POSTĘPOWANIE KARNE WYKŁADY

WPROWADZENIE DO PROCESU KARNEGO

12.10.10.

1) Pojęcie i przedmiot procesu karnego

a) Definicja procesu karnego

b) Z dziejów procesu karnego

c) Funkcje procesu karnego

d) Źródła procesu karnego

e) Prawo karne procesowe, a inne dziedziny prawa i inne dziedziny nauki

1) DEFINICJA PROCESU KARNEGO

+funkcjonują 2 nazwy:

-Proces karny

-Postępowanie karne – zespół norm prawnych o charakterze procesowym, regulującym pewne procedury, służące do realizacji zasad prawa karnego materialnego

+Teorie:

I – proces karny i postępowanie karne to synonimy, mają ten sam zakres

II – proces karny jest czymś więcej niż postępowanie; postępowanie to zespół norm prawnych, które służą do urzeczywistnienia prawa karnego materialnego; w ramach procesu możemy wyróżnić postępowanie. Postępowanie to normy instrukcyjne, czyli proces karny to normy postępowania karnego plus wiedza teoretyczna, normy instrumentalne, ustrojowe

III – pojęcie procesu karnego ujmowane jest wąsko, postępowanie karne umożliwia realizowanie prawa karnego materialnego, proces karny jest nazwą podrzędną.

2) Z DZIEJÓW PROCESU KARNEGO

+3 podstawowe formy procesu:

a) skargowy – proces rozpoczyna skarga wpływająca do niezawisłego sądu. Jest tam rozpatrywana.

-Zasada kontradyktoryjności

-Arbiter rozstrzyga sprawę

b) inkwizycyjny– postępowanie prowadzi z urzędu 1 organ, jest oskarżycielem, sędzią i obrońcą jednocześnie.

c) mieszany – przeplatają się wątki skargowości z inkwizycyjnymi. Większość procesów to procesy mieszane.

- Postępowanie karne istnieje od powstania państwa. Nakazy i zakazy (prawo materialne) musiały być urzeczywistniane. Wprowadzono normy procesowe. Sędzią zwykle był miłościwie panujący władca, pomazaniec Boży.

+Kodeks Hammurabiego

-Podstawową formą procesu było wniesienie skargi.

- Kary – łącznie z karą śmierci (także dla stronniczego sędziego)

-Znano zeznania świadków i odpowiedzialność za fałszywe zeznania, opinie biegłych (np. w sprawie zawalenia się budynku)

-kary talionu

- sądy Boże – jeżeli nie wiedziano jak rozstrzygnąć sprawę nakazywano przepłynąć rzekę, jeżeli osoba przepłynęła oznaczało to, że była niewinna.

+Proces grecki

- typowo skargowy

-wykształcono instytucję retora, który przygotowywał innych do rozpraw (przygotowywał zarówno mowę oskarżycielską i obrończą).

-stosowano tortury w stosunku do obcych, cudzoziemców i niewolników

-sąd archontów

+proces rzymski

-ewolucja od formy skargowej do inkwizycyjnej

-przechodząca nawet do cognitio extra ordinem (nadzwyczajne)

-namiestnik decydował o procesie

-stosowano często analogię

-stosowano tortury i kwalifikowaną karę śmierci (m.in. przez ukrzyżowanie – w konsekwencji przez uduszenie)

+proces islamski

-VII-VIIIw. – geniusze w zakresie prawa karnego

-okres oświecenia w Europie powielał założenia uczonych arabskich sprzed 1000 lat

-prawo w islamie jest częścią wiary (system prawa naturalnego, prawo pochodzące od Boga); źródłami prawa są Koran i Sunna ustalane przez Boga

+2 rodzaje procesu:

a) policyjne - przestępczość potokowa – drobne kradzieże , oszustwa; szybkie schwytanie sprawcy i wymierzenie kary

-policja –SZURTA, szef policji – SAHIB AS SZURTA (mógł karać nawet karą śmierci)

-można było stosować tortury

a2) postępowanie quasi-policyjne

-MUSTAHIB – miał liczne kompetencje, kontroler bazaru, sprawdzał jakość żywności

b) sądowe – przed sędzia (KADI), zakaz stosowania tortur, stosowano dowody ze świadków (np. przy cudzołóstwie – wymóg co najmniej 4 świadków naocznych zdarzenia)

-zabójstwo, ciężkie uszkodzenie ciała są ścigane na wniosek strony, nie z urzędu; z urzędu tylko wtedy, gdy ofiarą był cudzoziemiec

-nie jest znana konstrukcja winy, lecz zamiaru (może być zabójstwo nieumyślne, jeżeli nie udowodni się zamiaru)

+procesem islamskim kierują istotne zasady:

I – odpowiedzialność osoby dorosłej (takiej, które osiągnęła dojrzałość płciową),

II – odpowiada człowiek zdrowy psychicznie

+proces średniowieczny

-przechodził stopniowo od skargowości do postaci inkwizycyjnej

-stosowano tortury w procesie (2 grupy tortur:I – podczas śledztwa – wyrządzenie bólu, aby się przyznał, II – podczas wykonywania kwalifikowanej kary śmierci)

-przyznanie się do winy królową dowodów

-zeznania świadków

-ORDALIA – sądy Boże (np. sąd rozpalonego żelaza – jeżeli rana zagoiła się w ciągu kilku dni oznaczało to, że osoba była niewinna, bądź zimnej wody)

-1761r. –zabroniono w RP procesu o czary i stosowania tortur

-praca operacyjna- korzystanie ze współpracowników (m.in. w Bizancjum)

-1532- Constitutio Criminalis Carolina – wprowadza gwarancje procesowe, procedury, normy porządkujące i gwarancyjne

-B. Grojecki wprowadził Polską wersję Caroliny

+wiek XIX

-zwiększanie się skali przestępstw w Europie (jako przyczyny: brak środków do życia i demoralizacja)

-Paryż – jednym z najniebezpieczniejszych miejsc (1810- wprowadzono Żandarmerię, powołanie brygad śledczych przez Eugeniusza Widoga, które do 1811 zatrzymały ponad 800 przestępców;

Widog dał podwaliny dla dzisiejszych służb śledczych, wprowadził kombinację operacyjną (m.in. prowokację); był ojcem pracy operacyjnej

-1893 – Hans Gross – narodziny kryminalistyki, dziedziny pomocniczej procesu karnego

- nowinki techniczne mają wpływ na formę procesu karnego

-pojawiają się teorię żeby odrzucić zeznania świadków, a sędzia ocenia tylko dowody z opinii biegłych

-koncepcja sędziego naukowca, a nie prawnika aby mógł dokładnie ocenić dowody, krytyczne podchodzenie do zeznań świadków

-Edward Lockart- ślady stóp, itp. – dowody nieme, dowody rzeczowe (tzw. niemi świadkowie) -> lata 30. XXw.

+Proces w Polsce międzywojennej

-kodyfikacja 1918-1928 – opracowanie KPK, który wszedł w życie 1.01.1929r.; tenże KPK przewidywał 2 formy procesu przygotowawczego: I – dochodzenie – przestępstwa podatkowe, drobne oszustwa itp.; możliwy był proces zapiskowy (prowadzenie rozpytywanie i stworzenie notatki urzędowej, podobnie do dzisiejszego protokołu); II – śledztwo – sprawy ważniejsze, potrzebny protokół

-sądy:

-grodzki – I instancja plus sędzia śledczy

-okręgowy – II instancja

-apelacyjny – II instancja od sądów okręgowych plus SN

-sędzia śledczy przesłuchiwał podejrzanego, świadków, mógł zastosować tymczasowe aresztowanie

-po II wojnie światowej nadal stosuje się KPK z 1928 do roku 1950.

+ okres 1950-1969

- wzrastające uprawnienia prokuratora

-kodeks z 1969 – nowoczesny KPK

-Prokurator – stosowanie warunkowego umorzenia, środków zapobiegawczych, m.in. tymczasowego aresztowania (obecnie sąd), miał szersze kompetencje, niż obecnie

-kiedyś prokurator rzadziej stosował tymczasowe aresztowanie, niż obecnie (zbyt pochopnie)

3) FUNKCJE PROCESU KARNEGO

I- porządkująca – regulująca jak i c ma przebiegać, aby nie było dowolności;

świadek zeznaje, podejrzany/oskarżony wyjaśnia, biegły wydaje opinię

II – instrumentalna- funkcja pragmatyczna, proces powinien doprowadzić do tego, ażeby osoba winna poniosła konsekwencje, a niewinna nie

III – gwarancyjna – prawa i wolności, ograniczenia organów zagwarantowane prawem, m.in. prawo do obrony

4) ŹRÓDŁA PRAWA KARNEGO PROCESOWEGO

-Konstytucja z 1997

-ustawa – KPK plus inne ustawy (m.in. ustawa o ustroju sądów powszechnych, o prokuraturze, adwokaturze, Policji, Żandarmerii Wojskowej, CBA, ABW)

-ratyfikowane umowy międzynarodowe – dotyczące międzynarodowego procesu karnego, m.in. ekstradycja, list żelazny

-rozporządzenia

5) PRAWO KARNE PROCESOWE, A INNE DZIEDZINY PRAWA I NAUKI

- Związek z prawem karnym materialnym

-Kryminalistyka – dostarcza wiedzy o materiale dowodowym

-psychologia sądowo-kryminalistyczna (dot. sędziów, prokuratorów)

9.11.2010r.

NACZELNE ZASADY PROCESOWE

1) POJĘCIE ZASAD PROCESOWYCH

- przez wieki proces nie rządził się zasadami

- istniała dowolność, oparcie na zwyczaju

- nie było gwarancji procesowych (panujący nie miał ograniczeń)

- istniała praktyka, stosowanie tortur

- w średniowieczu (późnym) pierwsze zasady, m. in. Procesmuzułmański – in dubio pro Reo

- 1532 – Constitutio Criminalis Carolina – pewneprocedury

- w XIX w. – rozwój zasad procesowych, pierwsze teorie zasad (szkoła prawa niemieckiego i francuskiego)

+ definicja

- zasady procesowe to ogólne normy / kierunki / dyrektywy określonego zachowania się organu procesowego

- naczelne dyrektywy, zgodnie z którymizbudowane są inne przepisy, według których powinien przebiegać proces – mają pewien stopień ogólności

- ogólne dyrektywy regulujące proces

+ zasady:

- abstrakcyjne (ogólne) – nie odnoszą się w sposób bezpośredni do konkretnego systemu prawa; idee, do których proces karny powinien dążyć

- konkretne – art. 2 § 2 KPK – zawarte w konkretnym przepisie

- zdefiniowane (kodeksowe) – takie, które są wyraźnie oznaczone w normie procesowej, np. zasada prawdy obiektywnej domniemania niewinności

- niezdefiniowane (niekodeksowe) – np. zasada rzetelnego procesu

2) ZASADA PRAWDY MATERIALNEJ (art. 2 § 2 KPK)

- wychodzi z samego pojęcia prawdy (związek z filozofią)

- prawda materialna – ale istnieje też prawda formalna

- agnostycyzm Kanta – nie można poznać rzeczywistości

- prof. Szyszkowska (żal!) – można poznać rzeczywistość tylko w danym momencie, tu i teraz, ale za kilka lat ktoś może stwierdzić coś innego, zmienić podejście

- lata 50 – rozwój mikrośladów, występowały wszędzie, nie można było ich uniknąć

- należy kierować się kierunkami racjonalistycznymi

- PRAWDA jest to zgodność z obiektywną, otaczającą nas rzeczywistością

- zasada ta polega na ustaleniu obiektywnej rzeczywistości, wszystkie rozstrzygnięcia organów procesowych powinny być oparte na prawidłowych ustaleniach faktycznych

- organ w trakcie postępowania musi ustalić obiektywną rzeczywistość

- opozycja: ZASADA PRAWDY FORMALNEJ - ustalenie przebiegu danego zdarzenia przez sąd, ale niekoniecznie jest zgodne z prawdą materialną

- prawda może być pewna lub oparta na prawdopodobieństwie, zazwyczaj zastosowanie ma prawdopodobieństwo graniczące z pewnością (sąd decyduje czy uznać to za prawdę), jest bardzo wysokie

- WERSJA – hipotetyczne założenie przebiegu zdarzenia (proces karny jest sprawdzaniem wersji)

- ślad nie świadczy o sprawstwie osoby, wskazuje na obecność danej osoby

- organ nie musi mieć pewności, lecz wysoki stopień prawdopodobieństwa i przekonanie do tego, że zdarzenie tak przebiegało

- należy badać poszlaki – prawdopodobieństwo jest poszlaką

- POSTĘPOWANIE POSZLAKOWE – po to jest dwuinstancyjność, apelacja, kasacja -> aby uniknąć pomyłek sądowych, kontrola (*sprawa Dreyfusa – chodziło o szpiegostwo -> list, udowodniano pomyłkę w skazaniu <- by Cezary: a wg Arendt chodziło tylko o antysemityzm :D; koleś został skazany na podstawie sfabrykowanych dowodów, potem go uniewinniono, ale przed sądem powszechnym, a skazał go wojskowy – materiał na serial z Borysem Sz.)

+w KPK prawdopodobieństwo jest stopniowalne (art. 244 § 1)

- uzasadnione przypuszczenie (najniższy stopień)

- uzasadnione podejrzenie (średni)

- subiektywna pewność organu (najwyższy stopień)

+ ograniczenie zasady: ZAKAZY DOWODOWE

- art. 178 KPK – zakaz przesłuchiwania osoby duchownej co do faktu ze spowiedzi

- zakaz przesłuchiwania obrońcy na temat faktów, o których dowiedział się w trakcie rozmowy z klientem, udzielając porad

- zakaz stosowania tortur – przymusu fizycznego lub psychicznego

- zakaz stosowania badań wariograficznych podczas przesłuchania świadka (generalnie może to być dowód w sprawie, ale nie przy tej czynności)

+inne ograniczenia (by Cezary):

- prawomocność orzeczenia – każdy proces musi się kiedyś skończyć, choćby za cenę niedoskonałości orzeczenia

- humanitaryzm procesu – nie dochodzi się prawdy za cenę podstawowych praw osobistych jednostki

- immunitety procesowe

- zakaz reformationis in peius

- ograniczenia faktyczne (np. umiejętności prowadzącego postępowanie)

- ZASADA USPRAWNIANIA WALKI – organ powinien wykorzystać wszystkie możliwe środku dochodzenia prawdy materialnej, ale tylko te, które są dopuszczalne w KPK (legalne)

3) ZASADA SWOBODNEJ OCENY DOWODÓW (art. 7 KPK)

+ 3 zasady:

a)swobodnej oceny dowodów – organ procesowy ocenia swobodnie, czyli tak, jak uważa, jednak:

- potrzebne są zasady poprawnego rozumowania

- odnoszenie się do wskazań wiedzy specjalnej (powołuje się biegłych, jeżeli organ takiej wiedzy nie posiada)

- doświadczenie życiowe / logika

b)legalnej oceny dowodów – kwalifikuje, które zeznania są ważniejsze, ustawa lub inny akt prawny stanowi jak klasyfikować dowody; wartościowanie dowodów (np. zeznanie 2 kobiet = zeznanie 1 mężczyzny); opinia biegłego państwowego ważniejsza niż biegłego prywatnego; obecnie bardzo rzadko spotykana

c)dowolnej oceny dowodów – organ nie jest niczym związany, może oceniać jak chce; towarzyszyła postępowaniu w systemach totalitarnych; uznawana za konsekwencję rewolucji francuskiej; z reguły ocenianie przez pryzmat poglądów politycznych

4) ZASADA OBIEKTYWIZMU (art. 4 KPK)

- organ powinien badać dowody przemawiające zarówno na korzyść jak i niekorzyść oskarżonego / podejrzanego (jako organ rozumiemy tutaj sąd, prokuratora i inne organy ścigania – obiektywizm nie dotyczy tylko sędziego)

- na straży obiektywności stoją: instytucja wyłączenia, instytucja zarzucająca organowi procesowemu brak bezstronności (art. 40 i 41 KPK)

+ wyłączenie z urzędu:

a) iudexinhabilis (sędzia niezdolny, nie mogący prowadzić postępowania) – art. 40, przesłanki bezwzględnego uchylenia orzeczenia sądu w postaci apelacji lub kasacji:

- jeżeli sprawa dotyczy bezpośrednio tego sędziego

- jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego, albo ich obrońcy, przedstawiciela ustawowego lub pozostaje we wspólnym pożyciu

- jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, w linii bocznej

- był świadkiem czyny, o który sprawa się toczy lub był powołany jako biegły

- brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy, prowadząc postępowanie przygotowawcze

- brał udział w wydaniu zaskarżenia

- brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone

- brał udział w wydaniu orzeczenia, co do którego wniesiono sprzeciw

- prowadził mediację

b) iudexsuspectus (sędzia podejrzany)

- uzasadniona wątpliwość, co do bezstronności sędziego

- wniosek o wyłączenie sędziego po rozpoczęciu przewodu zostawia się bez rozpoznania (termin prekluzyjny)

- obiektywizm dotyczy także biegłego (ale i tłumacza, specjalisty), musi on być bezstronny (można zastosować art. 40 bądź 41)

5) ZASADA BEZPOŚREDNIOŚCI

- organ procesowy (głównie sąd) powinien opierać się w swoim orzekaniu bezpośrednio na dowodach zgromadzonych na rozprawie (np. zeznania świadków, opinie biegłych)

- bezpośrednie zetknięcie się z dowodami

- w przypadku biegłego – nie tylko odpowiada na pytania sądu, lecz również stron, dlatego ważne jest, aby osobiście zjawił się na rozprawie

- sąd powinien odnieść się przede wszystkim do dowodów pierwotnych (zeznania naocznych świadków, dowody rzeczowe, etc.)

