Współczesne media w Polsce:
System medialny, a rynek mediów.
Polskie media w latach 80-tych – bilans zamknięcia.
„Podstolik” medialny przy Okrągłym Stole i jego raport.
Transformacja systemu prasowego – lata 1989-1990.
Etapy transformacji rynku prasy po 1990 roku.
Współczesny rynek prasy.
Transformacja mediów audiowizualnych.
Radiofonia.
Telewizja.
Prasa codzienna.
Tygodniki opinii.
Prasa dla kobiet.
Prasa dla dzieci i młodzieży i wybrane sektory.
Media katolickie.
Sukcesy, zagrożenia, problemy i dylematy polskich mediów.
Bibliografia:
B. Jung i T. Kowalski – Media na rynku. Wprowadzenie do ekonomiki mediów.
T. Mielczarek – Monopol- pluralizm- koncentracja. Środki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989-2006.
Zaliczenie:
Egzamin ustny lub pisemny na ostatnim wykładzie.
E-mail – agatadziekan@interia.pl
System medialny:
Prasa
Radio
Telewizja
Internet
Media tradycyjne: prasa, radio I telewizja.
System medialny ulega przeobrażeniom. Tradycyjne media muszą na nowo określić swoją rolę i zadania.
Czynniki przeobrażeń systemu medialnego:
Czynnik technologiczny – Internet, cyfryzacja.
Czynnik społeczny związany z audytorium mediów.
Czynnik ekonomiczny związany z reklamodawcami.
Fragmentacja audytorium – podział na mniejsze grupy docelowe. Nie ma już odbiorcy masowego.
Efekty przeobrażeń systemu medialnego:
Efekt pierwszy dotyczy koncentracji własności
Efekt drugi odbywa się na płaszczyźnie programowej, metod przekazywania treści medialnych.
Konglomeraty medialne – wielki przedsiębiorstwa medialne.
Powiązania horyzontalne - Obejmuje wszelkie decyzje i czynności związane z dostarczaniem wytworzonych produktów nabywcy. Zadaniem dystrybucji jest rozmieszczenie produktów na rynku w sposób umożliwiających nabywcom zakup pożądanych produktów w dogodnych dla nich warunkach, odpowiadającym im miejscu i czasie oraz po odpowiedniej cenie. Działania koordynacyjne umożliwiają zawarcie transakcji kupna-sprzedaży. Zbieranie i przekazywanie informacji rynkowych, promocję produktów i firm, poszukiwanie ofert, nawiązywanie kontaktów, negocjowanie warunków umów i ich zawieranie. Czynności organizacyjne wiążą się z realizacją transakcji kupna-sprzedaży . Obejmują one zbieranie i przekazywanie informacji rynkowych, promocję produktów i firm, poszukiwanie ofert.
Powiązania wertykalne
Powiązania diagonalne – idące w różnych kierunkach.
Efekt przeobrażeń systemu medialnego na płaszczyźnie programowej:
Kanały uniwersalne ujednolicają swoją zawartość, stosują tylko sprawdzone pozycje programowe, które zatrzymają odchodzących widzów,
Powstają kanały tematyczne,
Praca, radio i telewizja wchodzą ze swoimi treściami do Internetu – mediatyzacja Internetu,
Internetyzacja mediów – przekazy radiowe, telewizyjne zyskują cechy przekazów obecnych w Internecie np. interaktywność,
Produkcje na wszystkie azymuty – audycje produkowane są tak, aby można było nadawać je na różnych platformach (radio, telewizja, Internet, telewizja mobilna),
Tabloidyzacja informacji – nastawienie na rozrywkę, personalizacja, trywializacja i populizm informacji, emocjonalizacja przekazu, potoczny, codzienny styl języka.
Dziennikarstwo i świat mediów – Zbigniew Bauer (artykuł Macieja Drozdowskiego).
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji - została powołana do stania na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji.
Zadania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji:
Przydzielanie koncesji na działalność nadawczą, rekoncesjonowanie, przyznawanie statusu nadawcy społecznego,
Kontrola programowa
Zadania wobec mediów publicznych – wyłanianie rad nadzorczych spółek publicznej radiofonii i telewizji, ustalanie wysokości abonamentu.
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji:
Składa się z 5 członków wybieranych: 2 przez sejm, 2 przez prezydenta, 1 przez senat
Kadencja trwa 6 lat
Prezes Rady Ministrów nie ma wpływu na obsadę i działalność KRRiT.
Gwarancje niezależności dla członków KRRiT:
Zakaz sprawowania mandatu posła lub senatora
Zakaz przynależności do partii politycznej
Nakaz zawieszania członkostwa we władzach stowarzyszeń, związków zawodowych, organizacji kościelnych na czas sprawowania funkcji w KRRiT.
