KRYMINALISTYKA

Kryminalistyka – to nauka, która bada metody i sposoby dokonywania przestępstw oraz opracowuje metody służące do wykrycia przestępstw oraz do ustalenia i ujęcia sprawcy czynu przestępczego

Działy kryminalistyki:

Taktyka kryminalistyczna – zajmuje się sposobami popełniania przestępstw oraz zasadami działania organów śledczych stosowaniu praktyk wykrycia przestępstwa i ujęcia sprawcy

Technika kryminalistyczna – zajmuje się środkami fizykochemicznymi używanymi przy popełnianiu czynów zabronionych w celu wykrycia czynu i sprawcy przestępstwa.

Nie można mylić kryminalistyki z kryminologią.

Kryminalistyka wykorzystuje metody badawcze i naukowe np. chemia, fizyka, biologia, psychologia, geografia. Kryminalistyka związana jest przede wszystkim z postępowaniem karnym, ale również z prawem karnym materialnym. Jest doceniana w pracy organów ścigania i prokuratury, nie jest doceniana tak bardzo przez sędziów.

I typ czynności: operacyjno – rozpoznawcze

To system poufnych, tajnych i dyskretnych działań organów ścigania (Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu, Straż Graniczna, Urząd Skarbowy), prowadzonych poza procesem karnym lecz zazwyczaj służącym aktualnym lub przyszłym celem tego procesu i wykorzystywanym dla zapobiegania i zwalczania przestępczości oraz innych zjawisk negatywnie społecznych. Podstawą do podejmowania tych czynności są ustawy. Nie są one jednak wyczerpująco uregulowane. Są jeszcze akty wewnętrzne wydawane w zakresie tych służb, mają charakter tajny, podstępny, mają one ułatwić działanie.

Najważniejsze czynności:

-wywiad policyjny – funkcjonariusze organów ścigania zbierają informacje na temat sprawców przestępstwa w drodze nieformalnych rozmów z osobami (np. udają się do miejsca zamieszkania, wywiad z sąsiadami o kontaktach podejrzanego). Można to robić jawnie lub w sposób dyskretny.

-obserwacyjne – polega na celowych czynnościach spostrzeżeń po to, aby uzyskać informacje na temat sprawcy przestępstwa i czynu zabronionego. Może to być prowadzona jawnie lub z ukrycia. Obserwacja może być:

*statyczna (obiekt nie przemieszcza się)

*dynamiczna

*obserwować możemy osoby (kontakty, rozmowy, poglądy, stan emocjonalny, szperanie w dokumentach – przeszłość)

*pomieszczenia, (kto przebywa, wchodzi, wychodzi)

*może mieć charakter uczestniczący (wchodzimy w środowisko sprawcy)

-kontrola operacyjna – tekst jednolity ustawy o policji nr poz. 8 2002r „Ustawa o Policji art. 19, 19a, 19b – obowiązuje od 19 III 2002r)

*obejmuje kontrolę korespondencyjną

*obejmuje kontrolę zawartości przesyłek

*obejmuje stosowanie środków technicznych (podsłuch, mikrofon, kamera, aparat) umożliwiających zdobywanie w sposób niejawny informacji, dochodów – ich ustalenia, a w szczególności treści rozmów telefonicznych innych informacji przekazywanych za pomocą sieci telekomunikacyjnych.

Kontrolę operacyjną zarządza obecnie Sąd Okręgowy właściwy w związku z; wniosek składa komendant lub wojewódzki komendant, czasami mogą podjąć sami ale później muszą uzyskać zatwierdzenie sądu.

Art. 19b – polega na dokonywaniu w sposób niejawny nabycia, zbycia lub przejęcia przedmiotów pochodzących z przestępstwa ulegających przepadkowi albo których wykonanie, przetwarzanie, przewożenie lub którymi obrót są zabronione, a także przyjęcia lub wręczenia korzyści majątkowej.

Te czynności podejmowane są w celu sprawdzenia, ustalenia. Potocznie określa się je jako prowokacje policyjne lub zakup kontrolowany. Możliwości walki z korupcją przez oferowanie lub zachęcanie do łapówki. Tego typu działalność ma także znaczenie, odkrywanie lub ujawnianie całej działalności przestępczej.

