RACHUNEK KOSZTÓW

WYKŁAD 1 28.09.2011

Rachunek kosztów

1. Istota kosztów i pojęcia bliskoznaczne

2. Klasyfikacja kosztów

3. Modele rachunku kosztów

4. Systemy ewidencji kosztów (modele uproszczone i wynik finansowy)

5. Rozliczenie kosztów- etapy, procedury

6. Kalkulacja kosztów

7. Nowoczesne odmiany rachunku kosztów

Literatura:

1. Red. K. Sawicki- Rachunek kosztów 1996

2. J. Matuszewicz- Rachunek kosztów- 2002

3. A. Jarugowa, W. Nowak, W. Szychta- Rachunkowość zarządcza 1999

4. Red J. Sobańska- Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza 2003

5. T. Naumiuk- Koszty w rachunkowości finansowej 2000

6. Red G.K. Świderska- Rachunkowość zarządcza 1997-2002

Definicje kosztów:

Koszt alternatywny danego wariantu decyzyjnego obejmuje utracone korzyści innego wariantu

Koszt ekonomiczny- całkowity obejmuje koszty explicite (jawne) i koszty implicite (ukryte) (M.Rekowski)

Koszty ekonomiczne obejmują koszty księgowe i koszt alternatywny (M. Nasiłowski)

Koszt jawny- to wydatek niezbędny w celu pozyskania zasobu

Koszt ukryty- to niewykorzystana możliwość wykonania czegoś innego (Kamerschen, Mc Kenzie, Nardinelli)

Koszt (alternatywny) wartość (?) najbardziej preferowanej, ale nie wykorzystanej alternatywy

Koszt krańcowy- dodatkowy koszt ponoszony w związku z produkcją dodatkowych jednostki określonego dobra

Powstaje pytanie jak mierzyć:

• Utracone korzyści (przychody, zyski)

• Nie wykorzystane możliwości wszystkie czy wybrane

Koszty związane są z produktami, efektami

Koszty (ekonomiczne)

Koszty księgowe koszty alternatywne

- k. jawne - k. ukryte

- k. explicite - k. implicite

Wynik finansowy tworzą strumienie

• Przychodów i zysków

• Kosztów i strat

W kontekście wyniku finansowego koszty i straty są definiowane jako

• Przychody i zyski- uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków rzez udziałowców lub właścicieli

• Koszty i straty- uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości w formie zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli

Koszty własne stanowią wyrażone w pieniądzu zużycie środków trwałych, wart niematerialnych i prawnych, materiałów, paliwa, energii, usług, czasu pracy, pracowników oraz niektóre wydatki nie odzwierciedlając zużycia dotyczące normalnej działalności danej jednostki gospodarującej w określonej jednostce czasu

Koszty stanowią wyrażone w pieniądzu zużycie składników majątku trwałego i obrotowego usług obcych nakładów pracy ludzi oraz niektóre wydatki nieodzwierciedlające zużycia związane z prowadzeniem działalności przez jednostkę gospodarczą w określonej jednostce czasu

Problemy do dyskusji

• Należy odnieść definicję i pojęcia kosztów do produktów pracy czy czasu…?

• Akcentować zużycie niezbędne, normalne w aspekcie możliwości jego ujęcia?

• Jak interpretować celowość?

• Czy akcentować związek kosztów z wydatkami

• Czy można w sposób obiektywny określić pojęcie kosztów.

Straty-bezekwiwalentne zmniejszenie się składników majątkowych

Nakłady

• Ilościowe zużycie czynników produkcji

• Dotyczą zużytych zasobów i powstania zobowiązań w kontekście całego przedsiębiorstwa, jednostki samodzielnie bilansującej, koszt jest przeciwstawiany przychodom ze sprzedaży produktów, towarów, materiałów w celu wyliczenia wyniku zasadniczej działalności

Wydatek- każde wykorzystanie środków finansowych ( środków finansowych netto) bez względu na cel ich poniesienia

Wykorzystanie- rozchodowanie, angażowanie, zobowiązanie

Wydatek pieniężny- dotyczy rozchodowania środków pieniężnych

Wydatek dotyczy:

• środków pieniężnych (wpłaty i wypłaty)

• funduszu środków pieniężnych

W związku z zastosowaniem zasady memoriałowego ujęcia operacji, wydatek ma odniesienie do funduszu środków pieniężnych.