Odwołanie tylko w ściśle określonych sytuacjach:
Gdy członek KRRiT sam zrzeknie się sprawowanej funkcji
Gdy członek KRRiT zapadnie na chorobę trwale uniemożliwiającą sprawowanie funkcji
Gdy członek KRRiT zostanie prawomocnie skazany za przestępstwo z winy umyślnej
Gdy członek KRRiT złamie ustawę o radiofonii i telewizji, co zostanie stwierdzone wyrkiem Trybunału Stanu.
Gwarancje niezależności dla członków KRRiT nie chroniły ten organ przed upolitycznieniem:
Do Krajowej Rady wybierani byli politycy
W Krajowej Radzie zasiadły osoby niekompetentne, nie posiadające wiedzy na temat funkcjonowania systemu mediów elektronicznych.
Powołanie pierwszej KRRiT:
Powstała na wiosnę 1993 roku
Składała się z 9 członków
Początkowo prezentowano idealistyczne koncepcje dotyczące jej składu, miała powstać jako rada autorytetów, albo rada fachowców
górę wzięły jednak względy polityczne: jej skład to efekt politycznych przetargów.
Negatywna w skutkach działalność Lecha Wałęsy:
KRRiT podejmuje ważne decyzje kształtujący nowy system medialny m.in. podziela koncesję na telewizję ogólnopolską, wybiera prezesa Telewizji Polskiej
Jej decyzje nie podobają się Lechowi Wałęsie
Odwołuje z funkcji przewodniczącego Marka Markiewicza, a następnie jego i innego prezydenckiego członka całkowicie odwołuje z KRRiT
Lech Wałęsa traktuje „swoich” członków jako wykonawców jego woli, gdy są nieposłuszni, postanawia się ich pozbyć.
Kadencja KRRiT trwa 6 lat, ale sprawowanie funkcji odbywa się rotacyjnie: co 2 lata zmienia się jedna trzecia składu Rady. Jest więc okazja do częstej zmiany składu personalnego.
W latach 1993-1997 większość parlamentarną posiada Socjaldemokracja Polska w koalicji z PSL, w 1995 roku prezydentem zostaje Aleksander Kwaśniewski. W efekcie do Rady wchodzą ludzie kojarzeni z ugrupowaniami lewicowymi i ludowymi.
Przykłady nominacji politycznych: Robert Kwiatkowski, Włodzimierz Czarzasty (ludzie prezydenta od mediów).
Robert Kwiatkowski (ur. 7 listopada 1961 w Przemyślu) – polski polityk, przedsiębiorca. Członek KRRiTV w latach 1996–1998. W latach 1998–2004 prezes Zarządu Telewizji Polskiej S.A.. W latach 2009 – 2011prezes zarządu firmy telekomunikacyjnej HAWE SA. Od 1 stycznia 1994 był członkiem rady nadzorczej Polskiego Radia . W 1995 pracował w sztabie wyborczym Aleksandra Kwaśniewskiego. W lutym 1996 został wybrany przez Sejm RP do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w miejsce Marka Siwca, który odszedł do pracy w Kancelarii Prezydenta RP. Członkiem KRRiTV był do połowy 1998. Od czerwca 1998 do 17 lutego 2004 był prezesem Zarządu Telewizji Polskiej S.A.. W trakcie sprawowania funkcji, na wiosnę 2003 Anna Popowicz i Andrzej Liberadzki, członkowie Rady Nadzorczej TVP S.A. wnioskowali o odwołanie Kwiatkowskiego z funkcji prezesa, w związku z atmosferą polityczną panującą wokół TVP oraz informacjami o jego zamieszaniu w aferę Rywina, Rada jednak nie poparła tego wniosku i Robert Kwiatkowski pełnił swoją funkcję przez całą kadencję. Komisja śledcza w sprawie afery Rywina w swoim końcowym raporcie uznała Roberta Kwiatkowskiego za niewinnego. Robert Kwiatkowski jest członkiem władz naczelnych Stowarzyszenia Ordynacka. W sprawach medialnych doradza Grzegorzowi Napieralskiemu. Od 2012 członek rady programowej think tanku Ruchu Palikota.
Włodzimierz Czarzasty (ur. 1960) – polski polityk, przewodniczący zarządu Stowarzyszenia Ordynacka, były członek Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Zasiadał w radzie nadzorczej Polskiego Radia, w 1998 z tej funkcji odwołał go minister skarbu państwa Emil Wąsacz (decyzję tę w 2002 zakwestionował Sąd Okręgowy w Warszawie). W maju 1999 prezydent Aleksander Kwaśniewski powołał go w skład Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Od marca 2000 do sierpnia 2004 zajmował stanowisko sekretarza KRRiT. Ustąpił w styczniu 2005 na kilka miesięcy przed upływem sześcioletniej kadencji. Jego nazwisko pojawiło się w trakcie tzw. afery Rywina, był wskazywany jako osoba mająca istotny wpływ na media publiczne i koncepcje prywatyzacyjne. Przyjęty przez Sejm raport sejmowej komisji śledczej (autorstwa Zbigniewa Ziobry) stwierdzał, że złożenie (w lipcu 2002) przez Lwa Rywina propozycji korupcyjnej przedstawicielom Agora S.A. miało pozostawać – jak wskazano w tym dokumencie – w ścisłym związku z zachowaniem osób z tzw. grupy trzymającej władzę, w skład której wchodzili Robert Kwiatkowski, Aleksandra Jakubowska, Włodzimierz Czarzasty, Lech Nikolski oraz Leszek Miller. Włodzimierzowi Czarzastemu w związku z tą sprawą nie zostały nigdy przedstawione żadne zarzuty. W 2012 wziął udział w wyborach na przewodniczącego wojewódzkich struktur SLD, wygrywając z Katarzyną Piekarską większością 111 do 106 głosów.
