WYSPIAŃSKI, WESELE, STRESZCZENIE

Akt I

Jest listopadowa noc roku tysiąc dziewięćsetnego. Akcja dramatu rozgrywa się w izbie wiejskiej chaty, w której słychać dźwięki weselnej muzyki i gwar toczących się za ścianą rozmów. W scenie pierwszej odbywa się rozmowa Dziennikarza z Czepcem, który stara się zmusić przybysza z miasta do dostrzeżenia w chłopach ludzi godnych uwagi, z których wywodził się przecież Głowacki. Według niego chłopi są ciekawi wiadomości ze świata i każdego dnia czytają gazety. Dziennikarz jest znudzony polityką i miejskim życiem. Pragnie rozkoszować się spokojem wsi. Bałamuci on Zosię. Kolejne sceny przybliżają postacie Zosi i Haneczki – młodych panien, pełnych radości życia i skorych do tańców; Radczyni – kobiety wyniosłej, pobłażliwej dla ludu, lecz jednocześnie przekonanej o swej wyższości; Jaśka i Kaspra – wesołych chłopaków ze wsi; starej Kliminy, lubiącej zabawę i chętnej do swatania młodych; Pana Młodego, cieszącego się własnym szczęściem i zachwyconego urodą wybranki serca oraz Panny Młodej – dziewczyny rozsądnej, naiwnej i prostolinijnej. Poeta, znużony powodzeniem u kobiet oraz pełen niewiary w życie i sztukę, flirtuje z Maryną. W pewnym momencie zjawia się Żyd, dzierżawca pobliskiej karczmy. W rozmowie z Panem Młodym uwidacznia różnice między poszczególnymi grupami społecznymi, a także zarzuca młodzieńcowi, iż zanadto zachwyca się wiejskimi zwyczajami, a przecież następnego dnia zrzuci chłopski strój.

Pan Młody nie kryje swojego zauroczenia żoną – dziewczyną z prostego ludu, przy której inne panny wydają mu się przeciętne. Do izby weselnej wchodzi córka Żyda, Rachela. Pan Młody jest zachwycony wiejskim życiem, czuje się tu zdrowszym. Jest przekonany, że pewnego dnia napisze poemat o życiu na wsi. Obecność Racheli, rozmiłowanej w poezji i niezwykle uduchowionej, sprawia, iż goście weselni zaczynają rozmawiać o sztuce i twórczych tęsknotach. Poeta pragnie napisać dramat, rozmawia z Gospodarzem o roli artysty. Ich dialog przerywa pojawienie się Czepca i Ojca. Poeta określa siebie mianem „żurawca”, który jedynie przelotem bywa w kraju. Chłopi uznają, że mężczyzna nie jest szczęśliwy, a Czepiec radzi, aby poślubił dziewczynę z ludu, która da mu dużo szczęścia.

Następuje kłótnia o dług między Czepcem a Żydem, do której przyłącza się Ksiądz, upominając się o należność za dzierżawę karczmy. Gospodarz przypomina im krwawą rzeź, jakiej dokonali przed laty na szlachcie chłopi(rabacja galicyjska 1846 rok). Pan Młody wyznaje, że zna to wydarzenie z opowieści, lecz nie chce o nim myśleć, aby nie niszczyć swoich wyobrażeń o polskiej wsi. Dodaje, że szlachta zapomniała już o krzywdzie i teraz brata się z ludem, strojąc się w pawie pióra. W końcowej scenie Poeta ulega sugestii Racheli i prosi nowożeńców, aby zaprosili na wesele stojącego w sadzie chochoła. Młoda para, śmiejąc się i żartując, zaprasza razem z Chochołem każdego, kogo zechce przyprowadzić, by wespół z nimi cieszył się ich szczęściem.

AKT II

Jest to akt symbolistyczny. Przychodzą postacie zapowiedziane przez Pana Młodego. Chochoł zapowiada, że postacie te będą odzwierciedleniem dusz ludzkich.

