SYSTEM PRZYRODNICZY ZIEMI (GEOSYSTEM)
Kształtowanie i ewolucja hydrosfery, atmosfery, biosfery i litosfery oraz ich wpływ na przebieg procesów powstawania złóż
Powstanie, edukacja i wiek Ziemi oraz kształtowanie geosfer
Skład chemiczny Ziemi, geochemiczne rozmieszczenie pierwiastków w litosferze
Wiedza o mechanizmach rządzących naszą planetą oraz procesach zachodzących na jej powierzchni i wnętrzu umożliwia rozpoznanie i przewidywanie zjawisk ekstremalnych, a także efektywne zwiększenie możliwych do wykorzystania przez ludzkości zasobów przyrody.
System przyrodniczy Ziemi – geosystem – obejmuje ogół czynników przyrody ożywionej (biotycznych) i nieożywioną (abiotycznych), pozostających w określonej równowadze termodynamicznej, ustawionej w wyniku procesów naturalnych , a także ewolucji Ziemi
W trakcie ewolucji naszej planety intensywność, skala i przebieg procesów naturalnych kształtowały dynamikę systemu przyrodniczego, uwarunkowaną zmianami:
Reżimu geotektonicznego Ziemi, wyrażającego się intensywnością magmatyzmu oraz pionowych i poziomych ruchów i oddziaływania grawitacyjnego planet
Zasięgu, głębokości i ukształtowania dna oceanów, składu jonowego i struktury pionowej wód oceanicznych oraz ich dynamiki i ilości dopływającego do powierzchni Ziemi strumienia energii wewnętrznej i słońca
(…) składowymi i deformacji skutkujących powstawaniem i rozpadem superkontynentów oraz ewolucji oceanów zgodnie z tzw. „ cyklami Wilsona”.
(…) cyrkulacji kształtujących w przestrzeni i w czasie, charakter i przebieg procesów sedymentacyjnych
Dla kształtowania świadomości społeczeństwa fundamentalne znaczenie ma kształtowanie zintegrowane, ujawniające relacje pomiędzy sferami tj. składowymi jednego systemu , urozmaicają rozpoznanie związków i zależności oraz zagrożeń i możliwości zrównoważonego rozwoju cywilizacyjnego.
Jak uświadomić mieszkańcom Ziemi konieczność rozwiązywania fundamentalnych problemów oraz upowszechnić najważniejsze zadania, które stanowią wyzwania nauk o Ziemi w XXI wieku:
Zmiany klimatu – jakie będą i co nam przyniosą?
Zasoby naturalne – kiedy zostaną wyczerpane, czyli jak z nich korzystać racjonalnie?
Woda- czy może jej zabraknąć?
Zjawiska ekstremalne- katastrofy – czy można ich uniknąć ??
Środowiska przyrodnicze obejmują ukształtowany układ, ustalony pomiędzy litosferą, hydrosferą i atmosferą, o określonej równowadze dynamicznej oceany i morza- w kryjących ich otchłaniach , jaki jest wpływ procesów wewnętrznych Ziemi na ich powstanie?
Ziemia i życie- decyduje o bioróżnorodności.
Środowiska sedymentacyjne kształtowane są przez zespoły swoistych czynników pozostających we wzajemnych relacjach sprzężeń zwrotnych pomiędzy; zewnętrzną częścią litosfery (skorupą kontynentalną i oceaniczną), dolną cześć atmosfery (troposferę i stratosferę), hydrosferę (oceany, rzeki, wody podziemne, lądolody) oraz szata roślinna i światem zwierzęcym, tworzonymi z drobnoustrojami biosfery.
SKŁAD CHEMICZNY ZIEMI
GEOCHEMICZNE ROZMIESZCZENIE PIERWIASTKÓW W LITOSFERZE
O składzie chemicznym i budowie Ziemi wnioskujemy na podstawie składu mineralno-petrograficznego skał występujących na powierzchni, których źródłem była materia znajdująca się w skorupie ziemskiej, a także na podstawie badań geofizycznych i badań składu meteorytów.
O składzie chemicznym głębszych warstw Ziemi dedukujemy również na podstawie rozmieszczenia as w jej wnętrzu. Z głębokością zwiększa się ciężar właściwy skał, a zatem zwiększa się w ich składzie udział cięższych pierwiastków.
Wyróżniająca cechą składu chemicznego Ziemi jest zróżnicowany udział głównych pierwiastków chemicznych w poszczególnych jej geosferach. Zróżnicowanie składu geosfer ziemi i procesami w nich zachodzącymi , zarówno w przeszłości i współczesności , zajmuje się geochemia.
PROCENTOWY UDZIAŁ GŁOWNYCH PIERWIASTKÓW CHEMICZNYCH W BUDOWIE ZIEMI JAKO CAŁOŚĆ PRZEDSTAWIA SIĘ NASTĘPUJĄCO:
Sód – 2,83
Potas – 2,59
Magnez – 2,05
Tytan – 0,44
Wodór – 0,14
Tlen – 44,60
Krzem – 26,72
Żelazo – 5,00
Wapń – 3,63
Natomiast skład chemiczny (w %) skorupy Ziemi jest odmienny:
Żelazo – 44,85
Tlen – 24,39
Krzem – 12,15
Magnez – 9,43
Sód – 0,46
Nikiel – 4
Siarka – 1,4
Glin – 1,1
Wapń – 1,0
Potas – 0,1
Budowa Ziemi (krzywa hipsograficzna, głownie jednostki morfo strukturalne) w obrębie płyt litosferycznych (platformy kontynentalne i oceaniczne oraz ich charakterystyki).
globalna tektonika płyt litosferycznych ziemi
pochodzenie zasobów mineralnych
cykliczność formowania złóż
Ocean spokojny - 179,7
Ocean atlantycki - 91,6
Ocena arktyczny – 19,0
Ocean indyjski- 74,9