksowa

• Analiza decyzyjna

1. Zakres przedmiotowy badań:

• Analiza całościowa

• Analiza odcinkowa

1. Szczegółowość badań:

• Analiza ogólna

• Analiza szczegółowa

1. Forma badań:

• Analiza wskaźnikowa

1. Czas objęty analizą:

• Analiza retrospektywna (ex post)

• Analiza bieżąca (operatywna)

• Analiza prospektywna (ex ante)

1. Zakres przestrzenny badań:

• Analiza pojedynczego przedsiębiorstwa

• Analiza międzyzakładowa

1. Przeznaczenie analiz:

• Analiza zewnętrzna

• Analiza wewnętrza

• Analiza rozliczeniowa

Analiza finansowa jest skierowana do:

• Kierownictwa przedsiębiorstwa

• Obecnych właścicieli i potencjalnych inwestorów

• Pożyczkodawców oraz kontrahentów

Agend rządowych

Sprawozdania finansowe są podstawowym źródłem informacji działalności przedsiębiorstwa dla jego kierownictwa, a także otoczenia. Do podstawowych sprawozdań finansowych należą bilans, rachunek zysków i strat, rachunek przepływów pieniężnych i zestawienie zmian w kapitale własnym.

Analiza bilansu (struktura)

AKTYWA	PASYWA
Aktywa trwale Wartości niematerialne i prawne Rzeczowe aktywa trwale Należności długoterminowe Inwestycje długoterminowe Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe	Kapitał własny Kapitał podstawowy Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wartość ujemna) Udziały własne (wielkość ujemna) Kapitał zapasowy Kapitał z aktualizacji wyceny Pozostałe kapitały rezerwowe Zysk/strata z lat ubiegłych Zysk/strata netto Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)
Aktywa obrotowe Należności krótkoterminowe Inwestycje krótkoterminowe Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe	Kapitał obcy Rezerwy na zobowiązania Zobowiązania długoterminowe Zobowiązania krótkoterminowe Rozliczenia międzyokresowe
Aktywa razem	Pasywa razem

Analiza pionowa (struktury) – określanie relacji poszczególnych składników aktywów lub pasywów do sumy bilansowej. Struktura bilansu jest uzależniona od rodzaju działalności prowadzonej przez jednostkę gospodarczą.

Wskaźnik unieruchomienia majątku określa stopień elastyczności przedsiębiorstwa w dostosowywaniu się do zmian rynkowych. $\frac{\text{MT}}{\text{MO}}$

Wskaźnik struktury kapitału – im wyższa wartość tego wskaźnika tym lepsza sytuacja finansowa i zdolności do rozwoju przedsiębiorstwa. $\frac{\text{KW}}{\text{KO}}$

Analiza pozioma bilansu –skoncentrowana na zmianach poszczególnych pozycji bilansowych w czasie. Może być przeprowadzana z wykorzystaniem następujących wskaźników:

• Przyrost bezwzględny

• Wskaźnik dynamiki (stopy wzrostu)

• Tempo wzrostu

Analiza powiązań kapitałowo – majątkowych – jest oparta na tzw. złotych regułach:

• Bilansowej – wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym WPMTKW = KW / MT

• Finansowania – wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym WPMTKS = KS / MT

W odniesieniu do płynności krótkookresowej w literaturze występują również dwie złote reguły finansowe:

• Złota reguła bilansowania w odniesieniu do obrotowych składników majątku. Wartość tego wskaźnika powinna być zbliżona do 1.

WPMOKK = KK / MO

WPMOKK - wskaźnik pokrycia majątku obrotowego kapitałem krótkoterminowym.

• Złota reguła bilansowa w szerszym ujęciu.

WPDAKS = KS / ( MT + DMO)

WPDAKS - wskaźnik pokrycia aktywów związanych długoterminowo kapitałem stałym.

DMO - część majątku w przedsiębiorstwie, która jest związana długoterminowo.

Analiza rachunku zysków i strat może być sporządzany w dwóch wariantach:

• Wariancie porównawczym - koszty są prezentowane w układzie rodzajowym

• Wariancie kalkulacyjnym - koszty występują w układzie funkcjonalnym

Ogólny układ rachunku zysków i strat:

Przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów
Wariant porównawczy +/- zmiana stanu produktów -koszty w układzie rodzajowym Wartość sprzedanym materiałów i towarów
Zysk(strata) ze sprzedaży
- pozostałe koszty operacyjne +pozostałe przychody operacyjne Zysk (strata) z działalności operacyjnej
+przychody finansowe - koszty finansowe Zysk (strata) z działalności gospodarczej
+zyski nadzwyczajne - straty nadzwyczajne Zysk (strata) brutto
Zysk (strata) netto

Rachunek przepływów pieniężnych – uwzględnia wszystkie wpływy i wydatki osiągnięte i poniesione w ramach działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej podmiotu. Nie uwzględnia wpływów i wydatków będących wynikiem zakupu lub sprzedaży środków pieniężnych.