Juliusz Brown – prezes Telewizji Polskiej.
Afera Rywina:
Krajowa Rada w 2001 roku przedstawia propozycje nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji. Nowelizacja jest potrzebna ze względu na rozwój technologiczny w mediach (cyfryzacja) oraz potrzebę dostosowania polskiego prawa medialnego do wymogów Unii Europejskiej.
Pierwsze nieprawidłowości w zakresie przygotowania projektu nowelizacji, pojawiły się na etapie powołania grupy ekspertów, która ten projekt dla KRRiT miała opracować. Na osób 4 związane były z mediami publicznymi. Pojawiło się zatem zagrożenie, że te osoby będą forsować rozwiązanie korzystne dla Telewizji Polskiej i Polskiego Radia.
Opracowany projekt, Krajowa Rada przekazuje następnie rządowi. Teraz trzeba przeprowadzić uzgodnienia międzyresortowe, którymi zajmuje się Aleksandra Jakubowska, ówczesna sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury, również kluczowa postać dla afery Rywina. W jednym z raportów kończących prace komisji śledczej pojawiło się zdanie: „Celem strategicznym jaki realizowała Aleksandra Jakubowska było umocnienie mediów publicznych pojmowanych jako sfera prywatnych wpływów SLD”.
To umocnienie mediów publicznych szczególnie Telewizji Polskiej, grupa się tym zajmująca (Aleksandra Jakubowska, Włodzimierz Czarzasty, Robert Kwiatkowski) chciała osiągnąć osłabiając media komercyjne i przeciwdziałając wchodzeniu na rynek komercyjny silnych podmiotów. Dlatego na etapie rządowego opracowania projektu zaostrzono jeszcze zapisy dekoncentracyjne: właściciel ogólnopolskiego dziennika lub czasopisma nie może posiadać stacji radiowych i telewizyjnych o ogólnopolskim zasięgu.
Ten zaostrzony zapis uderzał szczególnie w „Agorę”, która w tym czasie planowała kupić Telewizję Polską.
Opracowany na forum rządu projekt został skierowany pod obrady Sejmu. Wywołał on jednak sprzeciw nadawców komercyjnych. Rząd (a w jego imieniu Aleksandra Jakubowska) postanowił zgłosić autopoprawkę, aby złagodzić wydźwięk projektu. Poprawiony projekt nadal jednak działał na niekorzyść „Agory” nie pozwalając kupić jej telewizji ogólnopolskiej.
Zapisy dekoncentracyjne zostały wprowadzone po to, aby rozpocząć grę korupcyjną z „Agorą”.
Lew Rywin, wysłannik grupy, która stała za zapisami dekoncentracyjnymi, najpierw spotkał się z prezesem Agory – Wandą Rapaczyńską. Przedstawił propozycję: nie będzie zapisów dekoncentracyjnych jeśli „Gazeta Wyborcza” przestanie atakować premiera rządu Leszka Millera, przekaże 5% wartości transakcji z Polsatem oraz powierzy stanowisko prezesa Polsatu – Lwu Rywinowi.
22 lipca 2002 roku Lew Rywin spotkał się z Adamem Michnikiem, redaktorem naczelnym „Gazety Wyborczej” i powtórzył mu propozycję. Adam Michnik nagrał rozmowę. W projekcie pozostały zapisy niekorzystne dla „Agory”.
„Gazeta Wyborcza” informacje o tej korupcyjnej propozycji opublikowała 27 grudnia 2002 roku. Pracowała do 2004 roku.
Skompromitowany projekt nowelizacji ustawy radiofonii i telewizji został wycofany z Sejmu.
2003 rok – do Rady wybrany przez Sejm trafia Ryszard Ulicki, poseł SLD, w przeszłości pracownik Wydziału Propagandy Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Koszalinie.
2005 rok – po raz pierwszy w historii KRRiT miażdżącą dominację w tym organie zyskuje jedna opcja polityczna.
Jesień 2005 rok – w wyborach parlamentarnych zwycięża Prawo i Sprawiedliwość.
Grudzień 2005 rok – PiS nowelizuje ustawę o radiofonii i telewizji, aby rozwiązać poprzednią Radę i powołać do niej „swoich” ludzi.
