1. Dobre tłuszcze rybie otrzymywane są ze świeżych surowców rybich. Po ustaniu procesów życiowych mają początek procesy autolityczne, które wywołane są przez enzymy. Powstające w wyniku tych procesów produkty przechodzą do oleju obniżając jego jakość, co sprawia, że produkt staje się całkowicie nieprzydatny pod względem leczniczym i spożywczym. Aby olej rybny zabezpieczyć przed rozkładem należy przechowywać go w warunkach obniżonej temperatury w pomieszczeniach bez dostępu światła.

2. Nietrwałość tłuszczów rybich jest także spowodowana wysoką zawartością kwasów nienasyconych. Tłuste ryby morskie to najlepsze źródło kwasów tłuszczowych z grupy omega – 3.

Tłuszcze rybie prawie nie zawierają glicerydów posiadających trzy jednakowe reszty kwasowe. Najczęściej występują glicerydy o trzech różnych resztach kwasowych. Surowiec tłuszczowy, poza glicerydami zawiera także duże ilości lecytyny i steroli. Ze steroli ważną rolę odgrywa dehydrocholesterol będący prowitaminą D3. Z tłuszczu rybiego udało się wyodrębnić nienasycony węglowodor – skwalen zawierający trzydzieści atomów węgla oraz witaminę i prowitaminę A. Tran z wątrób dorsza, tuńczyka i otrzymywany jest metodą produkcji na zimno. Metoda ta polega na roztarciu wątroby z suchym siarczanem sodu. Drugą metodą otrzymywania tranu jest wytapianie i filtrowanie.

3. Kwas alfa-linolenowy i jego pochodne – kwas eikozapentaenowy i dokozaheksaenowy (grupa omega-3). Stanowią one ważny element strukturalny błon komorkowych i mitochondrialnych, gdzie występują jako składniki fosfolipidow. NNKT są prekursorami eikozanoidow (do ktorych należą tromboksany, prostaglandyny, leukotrieny) wpływających na homeostazę ustroju. Objawy niedoboru niezbędnych nienasyconych kwasow tłuszczowych to m.in. zahamowanie wzrostu, zmiany skorne, zwiększenie łamliwości naczyń włosowatych, zmniejszenie syntezy eikozanoidow powodujące zaburzenia fizjologicznych czynności narządow i tkanek, a także zwiększenie podatności na zakażenia. Eikozanoidy powstające z n-3 PUFA mają właściwości przeciwzapalne i przeciwagregacyjne. Ponadto wykazują działanie rozkurczowe i antyarytmiczne. Dlatego zachowanie odpowiedniej proporcji między kwasami n-3 a kwasami n-6 PUFA w diecie to bardzo ważny czynnik w profilaktyce miażdżycy i choroby niedokrwiennej serca (ChNS).

4. DHA

5. EPA

6. -> 7. -Prostaglandyny

-Prostacykliny- rozszerzanie naczyń wieńcowych i zwiększanie skurczu mięśnia sercowego

-Lipoksyny

-Leukotrieny

-Tromboksany- wpływa na agregacja trombocytów

7.->6.

6.->8.

9. Omega –3 a system odpornościowy

Oleje rybie, będące bogatym źródłem niezbędnych nienasyconych długołańcuchowych kwasów tłuszczowych omega-3 mają wpływ na wiele czynników odpowiedzialnych za funkcję układu immunologicznego. Te tłuszcze biorą udział w syntezie eikozanoidów – biologicznie aktywnych substancji o charakterze hormonów tkankowych. Wykazano, że odpowiednie spożycie kwasów omega-3 ma wpływ immunomodulujący (hamuje powstawanie reakcji typu alergicznego).

Układ odpornościowy zdrowego człowieka jest dobrze przygotowany do szybkiego usunięcia obcej, zagrażającej zdrowiu substancji, jaka wniknęła do organizmu. Układ immunologiczny noworodka jest w fazie tworzenia. Musi on czerpać substancje białkowe i długołańcuchowe niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) z mleka matki, w którym ich zawartość jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na jego odporność. Odpowiednia podaż EPA w diecie dzieci powoduje hamowanie powstawania pozapalnych substancji. Dzięki temu zabezpiecza przed wywoływaniem objawów chorobowych.