Art..19

-czynności polegające na zarządzaniu niejawnego nadzoru nad wytwarzaniem, przemieszczeniem, przechowywaniem i obrotem przedmiotami przestępstwa.

Art. 27,29,30, ustawa nr 74 poz. 676 – obowiązuje od 25.V.2002

-infiltracja środowiska – polega na ściganiu, szukaniu sprzymierzeńców środowisku przestępczym

*pośrednia – osoba chętna do współpracy z tego środowiska, osoba daje wszelkie informacje

*bezpośrednia – funkcjonariusz organu ścigania wchodzi do środowiska pod innym nazwiskiem, zdobywa zaufanie przestępców (tajni agenci, informatorzy organów ścigania)

-inwigilacja – polega na systematycznym ściganiu osób (śledzeniu), które podejrzewa się o działalność przestępczą

Źródła informacji o przestępstwie:

1. zewnętrzne –zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa (art. 240k.k.)

2) wewnętrzne – organy ścigania w związku z ich działalnością

Ad.1) Również instytucje społeczne, państwowe same mają obowiązek powiadomienia organów ścigania i muszą zabezpieczyć miejsce przestępstwa:

-doniesienia mediów

-samooskarżenia sprawców ze względów natury emocjonalnej, samozgłoszenie np. osoby psychiczne. Istnieje możliwość samozgłoszenie po to, aby odwrócić uwagę lub miejsce przestępstwa (by mieć alibi związku z cięższym przestępstwem), mogą napływać anonimowe listy.

Ad.2) źródła wewnętrzne, źródła operacyjne przy okazji ujawnia się drugie przestępstwo, patrol może natrafić na przestępstwo lub na jego ślady.

II rodz. czynności w celu ujawnienia sprawcy i uzyskania informacji o przestępstwach:

a) pościg – ma na celu ujęcie uciekającego sprawcy przestępstwa. Może mieć miejsce, gdy organy ścigania przybywają na miejsce przestępstwa i widzą uciekającego lub później, gdy dowiedzą się gdzie on jest, a po ich przybyciu on ucieka:

*pościg czołowy – po śladach sprawcy

*pościg zaporowy – stosowanie blokad w celu zatrzymania sprawcy

b) zatrzymanie – każda osoba może zatrzymać sprawcę na gorącym uczynku lub bezpośrednio po. Policja może zatrzymać osobę, wobec której istnieje uzasadniona obawa popełnienia przestępstwa. Z zatrzymania policjant sporządza protokół (nazwisko funkcjonariusza, o jakie przestępstwo chodzi, dane osobowe osoby podejrzanej). Musi taka osobę pouczyć o zarzucie, ale nie ma on możliwości złożenia oświadczenia do protokołu. Osobie zatrzymanej przysługuje zażalenie.

c) poszukiwanie – osób bądź osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa bądź osoby zgłoszonej za zaginioną np. przy zaginionych sprawdza się środowisko znajomych, rodzinę, wcześniejsza korespondencja, szpitale w tym psychiatryczne

d) zasadzka – ma na celu zdemaskowanie i ujęcie sprawcy, ewentualne zabezpieczenie popełnienia przestępstwa. Ma podstępny charakter, gdy nie ma innej możliwości schwytania lub ujawnienia dokumentów. Posługuje się tutaj środkami technicznymi. Można oznaczyć banknoty czy przedmioty, z którymi sprawca być może będzie miał kontakt.

III. Czynności niekonwencjonalne:

*profilowanie psychologiczne – określenie, z jakiego rodzaju sprawcą mamy do czynienia. Sposób działania sprawcy wskazuje modus operandi – typ człowieka, jaki ujawnia się po popełnieniu przestępstwa np. szczególne znamiona przestępstwa – np. narzędzia, łomy

*psycholingwistyka – ustalenie, jakiego rodzaju jest sprawca po wypowiedziach ustnych lub pisemnych

-np. wykorzystywanie mediów, jasnowidzenie, hipnoza – jest to metoda kontrowersyjna art. 171 k.p.k. – uznaje się, że nie może mieć miejsca – czasami w wyjątkowych okolicznościach, pomocne są również psy (konwojujące, tropiące, wykrywające przedmioty przestępstwa, badania osmologiczne – identyfikacja człowieka na podstawie zapachu)