Jeden z zapisów naprędce uchwalonej nowelizacji zostaje uznany za niekonstytucyjny.
Na czele nowej Rady staje Elżbieta Kruk, partyjna aktywistka, blisko związana z Lechem Kaczyńskim.
Elżbieta Kruk rezygnuje z funkcji w Radzie, gdy tylko nadarza się okazja wejścia do Sejmu w przedterminowych wyborach jesienią 2007 roku.
W jesiennych wyborach 2007 roku zwycięża Platforma Obywatelska.
W sierpniu 2010 roku PO w porozumieniu z SLD i PSL powołuje „własną Radę”.
KRRiT:
Jan Dworak (przewodniczący).
Krzysztof Duft.
Witold Graboś.
Sławomir Rogowski.
Stefan Pastuszka.
Propozycje odpolitycznienia Krajowej Rady przedstawione przez PO i PiS:
PO – KRRiT wybierane przez Sejm, Senat i Prezydenta spośród osób rekomendowanych przez kapitułę powołaną przez stowarzyszenia twórców, uczelnie akademickie prowadzące kierunki związane z dziennikarstwem i mediami, prezesa Sądu Najwyższego.
PiS – KRRiT wybierana przez Sejm, Senat i Prezydenta spośród osób rekomendowanych przez organizacje nadawców i odbiorców, producentów radiowych i telewizyjnych, środowisk twórczych i dziennikarskich.
Inne propozycje:
Skład Krajowej Rady poszerzony o przedstawicieli odbiorców, nadawców, środowisk związanych z mediami.
KRRiT przekształcona w Krajową Radę Radiofonii Telewizji i Telekomunikacji jako organ konwergentny.
Media publiczne:
Ustawa o radiofonii i telewizji z grudnia 1992 roku wprowadza regulacje, które są podstawą do przekształceń Telewizji Polskiej i Polskiego Radia;
Media publiczne funkcjonują w formie jednoosobowych spółek Skarbu Państwa od 1 stycznia 1994 roku.
Spółki akcyjne Skarbu Państwa:
Telewizja Polska powołana do nadawania programów ogólnokrajowych oraz regionalnych.
Polskie Radio – powołano do nadawania programów ogólnokrajowych.
Osobnymi spółkami są poszczególne rozgłośnie regionalne Polskiego Radia, jest ich 17.
Każda ze spółek posiada organy, które dbają o prawidłowe ich funkcjonowanie i nimi kierują:
Walne zgromadzenie
Rada nadzorcza
Zarząd na czele z prezesem
Walne Zgromadzenie:
Jednoosobowo Skarb Państwa w walnym zgromadzeniu reprezentuje minister Skarbu;
Nie ma on żadnych uprawnień w zakresie formułowania żądań lub zaleceń w sprawie treści programowych.
Rady nadzorcze Telewizji Polskiej i Polskiego Radia. Sposób powoływania:
5 osób wyłanianych przez KRRiT w drodze konkursu spośród osób zgłaszanych przez organy kolegialne uczelni akademickich. Kandydaci musza posiadać kompetencje w zakresie prawa, finansów, kultury lub mediów;
1 osoba wybrana przez ministra skarbu;
1 osoba wybrana przez ministra kultury.
Rady nadzorcze poszczególnych rozgłośni regionalnych Polskiego Radia liczą 5 osób (4 wyłania KRRiT, 1 wspólnie minister skarbu i minister finansów). Kadencja rad nadzorczych trwa 3 lata.
Zarządy w spółkach mediów publicznych mogą liczyć od 1 do 3 członków. Ich kadencja trwa 4 lata.
Zarząd wyłaniany jest przez rade nadzorczą w drodze konkursu, którego zasady określa KRRiT. Wyłonione osoby powoływane są do zarządu na mocy uchwały KRRiT. Kandydaci muszą posiadać kompetencje w zakresie zarządzania oraz radiofonii i telewizji.
Organy – KRRiT, rady nadzorcze, zarządy – miały pełnić funkcję buforów, barier oddzielających rząd, większość parlamentarną od mediów publicznych. Miały osłabiać presję polityków wobec mediów publicznych.
Sejm, Senat, Prezydent → Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji → Rady nadzorcze spółek mediów publicznych → kierownicy redakcji, osoby pracujące w mediach publicznych.
Walka o wpływy w telewizji publicznej rozpoczęła się niemal z dniem powołania spółki Telewizja Polska.
Z pierwszego prezesa TVP Wiesława Walendziaka niezadowolony jest Lech Wałęsa (konsekwencje wyboru tej osoby na szefa telewizji poniosą członkowie KRRiT).
W tym czasie w Polsce rządzi koalicja lewicowo – ludowa (1993-1997). Rządzący rozpoczynają ataki na telewizję.