Kwasy omega-3 wpływają korzystnie na odporność, nasilając odpowiedź immunologiczną na patogeny. Tym samym poprawiają odporność naturalną. Oznacza to, iż odpowiednia podaż kwasów omega-3 wzmacnia układ immunologiczny, chroniąc organizm przed infekcjami, chorobami autoimmunologicznymi czy innymi. Niezbędne więc wydaje się odpowiednio długie karmienie piersią dzieci, których matki również w swojej diecie muszą uwzględniać kwasy omega-3 z tłuszczu rybiego. W przypadkach możliwości ich niedoborów konieczne jest suplementowanie diety dziecka, np. tranem. Jest on doskonałym źródłem NNKT z rodziny omega-3.

10. Rozwój mózgu

Rozwój umysłowy człowieka rozpoczyna się już w okresie życia płodowego i związany jest wówczas bezpośrednio z kondycją organizmu matki. Badania naukowe potwierdzają, że kwasy tłuszczowe: ALA, EPA i DHA mają podstawowy wpływ na tworzenie takich elementów układu nerwowego jak:

oczy

mózg (około 60%)

neurotransmitery (komórki przekazujące informacje)

Mózg dziecka ma podobną do dorosłego człowieka ilość neuronów. Różni się jednak ilością neurotransmiterów, które wzrastają w miarę rozwoju dziecka. Od ilości oraz możliwości przekaźniczych neurotransmiterów zależą zdolności percepcyjne i właściwa praca mózgu dziecka. O tym w dużej mierze decyduje odpowiednia ilość DHA.

Stara maksyma mówi: „ryby to pożywienie dla mózgu”. Dzisiejsi naukowcy dowiedli, że tym, co naprawdę żywi mózg i odpowiada za jego prawidłowy rozwój są NNKT, szczególnie DHA (zawarty w tłuszczu większości ryb). Odgrywa on ważną rolę w rozwoju mózgu i centralnego układu nerwowego u małych dzieci. Badania naukowe dowiodły, że dzieci otrzymujące dostatecznie duże dawki DHA wypadają lepiej w testach na inteligencję. Poszczególne obszary mózgu rozwijają się w różnym wieku i odgrywają odmienne role. Otoczki mielinowe wykształcają się w ogromnej większości obszarów mózgu w pierwszych dwóch latach życia człowieka. Obszary te zawiadują przeważnie zmysłami i aparatem ruchowym. Natomiast płaty czołowe odpowiedzialne są za bardziej złożone funkcje poznawcze, takie jak:

planowanie przyszłościowe

skupienie uwagi

pamięć

koncentrację

11. Ryby o dużej zaw. n-3

12. Ryby o małej zaw. n-3

13. Skutki niedoboru omega-3

Jednym z uznanych objawów niedoborów kwasu DHA u noworodków jest retinopatia wcześniaków, która może prowadzić do całkowitej utraty wzroku. Nagromadzenie DHA w siatkówce oraz korze wzrokowej jest największe w trzecim trymestrze ciąży i pozostaje wysokie po porodzie. Niedobór DHA powoduje zaburzenia widzenia u dzieci. W rozwoju umysłowym człowieka kluczowe znaczenie mają pierwsze 2–3 lata życia. Badania dowodzą, że dzieci, u których stwierdzono wyższą ilość DHA, lepiej widzą a ich umysł szybciej się rozwija. Niewłaściwa dieta może spowodować późniejsze problemy w przyswajaniu i przekazywaniu nabywanych informacji oraz niewielką kreatywność dziecka. Małe stężenia DHA u dzieci mogą być także przyczyną zespołu aktywności psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD). Choroba ta występuje u około 5% dzieci w wieku 6–9 lat. Badania ostatnich lat sugerują, że dieta wzbogacona w EPA i DHA pochodzące z ryb zmniejsza objawy tej choroby. Bardzo obiecujące są wyniki badań, które wykazują, że odpowiednie spożycie kwasu DHA wpływa na rozwój intelektualny dzieci. NNKT zwiększają przepływ krwi w naczyniach, a ich niedobór może powodować miażdżycę, a w krytycznych przypadkach może przyczyniać się do zawałów i udarów mózgu.