POLSKI SYSTEM MEDIALNY - wykłady

Uniwersytet Warszawski –Instytut Dziennikarstwa

program zajęć (wykład – 60 godz., ćwiczenia – 60 godz.)

Bloki tematyczne:

I SEMESTR – jądro systemu medialnego

1. Teoretyczne wprowadzenie do studiów nad systemami medialnymi (2 h)

2. Transformacja systemu medialnego 1989 -2005 (4 h)

3. Aktualna struktura rynku medialnego 2005-2011 (24 h )

II SEMESTR – otoczenie systemu medialnego

1. Dziennikarze i jakość polskiego dziennikarstwa ( 6 h)

2. Relacje systemu medialnego z otoczeniem zewnętrznym

1. System ekonomiczny (6 h)

2. System polityczny (8 h)

3. Nowe technologie (4)

4. Globalizacja (4)

1. Polski system medialny w ujęciu porównawczym (2)

Szczegółowa problematyka wykładów

Lp.	TEMATYKA WYKŁADU	LITERATURA
1	System medialny – podstawowa siatka pojęciowa Pojęcie systemu medialnego. Modele systemów medialnych Elementy systemu. Rynek pierwotny. Rynek wtórny. Instytucje medialne. Instytucje reglamentujące/regulujące. Modele systemów medialnych. Wymiary systemów medialnych. Model liberalny. Model demokratycznego korporacjonizmu. Model spolaryzowanego pluralizmu.	D. Hallin, P. Mancini (2007), Systemy medialne. Trzy modele mediów i polityki w ujęciu porównawczym, Kraków: WUJ B . Dobek-Ostrowska (1999), Podstawy komunikowania społecznego, Wrocław: Astrum
2	Transformacja polskiego rynku prasowego po 1989 r. Źródła transformacji. Likwidacja RSW Książka –Prasa –Ruch. Konsekwencje prywatyzacji. Etapy transformacji rynku prasowego. Własność na rynku prasowym. Zmiany w czytelnictwie. Problem dziennikarzy w okresie przemian	Mielczarek, T. (2007), Monopol. Pluralizm. Koncentracja. Środki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989 – 2006, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. W. Sonczyk (1999), Media w Polsce, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
3	Transformacja rynku mediów elektronicznych po 1989 r. Instytucje regulujące rynek mediów elektronicznych - Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji jej rola w formowaniu modelu dualnego. Pojęcie modelu dualnego na rynku mediów elektronicznych Ustawa o radiofonii i telewizji. Powstanie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji i jej znaczenie dla kształtowaniu ładu medialnego. Problem upolitycznienia instytucji regulujących Instytucje i prawodawstwo europejskie i ich wpływ na kształt rynku medialnego. Etapy transformacji rynku radiowego. Etapy transformacji rynku telewizyjnego	T. Mielczarek (2007), Monopol. Pluralizm. Koncentracja. Środki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989 – 2006, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. B. Ociepka (2003), Dla kogo telewizja ?, Wrocław: WUWr. T. Mielczarek (2002), Telewizja w Polsce. Bilans lat dziewięćdziesiątych, „Studia Medioznawcze”, nr 1 (6), s. 52-71.
4	Aktualna struktura i tendencje rozwojowe na rynku dzienników ogólnokrajowych Struktura rynku. Wydawcy i ich port folio: Agora, Presspublica, Murator, Ringier Axel Springer Polska, Bonnier. Strategie rozwojowe: dywersyfikacja, koncentracja, globalizacja. Nakłady, sprzedaż. Problem kurczenia się czytelnictwa.	Mielczarek, T. (2007), Monopol, pluralizm, koncentracja. Środki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989-2006, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
5	Aktualna struktura i tendencje rozwojowe na rynku dzienników regionalnych Struktura rynku. Model konkurencji, Wydawcy i ich port folio: Polskapresse, Media Regionalne, pozostali wydawcy. Strategie rozwojowe: dywersyfikacja, koncentracja, globalizacja. Nakłady, sprzedaż. Problem kurczenia się czytelnictwa.	Mielczarek, T. (2007), Monopol, pluralizm, koncentracja. Środki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989-2006, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
