FARMAKOLOGIA wykład 2 (15 X 01) LEKI PRZECIWLĘKOWE I USPOKAJAJĄCE

Strach – wiemy, czego i dlaczego się boimy

Fobia – wiemy, czego, ale nie dlaczego się boimy

Lęk – nie wiemy ani czego, ani dlaczego się boimy

Zaburzenia psychiczne, w których występuje lęk:

• zespół lęku uogólnionego o przyczynach nerwicowych

• lęk napadowy

• zaburzenia psychiczne pourazowe

• fobie

• depresje

• zaburzenia świadomości

• zespoły abstynencyjne

• zatrucia (alkohol, barbiturany, benzodiazepiny)

• nietolerancja (penicylina, kwas acetylosalicylowy)

Objawy kliniczne lęku:

• psychiczne:

  • niepokój

  • poczucie napięcia

  • poczucie zagrożenia

  • zaburzenie koncentracji uwagi

  • lęk przed śmiercią

• behawioralne:

  • w wyrazie twarzy – napięcie, trwoga, cierpienie

  • niepokój ruchowy

  • podniecenie ruchowe lub znieruchomienie

• somatyczne (wegetatywne) oraz metaboliczne

  • tachykardia

  • wzrost ciśnienia tętniczego

  • płytki oddech

  • dyskomfort w okolicy serca

  • potliwość

  • bladość powłok

  • poliuria

  • zawroty głowy

Przekaźnictwo lęku:

• GABA-ergiczne

• noradrenergiczne

• serotoninergiczne

• dopaminergiczne

Leki anksjolityczne (leki przeciwlękowe, ataraktyki, małe trankwilizatory) = substancje o różnej budowie chemicznej, oddziałujące na objawy lęku (zarówno endogenne, jak i egzogenne) i niepokoju, jak również działające odprężająco emocjonalnie i zmniejszające napięcie mięśniowe.

Podział:

• leki anksjolityczne

  • leki benzodiazepinowe (BDZ)

  • leki o innej budowie

• leki neuroleptyczne

• leki przeciwdepresyjne

• leki blokujące receptor β-adrenergiczny (np. propranolol)

• leki ziołowe o działaniu sedatywnym

Receptory BDZ:

1. BDZ 1 (omega 1)

2. BDZ 2 (omega 2)

3. BDZ tzw. obwodowe → obecnie dziecko niechciane

Budowa receptora: w środku kanał chlorkowy, po bokach miejsca wiązania benzodiazepin i barbituranów

Różnica działania barbituranów i benzodiazepin:

Barbiturany – hamowanie OUN nieładnie, większość struktur, globalnie

BDZ – hamowanie inteligentne, w określonych strefach, np. układ limbiczny = wrota świadomości, wybiórczo

Mechanizm działania:

• punkt uchwytu – układ limbiczny, podwzgórze

• specjalny receptor dla BDZ – receptor GABA i kanał chlorkowy

• nasilenie hamowania działania neuronów GABA-ergicznych w OUN (niektóre struktury)

• następstwo = hamowanie aktywności neuronów NA, ACh, DA, 5-HT

Działanie kliniczne BDZ:

• psychotropowe

• sedatywne

• nasenne

• przeciwdrgawkowe

• miorelaksacyjne

Farmakokinetyka BDZ:

• dobre wchłanianie z przewodu pokarmowego

• stężenie max 1-3 h (pewne różnice między poszczególnymi preparatami)

• wiązanie z białkami osocza 85-95%

• szybka dystrybucja, właściwości lipofilne

• łatwo przenikają przez barierę krew-mózg, łożysko i do mleka matki

• biotransformacja w wątrobie, niektóre metabolity wykazują aktywność farmakologiczną (diazepam, klobazam)

Wskazania do stosowania BDZ:

• „głupi Jaś” przed operacją (niepamięć wsteczna)

• zespół lęku uogólnionego

• lęk napadowy

• lęk fobiczny

• lęk w przebiegu schorzeń psychosomatycznych

• zespół abstynencyjny w stanach uzależnień

• zaburzenia snu

• padaczka

• stany spastyczne mięśni

• akatyzja poneuroleptyczna

• premedykacja

Przeciwwskazania do stosowania BDZ:

Bezwzględne: Względne:

• zatrucia lekami psychotropowymi - ciąża

• zatrucia alkoholem - karmienie piersią

• wstrząs - niewydolność nerek, wątroby, krążenia

• zaburzenia oddechowe pochodzenia ośrodkowego

• miastenia - prowadzenie samochodu

Zasady stosowania:

• przed rozpoczęciem kuracji rozważyć: wskazania, długość leczenia, rodzaj leku

• stosować najmniejsze skuteczne dawki

• nie dłużej niż 4 miesiące w terapii zaburzeń lękowych i 1 miesiąc przy bezsenności

• odstawiać stopniowo

• unikać stosowania u osób ujawniających skłonności do uzależnień lub z zaburzeniami osobowości

• unikać stosowania u osób starszych

• zwracać uwagę na interakcje lekowe

Objawy niepożądane:

• OUN – senność, uczucie znużenia, zaburzenia koncentracji i uwagi, upośledzenie pamięci

Uwaga! Możliwość wystąpienia objawów paradoksalnych (starsi, alkoholicy) – niepokój ruchowy, drżenie mięśniowe, bezsenność, agresywność

• narząd wzroku – zaostrzenie przebiegu jaskry, zamglone widzenie

• objawy alergiczne

• objawy hematologiczne – leukopenia, agranulocytoza, trombocytopenia

• płód i noworodek – zaburzenia rozwoju i wady płodu

• duże dawki – depresja ośrodka oddechowego i naczynioruchowego

Objawy zatrucia:

• senność

• spowolnienie ruchów

• wpływ na napięcie mięśniowe

• ataksja, dyzartria

• podwójne widzenie

• podniecenie ruchowe

• śpiączka

Postępowanie lecznicze:

• monitorowanie układu krążenia i oddechowego

• flumazenil i.v. 0,2-1,0 mg (nie przekraczać 1 mg w 1 dawce, 3 mg w ciągu godziny)

Objawy odstawienia:

• zaburzenia snu, niepokój, lęk, drażliwość, bóle głowy i mięśni, nudności, wymioty, zlewne poty, zamazane widzenie, nadwrażliwość na hałasy, poczucie derealizacji

Powikłania: majaczenia, drgawki