PODSTAWA DO WNIOSKOWANIA I INTERPRETACJI.

1. Teorie zachowań i motywacji

Zachowanie- socjobiologii ( perspektywa w ramach której zjawiska społeczne tłumaczy się stosując prawa teorii ewolucji) uważają, że wiele naszych zachowań ma swoje korzenie w wyposażeniu genetycznym, co oznacza że ludzie posiadający określone geny będą bardziej skłonni do przejawiania takich właśnie zachowań.

teorię wymiany społecznej. Jest to przekonanie, w którym przyjmuje się, że dwie zasady: zasada maksymalizacji zysków i zasada minimalizacji kosztów najlepiej wyjaśniają społeczne relacje. Podstawową właściwością człowieka jest troska o własny interes.

Niektórzy psychologowie i socjologowie skłonni są jednak opowiadać się za istnieniem prawdziwego altruizmu (każde działanie ukierunkowane na niesienie korzyści drugiej osobie z pominięciem własnego interesu, często człowiek angażując się w takie działania ponosi określone koszty).

Motywowanie, jako element zarządzania, polega na takim wykorzystywaniu mechanizmów motywacji, by zapewniały zaangażowanie pracowników na rzecz sukcesu organizacji, zachęcały do podnoszenia kwalifikacji i dawały satysfakcję z pracy. Polega na wpływaniu na postawy i zachowania człowieka za pośrednictwem określonych bodźców.

System motywacyjny: system oddziaływań organizacji na uczestników, którego celem jest zachęcenie ich do podejmowania zachowań korzystnych oraz unikania zachowań niekorzystnych z punktu widzenia całości.

Podejście:

* behawioryzm - czynniki zewnętrzne

* psychodynamiczne - wewnętrzne wyznaczniki (hierarchia potrzeb Maslowa)

* poznawcze - rola informacji

2. Teorie rozwoju psychospołecznego

Koncepcja wywodzącą się z psychoanalizy, w której wiodącą rolę przyznaje się działaniom świadomym jednostki pod wpływem środowiska. Rozwój ujmowany jest jako proces ewolucyjny, w którym jednostka poprzez kryzysy psychospołeczne osiąga coraz to wyższy poziom integracji. ( wg. Eriksona)

1. Konflikty między ufnością a podstawową nieufnością:

2. Konflikt pomiędzy autonomią a wstydem i zwątpieniem:

3.Konflikt pomiędzy inicjatywą a poczuciem winy:

4. Kryzys pomiędzy produktywnością a poczuciem niższości:

5. Kryzys między tożsamością a dyfuzją ról

6. Konflikt między intymnością a izolacją

7. Płodność i stagnacja:.

8. Konflikt między integralnością ego a rozpaczą

3. Teorie osobowości

* Psychodynamiczne

o Teoria freudowska – w procesie kształtowania osobowości kładzie nacisk na doświadczenie zdobyte w dzieciństwie, popędy biologiczne oraz stosunki z rodzicami; (zobacz też psychoanalityczna teoria osobowości);

o Teorie neopsychoanalityczne – podkreślają znaczenie podstawowych popędów oraz interakcji społecznych w kształtowaniu osobowości jednostki. Przedstawiciele: Carl Jung, Alfred Adler, Harry Stack Sullivan, Karen Horney, Erik Erikson;

* Teorie pola – traktują organizm jako całość, kładąc nacisk na dążenie jednostki do zaspokojenia podstawowego popędu jakim jest popęd samorealizacji. Przedstawiciele: Kurt Goldstein;

* Teorie czynnikowe – przedstawiają osobowość jako zbiór cech lub charakterystycznych sposobów zachowania, odczuwania, reagowania. Przedstawiciele: Joy Paul Guilford, Raymond Cattell, Hans Eysenck;

* Teorie uczenia się – podkreślają czynniki sytuacyjne wywołujące określone zachowania oraz warunki wzmacniające owe zachowania. Przedstawiciele: John Dollard, Neal Miller

*

o Teoria uczenia się społecznego – zwraca uwagę na społeczny aspekt kształtowania się osobowości, tj. bodźce i wzmocnienia społeczne. Przedstawiciele: Albert Bandura;

* Teorie humanistyczne - Abraham Maslow, Carl Rogers, Frederick Perls, Kazimierz Dąbrowski;

* Teorie systemowe - Milton Erickson (systemowa teoria osobowości).