Odtwarzanie wyglądu osób poszukiwanych:

łączy się to z portretem pamięciowym – to systematyczne zestawienie cech (wraz z ich opisem) cech wyglądu zewnętrznego człowieka

1) portret statyczny – odnosi się do wyglądu zewnętrznego, do budowy człowieka (twarz, głowa, płeć, wszystkie poszczególne elementy głowy)

2) portret dynamiczny – odnosi się do motoryki poruszania się, szczególnie gesty, tiki nerwowe

Świadek naoczny, który widział sprawcę w ramach zeznań opisze cechy sprawcy, sporządza się portret pamięciowy, odbiera się zeznanie od świadka w sprawie portretu. Pomaga przy sporządzeniu portretu pamięciowego system komputerowy.

-najpierw ogólny zarys

-potem poszczególne elementy towarzyszące (nakrycie głowy, okulary)

-wcześniej powszechna była metoda rysunkowa lub składana –części twarzy nakładane na folię

-metoda fotorobota – fragmenty zdjęć różnych osób

W pracy organów ścigania prowadzone są kartoteki policyjne – zbiory informacji odnoszące się do osób podejrzanych o działalność przestępczą oraz do przedmiotów i zdarzeń związanych z przestępstwem:

-kartoteki osobowe – do osób podejrzanych poszukiwanych

-kartoteki rzeczowe – przedmioty związane z przestępstwem (kształt, kolor, wielkość)

-kartoteki zdarzeń – wkładamy wiadomości z danego zdarzenia, według rodzaju przestępstwa i sposobu popełnienia

-kartoteka informacyjna – gromadzone są dane z informacji zebranych przez funkcjonariuszy organów śledczych

-kartoteki ewidencji – dosie, dane osób podejrzanych lub tych, które popełniły przestępstwo

-kartoteki modus operandi – mamy informacje na temat szczególnej działalności sprawcy

-kartoteki daktyloskopijne – system komputerowy Dops

-centralne kartoteki województwa – gromadzone są dane

-albumy fotografii osób podejrzanych – zdjęcie z przodu, profil prawy i półprofil lewy (ewentualnie z nakryciem głowy)

-kartoteki osób poszukiwanych

-kartoteki zwłok

-kartoteki, zbiory, rejestry gdzie gromadzi się broń. Krajowy zbiór łusek i pocisków z zajść przestępczych. Zbiory wzorów broni i amunicji, centralne kartoteki broni utraconej (dane co do boni posiadanej legalnie, ale utraconej i łuski).

W związku z postępem zaczyna się powoli gromadzić kody genetyczne DNA, a w związku z badaniem kosmologicznym zaczyna się tworzyć banki zapachu. Policja może korzystać również z danych gromadzonych przez inne urzędy.

Postępowanie przygotowawcze

Postępowanie przygotowawcze zaplanowane, jest zawsze o wiele bardziej skuteczne, wszczynane gdy istnieje uzasadniona obawa popełnienia przestępstwa.

Plan postępowania przygotowawczego – należy w nim określić zdarzenia będące przedmiotem postępowania, musimy wyliczyć zagadnienia do sprawdzenia, musimy utworzyć kilka wersji zdarzenia aby odrzucać błędne a przyjmować prawdziwe wersje, określamy czynność, formę i sposób wykonania.

Wersja śledcza – oparta na zasadach logiki i materiałach sprawcy, hipoteza, którą przyjmuje prowadzący postępowanie przygotowawcze, a która odnosi się do charakteru zdarzenia, jego czynników przyczynowych, przebiegu, skutku oraz do sprawcy – motywów jego działania i stopnia winy.

Te wersje mogą być tworzone w odniesieniu do poszczególnych elementów lub wszystkich łącznie.

Wersje przestępstwa tworzy również sąd w postępowaniu, może on w wyniku oceny dowodów ustalić inny przebieg zdarzeń niż zaproponował prokurator. Przy tworzeniu wersji posługujemy się wnioskowaniem, dedukcją, myśleniem:

-powinno być obiektywne

-powinno być indywidualne

-powinno być sprawdzalne – możliwe do weryfikacji

Analiza kryminalna – ustalanie i domniemywanie związku między danymi opisującymi działalność przestępczą oraz innymi potencjalnie z nimi powiązanymi w celu praktycznego wykorzystania przez organy ścigania, sąd.