Struktura rachunku przepływów pieniężnych:

• Działalność operacyjna – podstawowa działalność prowadzona przez jednostkę, a także takie formy działalności, które nie zostały zawarte w działalności inwestycyjnej i finansowej.

• Działalność inwestycyjna – obejmuje wszystkie wpływy i wydatki dotyczące kategorii zaklasyfikowanych, jako inwestycje, ale także te, które dotyczą zakupu środków trwałych, środków trwałych w budowie oraz wartości niematerialnych i prawnych.

• Działalność finansowa – obejmuje te wpływy i wydatki, które są związane zarówno z pozyskaniem jak spłatą własnych i obcych źródeł finansowania.

Istota analizy wskaźnikowej sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa:

• Sprowadza się głównie do wyznaczenia wskaźników struktury, które pozwalają na rozpoznanie niektórych tendencji i służą, jako jedno z pierwszych źródeł wczesnego informowania o zagrożeniach.

• Pozwalają na ocenę stopnia efektywności gospodarczej podmiotu – możliwe staje się porównanie pozycji przedsiębiorstwa z danymi swoich konkurentów rynkowych. Wskaźniki finansowe pozwalają kadrze zarządzającej na bardziej dokładne analizowanie sytuacji majątkowo – finansowej pomiotu.

Analiza wskaźników może służyć do:

• Oceny płynności finansowej,

• Oceny efektywności wykorzystania majątku (aktywności i sprawności działania),

• Oceny zadłużenia,

• Oceny rentowności

• Oceny firmy pod względem atrakcyjności dla inwestorów na rynku kapitałowym

Wskaźnik płynności - informuje ile razy można spłacić zobowiązania bieżące przy użyciu aktywów obrotowych. $\frac{\text{aktywa}\ \text{bie}za\text{ce}}{\text{zobowi}a\text{zania}\ \text{bie}za\text{ce}}$

Wskaźnik płynności szybki – mierzy „natychmiastową" zdolność firmy do spłacenia długów, a więc w ciągu kilku dni. $\frac{\text{Aktywa}\ \text{bie}zace - (\text{zapasy} + \text{rozliczenia}\ \text{mi}e\text{dzyokresowe}\ \text{czynne})}{\text{zobowi}a\text{zania}\ \text{bie}za\text{ce}}$

Wskaźnik natychmiastowej wymagalności – określa najwyższy stopień płynności finansowej.$\ \frac{s\text{rodki}\ \text{pieni}ez\text{ne} + \text{papiery}\ \text{warto}s\text{ciowe}\ \text{pr}\text{zeznaczone}\ \text{do}\ \text{obrotu}}{\text{zobowi}a\text{zania}\ \text{bie}za\text{ce}}$

Kapitał obrotowy netto - wielkość kapitału pracującego może być wyznaczona na 2 sposoby:

• Podejście kapitałowe

KP = KS – MT

KP- kapitał pracujący,

KS- kapitał stały,

MT- majątek trwały

• Podejście majątkowe

KP = Ab - Zb

Ab - aktywa bieżące

Zb - zobowiązania bieżące

Kapitał własny jest droższy niż kapitał obcy.

Kapitał stały KS = KW + ZD

Cash flow (rachunek przepływów środków pieniężnych) – opisuje przepływające środki pieniężne w okresie między bilansem otwarcia i zamknięcia. Uwzględnia wszystkie wpływy i wypływy osiągnięte i poniesione w ramach działalności operacyjnej, finansowej i inwestycyjnej.

Struktura Cash flow:

1. Działalność operacyjna:

Metoda bezpośrednia:

• Wpływy

• Wydatki

Metoda pośrednia:

• Wynik finansowy netto

• Korekty

Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej A

1. Działalność inwestycyjna:

• Wpływy

• Wydatki

Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej B

1. Działalność finansowa:

• Wpływy

• Wydatki

Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej C

Razem przepływy pieniężne netto: A + B + C = X

X + środki pieniężne na początek okresu = środki pieniężne na koniec okresu.

Wskaźniki finansowe obliczane na podstawie Cash flow:

1. $\frac{\text{got}o\text{wka}\ \text{operacyjna}\ (\text{przep}l\text{ywy}\ \text{pieni}ez\text{ne}\ \text{netto})}{\text{zobowi}a\text{zanie}\ \text{kr}o\text{tkoterminowe}}$ Mierzy zdolność firmy do obsługi krótkoterminowych zobowiązań gotówką osiąganą na działalności operacyjnej. Wyższa wartość – wyższa zdolność do obsługi zobowiązań.

2. $\frac{\text{got}o\text{wka}\ \text{operacyjna}}{\text{zobowi}a\text{zania}\ \text{og}ol\text{em}\ }$ Mierzy zdolność do obsługi wszystkich zobowiązań osiąganych na działalność operacyjną.