6	Struktura rynku czasopism Struktura rynku. Oligopol. Wydawcy i ich port folio: Bauer, Agora, Murator, Springer, Edipress, Marquard, Burda, inni. Strategie rozwojowe: dywersyfikacja, koncentracja, globalizacja. Nakłady, sprzedaż. Problem kurczenia się czytelnictwa.	Mielczarek, T. (2007), Monopol, pluralizm, koncentracja. Środki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989-2006, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
7	Aktualna sytuacja i przeszłość segmentu czasopism opiniotwórczych Tradycja pluralizmu na rynku czasopism. Tygodniki opinii i ich znaczenie w systemie medialnym. Struktura własności. Wydawcy i ich portolio. Strategie rozwojowe: dywersyfikacja, koncentracja, globalizacja. Nakłady, sprzedaż. Problem kurczenia się czytelnictwa.	Mielczarek, T. (2007), Monopol, pluralizm, koncentracja. Środki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989-2006, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
8	Fenomen segmentu prasy kobiecej Główni wydawczy prasy kobiecej. Strategie rozwojowe: dywersyfikacja, koncentracja, globalizacja. Nakłady, sprzedaż. Fenomen zainteresowania prasa kobiecą. Globalizacja i tabloidyzacja. Problem granicy między życiem prywatnym i publicznym osób publicznych (celebryci, politycy)	Mielczarek, T. (2007), Monopol, pluralizm, koncentracja. Środki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989-2006, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
9	Prasa lokalna – jej stan i perspektywy Niedorozwój rynku prasy lokalnej jako problem sfery publicznej . Wydawcy i ich oferta. Stowarzyszenie Prasy Lokalnej. Strategie rozwojowe: dywersyfikacja, koncentracja, globalizacja. Nakłady, sprzedaż. Problem kurczenia się czytelnictwa.	Mielczarek, T. (2007), Monopol, pluralizm, koncentracja. Środki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989-2006, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. Jachimowski, M. (2006), Regiony periodycznej komunikacji medialnej. Studium prasoznawczo -politologiczne o demokratyzacji komunikacji medialnej, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
10	Aktualna sytuacja i przyszłość radiofonii publicznej Struktura nadawcy publicznego Zadania i misja. Problemy finansowe i kadrowe. Słuchalność. Perspektywy rozwojowe w dobie cyfryzacji	Jakubowicz, K. (2007), Media publiczne. Początek końca czy nowy początek, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
11	Prywatni nadawcy radiowi Struktura ogólnokrajowego i lokalnego rynku radiowego. Struktura własności. Słuchalność. Konkurencja na rynku	Mielczarek, T. (2007), Monopol, pluralizm, koncentracja. Środki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989-2006, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
12	Publiczny nadawca telewizyjny Struktura nadawcy publicznego Zadania i misja. Oglądalność. Finansowanie. Problemy finansowe i kadrowe. Perspektywy rozwojowe w dobie cyfryzacji	Jakubowicz, K. (2007), Media publiczne. Początek końca czy nowy początek, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. K. Pokorna- Ignatowicz (2010), Polska telewizja publiczna jako „łup polityczny”, „Studia Medioznawcze”, nr 1 (41), s. 39-48.
13	Prywatni nadawcy telewizyjni Struktura nadawców prywatnych. Własność. Oglądalność. Finansowanie. Pozyskiwanie dziennikarzy. Perspektywy rozwojowe w dobie cyfryzacji	Mielczarek, T. (2007), Monopol, pluralizm, koncentracja. Środki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989-2006, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
14	Rozwój i aktualna struktura rynku internetowego Struktura rynku internetowego. Własność. Struktura użytkowników. Finansowanie. Jakość dziennikarstwa internetowego. Perspektywy rozwojowe	Mielczarek, T. (2007), Monopol, pluralizm, koncentracja. Środki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989-2006, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
15	Rynek telekomunikacyjny j jego znaczenie dla rozwoju systemu medialnego Struktura rynku telekomunikacyjnego. Znaczenie telekomunikacji dla rozwoju mediów Własność. Struktura użytkowników. Finansowanie. Perspektywy rozwojowe	Mielczarek, T. (2007), Monopol, pluralizm, koncentracja. Środki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989-2006, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