4. Teorie zaburzeń, dewiacji, patologii.

Teoria zaburzeń:

*Teoria organiczna

*Teoria psychodynamiczna

*Teoria behawioralna

*Teoria ekologiczna

*Teoria socjologiczna

*Teoria kulturowa

Teoria zaburzeń dewiacyjnych

*Koncepcje biologiczne i psychologiczne

*Koncepcje strukturalno-funkcjonalne

*Koncepcje socjalizacyjno-kulturowe

*Koncepcje naznaczania społecznego

*Koncepcje kontroli społecznej

*Koncepcje konfliktowe

Teorie patologii

1. Jednostkę i jej indywidualne cechy
2. Rodzinę jako grupę socjalizującą
3. Środowisko wychowania.

5. Teorie funkcjonowania społecznego i aktywności społecznej

Funkcjonalizm – jeden z głównych kierunków teoretycznych antropologii, powstały w latach 1920., polegający na założeniu, że każde, nawet najmniejsze zjawisko kulturowe ma jakąś funkcję ważną dla całości systemu społecznego. Twórcami i głównymi przedstawicielami tej orientacji badawczej był polski antropolog Bronisław Malinowski i brytyjski Alfred Reginald Radcliffe-Brown.

6. Teorie socjalizacji i wychowania

Socjalizacja: złożony, wielostronny proces uczenia się, dzięki któremu człowiek, istota biologiczna, staje się istotą społeczną, człowiekiem określonego społeczeństwa i reprezentantem określonej kultury. Jest to proces stawania się takim, jakim chce nas mieć otoczenie społeczne.

-wzmacnianie

-naśladowanie

-przekaz symboliczny

Podział:

1. Socjalizacja pierwotna

2. Socjalizacja wtórna

Wychowania: odrębna dyscyplina pedagogiczna pojawiła się w Polsce w okresie powojennym. Zajmuje się ona wychowaniem, tj. kształtowaniem postaw i cech osobowości uczniów oraz stwarzaniem warunków do samowychowania. Odgrywa rolę służebną w stosunku do praktyki pedagogicznej, rozwiązując problemy rodziców, wychowawców, nauczycieli.

Zadania teorii wychowania

* formułowanie celów wychowania;

* projektowanie działalności wychowawczej;

* analiza czynników psychospołecznych.

7. Teoretyczne przesłanki oddziaływań resocjalizacyjnych

Do podstawowych koncepcji teoretycznych oddziaływań resocjalizacyjnych można zaliczyć:

Podejście psychologii hormistycznej- Przyjął tezę, że napęd (horme) naszego postępowania, czy też tzw. "hormistyczna energia" tego zachowania ma źródło w instynktach, które są "odziedziczoną lub wrodzoną dyspozycją psychofizyczną determinującą podmiot, którego jest udziałem, do spostrzegania przedmiotów pewnej klasy lub zwracania na nie uwagi, do doświadczenia po spostrzeganiu takiego przedmiotu podniecenia emocjonalnego szczególnego rodzaju i do działania w pewien określony sposób albo przynajmniej doświadczenia impulsu do takiego działania"

Podejście psychodynamiczna- Jest to podejście, które zakłada, że zachowanie obserwowalne (reakcje zewnętrzne) jest w większym lub mniejszym stopniu funkcją procesów wewnętrznych (ukrytych). Termin "podejście psychodynamiczne" jest szerszy niż psychoanaliza, której twórcą jest wybitny psycholog Z. Freud.

Osobowość człowieka zawiera dwie antagonistyczne struktury motywacyjne:

* Instynktownie zorientowaną sferę ID, nastawioną głównie na zaspokojenie podstawowych biologicznych potrzeb. Sfera ta to innymi słowy LIBIDO, popęd płciowy, pociąg seksualny.

* SUPEREGO - surowy, wywołujący poczucie winy, cenzor moralny zwany sumieniem. Jest uwarunkowane przez otoczenie. Zostaje ukształtowane w osobowości w procesie wychowania za pomocą identyfikacji, czyli wytworzenia własnego idealnego obrazu na podstawie "rzutowania do wewnątrz" sylwetki normalnej ludzi przebywających w otoczeniu dziecka, a zarazem cieszących się jego autorytetem.

Podejście behawioralne- t najstarszym podejściem. Terapia behawioralna przyjmuje następujące cele resocjalizacyjne:

* Wyrównanie braków w zachowaniu. Zachowanie przestępcze lub zaburzenia emocjonalne wynikają nierzadko z licznych niedostatków różnych sfer ludzkiego zachowania np. ze słabej umiejętności wypowiadania się, niskiego poziomu wiedzy, niekompetencji społecznej, czy też z tzw. trudności w uczeniu się. Na skutek tych deficytów w zachowaniu jednostka nie otrzymuje w kontekstach społecznych wzmocnień pozytywnych, które z reguły utrwalają i rozwijają wartościowe ze społecznego punktu widzenia cechy zachowania. Natomiast otrzymuje ona wzmocnienie negatywne (kary i bodźce awersywne). W związku z tym, że często otrzymywanie bodźców prowadzi z jednej strony do nadmiernej agresji, z drugiej zaś do wzmocnienia reakcji społecznie nieadekwatnych (przez nadanie im właściwości wzmocnienia pozytywnego w grupach osób przejawiających podobny typ zachowania), najpilniejszym zadaniem oddziaływań resocjalizacyjnych winno być wyrównanie tych braków w zachowaniu się.