3. $\frac{\text{got}o\text{wka}\ \text{operacyjna}}{\text{wydatki}\ \text{kapita}l\text{owe}\ (\text{inwestycyjne})}$ Mierzy zdolność firmy do finansowania wydatków inwestycyjnych wpływami z działalności operacyjnej.

4. $\frac{\text{got}o\text{wka}\ \text{finansowa}}{\text{wydatki}\ \text{kapita}l\text{owe}}$ Mierzy zdolność firmy do pokrywania wydatków inwestycyjnych wpływami z działalności finansowej.

Warianty przepływów pieniężnych:

Działalność operacyjna	Działalność inwestycyjna	Działalność finansowa	Firma jest:
+	+	+	Bardzo dojrzała, rozwinięta, duża płynność
+	-	-	Dojrzałą, rentowna
+	+	-	Dojrzała
+	-	+	Rozwijająca się
-	+	+	Przejściowe problemy firmy
-	-	+	Nowa, młoda firma
-	+	-	Firm z trudnościami
-	-	-	Teoretycznie bankrut

Działalność operacyjna + - większe wpływy niż wydatki.

Działalność inwestycyjna + - wyprzedaje zbędny majątek, restrukturyzuje się.

Działalność operacyjna - - spółka początkująca lub bankrut.

Działalność finansowa + -firma zaciąga kredyty.

Działalność inwestycyjna - - firma inwestuje.

Działalność finansowa - - spłacanie kredytów.

Poprawa płynności firmy:

• Rozpatrzenie możliwości zwiększenia wielkości sprzedaży w trudniejszym okresie (działalność sezonowa).

• Pozyskanie nowych rynków.

• Zmiana sposobu dystrybucji.

• Eliminacja nierentownych części działalności.

• Zwiększenie wielkości partii dostawy.

• Zmniejszenie kosztów transportu.

• Zmiana ceny sprzedaży.

• Zmiana polityki kredytowania, okresu ściągania należności.

• Rozważenie celowości podejmowanych inwestycji.

• Zmiana sposobu płatności za zakupione środki trwałe.

• Rozważenie wejścia w użytkowanie w drodze innej niż zakup.

• Wyprzedaż zbędnych składników majątku.

• Zmiana sposobu wynagradzania.

• Odłożenie wypłaty dywidend.

• Zmniejszenie lub eliminacja dywidend w trudnym bieżącym okresie.

Kapitał pracujący – różnica między aktywami bieżącymi i zobowiązaniami bieżącymi.

• Podejście majątkowe: KP = MO – ZK

• Podejście kapitałowe: KP = KS – MT, KS = KW +ZD

Kapitał pracujący – wskaźnik mierzący płynność firmy w sposób bezwzględny. Powinien być dodatni.

Poziom kapitału pracującego zależy od konkretnej firmy i od strategii jaką ona prowadzi.

MO Polityka łagodna

Polityka umiarkowana

Polityka restrykcyjna

S

Zasada harmonizacji w czasie:

Wartość Okresowe Rodzaj finansowania

aktywa bieżące

Pasywa bieżące

permanentne

aktywa trwałe Zobowiązania długoterminowe i

kapitał własny

Aktywa trwałe

Czas

Agresywna polityka finansowania:

Konserwatywna polityka finansowania:

Nadmierny poziom kapitału pracującego – wskaźniki:

• Wskaźniki płynności – jeśli są wyższe niż 2, 2,5 to poziom kapitału jest zbyt duży.

• $\frac{obroty\ ze\ sprzedazy}{kapital\ pracujacy}$

• Wskaźniki rotacji zapasów lub należności bądź niewielki czas spłaty zobowiązań mogą wskazywać, że poziom zapasów lub należności jest zbyt wysoki.

Symptomy zbyt niskiego kapitału pracującego:

1. Zbyt gwałtowny wzrost poziomu sprzedaży.

2. Gwałtowny spadek poziomu aktywów bieżących.

3. Zmniejszenie poziomu wskaźnika obrotowości zapasów lub należności, co dodatkowo pogłębi niedobór kapitału pracującego w stosunki do wzrostu sprzedaży.

4. Kapitał własny zwiększa się nieznacznie, więc wzrost kapitału pracującego jest finansowany:

• Zobowiązaniami z tytułu dostaw i usług.

• Krótkoterminowymi kredytami bankowymi.

1. Zmienia się gwałtownie poziom wskaźników zadłużenia i płynności:

• Spada procent aktywów finansowanych przez kapitał własny na rzecz finansowania przez kapitał obcy.

• Spada poziom wskaźnika bieżącej płynności i wskaźnika szybkiego.

• Wartość zobowiązań bieżących może przekraczać wartość bieżących aktywów.

