AUTOR - TYTUŁ - TŁUMACZENIE - ROK WYDANIA - JEŚLI NP. ENNEADY, TO KTÓRA KSIĘGA. Te dane z przeczytanych dzieł należy przynieść.

PLOTYN.

204-269 lub 270. Urodził się w Egipcie w Likopolis, zmarł we Włoszech. Niewiele wiemy o nim do 20 roku, a w 28 roku życia był w szkole Antoniusza Sakkasa w Aleksandrii. W tej szkole uczył się także Orygenes. Połowa III w. to szczytowy okres rozwoju Cesarstwa Rzymskiego - za Marka Aureliusza. W 270 r. na tronie Rzymu zasiada 10 cesarzy - po śmierci Aureliusza Cesarstwo dostaje się w ręce jego syna Komunusa, zwanego Herkulesem, wyjątkowego nikczemnika. Został zasztyletowany przez kochankę Marcję. Septimius Sever utrzymał się przez 10 lat i zmarł śmiercią naturalną. Później Kaligula (który mianował konia cesarzem), później to armia decydowała o tym, kto jest cesarzem (instytucja marionetkowa).

W tamtym czasie zmienia się definicja filozofii. Platon: "należy przede wszystkim upodobnić się do Boga w miarę możliwości".

Plotyn był tolerancyjny wobec chrześcijan, choć nimi pogardzał.

We Włoszech w Aretso znajdują się relikwiarze, w których są głowy kochanków: Chryzana i Darii. Chryzan pochodził z rodu senatorskiego, a Daria była westalką. Chryzan nawrócił się na chrześcijaństwo. Daria chciała nawrócić swoją wiarę, ale to Chryzan ją schrystianizował. Propagowali białe małżeństwo: związek miłosny, ale bez zbliżeń cielesnych. Zginęli śmiercią męczeńską. O takim związku nauczał Plotyn: pokazuje to tendencje w ówczesnej filozofii, która miała dawać instrukcji w życiu mistyczno-ascetycznym.

Plutarch z Cheronei (50-125): intelekt ludzki nei może być kryterium prawdy; źródłem wiedzy jest objawienie, którego człowiek doznaje w chwili entuzjamu (enthusiasmos), czyli swoistego przeżycia natury emocjonalnej (nie intelektualnej). Ten stan to zjednoczenie (miksis) naturalnego ruchu z ruchem nadanym przez Boga: przez to dusza staje się narzędziem w rękach Boga. A Plutarch nie miał z chrześcijaństwem wiele wspólnego.

Absolut - greckie hen, czyli jedno. System Plotyna to henologia. Absolut emanuje z siebie hipostazy. Jest ich dwie lub trzy, zależnie od interpretacji tekstu. Przeważnie przyjmuje się 3. Absolut emanuje Ducha (poziom Nous). Duch emanuje duszę (psyche). Dusza emanuje materię - hyle.

"Wszystko jest po pierwszym i ani jedno z niego" - Plotyn.

Co to jest absolut? Zgodnie z Plotynem odpowiedzią jest milczenie. Nie dotyczy go bowiem żadna z kategorii Arystotelesa: gdzie, kiedy, ile, jaki. Prof. Widomski decyduje się jednak, by określać absolut przez negacje (w sposób apofatyczny). Drugie może się sprowadzić do pierwszego, ale pierwsze nie może się sprowadzić do Absolutu. "Od niego bowiem wszystko zawisło, podczas gdy ono nie jest od niczego zawisłe, bo dopiero wtedy ono jest naprawdę tym, do czego wszystko zmierza, więc musi ono trwać w spoczynku, a wszystko inne do niego się zwracać, jak koło do swojego środka, z którego wychodzą wszystkie promienie" - Absolut jest niewyrażalny, z jednej strony jest bytem, z drugiej wykracza poza byt. Nie można zatem całkiem powiedzieć, że Absolut to byt; bardziej superbyt. Absolut jest pełnią bytu i samobytem. Nie jest myśleniem, lecz innością w stosunku do myślenia. Jest niezakreśloną różnicą między przedmiotem a podmiotem istnienia. Jest zasadą, arche. Jest podstawą wszystkiego. Plotyn wie to, bo kilkukrotnie doznał zjednoczenia z Absolutem. "Jedno jest wszystkimi bytami, i ani jednym z nich".

Każdy może wykazywać błędy Arystotelesowi, ale nie można dyskutować z mistykiem.

Absolut to czara, która się przelała, wino zaczęło spływać na hipostazy. W momencie emanacji jest wielość bytu - przed emanacją zaś absolut jest wszystkimi bytami. Kiedy absolut emanuje energię, to mu jej nie ubywa.

Absolut emanuje, bo jest dobrem. A dobro w swojej istocie ma to, że udziela się. (Dobry człowiek to ten, który czyni dobrze). Absolut rozpoznaje siebie poprzez wyłonienie podmiotu poznania.

Plotyn jest przekonany, że od śmierci Platona nikt go nie rozumiał tak, jak on - czyli tak, jak należy. Tam gdzie Platon przestjae używać języka dyskursu filozoficznego tam sięga do metafory. Plotyna interesuje dopiero dzieło Platona od metafory.

Jeśli Umysł zwraca się ku Absolutowi, to jest Jednem. Ale jeśli się odwraca, to jest Wielością. Tak samo Dusza w stosunku do Umysłu i materii. Dusza zatem emanuje z siebie materię.

U Plotyna widać dwóch mistrzów: Parmenidesa i Platona - z całą hierarchią idei i tym, co jest ponad ideami. Wg Plotyna Absolut to jest hiper-agathon - pierwszy w stosunku do jakiegokolwiek dobra; jest jednością; jest tym, o czym praktycznie orzekać nie można.

Podstawowy podział teologii:
- apofatyczna. Niektórzy teologie apofatyczni uważają, że nie można w ogóle poznać Boga.
- symboliczna
- katafatyczna.

To, to owo, jeden, ale też: Bóg (theos), dobro - tak Plotyn określa Absolut.

Przy tym: proces emanacyjny jest konieczny.

Oraz: emanaty są heterotes: innościami. Czyli jeśli zło jest w materii, to nie znaczy, że jest ono w Absolucie.

Umysł jest zarazem przedmiotem i podmiotem umysłowym - poznaje on Absolut, a Absolut poznaje siebie przez niego. Umysł to świat idei platońskiej, uhierarchizowany świat idei. Kiedy umysł odwraca się od absolutu, to ogarnia go wielość idei. Wszystko do momentu pojawienia się duszy odbywa się poza czasem i przestrzenią. J

Dwie kategorie piękna:
- piękno tego świata
- utożsamione ze światłem

Dusza. Ogląda ona ustawicznie umysł i ma w sobie jego wizerunek, co jej uniemożliwa przebywanie w umyśle. Naśladuje umysł i pragnie mieć swój świat - tworzy go w sobie z wyemanowanej materii. Dusza jest w umyśle dzięki swojej władzy kontemplacyjnej - mocy kontemplacji, która przysługuje bogom, demonom i filozofom. Inne moce to moc wegetatywna, przysługująca roślinom, moc poznawania zmysłowego, przysługująca zwierzętom, czy moc dyskursywna, przysługującą człowiekowi (co do tych innych mocy notatki mogą być niedokładne).

Materia jest absolutną wielością, a zarazem absolutnym złem. Poniekąd jest utożsamiona z materią pierwszą. Plotyn pisze, że jest bezkształtna.