Rozdział 1

5 cech dobrego prawnika procesowego i doradcy w sporze w jednym

Tydzień temu mec. Michał Kocur, na swoim blogu pt. Spory sądowe i arbitraż, opublikował bardzo wartościowy post, w którym udziela kadrze zarządzającej przedsiębiorstw 10 rad na temat tego, jak wybrać prawnika do prowadzenia ważnego procesu (patrza rozdz. 2) , czego od niego należy oczekiwać i jak się z nim dogadać. Jak podkreśla sam autor, uwagi pisane są z punktu widzenia prawnika procesowego.

Postanowiłem uzupełnić ten dekalog o kolejnych 5 rad, tym razem z punktu widzenia doradcy w sporze. Są to rady, które dotyczą już etapu współpracy z prawnikiem, a więc skorzystanie z nich stanie się możliwe już po podjęciu decyzji odnośnie skierowania kroków do konkretnej kancelarii prawnej.

1. Geneza sporu

Pamiętaj, kiedy dwaj wspólnicy zawsze się ze sobą zgadzają, jeden z nich jest zbędny. Prawnik reprezentujący Cię w sporze poniekąd staje się Twoim wspólnikiem (zamierzacie działać wspólnie, by wygrać sprawę).

Dobry prawnik procesowy i doradca w sporze w jednym będzie nie tylko szukał argumentów na poparcie Twoich twierdzeń, ale będzie potrafił zadawać trudne dla Ciebie pytania, a mianowicie o możliwe, prawdziwe motywy działania drugiej strony, a co za tym idzie o Twoją dotychczasową rolę w sporze.

Unikaj prawników, którzy (prawdopodobnie tak samo jak Ty) źródła sporu upatrują wyłącznie po stronie przeciwnej.

2. Definicja wygranej

Rozmawiając z prawnikiem o wygranej nie zapomnij zdefiniować, co oznacza dla Ciebie owa „wygrana”. Jest to chyba najczęściej pomijany element analizy. Pomyślisz: „To oczywiste, prawnik ma mi wygrać sprawę, z którą do niego przyszedłem”. Z reguły proces sądowy jest trochę podobny do maratonu – w tym sensie, że jest długi i wyczerpujący. Jest gorszy od maratonu, bo o wiele trudniej jest się z niego wycofać. Konflikt eskaluje, bo sporom towarzyszą silne negatywne emocje. Po ostatecznej wygranej w procesie będziesz mieć sporą satysfakcję, która …. potrwa krótką chwilę, a Twoje życie będzie toczyć się dalej. Co będzie dla Ciebie wygraną w długim horyzoncie czasowym?

Jak widzisz jedna wygrana i druga wygrana to nie to samo. Zrób ze swoim prawnikiem proste ćwiczenie. Wyobraź sobie, że po 2-3 latach wygrywasz proces, masz wszystko, czego chciałeś/aś (żądałeś/aś w procesie). Co dalej? Jak po tych 2-3 latach wygląda Twoja relacja ze stroną przeciwną? Czy w ogóle istnieje jakaś relacja? Czy Ci zależy na tej relacji? Jeśli nie istnieje, to czy jest szansa, żeby została odbudowana?

Pamiętaj, nie przychodzisz do prawnika ze sprawą sądową, przychodzisz do prawnika z problemem. Za co będziesz bardziej wdzięczny swojemu prawnikowi – za to, że pomógł Ci wygrać proces (możliwe, że jeden z wielu, jakie Cię mogą czekać po Twoim triumfie), czy za to, że pomógł Ci uporać się z problemem?

Unikaj prawników, którzy po wysłuchaniu Twojej wersji wydarzeń zapewnią Cię, że sprawę wygrają.

3. Stosunek do strony przeciwnej

Zastanów się, po co przyszedłeś do prawnika. Po to, żeby reprezentował Cię w procesie sądowym, pod koniec którego sąd wyda wyrok, czy chcesz prawnika, który już wcześniej osądzi Twojego przeciwnika.

Prawnicy często stają po stronie swojego klienta, demonizując drugą stronę i zgadzając się z klientem we wszystkim. Tak jest prościej – będziecie się świetnie dogadywać, bo macie ten sam punkt widzenia. Ale czy na pewno za to płaci się prawnikowi? Ma być Twoim poplecznikiem czy profesjonalnym doradcą?