Z niedostatecznym poziomem kapitału pracującego borykają się formy, które:

1. Chcą zarobić zbyt wiele, w zbyt krótkim czasie i przy zbyt niskim poziomie kapitału długoterminowego.

2. W chwili spłaty kredytów długoterminowych zaciągają inne kredyty długoterminowe.

3. W warunkach wysokiej inflacji nawet przedsiębiorstwa wykazujące zyski mogą mieć trudności ze spłatą zobowiązań i dokonywaniem inwestycji w środki trwałe lub zapasy.

Majątek trwały Kapitał pracujący Majątek obrotowy	Kapitał własny Kapitał obcy długoterminowy Kapitał obcy krótkoterminowy

Majątek trwały Kapitał pracujący Majątek obrotowy	Kapitał własny Kapitał obcy długoterminowy Kapitał obcy krótkoterminowy

Majątek trwały Kapitał pracujący Majątek obrotowy	Kapitał własny Kapitał obcy długoterminowy Kapitał obcy krótkoterminowy

Majątek trwały Kapitał pracujący Majątek obrotowy	Kapitał własny Kapitał obcy długoterminowy Kapitał obcy krótkoterminowy

Kapitał pracujący w dniach obrotu – określa liczbę dni obrotów na jaką wystarcza kapitał pracujący. Poziom kapitału pracującego w dniach maleje przy zwiększaniu sprzedaży. Jeśli proporcjonalnie do przychodów ze sprzedaży nie zwiększa się kapitał pracujący to wzrośnie niebezpieczeństwo utraty płynności finansowej.

$$\frac{kapital\ pracujacy}{przychody\ ze\ sprzedazy} \times 365$$

Wskaźniki obrotowości – określają szybkość z jaką są obracane zapasy, należności, aktywa ogółem oraz okres po jakim firma przeciętnie spłaca swoje zobowiązania, upłynnia zapasy i odzyskuje należności.

• Wskaźnik rotacji zapasów – wskazuje ile średnio razy w ciągu roku zapasy znajdujące się w magazynach zostają przekształcone w sprzedane wyroby gotowe. Tendencja rosnąca jest lepsza.

$$\frac{\text{koszty\ s}przedanych\ produktow,\ materialow\ i\ towarow}{zapasy\ przecietnie}$$

• Wskaźnik (okres, cykl) obrotu zapasami w dniach – określa przeciętną liczbę dni przebywania zapasów w magazynach. Im wyższy tym gorzej.

$$\frac{365}{wskaznik\ rotacji\ zapasow\ }$$

• Wskaźnik obrotu zobowiązaniami – mierzy z jaką częstotliwością firma przeciętnie spłaca swoje zobowiązania (wskaźnik pokazuje zjawisko kredytowania firmy przez wierzycieli).

$$\frac{koszty\ sprzedanych\ produktow,\ materialow\ i\ towarow}{zobowiazania\ biezace\ przecietnie}$$

• Okres (cykl) spłaty zobowiązań w dniach – określa przeciętny okres spłaty zobowiązań. Im dłuższy okres tym lepiej.

$$\frac{365}{wskaznik\ obrotu\ zobowiazaniami}$$

• Wskaźnik obrotu należnościami – informuje ile razy w ciągu roku następuje obrót należnościami. Większa liczba obrotów pozwala działać firmie przy mniejszych własnych środkach zaangażowanych w należnościach u odbiorców i szybciej odzyskiwać zaangażowane kapitały. Im większy tym lepiej.

$$\frac{przychody\ ze\ sprzedazy}{naleznosci\ przecietnie}$$

• Okres ściągania należności – pokazuje okres oczekiwania na spłatę należności wynikających ze sprzedaży na kredyt. Im bardziej się skraca ty lepiej. Niepokojąca jest sytuacja, gdy okres oczekiwania na spłatę jest dłuższy niż umowne okresy spłaty kredytu kupieckiego przez nas udzielonego.

$$\frac{365}{wskaznik\ obrotu\ naleznosciami}$$

Znajomość wskaźników obrotu zapasami, należnościami i zobowiązaniami pozwala określić wielkość zapotrzebowania na kapitał pracujący. Umożliwi to sterowania poziomem płynności firmy i jego optymalizacją w relacji do posiadanych środków obrotowych i sytuacji na rynku.

Dostawa Sprzedaż

Okres magazynowania zapasów

Zapasy Zapłata za materiały Należność

Okres spłaty zobowiązań Cykl kapitału pracującego

Cykl obrotu gotówkowego

• Okres obrotu gotówką – informuje po ilu dniach od daty dokonania zapłaty za zakupione materiały (które są przetwarzane), firma otrzymuje zapłatę za sprzedane produkty. Im krótszy okres tym lepiej. Skraca się go przyśpieszając obrót zapasami i należnościami i ograniczając spłatę zobowiązań.

okres obrotu zapsami + okres sciagania naleznosci − okres splaty zobowiazan

• Wskaźnik obrotu aktywami (efektywności wykorzystania majątku) – mierzy zdolność aktywów firmy do generowania sprzedaży.

