Pedagogika – zespół nauk o wychowaniui procesów wychowawczych. Jako nauka o edukacji (nauczaniu i kształceniu) zajmuje się rozwojem i zmianami w wychowaniu człowieka przez całe życie.

Edukacja – ogół wpływów na jednostki i grupy ludzi, aby stali się świadomymi i twórczymi członkami wspólnoty społecznej oraz by byli zdolni do samorealizacji.

Kształcenie – całość doświadczeń składających się na proces zdobywania przez jednostkę umiejętności, wiedzy oraz rozumienia otaczającego go świata. Obejmuje zarówno proces nauczania i uczenia się.
Ogniwa:
1. Uświadamianie sobie przez uczniów celów i zadań dydaktycznych.
2. Poznawanie nowych faktów.
3. Nabywanie pojęć.
4. Utrwalanie wiadomości uczniów (systematyzowanie wiedzy).
5. Przechodzneie od teorii do praktyki.
6. Wykonywanie zadań dydaktyczno-wytwórczych.
7. Kontrola i ocena wyników nauczania (sprawdzanie osiągnięć).
Cel operacyjny – opis wyników jaki ma być uzyskany. Opis powinien umożliwić określenie czy cel został osiągnięty, a przynajmniej określić sposób sprawdzenia wyniku.
Taksonomiczne ujęcie celów – zmierza do ścisłego, kompletnego i rozłącznego ujęcia celów, z założeniem, że poszczególne pozycje mogą stać się przedmiotem pomiaru. Pozycje ujmuje się funkcjonalnie bądź ze względu na wyniki końcowe.

Nauczanie – proces dydaktyczny celowej pracy z podmiotem kształcenia, ukierunkowanej na wyposażenie w treści nauczania, umiejętności i nawyki oraz rozwijanie uzdolnień. Związane z relacją nauczyciel-uczeń.
Formy organizacji – ze względu na liczbę uczniów (jednostkowe, zbiorowe, grupowe), ze względu na miejsce (szkolne, pozaszkolne), ze względu na czas trwania (lekcyjne, pozalekcyjne).

Środki dydaktyczne – przedmioty, które dostarczają uczniom bodźców oddziaływujących na ich wzrok, słuch, dotyk etc. ułatwiając pośrednie i bezpośrednie poznanie rzeczywistości.
Klasyfikacja – wzrokowe (modele, obrazy, schematy), słuchowe (płyty, instrumenty), wzrokow-słuchowe (film, prezentacja multimedialna), częściowo automatyzujące proces uczenia się (komputery, laboratoria).
Funkcje – bezpośrednie poznawanie rzeczywistości, rozbudzenie zainteresowanie i wyobraźni, zwiększenie atrakcyjności procesu nauczania.

Nauczyciel – osoba posiadająca potwierdzone predyspozycje i kompetencje poparte odpowiednim wykształceniem wyższym kierunkowym oraz przygotowaniem pedagogicznym do nauczania formalnego w oświacie.
Rola – powinien być liderem, motywować i inspirować. Stoi pomiędzy „surowym rodzicem”, a „kolegą”. Powinien przyznać się do błędu, być sprawiedliwy i traktować uczniów na równi.
Zadania – zaszczepianie w uczniach poczucie własnej wartości, dostosywanie zadań do możliwości uczniów. Wspieranie rodziców w wychowaniu. Stworzenie komfortowych warunków do nauki w szkole. Organizowanie ruchu naprzemiennie z przyswajaniem suchej teorii.
Funkcje – dydaktyczna (nauczanie), opiekuńcza (bezpieczeństwo) i wychowawcza (moralność).

Ocena – sprawiedliwe i obiektywne sprawdzenie postępów ucznia.
Funkcje:
1. Dydaktyczna – miernik wyników pracy ucznia (braki i osiągnięcia).
2. Wychowawcza – wywiera określony wpływ na ucznia i jego wolę uczenia (zachęca lub zniechęca).
3. Społeczna – czynnik kształtujący wzajemne stosunki między uczniem a resztą klasy.

Niepowodzenia szkolne – rozbieżności pomiędzy wiadmościami, umiejętnościami i nawykami faktycznie opanowanymi przez uczniów, a materiałem jaki powinni opanować.
Rodzaje – dydaktyczne (w zakresie nauczania), wychowawcze (w zakresie kształtowania postaw).
Przyczyny – niewłaściwa działalność nauczyciela (metod, form i środków), niski poziom rozwoju umysłowego ucznia, zły stan zdrowia ucznia, nieodpowiednie warunki społeczne.

Systemy dydaktyczne – całokształt zasad organizacyjnych, treści, form, metod i środków nauczania, tworzące spójną strukturę realizującą złożone cele kształcenia.
Rodzaje:
1. Szkoła tradycyjna (J.F. Herbart)
Najwyższym celem było kształtowanie moralne charakterów.
– Podział na przedmioty.
– Uczniowie nie mogli decydować o doborze treści nauczania.
– Nauczanie pamięciowe.
– Oceny i częsta kontrola wyników nauczania.
– Współzawodnictwo.
– Szkoła jako jedyne miejsce uczenia się.
– Stały nacisk na samorzutną twórczość uczniów.
2. Szkoła progrewistyczna (J. Dewey)
– Podział na interdyscyplinarne bloki.
– Samonauczanie, nauczyciele pełnili rolę obserwatorów.
– Duży nacisk na samokontrole.
– Uczniowie mieli pewien wpływ na dobór treści nauczania.
– Zainteresowania i potrzeby jako motywy nauczania.
– Szkoła jako nie jedyne miejsce uczenia się.
3. Szkoła współczesna (C. Freinet)
– Przyswajanie podstawy usystematyzowanej wiedzy jak i określone umiejętności zorganizowane przez nauczyciela lub/i samodzielnie.
– Przyjęcie koncepcji ogniw nauczania-uczenia się.
– Stosowanie różnych form organizacyjnych nauczania (indywidualnego, grupowego oraz masowego).
– Rozwijanie myślenia abstrakcyjnego już od pierwszych dni pobytu w szkole.
– Nauczyciel nie powinien być ani obserwatorem, ani pełnić roli heteronomicznej.
4. Szkoła waldorfska (R. Steiner)
– Rozwój indywidualny dzieci w zgodzie z naturą.
– Rozwój umiejętności intelektualnych, artystycznych, praktycznych i społecznych.
– Własny program nauczania, nie wyróżniający żadnego ze światopoglądów.
– Brak cen cyfrowych, jedynie w wyższych klasach ocena opisowa.
– Nacisk na zajęcia artystyczne.