Ustawowy wymiar kary

Sądowy wymiar kary

Najczęściej odpowiada sankcji przewidzianej za dany typ przestępstwa w Części szczególnej Kodeksu karnego lub innej ustawie karnej. Chodzi o rególacje mające charakter obligatoryjny, które zmieniają granice sankcji za dane przestępstwo. Nie można natomiast zaliczać do ustawowego wymiaru kary modyfikacji wynikających z nadzwyczajnego złagodzenia lub obostrzenia kary, chociażby były one określone w ustawie jako obligatoryjne.

Zwany także sędziowskim wymiarem kary polega na określeniu wymiaru kary, środka karnego albo środka związanego z poddaniem próbie(probacyjnego) wobec sprawcy przestępstwa, którego wina została udowodniona w postępowaniu karnym. Następuje on w granicach ustawowego zagrożenia, przy uwzględnieniu wskazanych w ustawie zasad i dyrektyw wymiaru kary i środków karnych tj. w ramach ustawowego wymiaru tych kar i środków karnych

ZASADA SĄDOWEGO WYMIARU KARY-regulują sposób rozstrzygania kwestii związanych ze stosowaniem przepisów o orzekaniu kar i środków karnych (w razie wątpliwości należy rozstrzygać zgodnie z odpowiednią zasadą)
Zasada swobody sądu	-wiąże się z konstytucyjnie gwarantowaną niezawisłością sądów -nikt nie ma prawa wywierać nacisku na sąd lub w inny sposób wpływać na wydawane wyroki -ramy swobody sędziowskiej zakreśla ustawowy wymiar kary za poszczególne typy przestępstw oraz obowiązek kierowania się przez sąd wskazanymi w ustawie zasadami i dyrektywami wymiaru kar i środków karnych
Zasada humanitaryzmu	-przy wymiarze kary oraz wykonywaniu kar i środków karnych nakazuje się kierować godnością człowieka -należy dążyć do minimalizacji dolegliwości wynikającej z kar i środków karnych (w granicach określonych ich celami)
Zasada indywidualizacji kar i środków karnych	-dostosowanie kar i środków karnych do indywidualnych właściwości i warunków osobistych sprawcy oraz możliwości i perspektyw zapobiegawczego i wychowawczego oddziaływania na niego -okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko co do osoby, której one dotyczą
Zasada preferencji kar i środków nieizolacyjnych	-sąd jeżeli istnieją przesłanki przemawiające za tym orzeka karę grzywny lub ograniczenia wolności -sąd orzeka karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania tylko wtedy, gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary -dotyczy ona przede wszystkim sankcji alternatywnych, przewidujących za przestępstwo kary grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności(w wymiarze do roku lub do 2 lat) -zasada prewencji nieizolacyjnych kar rozciąga się także na występki zagrożone wyłącznie karą pozbawienia wolności do 5lat
Dyrektywy wymiaru kary i środków karnych- to zawarte w ustawie wskazania, którymi sąd ma się kierować przy wymiarze kary i środków karnych	-zapewniają realizację celów kar i środków karnych przyjętych w danym systemie prawnym - dyrektywy, które sąd musi uwzględniać; *współmierność kary do stopnia winy sprawcy przestępstwa *współmierność kary do szkodliwości społecznej popełnionego czynu *cele zapobiegawcze i wychowawcze wobec sprawcy (prewencja indywidualna) *kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa (pozytywna prewencja ogólna)
Dyrektywa ogólna-współmierność kary do szkodliwości społecznej popełnionego czynu	-winę sprawcy należy oceniać na tle społecznej szkodliwości jego czynu (nie wszystkie przesłanki tej szkodliwości wpływają na stopień społecznej szkodliwości, niektóre decydują o umyśności lub nieumyślności)
Dyrektywa ogólna- Prewencja indywidualna	-wyraża się w zapobiegawczym i wychowawczym wpływie orzekanych kar i środków karnych na sprawcę przestępstwa
Dyrektywa ogólna-Pozytywna prewencja ogólna	-sformułowana została jako kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa(społeczne oddziaływanie kary) -utwierdza w społeczeństwie przekonanie, że sprawcy przestępstw ponoszą odpowiedzialność adekwatną do popełnionych czynów -prewencja ogólna może modyfikować kary, a nawet oddziaływać odstraszająco, ale tylko w granicach kary sprawiedliwej
Dyrektywa szczególna-Prewencja wychowawczego oddziaływania	-nie oznacza pominięcia orzekania kar w granicach sprawiedliwości , tj. współmierności do winy sprawcy i społecznej szkodliwości czynu -najlepsze możliwości stwarza dążenie do wychowawczego oddziaływania na młodocianych warunkach wolności kontrolowanej (zastosowanie środków probacji połączonych z dozorem kuratora)
Art.54 §2 Wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat, nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wolności
Art. 58§2 Grzywny nie orzeka się, jeżeli dochody sprawcy, jego stosunki majątkowe lub możliwości zarobkowe uzasadniają przekonanie, że sprawca grzywny nie uiści i nie będzie jej można ściągnąć w drodze egzekucji	-kary grzywny nie orzeka się zarówno jako kary samoistnej jak i kary przewidzianej obok pozbawienia wolności za przestępstwa popełnione w celu uzyskania korzyści majątkowej a także w ramach warunkowego zawieszenia kary -gdy przestępstwo jest zagrożone wyłącznie karą grzywny sąd nie może orzec żadnej kary
Art. 53§2 Wymierzając karę, sąd uwzględnia w szczególności motywację i sposób zachowania się sprawcy , popełnienie przestępstwa z nieletnim, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar kary ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości a także zachowanie pokrzywdzonego	-jedynie współdziałanie z nieletnim oraz popełnienie przestępstwa w warunkach recydywy ogólnej traktować zawsze należy jako okoliczności obciążające, reszta ma charakter ocenny -z czynem wiąże się również motywacja, może ona zasługiwać na uwzględnienie lub potępienie; ma ona znaczenie zarówno przy ocenie stopnia winy jak i przy prognozowaniu przyszłego zachowania się sprawcy -właściwości i warunki osobiste sprawcy: cechy biologiczne(wiek, płeć , stan zdrowia), cechy charakteru (konfliktowość, posiadane nałogi) sytuację rodzinną, zatrudnienie, warunki materialne itp. Mogą wpływać obciążająco lub łagodząco na odpowiedzialność sprawcy (nie mają one jednak wpływu na ocenę szkodliwości popełnionego czynu)
Art. 53§3 Wymierzając karę sąd bierze także pod uwagę pozytywne wyniki przeprowadzonej mediacji pomiędzy pokrzywdzonym a sprawcą lub ugodę pomiędzy nimi osiągniętą w postępowaniu przed sądem lub prokuratorem	-wyniki mediacji mogą jedynie wpłynąć na złagodzenie kary, warunkowe zawieszenie jej wykonywania lub inne stosowne rozstrzygnięcia gdyż sąd bierze pod uwagę jedynie pozytywne wyniki mediacji