$$\frac{przychody\ ogolem}{aktywa\ ogolem\ przecietnie}$$

• Wskaźnik obrotu (efektywności) aktywami bieżącymi – mierzy zdolność aktywów bieżących do generowania sprzedaży. Pokazuje ile razy w ciągu roku firma odtwarza najbardziej płynne aktywa. Im wyższy poziom wskaźnika tym bardziej efektywnie firma zarządza swoimi aktywami.

$$\frac{przychody\ ze\ sprzedazy}{naleznosci + srodki\ pieniezne + krotkoterminowe\ papiery\ wartosciowe\ \left( \text{przec}ietnie \right)}$$

Analiza zadłużenia:

• Wskaźnik ogólnego zadłużenia – mierzy udział środków obcych w finansowaniu majątku firmy. Im wyższy jest udział zobowiązań ogółem tym firma jest bardziej podatna na niekorzystne zmiany w otoczeniu. Zbyt wysoki świadczy o dużym ryzyku finansowymi informując jednocześnie, że przedsiębiorstwo może utracić zdolność do zwrotu zobowiązań/ Zmniejszenie przychodów ze sprzedaży, przy stałych zobowiązaniach odsetkowych, może spowodować utratę płynności długim i krótkim okresie.

$$\frac{zobowiazania\ ogolem}{aktywa\ ogolem}$$

• Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego – kredytodawcy patrzą na kapitał własny jako potencjalne zabezpieczenie udzielonych pożyczek – KW jak najwyższy. Firmy ekspansywne dążą do uzyskania dużego zewnętrznego wsparcia finansowego. Korzystają z tzw. Dźwigni finansowej – dzięki zadłużeniu, wprowadzeniu długu w miejsce kapitału własnego wzrasta rentowność zaangażowanych kapitałów własnych. (d 122-186%, z >733%)

$$\frac{zobowiazania\ ogolem\ }{\text{kapi}tal\ wlasny}$$

• Wskaźnik zadłużenia długoterminowego – jego poziom powinien oscylować w granicach 0,5 – 1, gdy >1 – firma jest zagrożona, kłopoty ze spłatą zobowiązań długoterminowych.

$$\frac{zobowiazania\ dlugoterminowe}{kapital\ wlasny}$$

Analiza rentowności

• Rentowność sprzedaży ROS – określa zdolność firmy do generowania zysku firmy przez sprzedaż. Wzrost sprzedaży wiąże się zwykle ze wzrostem kosztów co wpływa na wielkość zysku. Mierzona zależność ma charakter dynamiczny – wraz ze wzrostem sprzedaży ulega zmianie wielkość zysku. Im wyższy poziom wskaźnika tym lepiej.

$$\frac{\text{zysk\ netto}}{przychody\ ze\ sprzedazy}$$

• Rentowność aktywów ROA – zdolność aktywów firmy do generowania zysku. Im wyższy tym lepiej.

$$\frac{\text{zysk\ netto\ lub\ zysk\ operacyjny}}{aktywa\ ogolem\ przecietnie}$$

• Rentowność kapitałów własnych ROE – mierzy wielkość zysku netto przypadającą na średni stan kapitałów własnych. Określa zdolność kapitałów własnych do generowania zysku netto. Im wyższy tym lepiej.

$$\frac{\text{zysk\ netto}}{kapital\ wlasny\ przecietnie}$$

ROE = ROA * aktywa/kapitał własny = zysk netto/ kapitał własny

ROA = ROS * rotacja aktywów

Rotacja aktywów = przychody ze sprzedaży/ aktywa ogółem

Analiza wskaźników rynku kapitałowego:

• Zysk na akcję – mierzy zysk przypadający na jedną akcję (d<26, z >6).

$$\frac{\text{zysk\ netto\ }}{liczba\ akcji\ zwyklych}$$

• Cena akcji do zysku na akcję – mierzy cenę jaką obecnie inwestor płaci za zysk z ostatniego okresy przypadającego na jedną akcję. Im wyższy tym lepiej.

$$\frac{\text{cena\ akcji}}{zysk\ na\ akcje\ }$$

• Cena akcji do sprzedaży na akcję – informuje o cenie jaką inwestor płaci za jednostkę sprzedaży wyrażoną w jednostkach pieniężnych.

$$\frac{\text{cen}\text{a\ akcji}}{przychody\ ze\ sprzedazy\ na\ jedna\ akcje}$$

• Wartość księgowa na akcję – sytuacja jest korzystna wtedy gdy cena akcji jest wyższa od wartości księgowej na akcję.

$$\frac{kapital\ wlasny}{liczba\ akzji\ zwyklych}$$

• Cena akcji do wartości księgowej na akcję – powinien być wyższy od 1.

$$\frac{\text{cena\ akcji}}{wartosc\ ksiegowa\ na\ akcje}$$

Dźwignie:

• Operacyjna są wynikiem maksymalnego wykorzystania zasobów produkcyjnych

• Finansowa i finansowych będących następstwem zjawiska finansowego zwanego

• Łączona skali.