Do ataków na telewizję włącza się KRRiT
Wiesław Walendziak jest prezesem TVP tylko 2 lata. Zastępuje go przedstawiciel PSL Ryszard Miazek.
Dla zdobywania wpływów w mediach publicznych przez koalicje lewicowo-ludowa decydujące znaczenie ma wybór rad nadzorczych w tychże mediach przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji na wiosnę 1997 roku.
KRRiT wybiera do rad nadzorczych ludzi związanych z opcją lewicowo-ludową (w Krajowej Radzie zawiązuje się nieformalna koalicja, która mając większość głosów forsuje swoich kandydatów).
Moment wyboru rad nadzorczych zostaje nazwany „czarnym dniem mediów publicznych”.
W 1997 roku władzę w Polsce przejmuje AWS. Ugrupowanie jest sfrustrowane zastana sytuacją w telewizji. Ono rządzi, ale nie ma żadnego wpływu na to, co dzieje się w mediach publicznych.
W 1998 roku ma dojść do wyboru nowego zarządu Telewizji Polskiej. AWS proponuje kompromis: niech zarząd składa się z czterech osób, po jednym przedstawicielu AWS, SLD, PSL i UW. Krajowa Rada odrzuca pomysł wprowadzenia jawnego parytetu partyjnego.
Powstaje zarząd TVP złożony z przedstawicieli SLD i PSL.
Prezesem Telewizji Polskiej zostaje Robert Kwiatkowski – symbol upartyjnienia telewizji, blisko związany z Aleksandrem Kwaśniewskim, zamieszany w aferę Rywina.
AWS próbuje różnych sposobów pozbawienia wpływów w mediach lewicę i ludowców, ale wszystkie jej działania okazują się nieskuteczne.
Robert Kwiatkowski stał na czele telewizji przez 6 lat!
2001 r. – kończą się AWS, do władzy powraca koalicja SLD i PSL, Robert Kwiatkowski zostaje wybrany prezesem TVP na drugą kadencję.
„Era Kwiatkowskiego” – kończy się wraz z ujawnieniem afery Rywina. W 2004 r. odwołuje go nowa rada nadzorcza Telewizji Polskiej.
Nowy prezes Telewizji Polskiej – Jan Dworak, człowiek o rodowodzie solidarnościowym reprezentujący opcję przeciwstawną do tej, którą bronił Robert Kwiatkowski.
Jan Dworak kieruje telewizją 2 lata. Kiedy media publiczne opanowuje PiS wraz z koalicjantami :PR i Samoobroną, następuje zmiana prezesa.
Bronisław Wildstein obejmuje fotel prezesa TVP na wiosnę 2006 r., ale sprawuje swoje stanowisko tylko kilka miesięcy – PiS nadal posiada wpływy w TVP, ale Bronisława Wildsteina już nie chce.
Kolejnym prezesem TVP zostaje Andrzej Urbański. Za jego rządów w radzie nadzorczej Telewizji Polskiej dochodzi do rewolty – członkowie rady z LPR i Samoobrony buntują się przeciwko PiS – zawieszają w funkcjach Andrzeja Urbańskiego, a na pełniącego obowiązki prezesa powołują byłego wszechpolska, człowieka LPR Piotra Farfała.
Piotr Farfał na czele TVP oznacza, że PiS stracił wpływy w telewizji publicznej. Partia Jarosława Kaczyńskiego odzyskuje je dopiero po 9 miesiącach, we wrześniu 2009 r. Nowa rada nadzorcza TVP (poprzedniej skończyła się 3-letnia kadencja) odwołuje Piotra Farfała.
Nowy prezes TVP – Romuald Orzeł – rządzi publicznym nadawca tylko pół roku, po czym zostaje zawieszony w funkcjach.
Telewizja publiczna opanowana przez PiS to okres ciągłych zmian we władzach TVP
Stabilizacja w kierownictwie Telewizji Polskiej następuje wraz z przejęciem wpływów w tym medium przez Platformę Obywatelską
Wiosna 2011 r. – prezesem TVP zostaje Juliusz Brown. Jest nim do dzisiaj
W zarządzie TVP są jeszcze: Bogusław Piwowar i Marian Zalewski.
Skrót informacji do zapamiętania:
Wiesław Walendziak – pierwszy prezes Telewizji Polskiej (1 styczeń 1994 r.)
Robert Kwiatkowski – 6 lat na czele TVP. Afera Rywina powoduje, że traci swoje stanowisko.
Jan Dworak – obecny szef KRRiT.
Telewizja Polska zbankrutuje?:
Prezes Juliusz Brown: straty na koniec 2012 r. wyniosą co najmniej 60 milionów złotych, zmniejszają się wpływy z reklam, potrzebujemy pomocy finansowej z budżetu państwa.
