Wykłady podstawy msg 2.12.2011
Dodatkowe efekty ekonomiczne cła (przy zastosowaniu modelu równowagi ogólnej)
Zmiana struktury cen na rynku krajowym (wzrost cen dóbr chronionych cłami w stosunku do cen dóbr nie chronionych) => sygnał dla producentów, co opłaca się wytwarzać => Zmiana struktury produkcji krajowej (wzrost produkcji nieefektywnej, kosztem pozostałej).
Nieoptymalna alokacja zasobów, w ramach której czynniki produkcji przyciągane są do nieefektywnych, ale chronionych zastosowań
Wzrost cen w branżach wykorzystujących chronione (droższe) dobra do dalszej produkcji => wzrost kosztów wytwarzania i spadek konkurencyjności eksportu w tych branżach => spadek (lub spowolnienie) eksportu w skali całej gospodarki.
Klasyfikacja ceł.
Podział w zależności od sposobu ustalania ceł:
Cła ad valorem (dosł. Od wartości), ustalane w formie określonego procentu od wartości dobra;
Cła specyficzne, tzn. ustalone w określonej kwocie w stosunku do ilości danego dobra (np. sztuki, tony);
Cła kombinowane, tzn. ustalanej jednocześnie od wartości i od ilości.
Podział w zależności od ekonomicznego celu cła:
Cła fiskalne- stosowane przede wszystkim lub wyłącznie z myślą o przysporzeniu państwu dochodów.
Cła ochronne – stosowane przede wszystkim w celu ochrony produkcji krajowej przed konkurencją zagraniczną (funkcja fiskalna ma tu znaczenie drugorzędne).
Bezpośrednie instrumeny pozataryfowe: ograniczenia ilościowe (kontyngenty, kwoty)
Kontyngent ilościowy (kwota) polega na ograniczeniu ilościowym obrotów, tj. wyznaczeniu przez państwo określonego limitu dopuszczalnego importu (kwota importowa) lub eksportu (kwota eksportowa)
Kontyngent ustalony na poziomie zerowym to embargo, czyli zakaz importu lub eksportu.
Rodzaje kwot ze względu na sposób ich wprowadzania:
Autonomiczne – decyduje o nich wyłącznie państwo wprowadzające;
Umowne – negocjowane z partnerami handlowymi
Narzędziem administrowania kontyngentami są licencje, czyli pozwolenia na import określonej ilości towaru. W przypadku kontyngentów autonomicznych, zarządza nimi państwo importujące, natomiast kontyngenty umowne mogą być administrowane albo przez państwo importujące albo przez państwo eksportujące.
Efekty wprowadzenia kwoty importowej (podsumowanie)
Administracyjne ograniczenie wielkości importu => wzrost krajowej ceny kontyngentowanego towaru.
Spadek konsumpcji krajowej, przy wzroście produkcji krajowej (w zależności od elastyczności cenowej pp i pd).
Redystrybucja dochodów jak w przypadku cła: transfer od konsumentów do producentów krajowych oraz powstanie strat konsumentów, które nie są rekompensowane korzyściami innych podmiotów (straty netto gospodarki).
Pozostała część strat konsumentów to tzw. Renta kontyngentowa (renta z kwoty), czyli dochód powstały wskutek wzrostu ceny krajowej w warunkach ograniczenia przywozu. Rentę przechwytują importerzy krajowi i/lub eksporterzy zagraniczni i/lub budżet państwa importującego.
Ograniczenia ilościowe a przepisy WTO
Stosowanie ograniczeń ilościowych jest uważane za niezgodne z przepisami WTO. Kraje członkowskie mogą wprowadzać ten środek polityki handlowej jedynie tymczasowo, pod warunkiem wystąpienia ściśle określonych okoliczności – na mocy tzw. Klauzul ochronnych.
Przykładem takiej klauzuli jest ogólna klauzula ochronna (art. XIX GATT). Zezwala ona na czasowe wprowadzenia ceł lub ograniczeń ilościowych w imporcie, jeżeli import powoduje lub grozi spowodowaniem (ze względu na swoje rozmiary i cenę) poważnej szkody krajowym producentom podobnych towarów.
Kontyngent (kwota) taryfowa (celna)
Stanowi połączenie kontyngentu ilościowego i preferencji celnych. Pozwala sprowadzić określoną (objętą kontyngentem) Ilość towaru bezcłowo lub po obniżonej stawce celnej. Import przekraczający kontyngent podlega ocleniu według normalnej stawki.
Głównym efektem ekonomicznym kwot taryfowych jest hamowanie wzrostu cen w gospodarce.
Subsydium (subwencja eksportowa) jako bezpośredni pozataryfowy instrument polityki handlowej
Subsydia eksportowe stanowią wsparcie rządu dla krajowych podmiotów gospodarczych, uzależnione od wyników eksportu osiąganych przez te podmioty, np. od wielkości eksportu lub od dochodów z eksportu.
Podział subsydiów eksportowych
Bezpośrednie, polegające na wypłacie środków finansowych dla danego podmiotu gospodarczego, uzależnionej od wyników w eksporcie.
Subsydia pośrednie, występujące w formie ułatwień dla eksporterów np. ulg fiskalnych lub kredytowych.
Ekonomiczne efekty subsydiów eksportowych dotyczą rynku kraju eksportującego oraz rynków krajów importujących subsydiowane towary.
Ekonomiczne efekty subsydium eksportowego punktu widzenia rynku kraju subsydiującego.
Wzrost krajowej ceny subsydiowanego towaru, producent krajowy zachęcany materialnie do eksportu, będzie zmniejszał podaż na rynek krajowy tak długo, aż cena na tym rynku wzrośnie do poziomu uwzględniającego wysokość subsydium.
Redystrybucja dochodów od konsumentów i budżetu państwa (podatników) do producentów krajowych. Powstają też straty netto dla gospodarki, spowodowane spadkiem konsumpcji i wspieraniem niekonkurencyjnej produkcji.
Efekty subsydiowania eksportu z punktu widzenia krajów importujących
Wzrost podaży subsydiowanych dóbr na rynku światowym => prawdopodobny spadek ich cen => korzyści dla konsumentów w krajach importujących.
Strata (spadek dochodów) producentów podobnych dóbr w kraju importującym.
Ponieważ strata producentów została spowodowana wskutek nieuczciwej konkurencji, poszkodowani producenci mają prawo zwrócić się do swego rządu o zastosowanie środków zaradczych.
Podejście WTO do subsydiów eksportowych
WTO dzieli wszystkie subsydia rządkowe dla podmiotów gospodarczych na trzy kategorie:
Zielone (dozwolone)
Żółte (mogą podlegać sankcjom, jeżeli spowodują szkodę)
Czerwone (zakazane); tu zaliczane są subsydia eksportowe
Przepisy antysubsydyjne WTO
Na wniosek poszkodowanych (lub zagrożonych szkodą) producentów krajowych, rząd danego państwa może wszcząć postępowanie antysubsydyjne.
Postępowanie może zakończyć się nałożeniem przez rząd ceł wyrównawczych na import subsydiowanych dóbr.
Warunkiem zastosowania sankcji jest udowodnienie, że w danym przypadku zostały spełnine trzy warunki: (1) subsydium. (2)szkoda, (3) związek przyczynowo- skutkowy między jednym i drugim.