Hubert Skrzypulec SIwTP Zabrze 27.05.2009

Halogeny należą do grupy żarowych źródeł światła. Halogen tworzy związek chemiczny z wolframem (parami wolframu w bańce i na ściankach bańki), związek ten krąży wraz z gazem w bańce w temperaturze panującej blisko żarnika rozpada się na wolfram i jod. W rezultacie tej reakcji następuje przenoszenie cząstek wyparowanego wolframu z bańki na żarnik. Proces ten nazywa się halogenowym cyklem regeneracyjnym. Występowanie tego cyklu pozwala zwiększyć temperaturę żarnika do około 3200 K, zatem żarówki halogenowe cechują się wyższymi skutecznościami świetlnymi w porównaniu do zwykłych lamp żarowych (do 18 lumenów/wat).

Zalety:

• wyższa sprawność niż żarówki,

• 2 do 5 razy większa żywotność niż żarówek,

• brak przyciemniania się z czasem bańki źródła,

• bielsze światło (w zakresie od około 2800K - 4000K),

• małe gabaryty,

• wersje z reflektorami,

• wersje zarówno na niskie napięcie jak i na napięcie sieciowe (np. 12V, 230V),

• bardzo bogaty wybór oprawek i opraw oświetleniowych dla nich przeznaczonych,

• wersje o różnych mocach, od około 5W do 2000W w zależności od typu,

• wierne oddawanie kolorów, Ra=100,

• możliwość łatwego ściemniania.

Wady:

• wysoka temperatura bańki i mocowania (trzonka),

• niższa sprawność niż innych źródeł wyładowczych np. świetlówek (te jednak mają duże gabaryty),

• niższa żywotność w porównaniu ze źródłami wyładowczymi np. świetlówkami (uwaga w nawiasie ta sama co wcześniej),

• wersje na niskie napięcie wymagają transformatora przy zasilaniu sieciowym (niskie napięcie czasami jest zaletą, jeśli mówimy o pewnych strefach np. w łazience, w których nie można zastosować lamp na napięcie sieciowe),

• przy montażu trzeba uważać, aby na bańce nie pozostawić śladów palców.

Halogeny, to w zasadzie bardziej wydajne i zmniejszone żarówki. Ale to wystarczy by znalazły szereg zastosowań.

Halogeny w zależności od zastosowań związanych z ich budową można podzielić na:

Bardzo małe gabarytowo halogeny niskiego napięcia bez reflektora np. CAPSULEline (w nazewnictwie Philipsa). Przeznaczone są do oświetlenia miejscowego i dekoracyjnego. Stosowane są np. w lampkach biurkowych, żyrandolach, kinkietach itd.

Halogeny z reflektorem. Występują w różnych mocach i co istotne z różnymi kątami skupienia światła. Dzięki temu z zależności od odległości od oświetlanego obiektu możemy dobrać halogen o takim kącie świecenia, by nasz obiekt był w całości oświetlony (lub w części jeśli jest taka potrzeba). Reflektor w stronę oświetlanego przedmiotu odbija nie tylko światło, ale również ciepło wytwarzane przez żarnik. Reflektory aluminiowe odbijają 100% światła i 95% ciepła. Aby zapobiec nadmiernemu nagrzewaniu się oświetlanych przedmiotów, produkowane są halogeny o specjalnej konstrukcji. Są to halogeny z reflektorami dichroicznymi. Przepuszczają one około 66% ciepła do tyłu. W stronę obiektu odbijają 33% ciepła i 95% światła. Halogeny dichroiczne stosowane w sufitach podwieszanych, w tak zwanych "oczkach halogenowych", wymagają aby nad sufitem mogła występować naturalna lub wymuszona cyrkulacja powietrza. Dla danego źródła światła (halogenu z reflektorem) producenci podają minimalną odległość między źródłem, a oświetlanym przedmiotem. Zazwyczaj jest to 0,5m.

Halogeny na napięcie sieciowe bez odbłyśnika, z mocowaniem jak tradycyjne żarówki. Halogeny na gwint E14 lub E27 mogą bezpośrednio zastępować żarówki odpowiednio "świeczki" z małym gwintem E14 lub tradycyjne z E27.

Halogeny liniowe z mocowaniem "double ended". Przeznaczone do projektorów i lamp, które posiadają własny odbłyśnik. Stosowane są zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz budynków, do oświetlenia ogólnego przestrzeni. Halogeny liniowe np. w projektorach z detektorem ruchu stosowane są jako oświetlenie "bezpieczeństwa" przed posesją. Należy jeszcze wspomnieć, że halogeny liniowe o mocach większych jak 500W wymagają poziomej pozycji świecenia. Mniejsze moce oraz pozostałe halogeny nie mają takich ograniczeń.