Przychody

Dźwignia operacyjna

Zysk operacyjny EBIT dźwignia łączona.

Dźwignia finansowa

Zysk netto

Dźwignia operacyjna – dotyczy struktury majątku i jego wykorzystania w istniejących warunkach firmy. Wzrost wykorzystania posiadanych możliwości produkcyjnych powoduje tzw. Względną obniżkę kosztów stałych, co przyczynia się do szybszego tempa wzrostu zysku niż wynosi tempo wzrostu sprzedaży. Jeśli przedsiębiorstwo nie osiąga progu rentowności to DO jest ujemna.

$$DO = \ \frac{przychody\ ze\ sprzedazy - koszty\ zmienne}{przychody\ ze\ sprzedazy - koszty\ zmienne - koszty\ stale}$$

Dźwignia finansowa – wyraża strukturę kapitału i można ją zdefiniować jako użycie niższego kosztu kapitału. Im większy udział kapitału obcego w strukturze źródeł finansowania tym większa jest rentowność kapitału własnego.

$$DF = \ \frac{przychody\ ze\ sprzedazy - koszty\ zmienne - koszty\ stale\ }{przychody\ ze\ sprzedazy - koszty\ zmienne - koszty\ stale - odsetki}$$

Dźwignia łączona – efekt wzrostu sprzedaży o 1% na poziom zysku netto.

DF = DO * DF

Cechy kapitału własnego:

• Brak konieczności spłaty

• Dobrowolna wypłata dywidend

• Dywidenda wypłacana z zysku

• Bezpieczeństwo, siła i niezależność finansowa firmy

• Swoboda wykorzystania kapitału własnego

• Brak gwarancji zwrotu

Cechy kapitału obcego:

• Konieczność spłaty kapitału

• Obowiązek spłaty odsetek

• Odsetki stanowią koszty uzyskania przychodu

• Większy udział kapitału obcego zwiększa ryzyko finansowe firmy

• Możliwość wprowadzenia ograniczeń (musi być podany cel przeznaczenia kapitału obcego)

• Brak wpływu dawcy kapitału na decyzje firmy

• Kapitał obcy charakteryzuje się gwarancją zwrotu

Działalność finansowa przedsiębiorstwa to pozyskiwanie lub utrata źródeł finansowych polegająca na zmianach w wartości oraz relacjach kapitału własnego i obcego w przedsiębiorstwie a także wszystkie związane z nimi pieniężne koszty i korzyści.

Kapitał własny może być zwroty i bezzwrotny.

Do źródeł kapitału własnego bezzwrotnego zaliczamy:

• Wpływy z emisji akcji lub wydania udziałów (sp. z o. o.)

• Zysk zatrzymany w firmie jako efekt podziału wyniku finansowego netto. Powstaje po odjęciu od zysku netto dywidend i innych wypłat na rzecz właścicieli

Podstawowe zewnętrzne źródła kapitału obcego (zwrotnego) – kredyty, pożyczki, wpływy z emisji dłużnych papierów wartościowych.

Podstawowym celem decyzji podejmowanych przez firmę w zakresie działalności finansowej jest zapewnienie odpowiednich do prowadzonej działalności operacyjnej i inwestycyjnej źródeł finansowania , tak aby było możliwe utrzymanie płynności finansowej firmy zarówno w długim jak i krótkim okresie.

Ustalenie wysokości kapitału niezbędnego do finansowania aktywów firmy oraz wybór źródeł kapitału powinien prowadzić do optymalizacji struktury kapitału przedsiębiorstwa.

Kryterium optymalizacyjnym jest minimalizacja średniego ważonego kosztu kapitału (lub maksymalizacja wartości przedsiębiorstwa). Optymalizacja struktury kapitału jest celem strategii finansowania firmy.

Polityka finansowa przedsiębiorstwa to efekt bieżących decyzji finansowych w zakresie kształtowania struktury kapitału czyli wyboru rodzaju kapitału i źródeł jego pozyskania. Każda decyzja w firmie wymaga ustalenia kwestii:

1. Czy kapitał ma być długo czy krótkoterminowy?

2. Czy kapitał ma być własny (czy źródła zewnętrzne czy wewnętrzne), obcy czy hybrydowy?

3. Czy ma pochodzić z rynku publicznego czy prywatnego?

4. Czy ma być krajowy czy zagraniczny?

5. Czy ma być pozyskiwany jako bilansowy czy pozabilansowy?

Czynnikiem ograniczającym wybór rodzaju i źródła kapitału jest gaza cyklu życia przedsiębiorstwa:

1. Faza 1 – źródło finansowani: kapitał własny pochodzący z rynku prywatnego lub źródeł wewnętrznych

2. Faza 2 - poszerza się wybór źródeł kapitału na większość zewnętrznych

3. Faza 3 – firma nie szuka nowych źródeł kapitału lecz ogranicza zasoby kapitałowe lub zmienia strukturę kapitału

Koszt kapitału – stopa procentowa wyrażająca stosunek rocznych wydatków przedsiębiorstwa ponoszonych w związku z pozyskiwanie środków na jego działalność do wartości rynkowej tego kapitału.