Jeżeli sprawa jest zagmatwana analiza powinna być głębsza. Możemy pomagać sobie poprzez tworzenie diagramów, grafów obrazu zdarzeń, kolejności zachowania sprawcy.

Najważniejsze diagramy:

-powiązań – relacje między osobami uczestniczącymi w popełnianiu przestępstwa

-przepływu – informacje o przedmiotach związanych z przestępstwem

-zdarzeń – czas – co, gdzie, kiedy

-działań – jak doszło do danego zdarzenia

Uzyskiwanie osobowych środków dowodowych:

-przesłuchanie – to czynność procesowa podejmowana w celu uzyskania osobowych środków dowodowych

-rozpytanie – czynność podejmowana przed wszczęciem postępowania lub w ramach czynności sprawdzających – polega na nieformalnych rozmowach z osobami, które mają posiadać informacje, osoby te nie muszą jednak tego robić, nie możemy sporządzać protokołów, jedyne notatkę urzędową. Ma ona nam wskazać kierunki lub źródła poszukiwania dowodu. W ramach rozpytania możemy rozmawiać ze sprawcą przestępstwa.

Uzyskiwanie osobowych środków dowodowych ciągle ma duże znaczenie w procesie karnym. Informacje przekazywane przez osoby (motyw przestępstwa, powiązania w ramach grupy) mogą nam pomóc bardziej niż dowody rzeczowe. Jeżeli chodzi o działalność grup przestępczych często zdarza się, że ofiary są zastraszane i boja się zeznawać.

Aby skutecznie przeprowadzić zeznanie należy się do niego przygotować, musimy:

-dokładnie przeczytać akta sprawy, jeżeli są wielotomowe dobrze jest poznaczyć sobie szczególnie ważne i te z których będziemy podczas przesłuchania korzystać

-można przeprowadzić oględziny z miejsca przestępstwa

-musimy przygotować pokój przesłuchań (musi być wyodrębniony, znajduje się w nim przesłuchujący i osoba przesłuchiwana)

-powinniśmy przygotować plan przesłuchania (pytania, dowody, protokoły wcześniejszych zeznań)

-musimy uwzględnić kogo przesłuchujemy (oskarżony, biegły, jakie były motywy, czy to będzie pierwsze karanie czy recydywa.

Fazy przesłuchania:

1) faza wstępna

2) faza wypowiedzi spontanicznej

3) faza pytań szczegółowych

Dużą rolę odgrywają wiadomości z zakresu psychologii – psychologicznych zeznań, psychologicznych formułowania się materiału dowodowego, formułowania wniosków przez zmysły, informacje o świecie zewnętrznym.

Procesy poznawcze:

-wrażenia – procesy poznawcze polegające na odzwierciedleniu się naszych doznań w naszym umyśle o cechach lub właściwościach przedmiotów

-spostrzeżenia – odzwierciedlenie w naszym umyśle całych przedmiotów wraz z ich cechami i właściwościami. Bodziec musi działać z określoną siłą – wartość progowa

Jeżeli bodziec działa długo, my przyzwyczajamy się, musi zmienić się natężenie – różnica progowa.

Przy przesłuchaniu musimy uwzględnić wady postrzegania świata zewnętrznego np. wada wzroku – czy świadek mógł naprawdę coś zaobserwować (np. gdy nie miał okularów), krótkowzroczność, astygmatyzm, daltonizm, długowzroczność. Możemy ulegać również iluzjom wzrokowym, nam się coś wydaje a jest inaczej; możemy mieć tez halucynacje

Np. ruch – przy jeździe pociągu (pociąg w ruchu obok stojący); motor i ciężarówka – prędkość ta sama, wydaje się jednak, że motor jedzie szybciej, teren zabudowany i nie; omyłka co do czasu, świadek mylnie określa czas (okres czasowy) lub kolejność przebiegu zdarzenia, 5-10 minut – najlepszy okres do oceny

Inaczej postrzegamy gdy coś nas absorbuje, a inaczej gdy nie jesteśmy zainteresowani, pamięć, uwaga, myślenie – również są istotne