Telewizja Polska potrzebuje:
Zmiany sposobu finansowania
Reorganizacji struktury przedsiębiorstwa
Zahamowania komercjalizacji programu
Komercjalizacja programu TVP:
Czas antenowy przeznaczony na film wzrasta dwa razy w ciągu 10 lat
Prawidłowość: im większe dochody z emisji reklam, tym bardziej komercyjny program
80% dochodu TVP to wpływy reklamowe. Tylko 13% to wpływy z abonamentu.
Niska ściągalność opłaty abonamentowej:
Na ponad 13 milionów gospodarstw domowych w Polsce, abonament płaci milion gospodarstw
Abonament uiszcza tylko kilka procent instytucji i przedsiębiorstw
Media publiczne w Polsce stoją przed koniecznością zmiany sposobu finansowania
Te zmiany mają nastąpić tylko poprzez uchwalenie nowego prawa
Projekt zmian w prawie musi przygotować rząd. Ale rządzący nie wykazują chęci przeprowadzenia reformy mediów publicznych.
Propozycje zmian:
Media publiczne finansowane z opłaty audiowizualnej
Media publiczne bez reklam finansowane z podatku uiszczonego przez media komercyjne.
Abonament radiowo-telewizyjny
Za używanie odbiornika radiowego i telewizyjnego pobiera się opłatę abonamentową.
Posiadacz telewizora lub radia musi ten odbiornik zarejestrować w urzędzie pocztowym.
Poczta Polska zajmuje się rejestracją odbiorników, poborem abonamentu kontrola rejestracji odbiorników, ściąganiem zaległego abonamentu.
KRRiT ustala konkretne kwoty opłaty abonamentowej.
Ustawa o opłatach abonamentowych określa wysokość tych opłat:
Opłata za radio – 5,94 zł
Opłata za radio i telewizor – 18,68 zł
Ale ostateczna wysokość opłat ustala KRRiT. W 2012 r. opłata za odbiornik radiowy – 5,65 zł ; za odbiornik radiowy i telewizyjny – 18,65 zł.
Ustawa wymienia kategorie osób zwolnione z uiszczania abonamentu oraz podaje karę za posiadanie niezarejestrowanego odbiornika:
Osoby bezrobotne
Osoby, które ukończyły 75 lat itd.
Trybunał Konstytucyjny:
Abonament to danina publiczna, która służy realizacji konstytucyjnych zadań państwa.
Polacy nie płaca abonamentu i trudno ich w tej kwestii zdyscyplinować:
Nieskuteczna kontrola rejestracji odbiorników radiowych i telewizyjnych
Brak narzędzi prawnych służących ściąganiu zaległości abonamentowych.
Sami rządzący zniechęcają Polaków do płacenia abonamentu.
Dyskusja wokół abonamentu rozpoczęta przez ekipę PO – PSL doprowadziła do obniżenia wpływów abonamentowych:
2003 r. – ponad 900 mln złotych wpływów abonamentowych
2009 r. – 632 mln złotych wpływów abonamentowych
Dyskusja nad zreformowaniem sposobu poboru abonamentu toczy się od lat. Propozycje KRRiT:
Rezygnacja z rejestracji odbiorników - wprowadzenie domniemania, że każdy ma w domu telewizor
Zastosowanie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji wobec zaległości abonamentowych
Udostępnienie urzędom pocztowym rejestru przedsiębiorstw
Uiszczanie abonamentu razem opłata za prąd
Abonamentem zajął się także Rzecznik Praw Obywatelskich. Zgłosił wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie niekonstytucyjności zapisów ustawy o opłatach abonamentowych. Ważne stwierdzenie Trybunału Konstytucyjnego: wobec zaległości abonamentowych można stosować przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
W 2010 r. zaległości w opłatach abonamentowych wynoszą 1,7 mld złotych:
Poczta Polska wysyła około 300 tytułów wykonawczych do urzędów skarbowych
Urzędy Skarbowe realizują tylko 6 tytułów wykonawczych
Rok później jest lepiej: na 1200 tytułów wykonawczych Urzędy Skarbowe realizują prawie 500
Poczta Polska i KRRiT intensyfikują działania dyscyplinujące abonentów:
Ściąganie zaległości abonamentowych poprzez Urzędy Skarbowe
Kontrola w firmach
Zgłaszanie zaległości do Krajowego Rejestru Długów
Dramatyczna sytuacja rozgłośni regionalnych Polskiego Radia:
W przyszłym roku rozgłośnie otrzymają z abonamentu po niewiele ponad 8 mln złotych
Ta kwota pokryje tylko 70% kosztów działalności misyjnej
W rozgłośniach trwa ograniczanie zatrudnienia i zmniejszanie produkcji.