- art. 174 kPK – dowodu z wyjaśnień oskarżonego, lub zeznań świadków nie można zastępować postacią pisemną – notatką (zakaz zastępowania protokołu); w innym charakterze notatka oczywiście może stanowić dowód

6) ZASADA SKARGOWOŚCI I ZASADA POSTĘPOWANIA Z URZĘDU

+3 tryby ścigania

a)z oskarżenia publicznego – z urzędu (art. 14 § 1) <- dotyczy ciężkich przestępstw

b) z urzędu, lecz na wniosek

c) z oskarżenia prywatnego

23.11.2010r.

- w prawie muzułmańskim zabójstwo jest ścigane z oskarżenia prywatnego

+ rodzaje decyzji w prawie karnym:

- decyzje procesowe – podejmowane przez organ ścigania, np. o wszczęciu postępowania

- decyzje w postępowaniu karnym – decyzje innych uczestników, podmiotów, np. wniosek osoby pokrzywdzonej, wniesienie skargi; kończy się decyzją procesową organu ścigania

6) ZASADA KONTRADYKTORYJNOŚCI I ZASADA ŚLEDCZA

- spór stron przed niezawisłym arbitrem – kontradyktoryjność (w postępowaniu sądowym) między stroną oskarżonego a stroną obrony

- odnosi się do zasady równości stron

- oskarżyciel ma prawo do obrony

- organ procesowy powinien udowodnić winę, oskarżony nie musi udowodnić niewinności

+zasada śledcza:

- realizowana w ramach postępowania przygotowawczego

- znaczne ograniczenie uprawnień podejrzanego

- organ procesowy pewnych treści nie ujawnia – związane z tajnością (aby podejrzany nie mógł dostosować się do posiadanych informacji, gdyż byłoby to bezzasadne)

- organ procesowy wykorzystuje w pewnym sensie grę, zadając pytania, które mogą naprowadzić na sprawę, gdyż osoba podejrzana nie zna wszystkich informacji

- podejrzany może zapoznać się ze wszystkimi informacjami sprawy, jeżeli o to poprosi, wtedy organ ma obowiązek udostępniania dowodów przed wniesieniem aktu oskarżenia

- w postępowaniu przed sądem przeważa zasada kontradyktoryjności, a w postępowaniu przygotowawczym dominuje zasada śledcza, z elementami kontradyktoryjności -> wywiązuje się element sporu, podejrzany może składać wnioski dowodowe (np. wniosek o przesłuchanie świadka, który potwierdzi alibi)

7) ZASADA LEGALIZMU I OPORTUNIZMU

- LEGALIZM – w każdej sytuacji nakazuje organowi procesowemu prowadzenie sprawy, gdy jest to dopuszczalne (art. 10 § 1 KPK)

- OPORTUNIZM – w niektórych przypadkach organ może odstąpić od postępowania (art. 11 § 1 KPK) – np. w postępowaniach o występek

+oportunizm poza procesowy

- względem funkcjonariuszy org. Procesowych (np. samookaleczenie w celu uchylenia się od służby wojskowej)

- zazwyczaj ustala się wersję korzystną dla osoby, która celowo się samo okaleczyła

8) ZASADA DOMNIEMANIA NIEWINNOŚCI

- art. 5 § 1 – oskarżonego uznaje się za niewinnego dopóki wina nie zostanie mu udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem

- wcześniej zamiast wyroku było orzeczenie, ale orzeczeniem może być zarówno wyrok jak i postanowienie, lecz postanowienie nie może być prawomocne

- istniała też zasada domniemania winy, ale obecnie w polskim procesie jest wykluczona, wtedy osoba musiała udowodnić, że jest niewinna

- zasada domniemania niewinności często jest łamana m. in. Za pośrednictwem mediów, które kreują często nieprawdziwe sytuacje

9) ZASADA IN DUBIO PRO REO

- w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego

- art. 5 § 2

- elementy zawarte w prawie rzymskim cywilnym przy zawieraniu kontraktów i przy szariacie (?)

- wszystko powinno być w procesie na tyle udowodnione, aby nie istniały żadne wątpliwości

- wszelkie niemożliwe do rozwiązania sprawy, wszelkie utrudnienia, należy rozstrzygać na korzyść oskarżonego

- bardzo często wykorzystywana przez obrońców

- sąd ma dylemat, do której opinii się ustosunkować

10) ZASADA CIĘŻARU DOWODU

- onusprobandi (do sprawdzenia)

- ciężar dowodzenia ciąży na oskarżycielu

- oskarżony nie musi udowadniać swojej niewinności, ale może składać wyjaśnienia dla swojej korzyści

11) ZASADA PRAWA DO OBRONY

- art. 6 KPK

- zasada prawa do obrony i prawa do obrońcy, o czym oskarżony powinien być pouczony

+ materialne prawo do obrony

- oskarżony ma prawo wyboru, może całkowicie odmówić składania wyjaśnień, nie można go zmusić, nie jest zobowiązany dostarczać dowodów przeciw sobie

- oskarżony może odpowiadać tylko na niektóre pytania lub odmówić odpowiedzi

- oskarżony może składać pełne wyjaśnienie (NIE MUSI MÓWIĆ PRAWDY), może kłamać

- granice możliwości kłamania kończą się, gdy fałszywie pomawia inną osobę (za to grozi już odpowiedzialność karna)

- nie może zaistnieć sytuacja przesłuchiwania jako świadka osoby, co do której jest podejrzenie popełnienia przestępstwa, od razu przesłuchuje się ją w charakterze podejrzanego, chyba, że wcześniej nie był podejrzany, wtedy protokół przesłuchania takiej osoby jako świadka nie może być brany pod uwagę, bu zostaje zastąpiony protokołem przesłuchania w charakterze podejrzanego

- podejrzany w swoich zeznaniach często posługuje się półprawdą, zmniejsza swój udział zdarzeniu, etc.

- formalne prawo do obrony – podejrzanemu przysługuje prawo do obrońcy

12) ZASADA JAWNOŚCI

+ postępowanie jurysdykcyjne co do zasady jest jawne

- co do przeprowadzonych dowodów

- co do dokumentów procesowych

- co do przeprowadzonych czynności

- jawność wewnętrzna – dotyczy stron i sądu strona musi zapoznać się z dokumentami

- jawność zewnętrzna – rozprawy są publiczne, każda pełnoletnia osoba może przysłuchiwać się rozprawie

- art. 360 KPK - ,może nastąpić wyłączenie jawności (przy czym nie mówimy tutaj o postępowaniu tajnym, gdyż takiego nie ma – tylko postępowanie z wyłączeniem jawności)

+ przesłanki wyłączenia jawności

- jeżeli sprawa mogłaby wywołać zakłócenie spokoju publicznego (np. oskarżonym jest wielokrotny zabójca czy gwałciciel)

- dane na rozprawie mogą obrażać dobre obyczaje (np. w sprawach o zgwałcenie)

- ze względu na ważne interesy państwa

- ze względu na ważny interes prywatny

+wyłączenie jawności w całości lub części na żądanie strony, osoby, która złożyła wniosek o ściganie

- jeżeli jednym z oskarżonych jest nieletni lub na czas przesłuchania świadka, który nie ukończył 15 lat (wyłączenie z urzędu)

- nawet jeżeli rozprawa jest z wyłączeniem jawności to i tak WYROK jest JAWNY!

13) ZASADA KONCENTRACJI MATERIAŁU DOWODOWEGO

- decyzja powinna być wydana na podstawie całego zebranego materiału dowodowego

- cały proces powinien być sprawny, z zachowaniem terminów, etc.

PRZESŁANKI PROCESOWE

- PRZESŁANKI PROCESOWE – to okoliczności z jednej strony umożliwiające prowadzenie procesu, a z drugiej strony zabraniające wszczęcia i prowadzenia takiego procesu (by Cezary – czyli przesłanki pozytywne i negatywne)

- twórca – Oscar Bukow (do sprawdzenia)

+regulowane w art. 17 KPK (znać na pamięć!)

- objęte w sposób negatywny, czyli kiedy procesu karnego nie można przeprowadzić, a więc w każdym innym przypadku można go wszcząć

- nie wszczyna się postępowania karnego, a wszczęte umarza

+ jeżeli organ wszczął postępowanie i je prowadzi, a pojawi się przesłanka to organ je umarza, kiedy:

a)czynu nie popełniono lub brak jest podstaw faktycznych do prowadzenia (nie ma dostatecznie uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa)

b)czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego lub ustawa stwierdza, że sprawca nie popełnia przestępstwa

+ znamiona przestępstwa

- przedmiot

- podmiot

- strona przedmiotowa

- strona podmiotowa

- zawsze należy przeanalizować znamiona, jeżeli brak któregokolwiek ze znamion to nie można wszcząć postępowania

+ sprawca nie popełnia przestępstwa, gdy:

- występuje kontratyp (obrona konieczna, dopuszczalne ryzyko, błąd, stan wyższej konieczności)

- sprawca w chwili popełnienia czynu jest niepoczytalny

c) społeczna szkodliwość czynu jest znikoma

d) ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze

e) oskarżony zmarł

f) nastąpiło przedawnienie karalności

g) postępowanie karne, co do tego samego czynu lub osoby zostało osądzone (powaga rzeczy osądzonej) lub toczy się (zawisłość sporu)

h) sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych

i) brak jest skargi uprawnionego oskarżyciela

j) brak wymaganego zezwolenia (immunitety formalne) lub wniosku o ściganie

k) zachodzi inna okoliczność wyłączająca ściganie

7.12.2010r.

SĄDY I TRYBUNAŁY

1) SĄDY POWSZECHNE

- ustawa prawo o ustroju sądów powszechnych z dn. 12 września 2001r.

- art. 2 – zadania z zakresu wymiaru sprawiedliwości sprawują sędziowie (wcześniej także asesorzy, ale ci ostatni prowadzili sprawy w sądach grodzkich), zmiana w 2005 roku po zaskarżeniu do TK – TK wydał orzeczenie o niezgodności z konstytucją

- obecnie stanowisko asesora funkcjonuje tylko w prokuraturze (nie jest organem konstytucyjnym)

+ rodzaje sądów powszechnych:

- sądy rejonowe – tworzy się dla jednej lub większej liczby gmin, wyjątkowo może być więcej niż 1 sąd rejonowy w 1 gminie (np. w Warszawie)

- sądy okręgowe – tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej 2 sądów rejonowych (okręg sądowy)

- sądy apelacyjne – tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej 2 sądów okręgowych (obszar apelacji)

- sądy tworzy Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Krajową Radą Sądownictwa

- podział sądów nie pokrywa się z podziałem terytorialnym

- każdy sąd dzieli się na wydziały

+ wydziały w sądzie rejonowym:

- wydział cywilny – sprawy z zakresu prawa cywilnego

- wydział karny – sprawy karne w I instancji (czasami odwoławczy w II instancji od sądów grodzkich)

- wydział rodzinny i nieletnich

- wydział pracy (sąd pracy) – jeśli sąd rejonowy mieści się w Tm samym mieście, co okręgowy to będzie się nazywał sądem pracy i ubezpieczeń społecznych)

- wydział gospodarczy

- wydział ksiąg wieczystych – w nim referendarz kierujący tym wydziałem

+ na prawach wydziału zorganizowano SĄD GRODZKI, nie mysi być w tej samej siedzibie, co sąd rejonowy, rozpatruje:

- sprawy o wykroczenia w I instancji

- sprawy o wykroczenia skarbowe

- sprawy o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego

- sprawy w postępowaniu przyspieszonym, uproszczonym

- sprawy cywilne w postępowaniu uproszczonym (nie dotyczy spraw związanych z depozytem sądowym)

+ wydziały w sądzie okręgowym:

- wydział cywilny – sprawy w zakresie prawa cywilnego w I instancji oraz odwoławczy od I instancji sądów rejonowych

- wydział karny – rozpatruje sprawy karne w I instancji, jeżeli jest właściwy w danej sprawie, lub jako organ apelacyjny od sądu rejonowego, a także rozpatruje sprawy lustracyjne (zgodność z prawdą oświadczeń lustracyjnych)

- wydział penitencjarny

- wydział pracy i ubezpieczeń społecznych

- wydział gospodarczy

- w Warszawie na prawach wydziału SĄD OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW, wydział do spraw rejestrowych i na prawach wydziału SĄD WSPÓLNOTOWYCH ZNAKÓW TOWAROWYCH I WZORÓW PRZEMYSŁOWYCH

+ wydziały w sądzie apelacyjnym:

- wydział cywilny – II instancja od spraw z zakresu prawa cywilnego, gospodarczego, rodzinnego i opiekuńczego

- wydział karny – II instancja dla spraw z zakresu prawa karnego oraz zgodności z prawdą oświadczeń lustracyjnych

- wydział pracy i ubezpieczeń społecznych – II instancja dla spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń

+ sprawy karne

- jeżeli w I instancji właściwy jest sąd rejonowy to w II sąd okręgowy, od orzeczenia sądy II instancji (sądu okręgowego) przysługuje kasacja do Sądu Najwyższego (nie ma szczebla sądu apelacyjnego)

- jeżeli w I instancji właściwy jest sąd okręgowy to w II sąd apelacyjny, przysługuje kasacja od orzeczenia w II instancji do Sądu Najwyższego

- APELACJA – odwołanie się od wyroku sądu I instancji

- KASACJA – nadzwyczajna forma odwoławcza, nie dotyczy meritum sprawy, lecz legalności, zgodności z prawem kwestii formalnych, np. procedury, niezawisłości sędziego), składana do Sądu Najwyższego po wykorzystaniu 2 instancji

- sądy posiadają swoje organy

+organy sądu rejonowego:

- Prezes Sądu

- Kierownik Finansowy

+ organy sądu okręgowego:

- Prezes Sądu

- Kolegium Sądu Okręgowego

- Dyrektor Sądu

+ Organy sądu apelacyjnego

- Prezes Sądu

- Kolegium Sądu Apelacyjnego

- Dyrektor Sądu

+Dyrektor sądu okręgowego/apelacyjnegoi kierownik sądowy (od 2001r.)