Pamięć – polega na uświadomienie sobie bodźców, które wcześniej działały na nasze zmysły – trwałość wierności przekazywanych informacji. Na pamięć składają się:

-zapamiętywanie

-przechowywanie

-odtwarzanie

zapamiętywanie – w zależności od okoliczności, informacji, czy wkuwamy czy coś nas interesuje, stan emocjonalny w chwili zapamiętywania, zażywanie leków

przechowywanie – dane gromadzone w umyśle zapominamy w ciągu 40 minut od zapamiętywanych informacji

odtwarzanie – rozpoznanie lub reprodukcja. Polega na tym, ze osoba rozpoznaje pewne informacje na podstawie wcześniejszych informacji – porównuje te stany

reprodukcja – odtwarzanie informacji bez postrzegania rzeczy

uwaga – wyłączamy się z otoczenia i kierujemy się w stronę przedmiotu, który nas przyciąga, absorbuje

-dowolna – celowo wybieramy obiekt obserwacji

-mimowolna – gdy nie mamy takiego zamiaru, ale skierowaliśmy uwagę

myślenie – polega na analizowaniu ogólnych cech przedmiotów, a także stosunków zachodzących między przedmiotem a cechami

abstrahowanie – polega na odd… pewnych cech od przedmiotów

uogólnienie – łączenie pewnych cech przedmiotów

wnioskowanie – wydawanie nowych sądów na podstawie już istniejących naszym umyśle

mowa wewnętrzna – stosujemy skróty i uogólnienia znane nam

mowa zewnętrzna – polega na tym aby osoba przesłuchiwana w sposób prawidłowy komunikowała się – terminologia

Dla taktyki przesłuchania ważne są:

Osobowość – zespół względnie stałych cech jednostki, który pozwoli nam przewidzieć jak dana osoba zachowa się w podobnych sytuacjach, czy jest gwałtowny czy nie

Inteligencja – poziom ogólnej sprawności umysłowej; zdolność do tworzenia i wyciągania wniosków. Każdy ma indywidualne ocenianą – iloraz inteligencji

90-140 – powyżej 140 mają osoby wybitne. Niektóre osoby są upośledzone – umysłowe głęboko i lżejsze

3 fazy przesłuchania –art. 171 k.p.k.

1. faza wstępna

2. faza wypowiedzi spontanicznej

3. faza pytań szczegółowych

Ad.1. W tej fazie nawiązujemy kontakt z osobą przesłuchiwaną, imię, nazwisko, adres, wiek, zawód, jeżeli jest to świadek musimy zapytać o stosunek do stron, dlatego, ze świadek może odmówić zeznań. Powinniśmy od samego początku zacząć obserwować osobą przesłuchiwaną (wybieramy technikę przesłuchania).

Ad.2. Rozpoczynamy je od pytania, co świadek wie o sprawie – jedno ogólne pytanie. Podejrzany lub oskarżony, jeżeli zdecyduje się mówić to pytamy czy chce składać zeznania i jak chce to robić. Jeżeli chodzi o biegłego to pytamy go czy podtrzymuje swoją opinię czy ewentualnie chce coś dodać. Dajemy tutaj pole do swobodnego wypowiedzenia się. Jeżeli nie mówi na temat to wówczas przerywamy. Przesłuchanie może się zakończyć, jeżeli uzyskamy wszelkie informacje.

Ad.3. Zadajemy pytania uzupełniające, aby uściślić wypowiedź, zadajemy pytania wyjaśniające, kontrolujące np. sprawdzamy podatność na sugestie, zdolność informowania.

Świadek, oskarżony, biegły – zakres postępowania wyznacza nam przedmiot postępowania. Jeżeli świadek jest osobą pokrzywdzoną pytamy jak się zachowywał, czy nie prowokował oskarżonego. Jeżeli przesłuchujemy biegłego to zwracamy uwagę na jego opinię, czy wystarczający był materiał dowodowy, czy stosował uznane metody badawcze, czy opinia jest logiczna i spójna. Przesłuchując podejrzanego lub oskarżonego usiłujemy uzyskać informacje, dążymy do uzyskania przyznania się do winy oskarżonego (nie może jednak być pomyłkowe) zdobyte informacje mogą czasami być odciążające.