Unikaj prawników, którzy lekceważą Twojego przeciwnika, źle się o nim wypowiadają, nie okazują mu szacunku.

4. Rzetelna analiza

Niejednokrotnie klientom jedynie wydaje się, że plan który uknuli w głowie pod wpływem negatywnych emocji jest jedyny i najlepszy – toczyć wojnę do upadłego. To, że im się tak wydaje, nie oznacza, że tak w rzeczywistości jest – najczęściej w rzeczywistości właśnie tak nie jest. I wartość dodana prawnika polega na tym, aby mu to uzmysłowić.

Pomyśl o tym w ten sposób: załóżmy, że chcesz się poddać operacji plastycznej – prawne obowiązki informacyjne lekarzy na bok, wolisz lekarza, który wykona zabieg nie informując Cię, jakie będą tego skutki za lat 5, 10 czy 20, czy wolisz takiego, który Ci to uświadomi? Podobnie jest jeśli chodzi o rzetelną analizę sporu.

Unikaj prawników, którzy mówią Ci, że zniszczą drugą stronę.

5. Próba pozasądowego rozwiązania sporu

Dobry prawnik procesowy i doradca w sporze w jednym nie tylko zapyta, czy były podejmowane próby pozasądowego rozwiązania sporu, ale zapyta także, jakie konkretnie próby były podejmowane. Dobry doradca w sporze rozumie, że owe „wszystkie” sposoby na polubowne rozwiązanie sporu, o których mówi klient, to wszystkie sposoby znane temu klientowi, które stanowią zaledwie część wszystkich sposobów dostępnych w ogóle, i – skoro klient stawił się u prawnika – najczęściej chodzi o część, która nie przynosi zamierzonego rezultatu, a niejednokrotnie pogarsza nawet sprawę.

To jest zasadnicza różnica. Gdyby bowiem wszyscy byli ekspertami w zakresie zarządzania konfliktem, skutecznej komunikacji, negocjacji czy perswazji zdecydowana większość sporów, które trafiają do sądów w ogóle nie miałaby prawa się w nich pojawić.

Unikaj prawników, którzy po usłyszeniu od Ciebie, że próbowałeś/ aś wszystkiego, uznają, że wszelkie pozasądowe sposoby rozwiązania sporu zostały już wypróbowane i zakończyły się fiaskiem.

Rozdział 2

Jak korzystać z usług prawników procesowych

Podczas Kongresu Sporów Sądowych, Mediacji i Arbitrażuzorganizowanego przez Instytut Allerhanda miałem okazję moderować dyskusję pt. „Czego klienci oczekują od prawników procesowych”  (relacja z Kongresu tutaj). W panelu dyskusyjnym wzięli udział szefowie działów prawnych dużych spółek. Doświadczeni prawnicy wewnętrzni wiedzą czego mogą oczekiwać od prawników procesowych i jak optymalnie ułożyć sobie z nimi współpracę. Dla wielu firm jednak spory przed sądem lub w arbitrażu są rzadkością. Gdy spór taki się pojawi zarządzający często są w kłopocie, gdyż nie bardzo wiedzą jak wybrać kancelarię ani też czego powinni od niej oczekiwać. Problem ten może być szczególnie dotkliwy w przypadku firm, które nie mają prawnikówin-house.

Postanowiłem więc spisać kilka porad dla kadry zarządzającej – jak wybrać prawnika do prowadzenia ważnego procesu, czego od niego należy oczekiwać i jak się z nim dogadać. Są to uwagi pisane z punktu widzenia prawnika procesowego. Nie ma więc tu porady, jak poprowadzić proces za O zł.  Mam nadzieję, że moje rady będą mimo wszystko przydatne.

·                     Przy wyborze kancelarii nie kieruj się rankingami opartymi na ilości prawników. Cóż Ci po tym, że kancelaria, która wybrałeś zatrudnia 100 prawników (i jest mocna w M&A i w nieruchomościach)? Nie traktuj też śmiertelnie poważnie innych rankingów.

·                     Nie kieruj się wyłącznie brandem kancelarii, ale raczejbrandem prawnika, który będzie dla Ciebie pracował. Upewnij się, że prawnik, którego wybrałeś będzie prowadził i nadzorował sprawę. W wielu kancelariach poziom usług jest bardzo nierówny i pod tą samą firmą można otrzymać wybitne usługi, jak też i marne porady.