- zajmują się kwestiami finansowo-księgowo-budżetowymi

- główny księgowy sądu

- są podlegli wobec Prezesa Sądu

- decydują o wypłatach, rozliczeniach

+ Prezes Sądu

- kieruje sądem i reprezentuje go na zewnątrz

- czynności z zakresu administracji rządowej

- jest przełożonym służbowym wszystkich sędziów, ale ze względu na niezawisłość sędziego nie może ingerować w zakres orzekania; dotyczy to spraw czysto wewnętrznych

- prezes powierza określone funkcje do pełnienia (f. przewodniczącego wydziału, f. kierownika do spraw szkolenia, f. rzecznika prasowego, f. sędziego wizytatora)

- Prezes ma prawo delegować sędziego do innego sądu, jeżeli trzeba wspomóc dany wydział sądu rejonowego – jest to opiniowane przez Kolegium Sądu

- Prezesa Sądu powołuje Minister Sprawiedliwości po zasięgnięciu opinii lub na wniosek KRS i Zgromadzenia Ogólnego danej Apelacji

+ podwójna podległość Sądów Powszechnych:

- co do kierunku orzekania -> SN; może wydawać pewne wytyczne, wskazówki, ale sąd nie jest zmuszany do stosowania się, ponieważ orzeczenia SN nie tworzą prawa!

- co do kwestii administracyjnych – Minister Sprawiedliwości (Prezes Sądu z upoważnienia Ministra)

+ Kolegium Sądu

- w sądzie apelacyjnym – 3-5 członków (sędziów)

- w sądzie okręgowym – 4-8 członków (sędziów także)

- kadencja trwa 2 lata, dany członek może być wybrany na następną kadencję

+kompetencje:

- wyrażanie opinii o projekcie podziału czynności w sądzie (przydział obowiązków danym sędziom – należy to do Prezesa Sądu – Kolegium opiniuje)

- przedstawienie opinii o kandydatach na stanowisko sędziego

- wyrażanie opinii na temat wiceprezesów (kandydatów)

- opiniuje kandydatów na poszczególne funkcje (np. Rzecznika Prasowego)

- rozpatrywanie wniosków, zażaleń od lustracji i wizytacji

- zgoda na dodatkowe zatrudnienie sędziego (ale nie może to stanowisko narażać na ujmę ważności zawodu sędziego, np., sprzedawca w warzywniaku), może pracować np. w instytucie badawczym, czy jako wykładowca na uczelni; nie może to kolidować z obowiązkami służbowymi; prośby takie wpływają do Prezesa Sądu i jeżeli ten odmówi zgody na dodatkowe zatrudnienie to Kolegium rozpatruje odwołania od tej umowy

- wyraża opinię w innych sprawach osobowych sędziów

- opinia w sprawie planu finansowego, projektów aktów prawnych..

+ Samorząd Sędziowski - nadzór Ministra Sprawiedliwości

a)składa się z 2 zgromadzeń, które spotykają się zazwyczaj 2 razy do roku:

- Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Okręgowego

- Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Apelacyjnego

b) kompetencje:

- przedstawia i opiniuje kandydatów na sędziów do KRS

- przedstawia i opiniuje kandydatów na Rzecznika Dyscyplinarnego

- wybiera kandydatów do kolegium

- wysłuchuje informacji o działaniu danych sądów

- rozpatruje sprawozdania, wytycza kierunki pracy

- wyraża opinię na temat Prezesa Sądu

+ formy kontroli sądów

- (1) wizytacja sądów – obejmuje wszystkie jednostki sądu

- (2) lustracja – badanie odcinka działalności sądu

- (3) badanie toku postępowania w danej sprawie – dotyczy tylko konkretnej sprawy, np. badanie przewlekłości sprawy, która trwa już 10 lat

- (4) kontrola działalności sekretariatu

- jeżeli w wyniku kontroli stwierdzono nieprawidłowości w orzekaniu to zgłaszają je, rozpatrywane są przez Kolegium, ale e nieprawidłowości nie mogą wpłynąć na końcowe rozstrzygnięcie (nie może skutkować zmianą orzeczenia), związane jest to z niezawisłością sędziego

+ przebieg postępowania / rozpatrywania sprawy:

- postępowanie prowadzone jest w języku polskim, narodowym, można ustanowić tłumacza

- rozprawa jest co do zasady jawna, może być wyłączona jawność (tajna jest jedynie narada składu sędziowskiego i głosowanie nad wyrokiem) – Prezes Sądu może uczestniczyć w naradzie tylko wtedy, gdy wchodzi do składu sędziowskiego

- zachowanie powagi na rozprawie – sędzia może nałożyć karę porządkową za niewłaściwe zachowanie na rozprawie uczestników postępowania (obecnie do 10 000zł – lol)

2) SĘDZIOWIE

+Status sędziego

- sędziów sądu powszechnego powołuje Prezydent na wniosek KRS

- w akcie nominacji podane jest dokładne stanowisko w jakim sądzie i gdzie

- jeżeli sędzia awansuje do sądu wyższego to prezydent wydaje nową nominację

- jeżeli sędzia przenosi się do nowego miasta, ale zostaje sędzią tego samego szczebla to nie potrzebna jest nominacja

- Minister Sprawiedliwości jeżeli ma wakat to ogłasza to

+ kandydat na stanowisko sędziego sądu rejonowego powinien:

-mieć obywatelstwo polskie

- korzystać z pełni praw cywilnych i obywatelskich

- mieć nieskazitelny charakter (nie karany, nie toczy się przeciwko niemu postępowanie, dobra opinia środowiska, brak nałogów, etc.)

- ukończone studia prawnicze w RP z tytułem magistra, lub uznawane w RP studia zagraniczne

- zdolny ze względu na stan zdrowia do pełnienia funkcji

- ukończone 29 lat

- złożenie egzaminu sędziowskiego oraz prokuratorskiego, ukończona aplikacja sędziowska w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury lub pracować przez minimum 3 lata na stanowisku asesora prokuratorskiego

+ ustawa z 23 stycznia 2009r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury - utworzono Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury z siedzibą w Krakowie, jej zadania:

- prowadzenie aplikacji ogólnej (12 miesięcy), a następnie przekserowanie na aplikację sędziowską lub prokuratorską

- przygotowanie do stanowiska sędziego, prokuratora, asesorów prokuratorskich

- szkolenia zawodowe

- opracowanie programów egzaminów

- nie jest to uczelnia wyższa

- składa się z Rady Programowej (15 członków), tylko 1 członek z wydziału prawa

+APLIKACJA

- po uzyskaniu dyplomu ukończenia studiów prawniczych i uzyskaniu tytułu magistra trzeba złożyć dokumenty

- czekać na termin naboru

- przyjęcie na aplikację w drodze konkursu:

I etap – egzamin z wiedzy z poszczególnych dziedzin prawa

II etap – praca pisemna sprawdzająca umiejętność argumentowania i stosowania wykładni prawa

- jeżeli ktoś dostał się na aplikację ogólną to trwa ona 12 miesięcy, sporządza się listę rankingową i sumuje zdobyte punkty

- co roku Minister Sprawiedliwości określa próg dotyczący liczby osób, które są potrzebne (i wtedy przykładowo 50 najlepszych osób przechodzi dalej)

- po aplikacji ogólnej:

a) aplikacja sądowa – 54 miesiące, 4,5 roku, z czego 2,5 roku to dalsza nauka w Krakowie, a później do 3 roku zdaje się egzamin sędziowski, kolejne 24 miesiące to praktyka na stanowisku sędziego i oczekiwanie na nominację

b) aplikacja prokuratorska 30 miesięcy, 2,5 roku – kończy się egzaminem prokuratorskim, następnie jest się asesorem prokuratorskim i później się awansuje

+bez aplikacji sędzią może zostać:

- na stanowisko sędziego sądu rejonowego może kandydować doktor habilitowany i profesor nauk prawnych

- osoba, która wykonywała zawód adwokata, radcy prawnego, notariusza przez co najmniej 3 lata lub była prezesem w prokuraturze przez 3 lata

- asystent sędziego po 6 latach pracy lub referendarz po 5 latach pracy

+ prawa i obowiązki sędziego

a) sędzia jest niezawisły (podlega konstytucji i ustawom, musi się do nich stosować, orzeka na podstawie swobodnej oceny dowodów – niezawisłość co do orzekania)

- niezawisłość to nie to samo co niezależność

- niezależność (prokuratora) – prowadzenie sprawy samodzielnie, bez wpływu innych organów, ale zależność służbowa, przełożony może wpływać merytorycznie na prowadzenie sprawy

b) sędzia posiada immunitet (ochrona niezawisłości) – nie może być zatrzymany lub pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zgody właściwego sądu dyscyplinarnego, można zatrzymać go jeżeli złapano go na gorącym uczynku i podjąć czynności nie cierpiące zwłoki i zawiadomić Prezesa Sądu Apelacyjnego właściwego dla miejsca zdarzenia.

- Prezes informuje o tym KRS i Prezesa SN oraz Ministra Sprawiedliwości

- Sąd Dyscyplinarny – I instancji w sądzie apelacyjnym, II instancji w SN; kwestia odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziego; sąd dyscyplinarny wydaje uchwałę o pociągnięciu do odpowiedzialności karnej sędziego i uchyleniu immunitetu; termin 14 dni na powzięcie uchwały.

21,12.2010r.

c) Sędzia ma prawo do godziwego wynagrodzenia, by jego niezawisłość była gwarantowana określonym statusem materialnym; wysoki status społeczny; sędzia nie odprowadza stawek ZUS, ma 100% emerytury.

d) Sędzia ma prawo do urlopu dodatkowego, po 10 latach pracy dodatkowe 6 dni urlopu, po 15 latach 12 dni

e)prawo do gratyfikacji

f) prawo do urlopu płatnego na podratowanie zdrowia do 6 miesięcy; w wypadku choroby ma prawo do rocznej pensji, odszkodowania przy wypadkach przy pracy

g) prawo do zamieszkiwania w miejscowości, gdzie znajduje się siedziba sądu i pomoc finansowa na zakup domu (około 100tyś zł)

h) prawo do bezpłatnego urlopu w czasie 10 lat, a potem może wrócić na stanowisko (w międzyczasie może być posłem, senatorem i podobnym badziewiem), wtedy tytuł sędziego w stanie spoczynku

+ obowiązki sędziego:

a) wykonywania poleceń w zakresie czynności administracyjnych + dostosowanie się do regulaminu

b) postępowania zgodnie ze ślubowaniem sędziowskim

c) powinien strzec powagi urzędu i zachowywać się godnie

d) powinien podwyższać kwalifikacje zawodowe (szkolenia, doktoraty)

e) nienormowany czas pracy

- jeżeli akta są jawne może wziąć je go domu, przewodniczący wydziału musi wyrazić zgodę

- jeżeli akta są niejawne to pracuje w odpowiedniej kancelarii robiąc notatki w odpowiednim zeszycie, którego nie może wynieść

- często pisząc uzasadnienie do wyroku sędzia pracuje w domu, jest bardzo ważne każde słowo, dlatego potrzebuje skupienia i precyzji

f) obowiązek używania stroju urzędowego (togi) na rozprawie (sędzia ma fioletową obszywkę), łańcuch z orłem na rozprawie, na posiedzeniu nie musi być w torze i łańcuchu (ale dla powagi urzędu powinien być)

g) obowiązek zachowania tajemnicy, nawet w sprawach, które są jawne, obowiązuje także po odejściu w stan spoczynku; prawomocne orzeczenia mogą być podstawą do opisania w książce, ale bez prawdziwych nazwisk

h) zakaz podejmowania zatrudnienia (art. 86 § 1 UstUSP), za wyjątkiem stanowisk dydaktycznych, naukowych w wymiarze 1 etatu, jeżeli nie przeszkadza to w prowadzeniu zawodu sędziego; sędzia nie może być:

- członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej spółek prawa handlowego

-członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej spółdzielni

- członkiem zarządu fundacji prowadzącej działalność gospodarczą

- nie może posiadać większych niż 10$ udziałów w spółce prawa handlowego lub posiadać więcej niż 10% kapitału zakładowego

- nie może prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością, lub być przedstawicielem / pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności

i) obowiązek corocznego sprawozdania o stanie majątkowym (prawdziwe!)

j) obowiązek powiadomienia Prezesa Sądu o tym, że jest uczestnikiem jakiegokolwiek postępowania

k) nie jest zwolniony z obowiązku służby wojskowej

+ sądy dyscyplinarne, kompetencje:

- uchylenie immunitetu

- upomnienie

- nagana

- usunięcie z zajmowanej funkcji

- przeniesienie na inne miejsce służbowe

- złożenie sędziego z urzędu

+ zasada obsady sędziów:

a) w I instancji:

- na rozprawie głównej sąd orzeka co do zasady jednoosobowo, zazwyczaj proste sprawy w sądzie grodzkim

- w sprawach o zbrodnie – 1 sędzia i 2 ławników (podstawowy skład)

- w sprawach zawiłych może być 3 sędziów zawodowych

- jeżeli kara dożywocia (zagrożenie karą) sąd musi orzekać w składzie 2 sędziów i 3 ławników (5 sędziów)

b) w II instancji:

- sąd co do zasady orzeka w składzie 3 sędziów

- w wypadku zagrożenia dożywociem – 5 sędziów

- na posiedzeniach jednoosobowe (co do zasady)

c) SN – w składzie 3 sędziów

+ instytucja sędziego dodatkowego

- w wypadku choroby sędziego lub śmierci sędziego, lub gdy sędzia zostanie np. ministrem

- sędziego dodatkowego powołuje Prezes Sądu, w wypadku gdy sprawa może trwać czas dłuższy, a niekoniecznie jest skomplikowana

- można powołać nawet 2 sędziów dodatkowych

- uczestnicy poza kodeksowo wymienionym składem, jeżeli coś się stanie sędziemu, sędzia dodatkowy wchodzi na jego miejsce (aby nie rozpoczynać postępowania od początku)

- mogą być również dodatkowi ławnicy (do 2)

+ ŁAWNICY

- występują w sprawach rozpatrywanych w I instancji (mogą być w sądach rejonowych i okręgowych w I instancji)

a) ławnikiem może być osoba, która:

- ma obywatelstwo polskie

- posiada ogół praw cywilnych i obywatelskich

- nieskazitelny charakter

- ukończone 30 lat u nie przekroczone 70 lat

- zatrudnienia lub zamieszkania w obrębie samego rejonu co najmniej 1 rok

- wykształcenie co najmniej średnie

b) nie może być ławnikiem:

- osoba zatrudniona w sądach powszechnych lub prokuraturze

- osoby wchodzące w skład organów prowadzących postępowanie dowodowe

- funkcjonariusze policji lub innych służb

- radcowie prawni i aplikanci radcowscy

- duchowni

- przed sądami powszechnymi – żołnierze w czynnej służbie wojskowej (ale już przed sądami wojskowymi mogą być)

- funkcjonariusze służby więziennej

- radni gminy, która wybiera ławników

c) Sądy rejonowe i okręgowe zgłaszają zapotrzebowanie na ławników do gminy. Rada gminy przeprowadza wybór ławników, przewodniczący rady przedstawia kandydatów

d) bonusy:

- w zakresie orzekania ławnik jest niezawisły

- nie może przewodniczyć rozprawie

- może być wyznaczony do uczestnictwa w rozprawie do 12 dni w roku

- za czas pobytu w sądzie ławnikowi przysługuje zwrot kosztów za podróż, zryczałtowane wynagrodzenie przez sąd, dieta