W pustej izbie siedzi Isia, córka Gospodarzy, który usypia młodsze dziecko. Wybija północ i do pomieszczenia wchodzi Chochoł. Dziewczyna stara się przegnać niespodziewanego gościa. Po chwili do izby wchodzi Marysia z mężem Wojtkiem. Po ich rozmowie kobiecie ukazuje się Widmo, w którym rozpoznaje zmarłego przed laty narzeczonego. Prosi on, aby kobieta go przytuliła i kochała nadal gdyż dziś byłaby rocznica ich wesela. Kobieta boi się widma i ucieka so Wojtka.

Dziennikarzowi ukazuje się Stańczyk. Spotkanie to burzy spokój mężczyzny, przypominając mu o niewoli narodowej i niemocy podjęcia walki narodowowyzwoleńczej. Stańczyk to nadworny błazen trzech ostatnich Jagiellonów. Był pojmowany jako zabawny i dowcipny mędrzec martwiący się o losy Polski. Podchodzi on refleksyjnie do życia. W czasie kiedy było wydane wesele działało stronnictwo ,,Stańczyków”. ,,Czas’’, w którym pisze Dziennikarz propagował właśnie ich poglądy. Stańczyk mówi, że Naród polski godzi się z niewolą, upadkiem ducha. Wspomina 3 maja jako coś nieprawdziwego. Stańczycy z Galicji uważali, że Polacy sami doprowadzili do takiej sytuacji. Dziennikarz twierdzi, że pęta sami sobie nałożyliśmy i nie możemy oskarżać zaborców. Dziennikarz usypia siebie i naród polski. Nie widzi on już nic pozytywnego. To jednak nie prawda. Stańczyk porównuje Polskę do Dzwonu Zygmunta, który ma pęknięte serce. Jest to coś pozytywnego.

Do Poety przychodzi Rycerz, symbolizujący minioną chwałę i siłę narodu. Rycerz mówi do poety, że mógłby zostać poetą narodowym gdyby nie otaczał go dekadentyzm. Chce, aby poeta w swojej twórczości nawoływał do walki narodowej, aby rozbudził cały naród. Poeta jednak jest sceptyczny co do tej walki. Rycerz czyli Zawisza Czarny przypomina bitwę pod Grunwaldem. W tej rozmowie Wyspiański chce powiedzieć, że poeci przyczynili się do uśpienia narodu. Powodują on u ludzi senność i niemożność działania.

Przed Panem Młodym staje zjawa Hetmana Branickiego( targowica, prywata, kosmopolityzm), uważanego za symbol narodowej zdrady i szlacheckiego warcholstwa. Dla Branickiego chłopi to symbol warcholstwa, Uważa, że obecna szlachta degeneruje się. Hetmanowi towarzyszą złe duchy, ponieważ zdradził ojczyznę i ożenił się z córka Katarzyny drugiej. Pan Młody mówi mu, że rządził w ten sposób aż doprowadził do niewoli. Branicki nazywając Polskę hołotą powinien mieć na myśli siebie.

Dziadowi ukazuje się Upiór Szeli – chłopskiego przywódcy krwawych rzezi galicyjskich z roku 1846. Ukazuje się dziadowi ta zjawa, ponieważ niedawno parcie wracał do myśli o krwawych zapustach, drażniąc ojca Panny Młodej, co wydał córki za panów z miasta. Jakub Szela był to chłop, który za namową władz austryjackich stanął na czele powstania chłopskiego, skierowanego przeciwko szlachcie, która organizowała przygotowania do powstania narodowego. Dziad pamięta rabację, mówi, że dawniej to były kwasy między szlachtą a chłopami. Szela przyszedł, aby zmyć z siebie winy. Jednak jego plama na czole nie zniknęła, ponieważ jest to piętno kalinowe, piętno bratobójczej walki.

Rozmowy weselników z przybyszami z zaświatów odkrywają ich marzenia, lęki oraz przypominają o bolesnych wydarzeniach z przeszłości.