Koszt kapitału własnego powinien być większy (w związku z większym ryzykiem) niż koszt kapitału obcego.

Koszt kapitału – oczekiwana przez inwestorów (właścicieli lub wierzycieli) stopa zwrotu z zainwestowanego kapitału prze danym poziomie ryzyka.

Na stopę zwrotu składa się:

• Stopa zwrotu wolna od ryzyka

• Premia za ryzyko

Model Gordona – stałego wzrostu dywidendy – w tym modelu nie ma mowy o kpsztach związanych z nową emisją.

• Koszt kapitału akcyjnego zwykłego = $\frac{D_{1}}{P_{o}} + g$

D₁- dywidenda oczekiwana w następnym roku

P_o- cena rynkowa akcji dziś

g – przewidywana stopa wzrostu dywidendy

g= ROE *r_zz + i

r_zz - stopa zysku zatrzymanego w przedsiębiorstwie

i – stopa inflacji

• Koszt kapitału akcyjnego zwykłego pozyskanego z nowej emisji

$$K_{\text{azne}} = \frac{D_{1}}{P_{0}(1 - k_{s})} + \ g$$

k_s – koszt nowej emisji w procentach

P₀(1 − k_s) - cena netto uzyskana ze sprzedaży nowej emisji

Przykład:

P= 20

D = 1,5 zł

g = 5%

ks = 3%

$$K_{\text{kaz}} = \ \frac{1,5}{20}*100\% + 5\% = 12,5\%$$

K_azne = 12, 73%

• Koszt kapitału uprzywilejowanego

$$K_{\text{au}} = \frac{D_{u}}{P_{u}}$$

Du – roczna dywidenda na akcji uprzywilejowanej

Pu – cena rynkowa akcji uprzywilejowanej

Koszt brutto kapitału obcego – odsetki płacone właścicielom kapitału według ustalonej stopy procentowej

Kosz netto kapitału obcego – koszt kapitału obcego po opodatkowaniu.

Osłona/ tarcza podatkowa – odsetki od kapitału obcego stanowią w firmie koszt finansowy, powodując zmniejszenie podstawy opodatkowania, a zatem zmniejszają podatek dochodowy - > zmniejszają rzeczywisty koszt kapitału obcego.

Koszt kapitału obcego:

Ko= r_d(1 −  s_p)

r_d - stopa procentowa długu

s_p- stopa podatku dochodowego

Średnioważony koszt kapitału WACC – przeciętny koszt składników kapitału pochodzących z różnych źródeł, ważony ich udziałem w kapitale ogółem. W odróżnieniu od kosztu krańcowego wyrażającego koszt dodatkowych jednostek funduszy, WACC wyraża koszt kapitału obecnie zaangażowanego.

WACC = $\sum_{i = 1}^{I}{U_{i}k_{i}}$ = U1k1+U2k2+…+Unkn

U_i - waga kapitału

k_i – źródła kapitału

Etapy obliczania WACC:

1. Kalkulacja kosztów każdego ze składników kapitału

2. Ustalenie współczynnika wagowego tego wskaźnika

3. Wymnożenie kosztu składnika przez wagę

4. Zsumowanie wszystkich iloczynów

Docelowa struktura kapitału – mówi jakie są proporcje kapitału obcego akcji zwykłych i uprzywilejowanych z których firma zamierza pozyskać kapitał.

Optymalizacja - taka kompozycja źródeł finansowania w której relacja między ryzykiem a stopą zwrotu będzie prowadziła do maksymalizacji ceny akcji (wartości przedsiębiorstwa).

Czynniki wpływające na strukturę kapitału:

• Ryzyko operacyjne – związane z samą działalności firmy czyli takie jakie poniosłaby w sytuacji gdyby nie wykorzystywała w ogóle kapitału obcego. Im wyższa dźwignia operacyjna tym większe ryzyko operacyjne

• Ryzyko finansowe – dodatkowe ryzyko jakie ponoszą akcjonariusze w wyniku korzystania z kapitału obcego w finansowaniu działalności. Korzystanie z kapitału obcego powoduje że ryzyko operacyjne koncentruje się na posiadaczach akcji zwykłych, gdyż pożyczkodawcy, którzy otrzymują ustalone płatności odsetkowe nie ponoszą go w ogóle.