+ asystent sędziego

- wykonuje samodzielnie czynności administracji sądowej oraz czynności przygotowania spraw sądowych do rozpoznania

- obywatelstwo polskie

- nieskazitelny charakter

- wyższe studia prawnicze w Polsce lub zagraniczne uznawane u nas

- ukończone 24 lata

- ukończona aplikacja ogólna, zdany egzamin prokuratorski lub sędziowski

- po przepracowaniu 4 lat może zdawać egzamin prokuratorski lub sędziowski

- po 6 latach może ubiegać się o stanowisko sędziego

3) SĄD NAJWYŻSZY

- art. 178 i 183 Konstytucji oraz ustawa z 2 listopada 2002 o Sądzie Najwyższym

+ kompetencje:

- sprawuje wymiar sprawiedliwości obok sądów powszechnych, administracyjnych i wojskowych

- nadzór nad sądami powszechnymi i wojskowymi w kwestii orzekania, czuwanie co do jednolitości orzekania

- SN rozpatruje kasacje (szczególna forma śr. Odwoławczego)

- podejmuje uchwały rozstrzygające kwestie prawne, uchwały są pewnymi wytycznymi

- rozpatruje protesty wyborcze

- stwierdza ważność wyborów do Sejmu, Senatu, Prezydenckich, referendum ogólnokrajowego i konstytucyjnego

- opiniuje projekty ustaw i innych aktów normatywnych

+ Skład:

- Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego

- Prezes

- Sędziowie Sądu Najwyższego

+ kryteria na stanowisko sędziego SN:

- trzeba posiadać obywatelstwo polskie i pełnię praw obywatelskich

- nieskazitelny charakter

- ukończyć wyższe studia prawnicze, tytuł magistra

- wysoki poziom wiedzy prawniczej

- co najmniej 10-letni staż pracy na stanowisku sędziego, prokuratora, adwokata

- profesorowie nauk prawnych – bez konieczności pracy 10 lat

+ Organy SN

- Pierwszy Prezes SN

- Prezes SN

- Zgromadzenie Ogólne Sędziów SN

- Zgromadzenie Sędziów izb SN

- Kolegium SN

+ Izby SN

- Izba cywilna – sprawy z zakresu prawa cywilnego, gospodarczego, rodzinnego i opiekuńczego, rejestracja przedsiębiorców oraz zastawców

- Izba Karna – sprawy karne, karne skarbowe, wykroczenia oraz inne karne

- Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i spraw publicznych

- Izba Wojskowa

- NIE MA Izby administracyjnej – od tego jest NSA

4) KRAJOWA RADA SĄDOWNICTWA

- jest efektem Okrągłego Stołu

- czuwa nad niezawisłością sędziów i ich niezależnością

- apolityczny charakter

- art. 186-187 Konstytucji i ustawa z 29 lipca o KRS

+ członkowie KRS

- z urzędu Pierwszy Prezes SN, Minister Sprawiedliwości, Prezes NSA

- Prezydent powołuje 2 sędziów SN wybranych przez 20 SN, 2 sędziów sądów administracyjnych wybranych przez 20 NSA, 2 sędziów wybranych przez sądy apelacyjne

- 8 sędziów wybranych przez 20 sędziów sądów okręgowych

- 1 sędzia sądów wojskowych wybrany przez 20 sędziów sądów wojskowych

- 5 posłów wybranych przez Sejm

- 2 senatorów wybranych przez Senat

- kadencja trwa 4 lata

+ kompetencje:

- stanie nad niezawisłością sędziów i niezależnością sądów

- przedstawianie Prezydentowi wniosków o powołanie na stanowisko sędziego

- możliwość zwracania się do TK z wnioskami o sprawdzenie zgodności danego aktu prawnego z Konstytucją, jeżeli zapis tego aktu dotyczy niezawisłości sędziów lub niezależności sądów

- ustala zbiór zasad etyki sędziów

5) SĄDY WOJSKOWE

- art. 175 Konstytucji i ustawa z sierpnia 1997 Prawo o ustroju sądów wojskowych

- rozpatrywanie spraw z części wojskowej KK jak i z części szczególnej KK jeżeli zostały popełnione przez żołnierza

- przełożonym sądów wojskowych jest Minister Sprawiedliwości jak i Minister Obrony Narodowej

+ wyróżniamy:

- Wojskowe Sądy Garnizonowe (zazwyczaj zgodnie z dyslokacją wojska)

- Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie lub Poznaniu (II instancja) + Izba Wojskowa SN

+ Organy

- Prezes Sądu w Sądach Garnizonowych i Wojskowego Sądu Okręgowego

- Kolegium Wojskowego Sądu Okręgowego

+ Izby Morskie – zajmują się katastrofami na morzy, wypadkami w portach w związku z ruchem statków

- Izba Morska w Gdyni lub Szczecinie – I instancja

- Odwoławcza Izba Morska w Gdańsku – II instancja

6) TRYBUNAŁ STANU

- w konstytucji kwietniowej z 1935 r. wyłączono Prezydenta

- Ustawa z 26 marca 1982 r. o TS

+ skład TS:

- przewodniczący – Pierwszy Prezes SN (DO SPRAWDZENIA)

- 2 zastępców

- 16 członków

- wybierani na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu na czas trwania kadencji sejmu, mogą być posłami

- co najmniej połowa członków TS musi być sędziami

+ przed TS odpowiada:

- Prezydent (we wszystkich strefach)

- osoby pełniące ważne funkcje w państwie: Premier, członkowie RM, ministrowie resortowi, prezes NBP, prezes NIK, członkowie KRRiS, Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych – za naruszenie przepisów Konstytucji lub w związku z sprawowanym stanowiskiem (odpowiedzialność ograniczona)

- posłowie i senatorowie – za naruszenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej

- okres przedawnienia wynosi 10 lat

+ postępowanie przed TS jest bardzo skomplikowane, ale rzadko funkcjonuje

- Sędziowie nie mają pensji tylko diety i zwrot kosztów przyjazdu

I etap: złożenie wstępnego wniosku do Prezesa TS, w sprawie dotyczącej Prezydenta – 140 członków Zgromadzenia Narodowego, w sprawach dotyczących RM – wniosek Prezydenta lub 115 posłów, pozostałe osoby – Prezydent, 115 posłów lub Komisja Śledcza

II etap: wniosek wpływa do Prezesa TS, a następnie trafia do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej – przeprowadzenie dowodów

- wydanie wniosku o postawienie danej osoby do odpowiedzialności

- umorzenie postępowania w sprawie – sprawa się kończy

III etap: sprawa trafia pod obrady Zgromadzenia Narodowego – Prezydent 2/3 głosów ZN, Premier, członek RM – 3/5 Sejmu

IV etap: rozpoznanie sprawy przez TS w I instancji (w składzie 5 sędziów); przysługuje odwołanie do TS jako II instancji w składzie 7 sędziów (inny skład)

V etap: wymierzenie kary – orzeczenie

+ kary:

- utrata biernego i czynnego prawa wyborczego (2-10 lat)

- zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych i pełnienia funkcji kierowniczych w organach państwowych i społecznych (2 lata – dożywotnio)

- utrata wszystkich lub niektórych orderów i odznaczeń (2-10 lat)

- orzeczenie o winie oskarżonego i odstąpieniu od jego ukarania

- utrata urzędu lub stanowiska

- kary przewidziane przez KK

04.01.2011r.

7) PROKURATURA

- poza konstytucyjny organ ochrony prawa

- nazwa prokurator znana już w starożytnym Rzymie (zarządca majątku, pełnomocnik, zastępca strony)

- instytucje znane w prawie niemieckim

- w Polsce w okresie międzywojennym razem z sędzią śledczym (miał więcej kompetencji); prokurator sporządzał gotowy akt oskarżenia; model taki zniknął po okresie międzywojennym, stał się oskarżycielem publicznym, w starym KPK prokurator mógł stosować tymczasowe aresztowanie (obecnie jedynie sąd); prokurator w odróżnieniu od sędziego podejrzanego zna i znał sprawę; prokurator zajmował się również prokuratorską kontrolą przestrzegania prawa (decydował o tym, czy popełniono przestępstwo czy nie)

- prokuratura działa na podstawie ustawy z 20 czerwca 1985r. o prokuraturze

+Prokuraturę stanowią:

- Prokurator Generalny

- Podlegli mu prokuratorzy powszechnych i wojskowych jednostek organizacyjnych

- Organy kolegialne prokuratury

- Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu

- dawniej podporządkowanie pod Ministra Sprawiedliwości (który był Prokuratorem Generalnym)

- argumentem za podziałem tych funkcji był postulat by PG był fachowcem a nie politykiem

+ Powszechne jednostki:

- Prokuratura Generalna

- Prokuratury apelacyjne

- Prokuratury okręgowe

- Prokuratury Rejonowe

- Prokuraturę rejonową tworzy się dla obszary jednej lub większej liczby gmin, wyjątkowo na terenie 1 gminy więcej niż 1 prokuratura rejonowa (np. w Warszawie) – kieruje prokurator rejonowy (kadencja 4 lata)

- Prokuratura okręgowa – dla obszaru właściwości co najmniej 2 prokuratur rejonowych – kieruje prokurator okręgowy (kadencja 6 lat)

- Prokuratura apelacyjna – dla obszaru właściwości co najmniej 2 prokuratur okręgowych – kieruje prokurator apelacyjny (kadencja 6 lat)

+ Szczebel wojskowy

- Naczelna Prokuratora Wojskowa (zastępca Prokuratora Generalnego)

- Wojskowe Prokuratury Okręgowe (Warszawa i Poznań)

- Wojskowe Prokuratury Garnizonowe

+Prokuratorem może być osoba:

- posiadająca obywatelstwo polskie

- pełnię praw obywatelskich i cywilnych

- osoba nieskazitelnego charakteru

- ukończone studia prawnicze, tytuł naukowy magistra

- odpowiedni stan zdrowia

- ukończone 26 lat

- złożyła egzamin prokuratorski lub sędziowski (ukończona aplikacja w Wyższej Szkole Sądownictwa i Prokuratury w Krakowie)

- pracowała co najmniej rok w charakterze asesora

- odbyła służbę w wojskowej jednostce prokuratury

- obowiązek złożenia egzaminy nie dotyczy profesorów, dr hab. nauk prawnych, osób pracujących w instytutach badawczych, pracujących przez 3 lata w charakterze adwokata, radcy prawnego lub notariusza

- prokurator ma obowiązek podnoszenia swoich kwalifikacji

- prokurator wykonując swój urząd jest NIEZALEŻNY: żadna instytucja nie może mu nic kazać, wpływać na podejmowane czynności, ale jednocześnie występuje podległość służbowa

- przekazanie sprawy prokuratorowi X z polecenia prokuratora Y (X musi się zgodzić), może mieć to znaczenie na merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy (?)

- teoretycznie prokurator prowadzi samodzielnie sprawę, ale prokurator przełożony może ingerować

- równe traktowanie wszystkich oO

- apolityczność

- obowiązek dochowania tajemnicy

- prokuratora chroni immunitet

+ W prokuraturze wyróżniamy:

- Zgromadzenie Prokuratorów

-Kolegium Prokuratury

- Krajowa Rada Prokuratury – czuwa nad niezależnością

+Funkcje Prokuratora:

- oskarżyciela publicznego

- organ ścigania z urzędu

- organ kontrolujący legalność innych organów publicznych, szczególnie administracji rządowej i samorządowej

+Realizuje te funkcje poprzez czynności:

- prowadzenie lub nadzorowanie postępowania przygotowawczego

- wytaczanie powództwa w sprawach karnych i cywilnych i składanie wniosku o udział w postępowaniu sądowym w sprawach cywilnych ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych jeżeli wymaga tego ochrona praworządności

- podejmuje środki przewidziane prawem zmierzające do jednolitego stosowania prawa

- wykonuje nadzór nad wykonywaniem postanowienia o tymczasowym aresztowaniu i innych decyzji dotyczących pozbawienia wolności

- współpracuje z szerokim kręgiem komisji w zakresie zapobiegania przestępczości (?oO)

- może brać udział w różnego rodzaju kontrolach

- prowadzenie badań naukowych dotyczących zjawiska przestępczości (prezesem Instytutu Badań Przestępców jest Jaśnie Oświecony prof. Hołyst!)

- prokurator ma prawo zaskarżania do sądu niezgodnych z prawem decyzji administracyjnych

- może koordynować działania w zakresie ścigania przestępstw przez inne organy ścigania

- prokuratura opiniuje projekty aktów prawnych

+Odpowiedzialność dyscyplinarna prokuratora, kary:

- upomnienie

- nagana

- usunięcie z zajmowanej funkcji

- przeniesienie na inne miejsce służbowe

- wydalenie ze służby prokuratorskiej

+ Sądy dyscyplinarne

- dla prokuratur powszechnych działający przy Prokuraturze Generalnej Sąd dyscyplinarny, a w II instancji odwoławczy sąd dyscyplinarny

- dla prokuratury wojskowej działający przy Naczelnej Prokuraturze Wojskowej sąd dyscyplinarny, w II instancji odwoławczy

- dla IPN – sąd dyscyplinarny, w II odwoławczy

+Asesor Prokuratury

- ma zdany egzamin prokuratorski i aplikację

- przez 3 lata może być zatrudniony jako asesor

- nie może uczestniczyć w postępowaniu przed sądem apelacyjnym lub okręgowym ani sporządzać apelacji do SN

- może prowadzić śledztwo, sporządzać akt oskarżenia, występować przed sądem rejonowym

+Asystent Prokuratora

- może być pisemnie upoważniony przez prokuratora do bieżącego nadzoru nad dochodzeniem

- w postępowaniu przygotowawczym: przesłuchanie świadków (ale nie podejrzanego), dokonać zatrzymania rzeczy, przeszukanie, dokonywanie oględzin, dokonywanie eksperymentu

- umowa o pracę

- ukończone 24 lata

- ukończone studia prawnicze

- aplikacja

- obywatelstwo polskie

8) INSTYTUT PAMIĘCI NARODOWEJ

- ustawa z 18 grudnia 1998 r o IPN Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu

- nie jest to nowa instytucja, powstała po Instytucie Badania Zbrodni Hitlerowskich

+Podział IPN

- Główna Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu (zbrodnie hitlerowskie i komunistyczne)

- Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów

- Biuro Edukacji Publicznej – informowanie społeczeństwa o prawdziwej historii, ukazywanie prawdy, korygowanie nieścisłości

- Biuro Lustracyjne

+metody uzyskiwania informacji/werbowania za PRL:

- zasada zależności – mamy coś na kogoś

- zapłata za informacje

- zasady ideowe – np. „Towarzyszu, Partia na to patrzy!”