Radio lokalne
Zanik radia lokalnego blisko związanego ze społecznością lokalną
Rozwój sieci radia lokalnego ze sformatowanym programem
W pierwszym i drugim procesie koncesyjnym powstaje około 140 lokalnych rozgłośni
Rozgłośnie od początku borykają się z kłopotami finansowymi
Lekarstwem na trudności finansowe ma być łączenie się z grupy
Pierwsze sieci radia lokalnego ze sformatowanym programem tworzą pod konie lat 90-tych Agora oraz Zjednoczone Przedsiębiorstwa Rozrywkowe (w imieniu ZPR sieci prowadzi grupa Time). Powstają m.in. sieci Złote Przeboje i Eska
Niezależne rozgłośnie lokalne chętnie wchodzą w sieci. W ten sposób zapewniają sobie dalsze istnienie.
Korzyści z wejścia do sieci radiowej:
Wsparcie finansowe
Obniżenie kosztów poprzez emisję bloków programowych produkowanych z dala od misja, gdzie działa należąca do sieci rozgłośnia
Dominacja muzyki, mało audycji słownych, mało tematyki lokalnej
Program skierowany nie do całej społeczności lokalnej, ale do słuchaczy w określonym wieku, odbiorców narzuconego stacji formatu muzycznego.
Niezależne radio lokalne postrzega się jako wartość społeczną. W niektórych krajach europejskich jest ono objęte ochroną.
W Polsce niezależne radio lokalne nie jest chronione
Zadania do wypełnienia w tym zakresie ma natomiast KRRiT.
KRRiT nie chroniła niezależnego radia lokalnego:
Sprawa radia Blue FM z Krakowa
Zgoda na zmiany struktur właścicielskich niezależnych nadawców radiowych
Koncesja na nowe rozgłośnie lokalne przydzielane sieciom radiowym.
KRRiT zaczyna nawet chwalić rozgłośnie skupione w sieciach: stacje sieciowe lepiej niż niezależne realizują wymogi programowe dotyczące tematyki lokalnej
Pochwały są przedwczesne: rozgłośnie radiowe, aby pokazać KRRiT, że realizują wymogi dotyczące emisji audycji lokalnej zastosowały wybieg
Ostatnie wnioski KRRiT:
Stacje sieciowe w małym stopniu wypełniają zadania wobec społeczności lokalnych
Stacje niezależne emitują bardziej wartościowy program niż stacje sieciowe.
Sieci radia lokalnego:
Agora: Złote Przeboje, Roxy
Time: Eska, Wawa
Eurozet: Planeta, Antyradio
RMF: RMF Maxxx
Niezależne radio lokalne potrzebuje ochrony:
Ulgi w opłatach koncesyjnych za użytkowanie częstotliwości, z tytułu praw autorskich
Pierwszeństwo w przydzielaniu dodatkowych częstotliwości
Przywileje w emisji reklam.
Media społeczne: Polski system medialny (2 sektory):
Media komercyjne.
Media publiczne.
Media społeczne:
Działalność niekomercyjna
Realizacja ważnych zadań wobec wspólnot lokalnych, różnych grup społecznych np. mniejszości narodowych grup etnicznych, wyznawców określonej religii. Typowy przedstawiciel mediów społecznych to niewielka stacja radiowa.
Co warunkuje rozwój mediów społecznych? – wprowadzenie regulacji prawnych określających zasady działania mediów społecznych.
Wielka Brytania:
Regulacje dotycząca rozwoju mediów zostały wprowadzone w 2004 r.
Nadawcy społeczni otrzymują pieniądze na działalność ze specjalnego funduszu, mogą też w ograniczonym zakresie nadawać reklamy.
W Polsce istnieją media, które pretendują do roli mediów społecznych:
Rozgłośnie akademickie
Radio diecezjalne
Rozgłośnie innych wyznań
Rozgłośnie grup etnicznych
Stacje radiowe dostępne w Internecie
Ustawa o radiofonii i telewizji – definicja nadawcy społecznego:
Nadawca społeczny – mogą nim być stowarzyszenia, fundacje, kościoły, związki wyznaniowe
Nie emituje reklam
W jego programie nie ma audycji mogących zagrażać prawidłowemu rozwoju dzieci
Jego program propaguje działalność wychowawczą, edukacyjną, charytatywną, respektuje chrześcijański system wartości, umacnia tożsamość narodową
Nadawca społeczny jest zwolniony z opłaty za udzieloną koncesję.
Nadawcy społeczni:
1 stacja radiowa o zasięgu ogólnokrajowym (Radio Maryja)
4 stacje radiowe diecezjalne
1 stacja radiowa diecezji prawosławnej
2 stacje radiowe prawosławne.
Rozgłośnie radiowe nie korzystają ze statusu nadawcy społecznego, ponieważ im się to nie opłaca. W zamian za to, że nie mogą nadawać reklam zyskują tylko zwolnienie z opłaty koncesyjnej.
Jak zmienić ustawę o radiofonii i telewizji żeby zachęcić rozgłośnie do uzyskiwania statusu nadawcy społecznego?
Zwolnienie nie tylko z opłaty koncesyjnej, ale także z opłaty za użytkowanie częstotliwości
Możliwość emisji reklam w ograniczonym zakresie.
