Budowa genów i ich lokalizacja

1. Budowa i funkcja kwasu DNA

Kwas DNA zbudowany jest z czterech zasad, cukry dezoksyrybozy oraz reszty kwasy fosforowego. Wyróżniamy następujące zasady:

- adenina (A)

- tymina (T)

- guanina (G)

- cytozyna (C)

Pomiędzy zasadami występuje reguła komplementarności. Polega ona na tym, że adeninie odpowiada tymina a guaninie cytozyna.

Zasada + cukier + reszta kwasu fosforowego tworzą nukleotydy. Nazwa nukleotydu pochodzi od nazwy zasady.

Kwas DNA występuje w postaci dwóch spiralnie skręconych nici. Ma zdolność replikacji, która polega na odbudowie nici łańcucha wg zasady komplementarności.

Kwas DNA występuje w:

- jądrze komórkowym

- mitochondriach

- chloroplastach u roślin

1. Budowa i funkcja kwasu RNA – kwas rybonukleinowym

Występuje w postaci pojedynczej nici, na której ułożone są nukleotydy.

W nukleotydach wyróżniamy następujące zasady:

- adeina (A)

- guanina (G)

- cytozyna (C)

- uracyl (U)

Kwas RNA nie ma zdolności do replikacji. Występuje w jąderku i rybosomach.

Genotyp- wszystkie geny danego organizmu

Fenotyp- zespół cech zewnętrznych danego organizmu

Geny- podstawowe jednostki dziedziczności. Odcinek kwasu dezoksyrybonukleinowego zlokalizowany w chromosomie

Allele- różne formy genu (np. A,a), które wywołują odmienne właściwości tej samej cechy (np. barwę czerwoną i białą)

Homozygota- to osobnik (komórka) posiadający identyczne allele danego genu (np. aa lub AA)

Homozygota dominująca - sytuacja, gdy oba allele danego genu są dominujące (zapis, np. AA).

Osobnik może być homozygotą dominującą względem większej liczby genów.

Homozygota dominująca – AA

Homozygota recesywna - sytuacja, gdy oba allele danego genu są recesywne (zapis, np. aa).

Osobnik może być homozygotą recesywną względem większej liczby genów.

Homozygota recesywna– aa

Heterozygota- to osobnik (komórka) posiadający zróżnicowane allele tego samego genu (np. Aa)

Heterozygota– Aa

I prawo Mendla:

W gametach (komórkach rozrodczych) występuje zawsze tylko jeden allel danego genu

II prawo Mendla:

Cechy organizmu dziedziczą się niezależnie od siebie.

Mitoza- proces podziału komórki, któremu towarzyszy precyzyjne rozdzielenie chromosomów do dwóch komórek potomnych.

Mejoza- proces podziału komórki występujący u organizmów rozmnażających się płciowo.

Polega na podziale komórki diploidalnej, w wyniku którego powstają 4 komórki haploidalne (pojedyncze).

Dziedziczenie grup krwi u człowieka – za dziedziczenie grup krwi u człowieka odpowiedzialne są trzy allele: I^A, I^B i i⁰.

Allele I^A i I^B są dominujące. Jeżeli spotkają się w genotypie osobnik posiada krew grupy AB.

Grupa krwi	Genotyp
A	I^A I^A I^A i^0
B	I^B I^B I^B i^0
AB	I^A I^B
0	I^0 i^0