9) POLICJA

- istnieje od powstania państwa

- XIX wiek w Anglii – policja kryminalna

+ 3 modele policji

- model liberalny – policja jest częścią społeczeństwa dbającą o przestrzeganie prawa, porządek, ma swój aparat przymusu – Wlk Brytania, kraje skandynawskie, policjant = przyjaciel

- model konserwatywny – policja traktowana jako organ ścigania, do którego społeczeństwo ma pewien dystans, bo policja to są ci groźni – Polska, policjant to zdecydowanie nie jest przyjaciel

- model radykalny – policja jest przedstawicielem aparatu władzy, w systemie totalitarnym, państwo typowo policyjne

+ zadania policji (art. 1 ustawy o policji)

- ochrona życia zdrowia

- ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego

- organizowanie działań zmierzających przeciw popełnianiu przestępstw (profilaktyka)

- wykrywanie sprawców przestępstw

- nadzór nad strażami gminnymi

- kontrola

- współdziałanie z policjami innych państw

- gromadzenie, przechowywanie i przekazywanie informacji

- prowadzenie baz danych (np. DNA)

- tworzenie i utrzymywanie systemów informatycznych

+ struktura policji:

- służba kryminalna

- służba prewencyjna

- służba wspomagająca (działania organizacyjne i logistyczne)

- Wyższa Szkoła Policji

- Szkoły i Ośrodki Szkolenia Policujne

- Wyodrębnione Oddziały Prewencyjne i oddziały antyterrorystyczne

- jednostki badawczo- rozwojowe

+ Uprawnienia Policji

a) czynności administracyjno – porządkowe

- patrolowanie

- konwojowanie

- zabezpieczanie

b) czynności dochodzeniowo- śledcze (w postępowaniu przygotowawczym)

- zebranie dowodów

- przesłuchanie świadków

- wykrywanie podejrzanych

c) czynności operacyjno- rozpoznawcze

- kontrola operacyjna: przegląd korespondencji; podsłuchiwanie rozmów telefonicznych; inwigilacja pomieszczeń; śledzenie danej osoby; tajne przeszukanie; tworzenie kombinacji operacyjnych (stosowanie różnych technik) – zgodę na kontrolę operacyjną wydaje SĄD OKRĘGOWY, w wojsku Wojskowy Sąd Okręgowy (sędzia w formie postanowienia)

+ źródła informacji

- tajny współpracownik (osoba pozyskana), może za wynagrodzenie pieniężne; w lokalu kontraktowym – gdzie przeprowadza się rozmowę z tajnym współpracownikiem

+ Uprawnienia Policji, bonus:

- legitymowanie

- zatrzymanie

- stosowanie środków obezwładniających / przymusu bezpośredniego

- przeszukanie

- otwarcie bagażu

+ zasady użycia broni – art. 17 ustawy o policji

+ formy przymusu bezpośredniego –

18.01.2011r.

10) AGENCJA BEZPIECZEŃSTWA WEWNĘTRZNEGO

- ustawa z 24 maja 2004 roku o ABW (kontrwywiad) i Agencji Wywiadu (wywiad)

- wcześniej był Urząd Ochrony Państwa i Służba Bezpieczeństwa

- AW nie jest organem procesowym

- ABW ma uprawnienia procesowe

+ Zadania ABW:

- rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa i porządek konstytucyjny (min. Obronność, nienaruszalność granic)

- rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw szpiegostwa, terroryzmu, naruszania tajemnicy państwowej i innych przestępstw: godzących w bezpieczeństwo państwa; podstawy ekonomiczne państwa; korupcji urzędników państwowych; w zakresie produkcji i obrotu towarów strategicznych; nielegalnego wytwarzania i obrotu bronią i materiałami wybuchowymi oraz amunicją, a także środków narkotycznych, odurzających, psychotropowych

- realizowanie w granicach swojej właściwości ochrony służb państwowych i ochrony informacji niejawnych

- uzyskanie, analiza, przetwarzanie informacji mających znaczenie dla bezpieczeństwa kraju

- w granicach uprawnień czynności operacyjno-rozpoznawcze i dochodzeniowo- śledcze

+ funkcjonariusze ABW mogą:

- wydawać polecenia do określonych czynności

- legitymować

- zatrzymywać

- przeszukiwać osoby i pomieszczenia

- dokonywać kontroli osobistej

- rejestrować dźwięk, obraz (podczas podsłuchu)

- żądać pomocy przy wykonaniu zadania

- stosować środki przymusu

- używać broni

11) CENTRALNE BIURO ANTYKORUPCYJNE

- ustawa z 9 czerwca 2006r. (za rządów PiS)

+ zadania CBA:wykrywanie przestępstw związanych z korupcją dotyczących:

- działalności organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego

- przeciwko wymiarowi sprawiedliwości

- finansowania partii politycznych

- dofinansowań z dotacji i subwencji

- ujawniania przypadków nieprzestrzegania procedur dotyczących działalności publicznej

- kontrola prawidłowości zeznań majątkowych

+ CBA jest organem procesowym, może prowadzić postępowanie przygotowawcze

- czynności operacyjno- rozpoznawcze

- czynności dochodzeniowo- śledcze

- czynności kontrolne

+ funkcjonariusz CBA powinien mieć:

- obywatelstwo polskie

- pełnię praw obywatelskich

- patriota, nieskazitelny charakter

- niekarany za umyślne przestępstwa z oskarżenia publicznego i przestępstwa skarbowe

- rękojmia zachowania tajemnicy

- średnie wykształcenie

- zdolność fizyczna do pełnienia służby i psychiczna

- nie pracowała wcześniej w służbach poprzedniego ustroju

12) ŻANDARMERIA WOJSKOWA

- ustawa z 24 sierpnia 2001r. o żandarmerii wojskowej i wojskowych organach porządkowych

- żandarmeria powstała 1 stycznia 1990r., działała na podstawie ustawy o policji przez 11 lat

- wywodzi się z armii francuskiej, szczególne znaczenie przy Kampanii Napoleońskiej (zabezpieczenie, zaopatrzenie wojska)

- żandarmeria łapała dezerterów i zwalczała bandy, które napadały

- w Polsce w okresie Księstwa Warszawskiego

- w Rosji w zasadzie funkcję żandarmerii pełniło NKWD

+ w roku 1944 utworzono INFORMACJĘ WOJSKOWĄ dotyczącą kontrwywiadu (czy nikt się z nikim nie kontaktuje?)

- utrzymana po uzyskaniu niepodległości

- szerokie uprawnienia śledcze

- po 1946 (sprawdzić datę!) była instytucją znienawidzoną i przekształconą ją w WSW

+Wojskowa Służba Wewnętrzna

I Pion kontrwywiadu

II Pion Dochodzeniowo- Śledczy

III Pion Prewencja

- bzdurny smaczek: w piosence Elektrycznych Gitar „Włosy” WSW go goni alejami…

- po przemianach w latach 80 zlikwidowano WSW i powstały: Żandarmeria Wojskowa dla pionów II i III oraz Wojskowe Służby Informacyjne dla pionu I

+ zadania żandarmerii:

- zapewnienie przestrzegania dyscypliny wojskowej

- ochrona porządku publicznego w miejscach, w których przebywają żołnierze

- ochrona życia, zdrowia i mienia wojskowego

- żandarmerii podlegają żołnierze w służbie czynnej, osoby cywilne pracujące w wojsku, współsprawcy przestępstw z części wojskowej KK

- wykonuje szereg czynności dotyczących NATO

- pomoc w zwalczaniu klęsk żywiołowych

- Żandarmeria podlega Ministrowi Obrony Narodowej

+ 3 piony:

- dochodzeniowo- śledczy

- prewencyjny

- administracyjno- logistyczny

+ uprawnienia:

- zatrzymywanie

- legitymowanie

- postępowanie przygotowawcze nadzorowane przez prokuratora wojskowego

13) ADWOKATURA

- organ obrony a nie procesowy

- ustawa z 23 maja 1982r.

+ naczelne zadania:

- udzielanie pomocy prawnej,

- udzielanie porad prawnych,

- bycie obrońcą,

- zastępstwo procesowe

- adwokat nie może być w stosunku pracy

+ adwokatem może być osoba, która:

- korzysta z pełni praw obywatelskich

- ukończyła wyższe studia prawnicze i skończyła 3letnią aplikację (chyba, ze jest prof.)

STRONY

1) POKRZYWDZONY (art. 49 KPK) – osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo

- instytucja państwowa, samorządowa lub społeczna (nie mająca osobowości prawnej)

- zakład ubezpieczeń, jeżeli musi rekompensować wyrządzoną szkodę

- jeżeli pokrzywdzony nie jest osobą fizyczną to czynności wykonuje organ uprawniony tej osoby

- pokrzywdzony, który jest osobą fizyczną - w razie śmierci wstępują najbliżsi bądź prokurator

2) OSKARŻYCIEL POSIŁKOWY

- w sprawach z oskarżenia publicznego pokrzywdzony może wejść w postępowaniu sądowym w prawa oskarżyciela posiłkowego

- do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego pokrzywdzony może obok oskarżyciela publicznego wstąpić jako oskarżyciel posiłkowy

3) SUBSYDIARNY OSKARŻYCIEL POSIŁKOWY

- w sytuacji, gdy prokurator odmawia wszczęcia postępowania (+zażalenie) lub umarza postępowanie (+zażalenie) i po powtórnej odmowie lub umorzeniu, poszkodowany może w ciągu 1 miesiąca (termin zawity) od otrzymania zawiadomienia wystąpić z subsydiarnym aktem oskarżenia, który musi być sporządzony i podpisany przez adwokata lub radcę prawnego

- oskarżyciel posiłkowy bierze udział w czynnościach, składa wnioski dowodowe, prawo wystąpienia w sprawie

- sąd może ograniczyć liczbę oskarżycieli posiłkowych dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania

- śmierć oskarżyciela posiłkowego nie stanowi przeszkody dla postępowania, osoby najbliższe mogą przystąpić w terminie 30 dni od daty śmierci

4) OSKARŻYCIEL PRYWATNY

- może wnosić i popierać akt oskarżenia w sprawach ściganych w trybie prywatnym

- z ważnych przyczyn może popierać taki akt również prokurator (jeżeli wymaga tego interes społeczny)

- w razie śmierci oskarżyciela prywatnego zawiesza się postępowanie, osoby najbliższe mogą zająć jego miejsce w terminie 3 miesięcy

5) POWÓD CYWILNY

- gdy powstaje szkoda to pokrzywdzony może mieć roszczenie majątkowe wynikające BEZPOŚREDNIO z popełnionego przestępstwa

- w razie śmierci osoby najbliższe zastępują powoda cywilnego

+sąd może odmówić powództwa cywilnego w postępowaniu karnym jeżeli:

- powództwo cywilne jest niedopuszczalne ze względu na przepisy szczególne

- roszczenie nie ma bezpośredniego związku z przestępstwem

- powództwo wniesione jest przez osobę nieuprawnioną

- roszczenie jest równocześnie przedmiotem innego postępowania lub jest rozstrzygnięte

- po stronie pozwanych występuje współuczestnictwo z instytucją lub inną osobą nie będącą oskarżonym

- nastąpiło naprawienie szkody

- za datę wniesienia powództwa cywilnego uznaje się datę złożenia powództwa przed sądem karnym

6) OSKARŻONY / PODEJRZANY

- musi być przedstawione POSTANOWIENIE O PRZEDSTAWIENIU ZARZUTÓW lub przedstawiono zarzut w związku z przesłuchaniem w charakterze podejrzanego

- do czasu wydania takiego postanowienia osoba traktowana jest jako świadek -> zeznania muszą być prawdziwe, oskarżony nie musi w swoich wyjaśnieniach mówić prawdy

+postanowienie powinno zawierać:

- organ, który wydał

- do kogo

- treść zarzutu i kwalifikacja prawna

- może być uzasadnienie

- osoba taka musi się ustosunkować, następnie przesłuchuje się podejrzanego

- oskarżony = podejrzany – art. 71 § 3

+ prawa podejrzanego / oskarżonego:

- do znajomości swojej sytuacji procesowej

- do kontaktu z obrońcą

- do pomocy tłumacza

- art. 74 KPK § 1 – nie ma obowiązku dowodzenie swej niewinności i dostarczania dowodów na swoją niekorzyść

- art. 74 § 2 – obowiązany jest: poddać się oględzinom zewnętrznym ciała i innych, które nie są związane z naruszeniem integralności ciała (wolno pobrać odciski palców, odlewy zębów itp.); można fotografować podejrzanego; poddać badaniom psychologicznym i psychiatrycznym; zabiegi inne niż chirurgiczne (pobranie krwi, wyrwanie włosa do analizy, wydzielin z organizmu); można pobrać wymazy ze śluzówki policzków w celu pobrania DNA

- jeżeli nie zastosowano wobec podejrzanego tymczasowego aresztowania to podejrzany ma obowiązek zawiadomić organ o zmianie miejsca zamieszkania jeżeli nie zawiadomi to może zostać zatrzymany

- podejrzany może mieć najwyżej 3 obrońców, jeżeli go nie stać to ustanawia się obrońcę z urzędu

+ obrońca jest obowiązkowy, gdy:

- podejrzany jest nieletni

- głuchy, niemy, niewidomy

- występuje wątpliwość co do poczytalności

- w postępowaniu w I instancji przed sądem okręgowym (jeżeli zarzucono mu zbrodnię lub jest pozbawiony wolności)

- obrońca może bronić kilku oskarżonych, jeżeli nie jest to narażone na konflikt interesów

- obrońca podejmuje czynności TYLKO NA KORZYŚĆ oskarżonego, nie można działać na niekorzyść

- nie jest obowiązkiem obrony dążenie do ustalenia prawdy materialnej

7) PRZEDSTAWICIEL SPOŁECZNY

- do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego można zawiadomić organizację społeczną o postępowaniu i organizacja może ze względu na cele statutowe się przyłączyć

CZYNNOŚCI PROCESOWE

+ decyzje procesowe:

- orzeczenia

- zarządzenia

- polecenia

- organ dokonując czynności zawsze musi podjąć decyzję procesową

+ orzeczenia wydawane przez sąd:

- WYROK – orzeczenie kończące sprawę

- POSTANOWIENIE – może kończyć sprawę, ale najczęściej kończy lub rozpoczyna daną czynność (np. postanowienie o zasięgnięciu opinii biegłego), w formie pisemnej, wtedy gdy nie jest konieczny wniosek

- ZARZĄDZENIA 0 kiedy nie jest potrzebne postanowienie (np. sąd zarządza przerwę)

- POLECENIA – min. dla policji

- prokuratura również wydaje postanowienia, zarządzenia, polecenia

- przy postanowieniu oznaczenie organu, data wydania, wskazanie sprawy, kwestii której dotyczy, uzasadnienie

- orzeczenia mogą być wydawane na rozprawie lub posiedzeniu

- po zamknięciu przewodu sądowego i wysłuchaniu mów jest narada

- NARADA I GŁOSOWANIE są bezwzględnie tajne, w naradzie uczestniczą sędziowie składu orzekającego + czasem protokolant, przewodniczący sądu może brać udział jeżeli jest w składzie orzekającym

+ porządek głosowania – art. 109 § 2:

- najpierw nad winą, karą i środkami karnymi

- głosowanie od najmłodszych wiekiem ławników (żeby się nie kierowali innymi), następnie od sędziów wg ich starszeństwa służbowego, przewodniczący składu na końcu

- jeżeli jest sędzia sprawozdawca (?) to on zaczyna

- podejmuje się uchwałę większością głosów

- VOTUM SEPARATUM – sprzeciw wobec orzeczenia (art. 114), członek składu orzekającego ma prawo zaznaczyć swoje odrębne zdanie – kwestionować orzeczenie lub uzasadnienie

+ porządek czynności procesowych

- składa się wnioski ustnie lub pisemnie

- jeżeli strona niewłaściwie oznaczy czynność to decyduje intencja ustalona według treści wniosku

+ pismo procesowe ma swoje elementy: (art. 119 KPK)
- organ

- jakiej sprawy dotyczy

- adres wnoszącego pismo

- uzasadnienie

- data i podpis

+ art. 143 § 1 – protokoły (NA PAMIĘĆ!)

- jakie czynności wymagają sporządzenia protokołu (11 czynników)
- można fakultatywnie sporządzać jeżeli organ tak uzna

- protokół a notatka służbowa / urzędowa – jeżeli nie jest wymagany protokół, notatka urzędowa jest dowodem, notatka nie może zastąpić protokołu

- rozdział XVIII, podsłuchy

28.02.2011r.

DOWODY

- DOWODEM w postępowaniu karnym jest każdy dopuszczalny przez prawo karne procesowe środek służący dokonaniu ustaleń okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (w sprawie)

- PRAWO DOWODOWE to zespół przepisów regulujących zbieranie, gromadzenie, utrwalanie i wykorzystywanie dowodów.