Radio Maryja jako nadawca społeczny-kontrowersje
2005 r. – Lech Wałęsa wnioskuje do KRRiT odebranie nadawcy statusu społecznego
2009 r. – Rada Etyki Mediów napomina radio. Na antenie pojawiły się treści antysemickie.
2011 r. – przewodniczący KRRiT wzywa radio do zaprzestania emisji treści, które doprowadzają do dyskryminacji ze względu na narodowość
2012 r. – przewodniczący KRRiT nakłada na rozgłośnie kary finansowe za emisję reklamy ukrytej
Rozgłośnie ogólnokrajowe:
Radio Maryja
RMF FM
Radio ZET
Program 1 Polskiego Radia
Program 2 Polskiego Radia
Program 3 Polskiego Radia
Program 4 Polskiego Radia
Słuchalność:
RMF FM – 26 %
Radio ZET – 16%
Program 1 Polskiego Radia
Program 3 Polskiego Radia
Radio Maryja
W walkę o słuchaczy RMF FM w ostatnich latach znacznie zdystansowało Radio ZET. Różnica wynosi 10 punktów procentowych. Na początku poprzedniego dziesięciolecia stacje uzyskały podobny poziom słuchalności – po 20%.
Radio internetowe:
Radio Wnet – Krzysztof Skowroński
Radio Polska Wre! – Artur Zaręba (ambitne audycje, językoznawca, wykładowca)
Radio bez kitu – w Krakowie, nie nadaje na żywo
W Internecie świetnie sobie radzą rozgłośnie znane z tradycyjnego rozpowszechnia:
RMF.com.pl
Tuba.fm
Fabrykamuzy.pl
Radiozet.pl
Portal Polskiego Radia
Jeśli poszukujemy radia w Internecie, zwykle wybieramy stacje znane z eteru. Rozgłośnie rozpowszechniane tylko w Internecie są ciągle mało popularne.
Telewizja cyfrowa
Telewizja naziemna rozpowszechniana w sposób cyfrowy to efekt zmian technologicznych, zastępowania przekazu analogowego przekazem cyfrowym.
Skutki dla odbiorców:
Dużo większa oferta programowa – jedna częstotliwość wystarcza na rozpowszechnianie 1 programu w sposób analogowy i 7 programów cyfrowych
Wraz z programem odbiorcy otrzymują usługi dodatkowe (np. elektroniczne przewodniki po programach, autodeskrypcja w język migowy, wideo na żądanie, telewizja HD)
Koniec uruchamiania telewizji – lipiec 2013r.
2004 r. – prawo telekomunikacyjne – KRRiT ma zająć się procesem wprowadzania naziemnej telewizji.
Organ regulacyjny podkreśla społeczne znaczenie zmian:
TV cyfrowa to koniec z wykluczeniem technologicznym
To poszerzenie oferty programowej to szansa na realizację przez to medium ważnych dla społeczeństwa zadań
2005 r. – powołanie nowej instytucji, Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Prezes UKE przejmuje cel KRRiT zadania w zakresie wprowadzania naziemnej telewizji cyfrowej. W wielu decyzjach musi jednak porozumiewać się z Krajową Radą, która ma decydujący głos w sprawie programów, które znajdują się w ofercie naziemnej.
Prezes UKE i KRRiT opracowują strategie wprowadzania naziemnej telewizji cyfrowej:
Multipleks 1 – wszyscy nadawcy ogólnokrajowi byli dostępni dotychczas w sposób analogowy
Multipleks 2 – zapełniają go nowe programy dotychczas niedostępne w systemie analogowym
Konflikt między UKE i KRRiT:
Prezes UKE chce żeby to operator multipleksu decydował, które programy się na nim znajdą
KR upierała się., że to ona będzie decydować, które programy trafią do multipleksu
KR chce mieć decydujący głos, aby zrealizować swoją strategię ofertową w naziemnej telewizji cyfrowej ciekawych i ambitnych programów
KR stawia na swoim
Konflikt pomiędzy TVP, a nadawcami koncesjonowanymi, których programy mają się znaleźć na multipleksie 1. Nie mogą się porozumieć w kwestii wyboru operatora technologicznego.
Zmiana planów dotyczących multipleksu 1 i multipleksu 2:
MUX 1 – tylko TVP (4 wolne)
MUX 2 – 2 wolne
Jesień 2010 – KR wybiera programy:
Multiplet 2 – TVN7, Polsat Sport News, TV6
Wiosna 2011 – KR wybiera programy na:
Multiplet 1 – Polo TV, Eska TV, ATM Rozrywka TV, TTV
Te program to nowa oferta dostępna drogą naziemną. Czy te programy spełniają kryterium KRRiT bycia programami ciekawymi i ambitnymi skłaniającymi odbiorców do szybkiego zakupu przystawek umożliwiających odbiór naziemnej telewizji cyfrowej?
MUX 3 – TVP, także programy satelitarne: TVP Kultura i TVP Historia.