• Sytuacja podatkowa firmy – uzyskanie efektu tarczy podatkowej

• Elastyczność finansowa – dopasowanie do realizowanych projektów inwestycyjnych

• Menadżerski konserwatyzm i agresywność

Czynniki zachęcające firmy do zakiszania zadłużenia:

• Wzrost rentowności kapitału własnego w wyniku działania dźwigni finansowej

• Korzyści finansowe związane z oprocentowaniem długu

• Zwiększenie dyscypliny finansowej w gospodarowaniu środkami pieniężnymi w związku z koniecznością obsługi zadłużenia

• Utrzymanie kontroli nad przedsiębiorstwem przez aktualnych właścicieli (zapobieganie rozwodnieniu kapitału własnego i groźbie wrogiego przejęcia)

• Zapobieganie spadkowi cen akcji (wzrost zadłużenia redukuje tzw. Koszty informacyjne w szczególności w sytuacji niedowartościowania cen akcji spółki na rynku giełdowym

• Niskie stopy procentowe

Czynniki zniechęcające firmy do wzrostu zadłużenia:

• Ryzyko bankructwa i koszty trudności finansowych

• Zmniejszenie elastyczności finansowej firmy i pogorszenie ratingu kredytowego

• Niedowartościowanie firmy ze względu na duże ryzyko finansowe

• Wysoki koszt kapitału lub brak możliwości finansowania inwestycji

• Brak możliwości wykorzystania w pełni korzyści podatkowych

• Zagrożenie dla stabilnych wypłat dywidend na skutek trudności finansowych

• Wysokie rynkowe stopy procentowe

koszty zysk operacyjny = 0 sprzedaż

BEP zysk

k. całkowite

k.zmienne

Strata k.stałe

Q BEP sprzedaż

BEP = $\frac{F}{p - v}$ – ilościowy próg rentowności F – koszty stałe, p – jednostkowa cena

BEP = $\frac{F}{p - v}*p$ – wartościowy próg rentowności sprzedaży, v – koszt zmienny jednostkowy

Próg rentowności (BEP) – punkt w którym przychody ze sprzedaży są równe poniesionym kosztom całkowitym wytworzenia produktów (tzn. kosztom stałym i kosztom zmiennym). Zysk operacyjny = 0.

Wyznaczenie progu rentowności pozwala ustalić taką wielkość przychodów ze sprzedaży, któ®a zapewnia pokrycie całkowitych kosztów.

Koszty zmienne zmieniają się wraz ze zmienną produkcji, koszty stałe nie zmieniają się.

Przykład:

Cena produktu = 10 zł

Ilość sprzedanych produktów = 5000

Koszty operacyjne = 35000

Koszty stałe = 15000

Koszty zmienne = 20000

Jednostkowe koszty zmienne = 4 zł

Ilościowy BEP = 15000/(10-4) = 2500

Wartościowy BEP = 15000/(10-4)*10= 25000

S=P*Q

Sprzedaż = cena * ilość

C =F +V = F + (q*v)

C – koszt całkowity

Rodzaje metod oceny projektów inwestycyjnych:

1. Proste - nie uwzględniają zmian wartości pieniądza w czasie

• Okres zwrotu – payback

• Zwrot z inwestycji - ROI

1. Dyskontowe – uwzględniają zmiany wartości pieniądza w czasie

• Zdyskontowany okres zwrotu

• Wartość bieżąca netto – NPV

• Wewnętrzna stopa zwrotu – IRP

• Zmodyfikowana wewnętrzna stpa zwrotu – MIR

Inwestowanie polega na prowadzeniu działalności gospodarczej o odroczonych efektach, której celem są:

• Zwiększenie zysków

• Zwiększenie konkurencyjności

• Zwiększenie wartości i pozycji rynkowej

• Poprawa efektywności

• Polepszenie wyników finansowych

Miary oceny opłacalności projektów inwestycyjnych

1. NPV – wartość oczekiwana z wartości bieżącej, oczekiwana stopa zwrotu

NPV = $\sum_{t = 1}^{n}\frac{CF_{t}}{(1 + r)} - I$ r – stopa dyskontowa

NPV>0 - > efekty są wyższe niż poniesione nakłady

NPV<0 -> nakłady są wyższe niż efekty uzyskane z inwestycji

Bierzemy pod uwagę:

• Stopę zwrotu

• Okres w jakim nastąpi zwrot

Stopa dyskontowa – koszt kapitału, wymagana stopa zwrotu IRR

Przykład: NPVA = 1060 mln zł – ten jest lepszy

NPVB=930 mln zł

1. IRR – wewnętrzna stopa zwrotu – jest to powszechnie stosowana miara do mierzenia stopnia korzyści projektu inwestycyjnego. Jest to stopa dyskontowa przy której wartość NPV =), poszukiwana wartość IRR to „r” ze wzoru NPV. Ocena efektywności projektu polega na porównaniu IRR z kosztem kapitału.

2. MIRR – zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu

MIRR = ${(\frac{\text{FV}}{\text{Io}})}^{\frac{1}{n}} - 1$ FV = $\sum_{t - 0}^{n}{\text{CIF}{(1 + r)}^{n - t}}$