* Eliminowanie negatywnych cech zachowania. W wyniku wypaczenia systemu wartości osobnik przestępczy, a także wykazujący zaburzenia emocjonalne przyswoił sobie niewłaściwe formy zachowania, które utrudniają mu właściwe funkcjonowanie w życiu społecznym. Zadaniem resocjalizacji umiejscowionej w nurcie behawiorystycznym powinno być, jak twierdzi K. Pospiszyl (1990), więc z jednej strony - pozbawienie negatywnych form zachowania się danej jednostki, z drugiej zaś - dostarczenie silnych wzmocnień pozytywnych cechom wartościowym społecznie.

* Wzmocnienie kontroli własnego zachowania. W procesie terapii behawiorystycznej ważną rolę odgrywa wyrobienie u przestępców i osobników ujawniających różnego rodzaje zaburzenia emocjonalne wystarczająco silnej umiejętności powstrzymywania szeregu reakcji, zapanowania nad natychmiastowym uzewnętrznieniem swych emocji itp. Zachowanie przestępcze wynika często nie tylko z niewłaściwych reakcji w stosunku do innych ludzi i ich własności, lecz również z nieumiejętności powstrzymywania wielu reakcji, np. ataku gwałtownej agresji, chęci natychmiastowego zaspokojenia potrzeb itp. (K. Pospiszyl, 1990)

8. Podstawy prawne resocjalizacji, pracy socjalnej, pedagogiki i terapii

Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich nie zawiera definicji pojęcia „demoralizacja”, a zawarty w art. 4 1 katalog okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego stanowi jedynie ich przykładowe wyliczenie. Wymieniono w nim następujące zachowania:

 Naruszenie zasad współżycia społecznego,

 Popełnienie czynu zabronionego,

 Systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego

 Używanie alkoholu lub innego środka odurzającego

 Uprawianie nierządu

 Włóczęgostwo

 Udział w grupach przestępczych

Pojęcie „demoralizacja” odniesione do konkretnego człowieka oznaczać musi tendencję do postępowania niezgodnego z normą moralną akceptowaną w danej zbiorowości.

Wobec nieletniego sąd może zastosować:

 środki wychowawcze,

 środek poprawczy oraz

 środki leczniczo – wychowawcze.

Środki wychowawcze mogą być stosowane wobec nieletniego, który wykazuje przejawy demoralizacji i popełnił czyn karalny. Celem środków wychowawczych jest wychowanie, ale także cele prewencyjne albo/i kompensacyjne.

Sąd rodzinny dysponuje środkami:

1. wychowawczymi, tzn. może:

 udzielić upomnienia, przewidziany dla nieletniego o nieznacznym stopniu demoralizacji, dla których stawiennictwo przed sądem jest wystarczająco silnym przeżyciem,

 zobowiązać do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan odurzenia,

 ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna, środek ten stosuje się tylko wtedy gdy sędzia ma pewność, że rodzice są ludźmi odpowiedzialnymi,

 ustanowić nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania - udzielających poręczenia za nieletniego, środek ten jest celowy, gdy nieletni jest silnie związany z daną organizacją

Art. 26.

Wobec nieletniego można tymczasowo zastosować nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej albo zakładu pracy, a także nadzór kuratora lub innej osoby godnej zaufania, a jeżeli byłoby to niewystarczające - umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym lub młodzieżowym ośrodku socjoterapii, ośrodku szkolno-wychowawczym lub zastosować środki

leczniczo-wychowawcze, o których mowa w art. 12.>

 zastosować nadzór kuratora,

 skierować do kuratorskiego ośrodka pracy z młodzieżą, co pozwala nieletniemu na zorganizowanie czasu wolnego.

Praca socjalna

Art. 116 Ustawy o pomocy społecznej, tekst jednolity z dnia 2 października 2009 r. (Dz.U. Nr 175, poz. 1362)

1. Pracownikiem socjalnym może być osoba, która spełnia co najmniej jeden z niżej wymieniowych warunków:

1) posiada dyplom ukończenia kolegium pracowników służb społecznych;

2) ukończyła studia wyższe na kierunku praca socjalna;

3) do dnia 31 grudnia 2013 r. ukończyła studia wyższe o specjalności przygotowującej do zawodu pracownika socjalnego na jednym z kierunków:

a) pedagogika,

b) pedagogika specjalna,

c) politologia,

d) polityka społeczna,

e) psychologia,

f) socjologia,

g) nauki o rodzinie.