16	Polscy dziennikarze – struktura, cechy Ewolucja zawodu dziennikarskiego po 1989 r. Struktura zawodowa, cechy socjo - demograficzne. Rozwój szkolnictwa zawodowego. Dostęp do zawodu. Zróżnicowanie płacowe i profesjonalne.	Stępińska, A., S. Ossowski (2011), Dziennikarze w Polsce: wartości, priorytety i standardy zawodowe, „Studia Medioznawcze”, nr 1, s. 17-29. B. Dobek-Ostrowska (2011), Polski system medialny na rozdrożu, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego. Bajka, Z. (2000), Dziennikarze lat dziewięćdziesiątych, „Zeszyty Prasoznawcze”, nr 3/ 4, s. 42-63. Bajka, Z. (1991), Dziennikarze (1981-1990). Komunikowanie masowe w Polsce – lata osiemdziesiąte , “Zeszyty Prasoznawcze”, nr 1 /2 , s. 149-159. Europejskie Obserwatorium Dziennikarskie http://pl.ejo-online.eu/
17	Problemy profesjonalizmu i kultury dziennikarskiej po 1989 r. Profesjonalizm dziennikarski a kultura dziennikarska. De-profesjonalizacja zawodu i jej przyczyny. Autonomia dziennikarska. Normy zawodowe. Kodeksy etyczne. Stowarzyszania dziennikarskie. Służba interesowi społecznemu. Instrumentalizacja polityczna i ekonomiczna.	B. Dobek-Ostrowska (2011), Polski system medialny na rozdrożu, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Europejskie Obserwatorium Dziennikarskie http://pl.ejo-online.eu/
18	System odpowiedzialności mediów (Media Accountablity System) w Polsce Pojęcie Systemy Odpowiedzialności Mediów. Znaczenie MAS dla jakości dziennikarstwa. Narzędzia MAS. Stowarzyszenia dziennikarskie. Kodeksy etyki dziennikarskiej. Rada Etyki mediów, blogi.	P. Urbaniak, System odpowiedzialności mediów jako przejaw samoregulacyjnych mechanizmów kształtowania rynku medialnego, „Studia Medioznawcze” 2011, nr 2. M. Głowacki, P. Urbaniak (2011), Poland: Between accountability and instrumentalization, [w:] T. Eberwein, S. Fengler, E. Lauk, T. Leppik – Bork (red.), Mapping Media Accountability in Europe and beyond, Kolonia: Herbert von Halem Verlag. Bertrand, C.J. (2007), Deontologia mediów, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX. B. Dobek-Ostrowska (2011), Polski system medialny na rozdrożu, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Europejskie Obserwatorium Dziennikarskie http://pl.ejo-online.eu/
19	Struktura własności na rynku medialnym Typy własności na polskim rynku medialnym. Typy instytucji medialnych- holdingi, grupy kapitałowe, spółki, spółdzielnie, etc. Kondycja finansowa instytucji medialnych. Struktura poszczególnych sektorów rynku medialnego - oligopol, duopol i konkurencja niedoskonała. Strategia koncentracji i dywersyfikacji. Globalizacja własności i przepływ kapitału	Kowalski, T. (2008), Między twórczością a biznesem. Wprowadzenie do zarządzania w mediach i rozrywce, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. Mielczarek, T. (2007), Monopol, pluralizm, koncentracja. Środki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989-2006, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
20	Rynek reklamy w Polsce Rynek reklamy i jego wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstw medialnych w Polsce. Struktura rynku reklamy. Główne podmioty i ich dochody.	Kowalski, T. (2008), Między twórczością a biznesem. Wprowadzenie do zarządzania w mediach i rozrywce, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. Mielczarek, T. (2007), Monopol, pluralizm, koncentracja. Środki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989-2006, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. M. Mrozowski (2001), Media masowe, Warszawa: Aspra
