BEZROBOCIE – PYTANIA I ZAGADNIENIA

Bezrobocie

Zjawisko braku pracy zarobkowej dla osób zdolnych do pracy i jej poszukujących.

Na wielkość bezrobocia wpływają wahania koniunktury(cykl koniunkturalny), sezonowe wahania poziomu zatrudnienia, wprowadzenie osiągnięć techniki do procesów produkcyjnych(automatyzacja), stopień wykorzystania zasobów siły roboczej w rolnictwie (przeludnienie agrarne)

Przyczyny:

- likwidacja niektórych gałęzi przemysłu

- zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi

- ograniczenie produkcji

- brak informacji o miejscach pracy

- przeniesienie zakładu do innego rejonu

- niedostosowanie wykształcenia pracowników do potrzeb rynku

- zmiany w technologii

- wysokie obciążenia fiskalne

- otwarcie gospodarki na import

- pasywna postawa bezrobotnych

- słabość systemu pośrednictwa pracy

- aktywność zawodowa emerytów

- wejście na rynek roczników wyżu demograficznego

Kiedy występuje bezrobocie przymusowe i jak z nim walczyć?

Bezrobocie przymusowe występuje gdy pracownik jest chętny podjąć pracę za obowiązującą stawkę płac a mimo to nie może znaleźć zatrudnienia. Bezrobocie koniunkturalne zwane keynesowskim jest przykładem bezrobocia przymusowego. Jest wielkością bezrobocia występującą ponad poziomem bezrobocia naturalnego.

Wg Keynesa bezrobocie przymusowe jest wywołane niedostatecznym popytem konsumpcyjnym i inwestycyjnym, który powoduje niski stopień wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych.

Aby zwalczyć bezrobocie przymusowe rząd może stosować specjalne programy, które powinny opierać się na zwiększeniu inwestycji, które zapewnią nowe miejsca pracy. Aby zwiększyć inwestycje rząd może wprowadzić np. ulgi podatkowe, dopłaty do kredytów inwestycyjnych, bezpłatne szkolenia przekwalifikujące, aby dostarczyć na rynek pracy zawodów potrzebnych w gospodarce; inwestowanie w rozwój badań naukowych, które wspomagają rozwój nowych technologii. Ważne jest także zachęcanie inwestorów zagranicznych.

Bezrobocie strukturalne

Przyczyny:

- Brak kapitału na tworzenie miejsc pracy

- zmiany strukturalne w gospodarce w ślad za zmieniającym się popytem danym technologią pewne gałęzie produkcji upadają np. hutnictwo, górnictwo; na znaczeniu zyskują gałęzie przemysłu związane z nową technologią(chemiczny, lotniczy itp.)

- rozbieżność kwalifikacji i rodzaju oferowanej pracy brak w zmianach w systemie edukacji i kształcenia powoduje brak podaży na określone stanowiska pracowników z określonymi kwalifikacjami.

Bezrobocie frykcyjne

Występuje ono w każdej gospodarce; stanowi minimalny poziom bezrobocia, który tworzą osoby częściowo niezdolne do pracy; renciści, emeryci, osoby szukające i zmieniające pracę, osoby o ułomnościach fizycznych i psychicznych

Czy można zapobiegać bezrobociu poprzez zwiększenie inflacji?

Zależność między inflacją a bezrobociem opisuje krzywa Phillipsa. Naturalna stopa bezrobocia zależy od wielu czynników charakteryzujących sytuację na rynku pracy (ustawa o płacy minimalnej, siła rynkowa związków zawodowych, rola płac efektywnościowych i skuteczność poszukiwania miejsc pracy).

Stopa inflacji zależy głównie od tempa wzrostu podaży pieniądza, które jest kontrolowane przez Bank Centralny. W długim okresie stanowią one zatem dwa odrębne problemy. W krótkim okresie społeczeństwo wybiera pomiędzy inflacją a bezrobociem.

Jeżeli wykorzystując narzędzia polityki pieniężnej i budżetowej rząd zwiększy popyt globalny i sprawi, że gospodarka przesunie się w górę wzdłuż krótkookresowej krzywej AD efektem okaże się przejściowy spadek bezrobocia, który nastąpi za cenę przyspieszenia inflacji.

Czy niewystarczająca elastyczność płac jest przyczyną bezrobocia?

Poziom płac, a zarazem ich elastyczność są negocjowane przez związki zawodowe, będące przedstawicielami pracowników. Gdy wynegocjowane płace są zbyt wysokie, a przez to elastyczność mniejsza, koszty pracy rosną i w związku z tym pracodawcy zgłaszają mniejszy popyt na pracę, więc bezrobocie wzrasta.

W krajach o silnej pozycji związków zawodowych panuje przeważnie większe bezrobocie.

Jak spadek podatku dochodowego wpływa na rynek pracy z punktu widzenia pracobiorcy?

Według Keynesa na skutek obniżenia podatku dochodowego zmniejszą się koszty prowadzenia działalności gospodarczej, przez co popyt na pracę zacznie rosnąć. Dla pracodawców oznacza to stworzenie nowych stanowisk pracy. Niższy podatek dochodowy może także doprowadzić do wzrostu popytu globalnego, a następnie produkcji. Wzrost produkcji pociąga za sobą konieczność zwiększenia zatrudnienia, czyli także powstają nowe miejsca pracy. Spadek stopy podatku dochodowego powoduje, że ludzie aby osiągnąć ten sam poziom życia mogą pracować mniej, tak więc jeśli nastąpi wzrost planowanej podaży to będzie on minimalny.

Krzywa Phillipsa. Czy występuje wymienialność pomiędzy bezrobociem a inflacją?

Wymienialność pomiędzy bezrobociem a inflacją występuje jedynie w trakcie dostosowań, gdy gospodarka wraca do stanu równowagi po tym jak została wytrącona z niej np. na skutek działania jakiegoś szoku. Ponadto wymienialność ta występuje tylko w krótkim okresie. Gdy następuje powrót w kierunku wzrostu popytu globalnego, następnie produkcji i dochodu, wpływa to na wzrost zatrudnienia i w dalszej kolejności wzrost cen (inflacja rośnie, spada bezrobocie). W przypadku gdy występuje obniżenie popytu globalnego (potem produkcji i dochodu) następuje spadek zatrudnienia oraz spadek cen (inflacja się zmniejsza i rośnie bezrobocie). W długim czasie nie występuje ta wymienność, gdyż podmioty zachowują się racjonalnie, nie ulegają iluzji pieniądza, czyli odróżniają wielkości nominalne od realnych(możemy dostosować się do inflacji, więc nie ma wymienności między nią a bezrobociem).

W jaki sposób rząd może wpływać na skłonność do podejmowania pracy?

Obniżanie zasiłków dla bezrobotnych, zwiększanie różnicy między wielkością zasiłku a oferowaną płacą. Zmiany instytucjonalne; zmniejszenie biurokracji, które może zachęcić do otwierania własnej działalności gospodarczej. Specjalne programy aktywizujące bezrobotnych np. „praca dla absolwenta”. Dofinansowania dla chcących skorzystać z samozatrudnienia.

Koszty bezrobocia dla gospodarki

Marnowanie zasobów prawo Okuna każdy 1%, o który rzeczywista stopa bezrobocia przekracza naturalną odbija się na tym, ze rzeczywisty PKB jest o 3% niższy od potencjalnego.

Deprecjacja czyli utrata kwalifikacji wśród bezrobotnych. Patologie, spadek stopy życiowej, pogorszenie się zdrowia psychicznego.