Na dziedziniec przed chatę wjeżdża Wernyhora, który przybywa do Gospodarza z rozkazem, aby rozesłać wici jeszcze przed świtem, wzywające lud do powstania. Wernyhora brał udział w powstaniu kozackim w 1768 roku, gdzie chłopi ukraińscy zbudowali się przeciwko szlachcie. Wybiera gospodarza, ponieważ rozumie on chłopów i widzi wady szlacheckie Jest u niego wesele więc w chacie znajdują siew wszystkie stany. Wici mają być rozesłana w cztery strony, a Gospodarz gotowy. Ma nasłuchiwać czy nikt nie jedzie od strony Krakowa. Gospodarz otrzymuje odpowiednie wskazówki i złoty róg, którego dźwięk ma w odpowiedniej chwili rozbudzić w sercach ludzi wolę walki. Zmęczony mężczyzna przekazuje róg Jaśkowi, nakazując mu wezwanie wszystkich chłopów, aby uzbrojeni stawili się o świcie przed kaplicą. Jasiek wybiega z izby, a Gospodarz znajduje złotą podkowę, która jest dla niego dowodem wizyty Wernyhory.

13. Dramat symbolistyczny- cechy na wybranych przykładach(pytanie z egzaminu)

Na podstawie drugiego aktu wesela można odpowiedzieć na to pytanie. Zjawy ukazujące się poszczególnym bohaterom symbolizują ich zmartwienia czy rozterki duszy. Wydaje mi się że należałoby opisać te symbole w weselu i ich znaczenie.

Akt III

Zbliża się ranek, goście weselni są już zmęczeni całonocną zabawą i tańcami. W izbie zjawia się pijany Nos, szukający zapomnienia w alkoholu. Panna Młoda opowiada Poecie sen, w którym diabły wiozły ją w złotej karecie do Polski. Dziewczyna dopytuje się, gdzie jest Polska. Mężczyzna wyjaśnia, że nie znajdzie tego kraju, choćby szukała po całym świecie, ale odnajdzie go w swoim sercu. Do Czepca podchodzi Kuba i wspomina o nocnej wizycie Wernyhory i złotej podkowie, którą Gospodyni schowała w skrzyni. Czepiec, który nie wierzy w opowieść parobka, stara się obudzić Gospodarza. Kiedy to mu się nie udaje, sprowadza uzbrojonych chłopów.

Przebudzony Gospodarz nie pamięta nocnych wydarzeń. Rozgniewany Czepiec grozi, że jeśli panowie nie przyłączą się do nich, to chłopi rozprawią się z nimi za pomocą kos. Pan Młody nie słucha Czepca i zachwyca się pięknem przyrody o świcie. Nie zwraca też uwagi na ostrzeżenie chłopa, że zbliża się pora, w której powinni oczekiwać obiecanego im znaku. Gospodarz nagle przypomina sobie swoją rozmowę z Wernyhorą. Wszyscy zebrani odczuwają podniecenie, słyszą wrzawę i dostrzegają dziwne znaki na niebie. Oczekują na odpowiedni znak. W oddali słychać tętent końskich kopyt. Zebrani w izbie ludzie nieruchomieją, trzymając w dłoniach kosy i szable, zdjęte ze ścian. Do pomieszczenia wbiega Jasiek. Zaskoczony niezwykłym widokiem, przypomina sobie, że miał zadąć w złoty róg. Z przerażeniem stwierdza, że zgubił powierzony mu przez Gospodarza przedmiot. Za chłopakiem do izby wchodzi Chochoł. Uświadamia Jaśkowi, iż zgubił róg w momencie, kiedy schylił się po czapkę z pawimi piórami. Jasiek bezskutecznie usiłuje zbudzić ludzi, zebranych w izbie. Chochoł nakazuje mu, aby wyjął z ich rąk szable i kosy. Zaczyna grać na skrzypcach, a ludzie tańczą w rytm chocholego śpiewu..