Fundusz środków pieniężnych obejmuje

• Należności bieżące

• Środki pieniężne

• Zobowiązania bieżące

Wydatek to zmniejszenie funduszu środków pieniężnych

Np.

Należności bież 100jp

Środki pieniężne 200jp f.ś.p.- 150jp

Zobowiązania bieżące 150 jp

Zmniejszenie funduszu może nastąpić przez:

• Zmniejszenie należności bieżących

• zmniejszenie środków pieniężnych

• wzrost zobowiązań bieżących

Kwalifikacja operacji:

1. Spłacono kredyt - fundusz się nie zmniejsza, sama wypłata; ani koszt, ani wydatek; zmiany w strukturze

2. Ujęcie podatku VAT (standardowe) - fundusz się nie zmniejsza, nie ma wydatku

3. Zakupiono i przyjęto materiały (Pz) - powstaje wydatek (koszt później)

4. Wyliczono i ujęto w ewidencji wynagrodzenia 0 powstaje wydatek i koszt

5. Ujęcie amortyzacji - powstaje koszt (wydatek nastąpi później)

6. Zakupiono, sfinansowane długoterminowymi zobowiązaniami, środki trwałe - nie ma wydatku, ani kosztu

7. Naliczono dywidendę od WF - nie jest kosztem, jest wydatkiem, zobowiązania wzrastają

Koszt łączy się z wydatkiem w różnym czasie (wcześniej, później, w tym samym czasie).

Koszt nie musi być wydatkiem (np. zużycie, umorzenie)

Pojęcia kosztowe

Założenia i dane

W przedsiębiorstwie X wystąpiły między innymi następujące oper gosp w zł

1. Wydano do zużycia materiały 20.000 brak wydatków- ruch poza funduszem

2. Spłacono ratę kredytu 5.000- tylko wypłata pieniądza, a nie wydatek

3. Sporządzono listę płac za bieżący miesiąc 4.000- koszt i wydatek

4. Otrzymano fakturę za energie elektryczną 1.000- koszt, ale nie ruch pieniądza

5. Zapłacono gotówką za załadunek towarów 150 – wydatek i koszt

6. Otworzono rezerwę na przewidywane naprawy gwarancyjne 150- nie wydatek, ale koszt

7. Ustalano należną budżetowi kwotę podatku od osób prawnych 200- wydatek, ale nie koszt

8. Miesięczna kwota opłaconej rocznie polisy ubezpieczeniowej 300- koszt, ale nie wydatek

9. Obliczona amortyzacja środków trwałych 450

10. Odprowadzono do budżetu podatek od zysku 600- ruch pieniądza

Klasyfikacja kosztów

Ze względu na to, że koszty są złożone z wielu elementów można je dzielić ze względu na rodzaje tych elementów oraz sposób funkcjonowania w jednostce

1. Naturalna postać zużywanych zasobów (proste elementy procesu racy)

• koszty rodzajowe

1. Sfery działalności

• koszty zakupu

• koszty produkcji

• koszty sprzedaży

• koszty zarządzania

1. Rodzaj działalności

• koszty działalności operacyjnej

• koszty działalności finansowej

• koszty działalności inwestycyjnej

1. Stopień zależności od rozmiarów produkcji- działania

• koszty stałe

• koszty zmienne

1. Związek z podstawowym procesem działalności

• koszty podstawowe

• koszty ogólne

1. Sposób odnoszenia kosztów na produkty ( czy inne przekroje)

• koszty bezpośrednie

• koszty pośrednie

1. Stopień zależności od podmiotu odpowiedzialności

• koszty zależne

• koszty niezależne

1. Struktura wewnętrzna kosztów

• koszty proste

• koszty złożone

1. Miejsce ujęcia w sprawozdaniach finansowych

• aktywa (produkty)

• wynik finansowy

PRZEKROJE KLASYFIKACYJNE KOSZTÓW