21	Presja ekonomiczna i jej skutki dla jakości mediów Powiązania rynku medialnego z rynkiem reklamy. Instrumentalizacja ekonomiczna. Tabloidyzacja. Komercjalizacja.	Kowalski, T. (2008), Między twórczością a biznesem. Wprowadzenie do zarządzania w mediach i rozrywce, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. Mielczarek, T. (2007), Monopol, pluralizm, koncentracja. Środki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989-2006, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. M. Mrozowski (2001), Media masowe, Warszawa: Aspra
22	Polityka medialna państwa polskiego Pojecie polityki medialnej. Wyznaczniki polityki medialnej. Etapy rozwoju. Partie polityczne a polityka medialna.	Jakubowicz, K. (2008), Polityka medialna a media elektroniczne, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne Jaskiernia, A. (2007), Ewolucja standardów europejskich relacjonowania ważnych wydarzeń przez media elektroniczne, “Studia Medioznawcze”, nr 2 (29), s. 11-27.
23	Instytucje regulujące rynek mediów Mechanizm powoływania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Zadania i misja KRRiTV. Praktyka funkcjonowania KRRiTV.	Jakubowicz, K. (2008), Polityka medialna a media elektroniczne, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. D. Waniek (2007), Dylematy ładu medialnego RP. Standardy europejskie a praktyka polityczna, Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.
24	Presja polityczna na media w Polsce – upolitycznienie mediów Modele relacji mediów i aktorów politycznych. Presja polityczna i upolitycznienie mediów. System obsadzania stanowisk w mediach publicznych. Paralelizm systemowy nadawców publicznych. Eskapizm mediów prywatnych. Stronniczość strukturalna i negatywizm nadawców komercyjnych. Zaangażowanie polityczne mediów ideologicznych.	B. Dobek-Ostrowska (2011), Polski system medialny na rozdrożu, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Hallin, D., P. Mancini (2007), Systemy medialne. Trzy modele mediów i polityki w ujęciu porównawczym, Kraków: WUJ B. Dobek-Ostrowska, K. Majdecka (red.), Studia empiryczne nad komunikowaniem politycznym w Polsce, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego
25	Mediatyzacja polityki w Polsce w badaniach empirycznych Pojęcie mediatyzacji. Wymiary mediatyzacji polityki. Kolonizacja polityki przez media. Modele nagłaśniania polityki przez polskie media. Model wyścigu i model nagłośnienia zaangażowanego politycznie	B. Dobek-Ostrowska (2011), Polski system medialny na rozdrożu, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego. B. Dobek –Ostrowska, K. Majdecka (red.) 2011), Studia empiryczne nad komunikowaniem politycznym w Polsce, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego
26	Nowe technologie i cyfryzacja jako czynnik determinujący rozwój systemu medialnego Cyfryzacja i jej skutki dla systemu medialnego. Globalizacja i jej przejawy na polskim rynku medialnym	Hallin, D., P. Mancini (2007), Systemy medialne. Trzy modele mediów i polityki w ujęciu porównawczym, Kraków: WUJ B. Dobek-Ostrowska (2011), Polski system medialny na rozdrożu, Wrocław: WUWr
27	Polityka medialna instytucji europejskich i jej wpływ na polskim rynek mediów Polityka medialna Unii Europejskiej, Rady Europy i innych instytucji. Recepcja rozporządzeń i prawa unijnego , rezolucji Rady Europy w Polsce.	Jakubowicz, K. (2008), Polityka medialna a media elektroniczne, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne Jaskiernia, A. (2007), Ewolucja standardów europejskich relacjonowania ważnych wydarzeń przez media elektroniczne, “Studia Medioznawcze”, nr 2 (29), s. 11-27.
28	Polski system medialny w ujęciu porównawczym (na tle krajów Europy Środkowej) Podobieństwa i różnice w strukturze rynku medialnego Polski i innych krajów Europy Środkowej. Profesjonalizm dziennikarski, Problem paralelizmu politycznego. Instrumentalizacja polityczna nadawców publicznych. Instrumentalizacja ekonomiczna nadawców prywatnych. Problem własności zagranicznej	Hallin, D., P. Mancini (2007), Systemy medialne. Trzy modele mediów i polityki w ujęciu porównawczym, Kraków: WUJ B. Dobek-Ostrowska (2011), Polski system medialny na rozdrożu, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego

Literatura obowiązkowa:

T. Mielczarek (2007), Monopol, pluralizm, koncentracja. Środki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989-2006, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

B. Dobek-Ostrowska (2011), System medialny na rozdrożu. Media w polityce. Polityka w mediach, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

D. Hallin, P. Mancini (2007), Systemy medialne. Trzy modele mediów i polityki w ujęciu porównawczym, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Literatura uzupełniająca

M. Jachimowski (2006), Regiony periodycznej komunikacji medialnej. Studium prasoznawczo -politologiczne o demokratyzacji komunikacji medialnej, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

K. Jakubowicz. (2004), Demokracja komunikacyjna: (niedokończona) ewolucja pojęcia, “Studia Medioznawcze”, nr 3 (18), s. 18.

K. Jakubowicz. (2007), Media publiczne. Początek końca czy nowy początek, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

K. Jakubowicz (2008), Polityka medialna a media elektroniczne, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

A. Jaskiernia (2002), Rada Europy a problemy mediów masowych, Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.

A. Jaskiernia (2007), Ewolucja standardów europejskich relacjonowania ważnych wydarzeń przez media elektroniczne, “Studia Medioznawcze”, nr 2 (29), s. 11-27.

A. Jaskiernia (2008), Media masowe w demokratycznych procesach wyborczych. Standardy europejskie i uwarunkowania ich realizacji, Warszawa: ASPRA-JR,

A. Jaskiernia (2010), Polityka medialna Unii Europejskiej jako czynnik kształtowania europejskiego ładu demokratycznego [w:] J. Adamowski, K. Wojtaszczyk (red.), Strategie rozwoju Unii Europejskiej, Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.

T. Kowalski, B. Jung (2006), Media na rynku. Wprowadzenie do ekonomiki mediów, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

T. Kowalski (2008), Między twórczością a biznesem. Wprowadzenie do zarządzania w mediach i rozrywce, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

S. Mocek (red.), Dziennikarstwo, media, społeczeństwo, Warszawa: Collegium Civitas Press

Mrozowski, M. (2001), Media masowe. Władza, rozrywka i biznes. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA- JR.

Mrozowski, M. (2000), Media publiczne: dziedzictwo przeszłości – perspektywy rozwoju, „Studia Medioznawcze”, nr 1, s. 39-56.

B. Ociepka, (2003), Dla kogo telewizja ? Model publiczny postkomunistycznej Europie Środkowej, Wrocław” Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

K. Pokorna- Ignatowicz (2010), Polska telewizja publiczna jako „łup polityczny”, „Studia Medioznawcze”, nr 1 (41), s. 39-48.

L. Pokrzycka (2008), Problemy lokalnego dziennikarstwa – analiza na przykładzie rynku prasowego Lubelszczyzny, [w:] L. Pokrzycka, B.

Romiszewska (red.), Oblicza polskich mediów po 1989 roku, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej.

A. Stępińska, S. Ossowski (2011), Dziennikarze w Polsce: wartości, priorytety i standardy zawodowe, „Studia Medioznawcze”, nr 1, s. 17-29.

W. Sonczyk (1999), Media w Polsce, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

D. Waniek (2007), Dylematy ładu medialnego RP. Standardy europejskie a praktyka polityczna, Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.

P. Urbaniak, System odpowiedzialności mediów jako przejaw samoregulacyjnych mechanizmów kształtowania rynku medialnego, „Studia Medioznawcze” 2011, nr 2.

Czasopisma naukowe: „Studia Medioznawcze”, „Zeszyty Prasoznawcze”, „Central European Journal of Communication”

Prasa branżowa: „Press”, „Brief”, „Media i Marketing”

Monitoring:

www.wirtualnemedia.pl

www.medialink.pl

Europejskie Obserwatorium Dziennikarskie http://pl.ejo-online.eu/

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji www.krrit.gov.pl

Opracowała:

Prof. dr hab. Bogusława Dobek-Ostrowska