+ nazwa dowód jest wieloznaczna:

- źródło dowodowe – obiekt, z którego organ procesowy czerpie informacje lub wiadomości dowodowe. Źródło dowodowe osobowe (czerpie informacje)– żywy człowiek, świadek biegły; źródło dowodowe rzeczowe – czerpie wiadomości, np. zwłoki

- środek dowodowy – przedstawione przez źródło dowodowe dane dotyczące określonych faktów (np. zeznania świadka, opinia biegłego)

- fakt dowodowy – stwierdzenie istnienia czegoś, np. Kowalski przebywa gdzieś tam, podanie alibi na podstawie faktów organ/strona tworzy wersję (wersje zdarzenia – hipotetyczny przebieg zdarzenia)

- czynność procesowa – przesłuchanie, konfrontacja, oględziny, eksperyment

- sposób przeprowadzenia dowodu – np. poprzez przeprowadzenie eksperymentu, najczęściej w postępowaniu przygotowawczym, ale czasem także w postępowaniu przed sądem (na wniosek strony)

- ostateczny wynik procesu myślowego

- odmiana rozumowania w logice i matematyce

- materiał dowodowy (utożsamiane z tym akta sprawy)

- UDOWODNIENIE – bezsporne wskazanie, że dane wydarzenie przebiegało w określony sposób + wsparte dodatkowymi materiałami dowodowymi (badaniami, ekspertyzami)

- UPRAWDOPODOBNIENIE – wysoki stopień prawdopodobieństwa, czasem wystarczy uprawdopodobnienie, a nie udowodnienie

- udowodnienie lub wysoki stopień uprawdopodobnienia pozwala sędziemu na wydanie wyroku

- wiele dowodów poszlakowych / uprawdopodobnionych może składać się na logiczny ciąg

+ surogaty dowodu:

- notoryjność –nie wymaga dowodu, fakt powszechnie znany. Notoryjność powszechna (np. Olsztyn leży na Warmii); notoryjność sądowa – fakt znany z urzędu, wynikający z przepisów prawa (np. żona to osoba najbliższa)

- domniemania – faktyczne – dotyczą powszechnej wiedzy, prawne – np. mąż matki jest ojcem dziecka (mogą być wzruszalne i niewzruszalne)

+ rodzaje dowodów:

- pierwotny (bezpośredni) – z zeznań świadka lub wyjaśnień oskarżonego oraz z eksperymentu

- pochodny (pośredni) – dowód z opinii biegłego (często stwierdzający o pobycie danej osoby na miejscu zdarzenia, ale nie stwierdzający o jego uczestnictwie)

- osobowy

- rzeczowy

- przypadkowy – np. zarejestrowanie kogoś kamerą, utrwalenie obrazu, dźwięku

- z przeznaczenia – specjalnie przeprowadzane czynności, badanie substancji w celu otrzymania dowodu

- dowód z alibi – osoba była w czasie popełnienia czynu w innym miejscu

- dowód pisemny

- dowód ustny

- dowód naukowy – dowód z pracy, z opinii biegłego, ekspertyza (pierwszymi biegłymi byli lekarze w 44r. p.n.e., Antyskiusz badał ciało Cezara); przyjęty w Constitutio Criminalis Carolina (1532); w XX w. gwałtowny rozwój nauki i techniki, poszerzenie katalogu dowodów naukowych; w Europie to sąd decyduje czy dane badanie przyjmie

+w prawie amerykańskim są standardy dochodzenia/ przyjęcia

- sprowadza się specjalistów, którzy po tygodniu wydają opinię o dopuszczalności danej metody i wtedy sąd wydaje postanowienie o dopuszczeniu ekspertyzy

- standard Freya(1993) – zabójstwo murzyńskiego lekarza i odwołanie się od tego, dowód z badań naukowych można przeprowadzić jeżeli są one powszechnie akceptowane w środowisku naukowym (tutaj chodziło o badanie na podstawie skoków ciśnienia – wariografem), większość naukowców akceptuje; w 1975 SN wydał Federalne Reguły Dowodowe, które nie skasowały standardów, stanowiły, że dowody naukowe powinny być relewantne, odnosić się do danej sprawy i być dla niej ważne, reguły wskazały też kiedy biegły może wydać opinię

- standard Dauberta – dotyczył firmy farmaceutycznej produkującej lek, który miał wpływ na uszkodzenie płodu; aby dana metoda naukowa mogła być stosowana musi być opisana w postaci książki, artykułu, który musi być pozytywnie recenzowany, metoda musi być weryfikowana (osoba, która będzie to badać musi otrzymać potrzebny wynik), zakłada się pewien procent błędu; powszechna akceptowalność

+ kodeksowe rodzaje dowodów

- wyjaśnienia oskarżonego

- zeznania świadka

- opinie biegłego

- oględziny

- otwarcie zwłok (sekcja)

- eksperyment procesowy

- wywiad środowiskowy

- badanie osoby oskarżonego

- przeszukanie

- okazanie

- kontrola i utrwalanie rozmów

14.02.2011r.

ZAKAZY DOWODOWE

- zasada prawdy materialnej w pewnych sytuacjach ulega ograniczeniu na rzecz dóbr osobistych

- są to normy zabraniające przeprowadzania dowodów w określonych warunkach lub ograniczające je

+zakazy dowodowe:

- zupełne – absolutny zakaz przeprowadzenia

- niezupełne – w pewnych sytuacjach, gdzie przeprowadzenie dowodu jest zakazane można go dopuścić

+ ZUPEŁNE:

- zakaz dowodzenia prawa lub stosunku prawnego wbrew ustaleniom konstytutywnym sądów (art. 8)

- zakaz dowodzenia narady lub przebiegu głosowania nad wyrokiem (art. 108)

- zakaz dowodzenia zasadności lub bezzasadności uprzedniego prawomocnego skazania jako okoliczności decydującej o powrocie do przestępstwa

- zakaz wykorzystywania lub odtwarzania zeznań osoby, która następnie odmówiła składania zeznać; protokół jest, ale nie można się na niego powołać

- zakaz prowadzenia jakichkolwiek czynności dowodowych zmierzających do udowodnienia okoliczności od świadka koronnego (miejsca pobytu, rodziny, bliskich, tożsamości)

+ NIEZUPEŁNE:

a) zakazy bezwzględne – co do zasady nie mogą być uchylone, organy nie mogą wywierać presji

I - nie można przesłuchać w charakterze świadków: 1) obrońców, co do faktów, o których się dowiedzieli podczas rozmowy z klientem (tajemnica adwokacka) udzielając porady prawnej (art. 178 § 1); 2) duchownego, co do faktów, o których dowiedział się podczas spowiedzi – tajemnica spowiedzi (art. 178 § 2)

- zasady rozumiane w sposób wąski, można te osoby przesłuchać na inne okoliczności

- 3) tajemnica w zakresie ochrony zdrowia psychicznego (wszystkie informacje dotyczące zdrowia psychicznego danej osoby) – organ nie może na tę okoliczność przesłuchać lekarza , który daną osobę leczył (ale może powołać własnych biegłych)

II – zakaz korzystania z innych źródeł, min.:

- zakaz przesłuchania biegłego, duchownego, osób najbliższych, osób które były świadkami – ze względu na bezstronność

- zakaz korzystania z oświadczeń oskarżonego złożonych wobec biegłego lub lekarza udzielającego pomocy medycznej (art. 199)

- zakaz wykorzystania protokołów w charakterze świadka jeżeli następnie jest przesłuchanie w charakterze podejrzanego

III – zakazy związane z uzyskaniem dowodów w sposób zabroniony

- art. 171 § 5 – przy przesłuchiwaniu; przymus lub groźba bezprawna, hipnoza lub środki chemiczne/techniczne wpływające na procesy psychiczne

- art. 171 § 7 – wyłączenie swobody wypowiedzi

- środki chemiczne / hipnoza – w Polsce jest to niedopuszczalne podczas przesłuchania

- środki techniczne, min. Wariograf, poligraf budzą wątpliwości; wynik badań wariografem stanowi dowód w procesie, ale jako dowód z opinii biegłego (dowód dopuszczalny), aczkolwiek przy przesłuchaniu wariograf jest niedopuszczalny (organ w procesie musi powołać biegłego, który interpretuje wynik i ta interpretacja jest dowodem).

IV – nie może stanowić dowodu zeznanie świadka przed ustanowieniem go świadkiem koronnym

V - art. 174 – dowodu z zeznań świadka lub wyjaśnień oskarżonego nie wolno zastępować treścią pism, zapisków lub notatek urzędowych (w innym zakresie notatka urzędowa może być dowodem)

b) zakazy względne – w związku z wolą osoby

- osoba, która skorzystała z prawa do odmowy składania zeznań

- osoby, które korzystają z immunitetu dyplomatycznego

- osoby zwolnione z przesłuchania

- osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy

+ WARIOGRAF / POLIGRAF: historia

- niegdyś LIE DETECTOR – wykrywacz kłamstw, przy czym nazwa jest bzdurna, gdyż kłamstw on nie wykrywa

- prof. Horoszowski po raz pierwszy użył wariografu w Polsce i tak go nazwał

- już starożytni zwrócili uwagę na to, że zdenerwowaniu człowieka towarzyszą zmiany fizjologiczne

- ok 1918-1920 – Keeler w USA opracował urządzenie mierzące ciśnienie krwi (min. Przy standardzie Freya)

- 1922 – pierwszy prawdziwy poligraf Keelera rejestrował tętno, ruchy oddechowe i oporność skóry

- w 1944 zaczęto stosować wariograf do badania jeńców japońskich, patrzyli na milczące reakcje, zadając pytanie zwracano uwagę, w którym momencie zajdą zmiany (tzw. momenty krytyczne), około 200 jeńców reagowało podobnie na dane odpowiedzi (np. czy oddział znajduje się na wzgórzu)

- w Polsce zastosował prof. Horoszewski: 1) sprawa olsztyńska – dotyczyła zabójstwa, badania nie wskazały na powiązanie oskarżonego z zabójstwem, wariograf pomógł wskazać osobę winną; 2) sprawa lubelska - wynik był na niekorzyść oskarżonego, kwestionowano prawdziwość badań

- później badania takie uległy zapomnieniu, jednak dla przykładu WSW zauważyło przydatność wariografu dla działalności śledczej, pracy kontrwywiadowczej i wywiadowczej; nawet w chwili obecnej badania takie cieszą się dużym powodzeniem (ABW, CBA, CBŚ…)

- prawo pracy nie zakazuje takich badań, ale nie może to być bezpośrednią przyczyną dyscyplinarnego zwolnienia.

- art. 171 – była wątpliwość czy nie jest zakazane badanie wariografem, wprowadzono: art. 192a (ad rem) – potrzeba zgoda i badania przeprowadza biegły, art. 199a (In personam) – potrzeba zgody osoby i badania przeprowadza biegły (podobieństwo przepisów)

+WARIOGRAF – urządzenie mierzące 3 reakcje ludzkiego organizmu: 1) ciśnienie krwi – sfigmograf, 2) ruchy oddechowe – pneumograf, 3) oporność skóry – galwametr

- wskazania tych czynników przenoszone są na paski, które rysują wykres

- wykres interpretowany jest przez biegłego

-badania te są dobrowolne, ale są kategorie osób, których nie można badać:

• Osoby, których wiek nie przekracza 12 lat

• Osoby chore, zażywające lekarstwa uspokajające

• Osoby, które w danym momencie są chore (choćby na grypę)

• Kobiety w ciąży

• Kobiety w okresie menstruacji

- przed badaniami osoba powinna być wypoczęta, najedzona, nie powinna być straszona tym urządzeniem

- ekspert powinien przygotować testy wcześniej, zapoznać się z aktami sprawy

- powinien zapoznać osobę z urządzeniem, dokładnie wyjaśnić o co chodzi w badaniu i na czym będzie polegać, kilkukrotnie pyta o to czy zgadza się dana osoba na badanie; jeżeli osoba ma coś na sumieniu to w badaniu to wyjdzie

- osoba podpisuje dokument

- następnie zakładane jest urządzenie na mankiet, na klatkę piersiową oraz na palce

- pytania neutralne i wplecione konkretne (dla przykładu: jaka dzisiaj jest pogoda? Jaki mamy dzień tygodnia? Zabił pan X-a?)

- badania takie wymagają testu wstępnego, min. testu z kartami (osoba wyciąga kartę, odkłada, ekspert nie wie co to za karta, następnie pyta czy wyciągnął np. 2, jeżeli trafi to osoba zareaguje)

- kompleks winy – na wszystko reaguje w zły sposób, badania nie dadzą poprawnego wyniku

- badania wariografem powinno się stosować na początku sprawy, gdy jest krąg podejrzanych

- po badaniu w obecności biegłego następuje przejście do innego pomieszczenia, w celi przesłuchania

- czy można oszukać badania? – można zakłócić pewne czynności, napinając mięśnie, ruszać palcami, Ale nie ukryje się wszystkich reakcji, np. oporności skóry; można wytrenować pewne zachowania, zwykle w służbach specjalnych

+ treść wniosku dowodowego - art. 169 § 1 i 2

- oznaczenie dowodu

- okoliczności, które mają być udowodnione

- można sposób przeprowadzenia dowodu

- § 2: może zmierzać do wykrycia bądź oceny właściwego dowodu

+ przesłanki oddalenia wniosku dowodowego – art. 170:

- przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne

- okoliczność nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy lub jest już udowodniona

- dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia okoliczności

- dowodu nie da się przeprowadzić

- wniosek dowodowy w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania (obstrukcja)

- Nie można oddalić wniosku dowodowego jeżeli wcześniej przeprowadzone dowody nie wykazały tego, co wnioskodawca zamierzał udowodnić, nie przyniosły określonego rezultatu

- oddalenie wniosku następuje w drodze postanowienia

PRZESŁUCHANIE

- sięga do psychologii kryminalistycznej lub sądowej

- formowanie się zezna świadka w 3 części:

• Dokonywanie spostrzeżeń

• Przechowywanie w pamięci

• Odtwarzanie / relacjonowanie tego, co świadek widział, słyszał i przekazywanie organom

1) DOKONYWANIE SPOSTRZEŻEŃ

- dotyczy wrażeń, które do nas docierają, jeśli przekraczają próg wrażliwości to do nas docierają

- nie rejestrujemy wszystkich spostrzeżeń

- wrażenie przekraczające próg wrażliwości to spostrzeżenie, które odbieramy wszystkimi zmysłami

- oprócz wrażeń i spostrzeżeń mamy jeszcze wyobrażenia, które dają nam obraz subiektywnie istniejącej rzeczywistości

- czasami świadek może źle zrelacjonować zdarzenie, ale nie ze względu na kłamstwo lecz złe spostrzeżenia

+ czynniki wpływające na dokonanie spostrzeżeń:

- obiektywne – warunki dokonywania: odległość, warunki atmosferyczne

- fizjologiczne – stan zdrowia

- psychiczne – nastawienie emocjonalne

2) PRZECHOWYWANIE W PAMIĘCI – ZAPAMIĘTANIE

+ 9 faz pamięciowych według Tulvinga:

- spostrzeganie

- kodowanie – zakodowanie śladu pamięciowego

- przechowanie zakodowanego śladu

- dekodowanie – modyfikacja śladu

- przechowywanie śladu dekodowanego

- wydobycie informacji z pamięci

- wybór informacji, wtedy gdy będzie żądanie wydobycia jej

- pamięć świadoma – poukładane zdarzenie

- decyzja o zachowaniu – by ten ślad zachować

28.03.2011r.