1a. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporządzenia, wymagane umiejętności, wykaz przedmiotów, minimalny wymiar zajęć dydaktycznych oraz zakres i wymiar praktyk zawodowych dla specjalności przygotowującej do zawodu pracownika socjalnego, realizowanej w szkołach wyższych na kierunkach wymienionych w ust. 1, kierując się koniecznością odpowiedniego przygotowania absolwentów do wykonywania zawodu pracownika socjalnego.

2. Ustala się następujące stopnie specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego:

1) I stopień specjalizacji zawodowej z zakresu pracy socjalnej, mający na celu uzupełnienie wiedzy i doskonalenie umiejętności zawodowych pracowników socjalnych;

2) II stopień specjalizacji zawodowej z zakresu pracy socjalnej, mający na celu pogłębienie wiedzy i doskonalenie umiejętności pracy z wybranymi grupami osób korzystających z pomocy społecznej.

3. Szkolenie w zakresie specjalizacji w zawodzie pracownika socjalnego mogą realizować jednostki prowadzące kształcenie i doskonalenie zawodowe po uzyskaniu zgody ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.

Terapia

Na podstawie art. 10b ust. 7 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776, z późn. zm.) zarządza się, co następuje:

§ 1.

Rozporządzenie określa:

1) szczegółowe zasady tworzenia, działania i dofinansowywania warsztatu terapii zajęciowej, zwanego dalej "warsztatem", w tym:

a) wzory, tryb składania oraz sposób rozpatrywania wniosków o dofinansowanie kosztów utworzenia, działalności i kosztów wynikających ze zwiększonej liczby uczestników warsztatu,

b) sposób dofinansowania kosztów utworzenia, działalności i kosztów wynikających ze zwiększonej liczby uczestników warsztatu,

c) sposób sporządzania informacji o wykorzystaniu środków oraz sprawozdań z działalności warsztatu,

d) szczegółowe zasady obniżania dofinansowania w zależności od wskaźnika udziału osób niepełnosprawnych przebywających w jednostkach organizacyjnych obowiązanych do zapewnienia terapii zajęciowej na podstawie odrębnych przepisów;

2) szczegółowy zakres działania rady programowej oraz sposób dokonywania oceny postępów osób uczestniczących w rehabilitacji;

3) skład i zakres działania zespołu rozpatrującego wnioski o dofinansowanie kosztów utworzenia i działalności warsztatu oraz wnioski o dofinansowanie kosztów wynikających ze zwiększenia liczby uczestników warsztatu;

4) zakres i tryb przeprowadzania kontroli warsztatów przez powiatowe centra pomocy rodzinie.

§ 2.

Fundacja, stowarzyszenie lub inny podmiot, zwane dalej "jednostkami", zamierzające utworzyć lub prowadzące warsztat, kwalifikują kandydatów do uczestnictwa w warsztacie zgodnie ze wskazaniami do terapii zajęciowej, zawartymi w orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności wydanym przez właściwy organ.

9. Etyczne aspekty wsparcia społecznego (etyka pedagoga, terapeuty, pracownika socjalnego)

Przestrzeganie norm moralno etycznych jest podstawową powinnością personelu resocjalizacyjnego w realizowaniu procedury resocjalizacyjnej.

1. etyka bezpośredniej styczności (relacja personel wychowankowie)

2. każdy kontakt osobisty

3. procedura diagnostyczna

4. proces oceniania

5. konsultacje i współbudowanie

6. realizowanie programów indywidualnego oddziaływania

7. nagradzanie/ karanie

8. nie można uchylać się od odpowiedzialności

10. Regulacje prawne obowiązujące w Polsce ( resorty: edukacji, sprawiedliwości, pomocy społecznej, słuŜby zdrowia )

11. Informacje o instytucjach na terenie gminy, powiatu, województwa i państwa.1. Zakłady poprawcze 2. Młodzieżowe Ośrodki Adaptacyjno – Społeczne tzw. MOAS 3. Ośrodki szkolno – wychowawcze 4. Domy Dziecka5. Pogotowia Opiekuńcze 6. Schroniska dla nieletnich 7. Rodziny zastępcze 8. Ośrodki kuratorskie 9. Ochotnicze Hufce Pracy 10. Policyjne Izby Dziecka 11. Kuratorzy sądowi