PAMIĘĆ (Maruszewski, Psychologia poznania)
Pamięć jako:
zdolność- właściwość jednostki będąca warunkiem pojawienia się pewnego procesu
jest elementem psychicznego wyposażenia jednostki, wykazujący duże różnice indywidualne
pamięć jest zdeterminowana przez czynniki genetyczne
poszczególne zdolności specyficzne odnoszą się do różnych dziedzin
możliwe jest doskonalenie lub ćwiczenie całej pamięci
proces- jego konsekwencje ujawniają się w zachowaniu
złożony jest z uniwersalnych faz, identycznych u wszystkich ludzi (fazy kodowania, przechowywania i odtwarzania)
jest fazą przetwarzania informacji
istnieją specyficzne procesy przetwarzania informacji, charakterystyczne dla różnych form pamięci (np. semantycznej czy autobiograficznej)
możliwe jest doskonalenie poszczególnych faz procesu (fazy kodowania i odtwarzania)
Fazy procesu pamięciowego (Tulving)
Spostrzeganie- musimy coś zauważyć, by to zapamiętać
ma charakter obrazowy
Ślad pamięciowy- proces kodowania
przechowywany w kodach dyskretnych, które nie mają charakteru obrazowego
Przechowywanie śladu kodowanego- charakterystyczny dla danego systemu pamięciowego
Rekodowanie- modyfikacja zawartości pamięci przez informacje później docierające do jednostki
nowe informacje analizowane są ze względu na dotychczasowe zasoby pamięciowe
mogą także modyfikować dotychczasową wiedzę
Przechowywanie śladu rekodowanego- pojawia się bodziec uruchamiający zasoby pamięciowe
Do pamięci kierowane są pytania zawierające informacje ograniczające zakres możliwych odpowiedzi
Wydobywanie (poszukiwanie informacji w pamięci)- jednostka szuka w swoich zasobach pamięci informacji, które spełniają kryteria zawarte w pytaniu
Jeśli znajdzie dobre dopasowanie wynik wprowadzany jest do pamięci świadomej
Decyzja- wybór informacji, która zawarta jest w śladzie rekodowanym i odpowiada wskazówkom dla procesu wydobycia
Pamięć świadoma- informacja jest bogatsza niż informacje potrzebne do udzielenia odpowiedzi na pytanie kierowane pod adresem pamięci
Decyzja o zachowaniu- jednostka decyduje czy ujawnić zawartość swojej pamięci w zachowaniu
Cykle pamięciowe
Mały cykl pamięciowy
Związany jest z wielokrotnym odbieraniem informacji, które w jakiś sposób powiązane są z dotychczasową wiedzą jednostki
Procesy pamięciowe poddane są kontroli, która sprawdza czy informacja która dotarła do jednostki, była już wcześniej zarejestrowana w jej pamięci
Jeśli negatywna to poszukiwane są informacje, które mogłyby wiązać się z danym faktem
Tylko informacje istotne, są rejestrowane kilkakrotnie
Duży cykl pamięciowy
Zachowanie ujawniające zawartość pamięci może stać się przedmiotem spostrzegania
Powstałe spostrzeżenie podlega następnie kodowaniu i cały cykl zaczyna się od nowa
Prawo częstości- im więcej coś powtarzamy, tym lepiej to zapamiętujemy.
Prawo Folcault- jeśli materiał do zapamiętania jest obszerny, czas poświęcony na opanowanie jednego elementu wzrasta szybciej niż jego objętość
Rodzaje(stadia) procesów pamięciowych
Sensoryczna
Bufor sensoryczny
Ultra krótka
Jest specyficzna dla modalności (wzrokowa, słuchowa)
Duża pojemność
Czas odtwarzania jest krótki
Przechowuje głównie informacje o fizycznych właściwościach bodźców, nie rejestruje ich znaczenia
Krótkotrwała
Miller 7 +/- 2
Czas przechowywania to kilkanaście sekund
Kodowanie ma charakter akustyczny
Powtarzanie, by lepiej zapamiętać
Ludzie grupują materiał
Odnosi się do teraźniejszości
Informacje są łatwo dostępne i łatwo je przywołać
Trwała
Pojemność jest nieograniczona
Czas przechowywania bardzo długi
Informacje nie są łatwo dostępne
Formaty przechowywania informacji (rodzaje pamięci)
Pamięć semantyczna
Odnosi się do wiedzy ogólnej, tego co już wiemy
Niezbędna do posługiwania się językiem
Stanowi tezaurus umysłowy
Pamięć epizodyczna
Przechowuje wspomnienia zdarzeń, które się nam przytrafiły, lub tych których byliśmy świadkami
Ma ścisłą lokalizację czasową i przestrzenną
Pamięć proceduralna
Pamięć umiejętności
Dzięki niej wiemy, jak coś się robi (np. jeździ na rowerze, pływa, pisze itp.)
Jest bardzo trwała
Procesy pamięciowe
Kodowanie- zmiana formy informacji, jest pierwszym etapem przetwarzanie informacji
Kody zapamiętywania:
Kod wizualny- obraz wzrokowy
Kod akustyczny- sekwencje dźwięków, powtarzanie na głos
Kod semantyczny- reprezentuje bodźce na podstawie ich znaczenia (rozumienie, nadawanie znaczenia)
Przechowywanie- utrzymywanie informacji mimo upływu czasu
Metapamięć- świadomość sposobu, w jaki funkcjonuje nasza własna pamięć
Przypominanie (wydobywanie)- lokalizowanie przechowywanej informacji i wyciąganie jej do świadomości
Jeśli informacje jest dobrze znana, przypominanie jest natychmiastowe
Jeśli informacja jest długa lub niezrozumiała wydobywanie może być trudne lub nieskuteczne
Formy wydobywania
Deklaratywna
Składa się z pamięci epizodycznej i semantycznej
Wydobycie informacji może wymagać czasu i wysiłku
Uruchamia się hipokamp i ciało migdałowate
Niedeklaratywna
Przechowuje doświadczenia w postaci nawyków
Wiedza jak wykonywać czynności
Wydobywanie bezwysiłkowe
Informacje ujawniają się tylko w taki kontekście w jakim zostały przyswojone
Aktywuje się hipokamp, kora motoryczna i móżdżek
Mechanizmy wydobycia
Pamięć jawna
wymaga od człowieka pełnego ujawnienia zawartości pamięci
odpowiadanie na pytania dotyczące wiedzy szkolnej (pamięć deklaratywna)
rozpoznawanie właściwej odpowiedzi
Pamięć ukryta
Przechowuje złożone zbiory informacji
Wymaga użycia już wyuczonych zdolności