3) ODTWARZANE / RELACJONOWANIE TEGO, CO ŚWIADEK WIDZIAŁ, SŁYSZAŁ I PRZEKAZANIE TEGO ORGANOWI

- wpływ czynników obiektywnych – warunki samego przesłuchania (najlepsze w prokuraturze – cisza, nie denerwujemy się – 1 prokurator, niekorzystne na policji i w sądzie)

- wpływ czynników fizjologicznych – ze względu jak się czuje, czy n jest chory, nie może być osoba w stanie nietrzeźwym, przed sądem grozi wtedy kara porządkowa

- wpływ czynników psychicznych – art. 192 – zeznanie w obecności biegłego psychologa; co do zasady świadek może być „wariatem”, świadka nie można przesłuchać w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym (tylko oskarżonego / podejrzanego), można ambulatoryjnie

- zeznania świadka mogą być nieprawdziwe, ale nie wynikać z kłamstwa (kłamstwo jest intencjonalne)

+ przyczyny zeznań nieprawdziwych według Hołysta:

- obawa przed odpowiedzialnością karną dla świadka lub osób dla niego bliskich

- obawa przed kompromitacją (?) moralną

- świadek chroni członków rodziny bądź przyjaciół

- obawa przed zemstą świata przestępczego

- chęć zemsty

- chęć agrawacji (?) – bycia bohaterem w sprawie

- PRZESŁUCHANIE (definicja doktrynalna) – to czynność procesowa o charakterze dowodowym; forma czynnego odbioru zeznań świadków, wyjaśnień podejrzanych oraz ustnych opinii biegłych

- celem przesłuchania jest uzyskanie informacji o osobach, miejscach, zdarzeniach, które mogą być przydatne do uzyskania prawdy materialnej

• Pozwala również zebrać informacje o samym świadku

• Zdobycie nowych informacji od świadka przez organ

• Uzyskiwanie informacji o innych źródłach dowodowych

+ prawa świadków:

- do odmowy składania zeznań

- do odmowy odpowiedzi na pytanie

- do żądania wyłączenia jawności

4) ETAPY PRZESŁUCHANIA

a) przygotowanie do przesłuchania

- przygotowywanie aktów, materiałów sprawy i zapoznanie się z nimi (np. protokoły oględzin..)

- podejście do przesłuchiwanego, bez przymusu, zbędnych gestykulacji, zdenerwowania (syndrom dobrego i złego policjanta)

- przesłuchanie powinno być zaplanowane (przygotowanie pytań na kartce)

- w pierwszej kolejności powinno się przesłuchiwać wiarygodnych i naocznych świadków

- przesłuchanie podejrzanego w miarę możliwości na końcu

b) taktyka przesłuchania świadka i dokumentowania, 4 etapy:

I – etap wstępny – poprosić świadka o dokumenty, sprawdzić tożsamość, zapytać o imię, nazwisko, wiek i podobne bzdury; pytanie o to czy był wcześniej karany za składanie fałszywych zeznań; dla rozluźnienia można porozmawiać o pogodzie i takich tam, a wszystko dla rozpoznania z kim mamy do czynienia

II – etap wypowiedzi spontanicznych – „co pan/pani wie na temat tego wypadku”?, świadek odpowiada, przesłuchujący powinien norować, aby później móc wrócić do tematu, dopytać

III – etap zadawania pytań – mogą być przygotowane lub uściślające wypowiedzi świadka, należy zacząć protokołować (taśma może być załącznikiem), jeżeli używamy urządzeń nagrywających to należy o tym poinformować świadka, który nie musi się na to zgodzić; świadek odpowiada na pytania

IV – etap końcowy – dokończenie protokołu, ewentualne jego poprawy (przed podpisaniem), świadek po osobistym przeczytaniu podpisuje

+ jeżeli świadek nie chce składać zeznań lub ewentualnie zeznaje nieprawdę:

- wykazać związek świadka ze sprawą, ujawnić pewne informacje

- przedstawić konsekwencje prawne

- przedstawić pewne fakty o jego obecności na miejscu zdarzenia

- wykazać, że może bać się o bezpieczeństwo swoje lub bliskich (można mu nadać status świadka incognito)

+jeżeli kłamie możemy:

- bezpośrednio wykazać kłamstwo (ujawnić materiał, którym dysponujemy)

- zastosować metodę refleksji logicznej – wykazać bzdurność argumentacji, sprzeczności w zeznaniach

- zastosować metodę szczegółowych pytań - aby uniknąć wcześniejszych zeznać, które osoby uzgodniły, można pytać o pogodę, kolor samochodu i takie tam

- zastosować metodę ujawniania motywów kłamstw

- o ostatecznej wiarygodności zeznań decyduje sąd dysponując swobodną oceną dowodów

+ elementy wiarygodności zeznań:

- bierze się pod uwagę osobę świadka (wiek, stan zdrowia, możliwość odtwarzania, poziom wiedzy, etc.), spostrzeżenia wzrokowe (odległość, wielkość, oświetlenie), spostrzeżenia słuchowe (odległość od źródła dźwięku, tło akustyczne, natężenie dźwięku)

- postawę spostrzegającego (czy ktoś widział zdarzenie czy tylko usłyszał huk – skutek zdarzenia)

- czas dzielący moment spostrzeżenia i odtworzenia, czyli między zdarzeniem a przesłuchaniem

- możliwość wystąpienia sugestii

- przeżycia następcze

- warunki, w jakich odbyło się przesłuchanie

- stan osoby przesłuchiwanej (zmęczenie, choroba)

5) TAKTYKA PRZESŁUCHANIA PODEJRZANEGO

- podejrzany – osoba, wobec której postawiono zarzut lub wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów

• Czy osoba zrozumiała zarzuty?

• Czy żąda uzasadnienia postanowienia?

• Czy przyznaje się do przedstawionych zarzutów?

• Czy chce złożyć wyjaśnienie?

- jeżeli odmawia składania wyjaśnień to protokół na tym się kończy, jeśli chce to podejmuje się następne kroki prawne

+etapy:
- etap wstępno- obserwacyjny:

• Pozwala na zweryfikowanie wiedzy

• Rozstrzygnięcie czy należy go skierować na badania psychologiczne lub powołać psychologa przy przesłuchaniu

• Czy właściwa taktyka została obrana

• Stworzenie właściwej atmosfery

- etap spontanicznych wypowiedzi: - możliwość wypowiedzenia się podejrzanego

- etap pytań:

• W odpowiedziach chce jak najbardziej pomniejszyć swoją winę, rolę w zdarzeniu

• Ma prawo kłamać (podejrzany najczęściej mówi częściową prawdę)

• Prowadzący przesłuchanie zadaje pytania, krytycznie podchodzi

- etap dokumentacyjny:

• Poprawki do protokołu

• Podpisanie protokołu

• Jeżeli podejrzany odmawia podpisania to należy zostawić na ten temat adnotację

+ formy przesłuchania

- konfrontacja – art. 172 – to równoczesne, ponowne, przesłuchanie dwóch osób na tę samą okoliczność w celu wyjaśnienia sprzeczności w ich poprzednich zeznaniach, wyjaśnieniach czy też opiniach. Konfrontację należy protokołować. Konfrontować można:

• Świadka ze świadkiem

• Podejrzanego z podejrzanym

• Świadka z podejrzanym

• Biegłego z biegłym

• Nie ma zakazu konfrontacji biegłego ze świadkiem lub podejrzanym, ale byłoby to niecelowe, gdyż biegły posiada specjalistyczną wiedzę

BIEGŁY

- synonimy: ekspert, specjalista z jakiejś dziedziny (ale na egzaminie tego nie używać!!!)

- BIEGŁY to osoba posiadająca wiedzę specjalną

- WIEDZA SPECJALNA – z określonej dziedziny, o większym zakresie niż przeciętna, nie posiada jej sędzia czy prokurator

- biegły jest powoływany, gdy występuje okoliczność wymagająca obecności biegłego przy czynności

1) RODZAJE BIEGŁYCH

a) biegli z listy sądowej

- dążenie do wydania ustawy o biegłych

- rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 24 stycznia 2005 w sprawie biegłych sądowych – stanowi o tym, że listę biegłych prowadzą prezesi sądów okręgowych (każdy sąd ma swoich, nie jest to lista centralna)

+ biegłym może być osoba:

- z pełnią praw cywilnych i obywatelskich

- ukończone 25 lat

- posiada teoretyczne i praktyczne wiadomości specjalne z danej dziedzin

- daje rękojmię należytego wykonania obowiązków

- prezes sądu decyduje o przyjęciu na listę, w zależności od tego, jakiego rodzaju biegłych potrzebuje

- ustawa w planach miała Centralny Rejestr Biegłych, z których korzystać mogą wszystkie sądy

- biegły składa przyrzeczenie, na które się powołuje

- wpis w sądzie okręgowym na 5 lat, później się odnawia (wniosek do Prezesa Sądu)

b) biegli ad hoc

- nie są wpisani na listę biegłych

- powoływani tylko w szczególnych okolicznościach, ale w każdym czasie, do każdej sprawy

c) biegli – pracownicy instytutów naukowo- badawczych

- posiadają ogromną wiedzę merytoryczną

- wydają ekspertyzy

- nie są wpisywani na listy

- sąd wyznacza biegłego z konkretnego zakresu, bez imienia i nazwiska, kierownik danego instytutu przekazuje danemu ekspertowi wykonanie określonej ekspertyzy

- generalnie człowiek po wyższych studiach, zgłasza się do komendy wojewódzkiej policji, jeżeli trafi na wolny etat to syto, następnie jest wysyłany na kursy, egzaminy, pisanie i obrona pracy, następnie otrzymuje prawo do samodzielnego podpisu ekspertyzy

- generalnie zasadą jest, że eksperci nie powinni być wpisywani na listę biegłych sądowych i wykonywać ekspertyz prywatnych (na emeryturze częsta praktyka, że wpisują się na listę)

- w Polsce powstaje wiele prywatnych firm prowadzących badania – w znaczeniu KPK nie są uznawane za instytucje naukowe

2) UPRAWNIENIA BIEGŁEGO

- prawo do wydania opinii – musi być postanowieniem powołany do dokonania ekspertyzy, takie postanowienie zgodnie z art. 194 musi zawierać imię i nazwisko biegłego, specjalność, nazwę instytutu, organ zlecający badanie, musi określić przedmiot i zakres ekspertyzy oraz termin dostarczenia

- prawo do odmowy pełnienia funkcji biegłego – co do zasady ma obowiązek wykonania ekspertyzy; odmowa kiedy zlecone zadania nie mieszczą się w granicach fachowości biegłego

- prawo do zapoznania się z materiałami sprawy – adekwatnie do zadanych mu pytań, ale może się domagać całego materiału, jeżeli uzna to za potrzebne, oryginały, szkice, fotografie, plany; może wydać opinię cząstkową jeżeli nie dostał wszystkich odpowiednich materiałów

- prawo do udziału w rozprawie lub innych czynnościach – ważna sprawa: eksperyment procesowy wykonuje organ procesowy, biegły wykonuje eksperyment badawczy

- prawo do aktywności w toku czynności procesowych - zadawanie pytań, czynienie ustaleń, współpraca z organem procesowym

- prawo do wynagrodzenia i zwrotu kosztów – np. podróży

- prawo do wzmożonej ochrony prawnej

3) OBOWIĄZKI BIEGŁEGO

- przyjęcia i pełnienia funkcji biegłego

- obowiązek złożenia opinii

- sumienności i bezstronności

- obowiązek stawienia się na wezwanie i udziału w czynnościach

- zachowania tajemnicy

9.05.2011r.

+ egzamin 0

– 7,8,9 czerwca od 7.30 do oporu

- 2 pytania, które nie przechodzą na innych

- warto ładnie i płynnie mówić

+ opinia biegłego:

- ustna

- pisemna

- w postępowaniu przygotowawczym najczęściej opinia pisemna, przesyłany jest mu wtedy określony materiał, biegły odpowiada na postawione mu pytania

-do uzupełnienia o opinii :D

+ kodeksowe wady opinii:

- niepełna

- niejasna

- sprzeczna

Postępowanie karne, wykład 9.05.2011r.

Opinia biegłego:

• ustna

• pisemna (najczęściej w postępowaniu przygotowawczym)

Opinia zawiera: imię, nazwisko, stopień i tytuł biegłego, dane innych osób biorących udział w ekspertyzie, miejsce badań, sprawozdanie z badań, wnioski i podpis.

Kodeksowe wady opinii:

• niepełna (biegły powinien odpowiedzieć na wszystkie postawione mu pytania)

• niejasna (biegły powinien używać jasnych, prostych sformułowań)

• sprzeczna

specyficzny rodzaj opinii – opinia w celu wypowiedzenia się o stanie zdrowia psychicznego podejrzanego/oskarżonego; sąd może zlecić przeprowadzenie badań/obserwacji w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym (pobyt nie powinien być dłuższy niż 4 tyg., a nie może być dłuższy niż 8 tyg.)

*udział tłumacza - doczytać

Specjalista – w kodeksie od 1997 roku, wcześniej instytucja nieznana; art. 205, 206

Specjalistą jest osoba, która uczestniczy w oględzinach, przeszukaniu, eksperymencie, zatrzymaniu rzeczy itp., a więc w czynnościach, które wymagają różnych technik wizualizacji (musi sporządzić dokumentację z tych czynności)

1. specjalista ………… org. Ścigania (nie zdążyłam zapisać)

2. specjalista ad hoc – np. fotograf lub operator kamery, którego powołuje się do zarejestrowania materiału, w sytuacji, gdy na danej komendzie nie ma potrzebnego sprzętu

biegły a specjalista – oba podmioty działają na mocy kpk, biegły tworzy nową jakość, składa opinię; specjalista jest traktowany bardzo instrumentalnie, technicznie, nie tworzy owej jakości, nie składa żadnej opinii

praca operacyjna – przed, po lub obok właściwego postępowania; czasami w tej fazie dochodzi do uzyskania opinii biegłego i dlatego ustawy szczególne przewidują tu instytucję konsultanta (czyli org. procesowy może korzystać z informacji biegłego, ale w roli konsultanta – kieruje wówczas do biegłego zwykłe pismo „z prośbą o …”); wartość dowodowa takiego pisma – żadna; ma ono tylko wartość informacyjną.

Oględziny – czynność procesowo-kryminalistyczna, badanie miejsca zdarzenia

Badanie miejsca zdarzenia składa się z części:

1. zabezpieczenie miejsca zdarzenia
   Celem jest niedopuszczenie do zatarcia śladów, zachowanie tego miejsca w sposób niezmieniony aż do przybycia ekipy oględzinowej
   - zabezpieczenie aktywne – obowiązuje org. ścigania; policja sporządza notatkę służbową
   - zabezpieczenie pasywne – może go dokonać każdy z nas, jest to obowiązek społeczny (wezwanie pomocy lekarskiej, udzielenie pierwszej pomocy przedmedycznej, niedopuszczanie do zatarcia śladów)

2. oględziny miejsca zdarzenia
   -głównym celem oględzin jest zebranie maksymalnej ilości informacji o sprawcy (ponieważ to miejsce łączy organ ścigania ze sprawcą)
   - z oględzin sporządza się:
   * protokół oględzin – opis miejsca i śladów
   * dokumentację fotograficzną/video – przedstawia jak wygląda dane miejsce i ślady
   * szkic miejsca zdarzenia – sporządzony w skali
   *notatkę pooględzinową – tutaj można zawrzeć wnioski, które nam się nasuwają (dokument uzupełniający, subiektywny)
   
   inny rodzaj oględzin – oględziny osoby, oględziny miejsca

3. penetracja terenu przyległego do miejsca zdarzenia

4. zapewnienie dopływu informacji o miejscu zdarzenia i o samym zdarzeniu – uruchomienie kwestii natury operacyjnej + świadkowie

art. 210, 217, 218, 218a – doczytać

Przeszukanie
3 podstawy prawne przeszukania:

1. postanowienie sądu/prokuratora - najważniejsza podstawa, jest to decyzja org procesowego w formie postanowienia

2. nakaz kierownika danego org ścigania (komendanta) – gdy nie ma czasu na w/w

3. legitymacja służbowa – przy czynnościach niecierpiących zwłoki

Przy dwóch ost punktach prokurator powinien w ciągu 7 dni wydać postanowienie zatwierdzające przeszukanie.