·                     Poszukaj prawnika od procesów, raczej niż eksperta z danej branży. Wielu klientów uważa, iż spór w branży energetycznej najlepiej poprowadzi prawnik specjalizujący się w prawie energetycznym. To błąd. Prawnik, który na co dzień zajmuje się doradztwem regulacyjnym i przygotowywaniem dokumentów transakcyjnych najczęściej ma małe pojęcie o przygotowaniu strategii procesowej, pism procesowych, technikach przesłuchiwania świadków itp. Za to dobry prawnik procesowy zrobi research prawny z danej dziedziny i zapozna się z biznesowymi aspektami sprawy. Oczywiście, w niektórych ezoterycznych dziedzinach, takich jak np. prawo telekomunikacyjne, optymalna będzie współpraca prawników-specjalistów branżowych z prawnikami procesowymi. Pamiętaj jednak, że współpraca między departamentami w dużych kancelariach wygląda różnie. Fakt, że dana kancelaria ma u siebie zarówno dział prawa farmaceutycznego, czy telekomunikacyjnego, jak też i dział procesowy nie znaczy wcale, że prawnicy tych działów rozmawiają ze sobą.

·                     Przy wyborze prawnika nie kieruj się ceną jako głównym kryterium. Jeżeli masz wątpliwości czy cena proponowana przez kancelarię nie jest zbyt wysoka, zbierz dwie-trzy oferty z rynku. Niech będą to oferty firm porównywalnych, które równie dobrze mógłbyś wziąć do tej samej sprawy. Jeżeli chcesz sprawę wygrać to szukanie oszczędności za wszelka ceną może być w tym przeszkodą.

·                     Jeżeli jest to naprawdę ważna sprawa, bet-the-company case i nie masz stuprocentowego zaufania do wybranej kancelarii (bo pracujesz z nimi pierwszy raz, nie dlatego, że już wcześniej wykazali się ignorancją) weź drugą kancelarię, która będzie recenzować pracę pierwszej. Pamiętaj jednak, ze jest to delikatna kwestia. Prawnicy lubią krytykować innych prawników i jest ryzyko, że druga kancelaria będzie czepiać się bez potrzeby. Określ jasno zakres kompetencji jednej i drugiej kancelarii, by nie doszło do decyzyjnego pata.

·                     Wymagaj, by prawnik przedstawił Ci rzetelną analizę sprawy.  Żądaj realistycznej oceny sytuacji. Jedną z najgorszych rzeczy jakie mogą Ci się trafić, to prawnicy, którzy bez analizy zabiorą się za sprawę oraz prawnicy, którzy bez podstawy będą Cię zapewniać o przyszłym sukcesie. Zaufaj raczej temu, kto pokaże Ci słaby punkty w Twojej sprawie niż temu, który powie, że ich nie ma.

·                     Zwróć uwagę czy prawnik przykłada wagę do faktów, czy stara się dowiedzieć wszystkiego, co potrzebne od strony biznesowej. Wielu prawników bardzo lubi prawo, ale nie chce sobie brudzić rąk analizą skomplikowanego stanu faktycznego.

·                     Żądaj by prawnik wyjaśnił jaką przyjął strategię i czym się kierował.  Powinien poinformować Cię o wszelkich zmianach w tym zakresie. Ustal, że będzie przesyłał Ci projekty oraz kopie pism, które zostały wysłane do sądu.

·                     Żądaj by prawnik na bieżąco informował  Cię o wszystkich istotnych zdarzeniach, przesyłał Ci wszystkie pisma z sądu i pisma drugiej strony.

·                     Jeżeli masz sprawę za granicą i potrzebujesz pomocy zagranicznej kancelarii, np. czeka Cię arbitraż w Londynie pod angielskim prawem, albo spór w chińskim sądzie znajdź najlepszą dla siebie kancelarię, która prowadzi spory w tych miejscach. Zaskakująco często w takich sytuacjach szuka się prawników w ten sposób, że patrzy się która z kancelarii działających w Warszawie ma też biuro w Londynie lub w Szanghaju. Jest spore ryzyko, że firma, która jest potentatem w Warszawie w Londynie ma dział arbitrażowy, o którym nikt tam nie słyszał.