Co do zasady przeszukanie można przeprowadzić od 6⁰⁰-22⁰⁰, a w nocy tylko w przypadkach niecierpiących zwłoki i gdy obiekt jest obiektem użyteczności publicznej; przeszukanie rozpoczęte przed 22 można kontynuować nocą.

Przedmioty znalezione przy przeszukaniu należy wpisać do protokołu, zabezpieczyć i dokonać ich oględzin.

Co robi się z rzeczami zatrzymanymi podczas przeszukania + rozdz. XXVI kpk – doczytać

Środki przymusu:

1. zatrzymanie
   -zatrzymanie obywatelskie - każdy ma prawo ująć osobę na miejscu przestępstwa lub w pościgu bezpośrednim; osobę zatrzymaną trzeba niezwłocznie przekazać policji
   - zatrzymanie policyjne – policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo i zachodzi obawa ucieczki, zatarcia śladów; zatrzymanego trzeba poinformować o jego prawach i o powodzie zatrzymania
   -protokół- podajemy dzień godzinę i minuty zatrzymania; zatrzymanego można zwolnić max po 48h od chwili zatrzymania bądź w tym czasie przekazać go do sądu z wnioskiem o tymczasowe aresztowanie
   -na zatrzymanie przysługuje zażalenie
   -bardzo ważny art.248paragraf3

2. środki zapobiegawcze-celem stosowania środków zapobiegawczych jest zapewnienie prawidłowego toku postępowania ; mogą być stosowane aż do orzeczenia kary

a) tymczasowe aresztowanie – stosowane tylko i wyłącznie przez sąd ( wniosek zgłasza prokurator ale sędzia stosuje w formie ustanowienia)

- przesłanki

> negatywne- nie stosuje się jeśli wystarczy inny środek zapobiegawczy

> pozytywne- uzasadniona obawa ucieczki/ukrywania się podejrzanego, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo gdy nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu

-zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub utrudniał postępowanie

-oskarżonemu grozi wysoka kara ( górna granica co najmniej 8 lat) albo sąd niższej instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata.

Organ procesowy może odstąpić od zastosowania tymczasowego aresztowania, jeżeli spowodowałoby to niebezpieczeństwo dla zdrowia życia oskarżonego lub powodowałoby wyjątkowo ciężkie skutki dla niego lub jego rodziny.

Tymczasowego aresztowania nie stosuje się jeżeli można przewidywać, że sąd orzeknie karę pozbawienia wolności w zawieszeniu, karę łagodniejszą bądź okres tymczasowego aresztowania przekroczy długość kary.

Na tymczasowe aresztowanie przysługuje zażalenie, które musi być rozpatrzone w terminie nie późniejszym niż 3-dniowym.
O aresztowaniu zawiadamia się rodzinę, a gdy wymagana jest opieka nad dziećmi – sąd rodzinny i opiekę społeczną oraz zabezpiecza się mienie oskarżonego.

Czas trwania:
Nie dłuższy niż 3 miesiące – może być przedłużony na wniosek prokuratora przez sąd I instancji danej sprawie, ale nie może przekroczyć 12 miesięcy. Łącznie do wydania pierwszego wyroku nie może przekroczyć dwóch lat.
Okres tymczasowego aresztowania liczy się od dnia zatrzymania.

2. poręczenie majątkowe (tzw. kaucja) – może ją złożyć podejrzany lub inna osoba w postaci pieniędzy, zastawu, hipoteki, papierów wartościowych itp.

3. poręczenie społeczne – poręczenie różnych organizacji itp.; należy dołączyć wyciąg z protokołu o podjęciu uchwały nt. poręczenia

4. poręczenie indywidualne – występuje z nim osoba godna zaufania (nagminnie duchowni)

resztę doczytać z kodeksu

Postępowanie przygotowawcze – wykład!

1. skarga uprawnionego oskarżyciela -określony rodzaj przestępstwa, wykryty sprawca, zbadany materiał dowodowy, który daje wysokie prawdopodobieństwo o winie sprawcy (?! 303 kpk), inaczej wszystkie te obowiązki spadłyby na sąd

2. Cele PP

-art. 297 kpk

1. ustalenie czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo

2. wykrycie i w miarę potrzeby ujęcie sprawcy

3. zebranie danych informacyjnych i osobowych o sprawcy (wiek, wykształcenie, majątek, stosunki osobiste, środowisko, opinia)

4. wyjaśnienie okoliczności sprawy – ustalenie pokrzywdzonych i rozmiarów szkody

5. zebranie i zabezpieczenie w niezbędnym zakresie dowodów dla sądu

3) Stosowane były różne modele PP:

- w Polsce przedwojennej -Policja prowadziła DOCHODZENIE ZAPISKOWE (dokonywano zapiski, notatki, które zastępowały protokoły. W poważniejszych sprawach sędzia śledczy prowadził śledztwo

-1969 – 2 formy – proste sprawy – dochodzenia pod nadzorem prokuratora, trudniejsze – śledztwo, którego czynności mogła prowadzić milicja

-1997 – podstawowa forma: śledztwo

4) Organy kompetentne

-zasada: PP prowadzi prokurator

- w pewnych sprawach dochodzenie może prowadzić Policja; wydanie postanowienia o wszczęciu; wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów – prokurator

-inne organy ABW, CBA, ŻW, SG, organy celne, skarbowe, Służba Leśna mogą prowadzić w pewnych wypadkach postępowanie (na podstawie ustaw szczególnych)

5) Strony PP

-pokrzywdzony i podejrzany

W czynnościach sądowych, które są w PP, prokurator staje się stroną, oskarżycielem.

Podejrzanego należy uprzedzić przed przesłuchaniem o jego prawach i obowiązkach! Może on na własne żądanie zapoznać się z materiałami sprawy. Występuje z wnioskiem, wtedy gdy sprawa jest zamykana, że względu na zasadę tajności w PP, gdy organ procesowy powinien stosować określoną taktykę i nie ujawniać treści przeprowadzonych czynności. Dlatego dopiero przed zakończeniem PP podejrzany ma prawo zapoznać się z materiałami.

W postępowaniu przed sądem tajność jest jedynie przy przesłuchaniu świadka koronnego i świadka incognito, wszystko inne jest jawne (+ inne przypadki wyłączenia jawności – 359, 360 kpk).

Wszystko ma swój porządek , każda czynność ma swoją procedurę, zaczyna się często, i kończy postanowieniem.

-303 kpk

6) Wszczęcie PP

-jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa, z urzędu lub na skutek zawiadomienia. Wydaje się postanowienie o wszczęciu śledztwa.

7) Źródła

-praca własna organów ścigania, rozpoznaje środowiska patologiczne; praca śledczo-operacyjna, uzyskiwanie informacji

-zawiadomienia, doniesienia o popełnieniu przestępstwa.

Jeżeli organ ścigania ma własne ustalenia, to od razu wydaje się postanowienie o wszczęciu.

Jeżeli natomiast ma wątpliwości, przez 30 dni organ może prowadzić czynności sprawdzające

-307 kpk – można żądać uzupełnienia lub sprawdzenia faktów!

Czynności sprawdzające nie zawierają takich czynności, z których sporządza się protokół.

W ciągu 30 dni organ podejmuje decyzję jakie postanowienie wydać.

Pokrzywdzony może złożyć zażalenie na odmowę wszczęcia do prokuratora nadzorującego – uprawnienie następnie jako oskarżyciel subsydiarny (?).

Gdy w ciągu 30 dni w ramach czynności sprawdzających organ przeprowadzi czynność wymagającą protokołu > oznacza to faktyczne wszczęcie śledztwa (bez postanowienia). Gdy okaże się jednak, że nie ma potrzeby wszczynania śledztwa wydaje się postanowienia o umorzeniu PP – mimo braku jego formalnego wszczęcia.

8) Postępowanie w niezbędnym zakresie > gdy organ musi już niezwłocznie podjąć działanie, żeby zabezpieczyć ślady;

-308! Kpk: przesłuchać osobę w charakterze podejrzanego, poinformować ją najpierw o treści zarzutów. W terminie 5 dni od tej czynności trzeba wydać postanowienie o wszczęciu śledztwa.

9) Po wydaniu postanowienia o wszczęciu śledztwa:

-organ zbiera informacje

-in rem: nie ma sprawcy

-in personam: sprawca jest znany

10) Czynności operacyjno-rozpoznawcze: przesłuchanie świadków, powołanie biegłych, poddanie materiału dowodowego analizie kryminalistycznej (głównie połączenia telefoniczne).

Prowadzący postępowanie sporządza plan śledztwa lub dochodzenia (wynika to z instrukcji, regulaminów, a nie z kpk)

Ten materiał nie trafia do akt głównych sprawy, jedynie jego wyniki.

Plan powinien zawierać:

-wersję zdarzenia (hipotetyczny przebieg zdarzenia, założony przez organ ; 2/3 wersje zdarzenia – błędem będzie 1 wersja zdarzenia założona przez organ)

-zagadnienia (pewne tezy, które trzeba wyjaśnić tłumacząc dane wersje

-czynności do wykonania, aby wytłumaczyć dane zagadnienie

-uwagi, wnioski z przeprowadzonych czynności

Dzięki temu niektóre wersje zdarzenia można wykluczyć, a niektóre uznać za prawdziwe, inaczej powstanie chaossssss (sasaaasssaaaa!).

Niejednokrotnie plan śledztwa jest utajniany!

Przekształcenie informacji operacyjnej w materiał dowodowy; jest to bardzo trudne, gdy nie można ujawniać, np. danych, działań agenturalnych; np. konieczne jest przesłuchanie świadka, który potwierdzi wersję agenta.

Dopiero, gdy organ procesowy dysponuje całością materiału dowodowego, przedstawia zarzuty, przesłuchuje podejrzanego.

Jeżeli w braku śledztwa okaże się, że oskarżonemu należy się zarzucić inny czyn lub na innej podstawie wydaje się nowe postanowienie.

Prawo zgłaszania wniosków dowodowych ma w PP podejrzany i pokrzywdzony.

!! (E) Jeżeli czynności śledczych nie będzie można powtórzyć na rozprawie, należy umożliwić stronom udział w tych czynnościach. Ich niestawiennictwo nie wpływa na przebieg czynności. Jeżeli podejrzany jest tymczasowo aresztowany, organ rozważa czy go sprowadzić.

Zapoznanie z materiałami końcowymi PP

Jeżeli istnieją podstawy do zamknięcia śledztwa, prokurator poucza podejrzanego o prawie zaznajomienia się z materiałami końcowymi postępowania (art. 321 $ 2 – termin 7 dniowy!) > wszystkie dokumenty z akt sprawy powinny być mu udostępnione, możliwość kserowania, robienia notatek > na wniosek podejrzanego lub jego obrońcy.

Kpk nie określa terminu zaznajomienia się z materiałami; zaznajamianie się odbywa się pod nadzorem, w gabinecie prowadzącego sprawę, dokumenty są chronione, pod szybą, tak żeby podejrzany nie mógł ich zniszczyć. (ostroo!)

Po zapoznaniu się z materiałami podejrzany w ciągu 3 dni może składać wnioski dowodowe w celu uzupełnienia śledztwa.

Po upływie 3 dni wydaje się postanowienie o zamknięciu śledztwa.

Jeżeli nie ma podstaw do wniesienia aktu oskarżenia, śledztwo jest umarzane bez prawa do zaznajomienia się z materiałami sprawy. Tylko pokrzywdzony ma to prawo, bo może złożyć zażalenie na to postanowienie.

Jeżeli podejrzany dopuścił się czynu w stanie niepoczytalności > stosowanie środków zabezpieczających przez sąd. (uzupełnić kodeksem!)

Śledztwo prowadzi się w sprawach, w których rozpoznanie w I instancji należy do sądu okręgowego. (+kpk)

Art. 310. § 1. Śledztwo powinno być ukończone w ciągu 3 miesięcy.

§ 2. W uzasadnionych wypadkach okres śledztwa może być przedłużony na dalszy czas oznaczony przez prokuratora nadzorującego śledztwo lub prokuratora bezpośrednio przełożonego wobec prokuratora, który prowadzi śledztwo, nie dłuższy jednak niż rok. W szczególnie uzasadnionych wypadkach właściwy prokurator bezpośrednio przełożony wobec prokuratora nadzorującego lub prowadzącego śledztwo może przedłużyć jego okres na dalszy czas oznaczony.

Dochodzenie

Prowadzi Policja, inne organy, w sposób analogiczny jak śledztwo (kpk rozdział 36a).

Dochodzenie rejestrowe – jeżeli dane uzyskane w toku czynności z art. 308 (w niezbędnym zakresie) lub prowadzonego przez co najmniej 5 dni PP , nie dają podstaw dostatecznych do wykrycia sprawcy, umarza się dochodzenie i przestępstwo wpisuje się do rejestru przestępstw.

Dochodzenie powinno być ukończone w ciągu 2 miesięcy.

Prokurator nadzoruje PP; ma określone uprawnienia (art. 326 §3)

Umorzone PP może być w każdym czasie podjęte (art. 327 kpk).

Podjęcie na nowo PP może nastąpić tylko co do innego podejrzanego.

Wznawia się PP przeciwko osobie, która występowała jako podejrzany na mocy postanowienia prokuratora bezpośrednio nadrzędnego, nad tym, który wcześnie umorzył PP, jeżeli pojawią się nowe fakty, dowody.

PP może kończyć się:

-umorzeniem – gdy nie wykryto sprawcy mimo popełnienia przestępstwa, oraz gdy zachodzą przesłanki z art. 17 § 1 pkt. 1 i 2.

-aktem oskarżenia – gdy wszystko wskazuje, że dana osoba popełniła czyn;

Termin wniesienia aktu oskarżenia:

Art. 331. § 1. W ciągu 14 dni od daty zamknięcia śledztwa albo od otrzymania aktu oskarżenia sporządzonego przez Policję w dochodzeniu, prokurator sporządza akt oskarżenia lub zatwierdza akt oskarżenia sporządzony przez Policję w dochodzeniu i wnosi go do sądu albo sam wydaje postanowienie o umorzeniu, o zawieszeniu albo o uzupełnieniu śledztwa lub dochodzenia.

§ 2. Organ, o którym mowa w art. 325d, może wnieść akt oskarżenia bezpośrednio do sądu, chyba że prokurator postanowi inaczej.

§ 3. Jeżeli podejrzany jest tymczasowo aresztowany, termin wymieniony w § 1 wynosi 7 dni.

§ 4. W sprawie, w której wobec podejrzanego stosowane jest tymczasowe aresztowanie, akt oskarżenia należy wnieść nie później niż 14 dni przed upływem dotychczas określonego terminu stosowania tego środka.

Elementy aktu oskarżenia:  

 1)   imię i nazwisko oskarżonego, inne dane o jego osobie oraz dane o zastosowaniu środka zapobiegawczego,

  2)   dokładne określenie zarzucanego oskarżonemu czynu ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okoliczności jego popełnienia oraz skutków, a zwłaszcza wysokości powstałej szkody,

  3)    wskazanie, że czyn został popełniony w warunkach wymienionych w art. 64 Kodeksu karnego albo art. 37 § 1 pkt 4 Kodeksu karnego skarbowego

  4)   wskazanie przepisów ustawy karnej, pod które zarzucany czyn podpada,

  5)   wskazanie sądu właściwego do rozpoznania sprawy i trybu postępowania,

  6)   uzasadnienie oskarżenia.

Prowadzący PP powinien ustosunkować się do wyjaśnień oskarżonego (np. że są w sprzeczności z dowodami, że są tylko elementem linii obrony).

Wniosek o skazanie be rozprawy.

Wniosek o warunkowe umorzenie postępowanie karnego (art. 336 kpk).