Przyznanie się do winy może być:

-potwierdzające okoliczności związane z popełnieniem przestępstwa

-częściowe – potwierdzanie tylko niektórych zdarzeń

Metody taktyczne wobec oskarżonego:

-metoda czołowego natarcia – polega na przedstawieniu oskarżonemu materialnych dowodów potwierdzających jego winę i łamiemy jego kłamstwo

-metoda subiektywnego przedstawiania materiału dowodowego – nie pokazujemy wszystkiego oda razu tylko stopniowo

-redukcja do absurdu – wysłuchujemy wszystkiego a następnie czepiamy się poszczególnych rzeczy

- ……………………. – oskarżony początkowo nie przyznający się, sam po czasie wygaduje się i potwierdza swoją winę

-metoda perswazji – tłumaczenie oskarżonego potwierdzające prawdę, odwołuje się do zasad moralnych, nie odnosi to skutku w przypadku recydywy

-metoda wykorzystywania antagonistycznych zeznań i wersji między oskarżonymi – aby skłócić z pozostałymi współsprawcami

-metody oferowania podejrzanemu - przyznaj się a wyrok będzie mniejszy, instytucja dobrowolnego poddania się karze

Przy wyborze taktyki przesłuchania musimy uwzględnić art. 171 k.p.k., nakaz przymusu, groźby, hipnozy, stosowania środków technicznych kontrolujących prace fizjologiczne, zakaz wykorzystywania wykrywacza kłamstw.

Problem podstępu!

Niedopuszczalne jest wprowadzenie w błąd co do sytuacji procesowej. Jeżeli przesłuchującym jest prokurator czy policjant nie może on obiecywać, gdy decyzja należy do sądu. Nie etyczne jest wykorzystywanie osób podejrzanych, że np. jeżeli przyznają się do winy to będzie im umożliwiony kontakt z rodziną i fabrykowanie zeznań przyznania się do winy – niedopuszczalne

Przesłuchanie sprawcy, który powołuje się na alibi – nieobecność sprawcy w miejscu popełnienia przestępstwa. W chwili jego popełnienia sprawca może sobie przygotować alibi, że w trakcie jego popełnienia i po nie było go tam. Ustalając alibi musi rozszerzyć granice czasowe. Już wcześniej możemy badać czy przestępca ma alibi na czas popełnienia przestępstwa.

Przesłuchanie na temat alibi:

detalizacja wyjaśnień – najdrobniejsze szczegóły, gdzie był, z kim, co robił, wygląd pomieszczenia. Jeżeli zauważymy, że podejrzany podaje szczegóły bez namysłu – znaczy, że nie są prawdziwe. Możemy podzielić przesłuchanie na kilka fragmentów zajmujemy się najpierw okolicznościami o mniejszym znaczeniu, a potem większym. Zmieniamy chronologie, najpierw pytania oczekujące a potem zaskakujące, możemy posłużyć się eksperymentem procesowym np. czy mógł się szybko przemieścić.

konfrontacja – polega na jednoczesnym przesłuchaniu dwóch osób w celu wyjaśnienie sprzeczności w zeznaniach, opiniach biegłego. K.p.k. nie mówi o ilości osób uczestniczących w konfrontacji – najlepiej gdyby były to 2 osoby. Nie powinniśmy dopuszczać do konsultowania się osób uczestniczących w konfrontacji. To my tylko zadajemy pytania. W przypadku konfrontacji biegłych (służących pomocą organom ścigania) nie zainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy dopuszczalne jest wzajemne zadawanie sobie pytań. Następnie dokonujemy zaprotokołowania stanowiska jednej i drugiej osoby – musimy wpisać zadanie pytania, albowiem gdy w przyszłość sięgniemy do protokołu zobaczymy co było konfrontowane i jaki był ich wynik. Przesłuchanie konfrontujące może być utrwalone przy zastosowaniu aparatury technicznej.

okazanie – to druga szczególna forma przesłuchania ma na celu sprawdzenie czy dana osoba lub rzecz były postrzegane w związku ze zdarzeniem przestępczym. Okazywać możemy osoby, rzeczy, zwłoki.

okazanie osób – możemy okazywać maksymalnie 4 osoby, dobrze gdy grupa osób okazanych ma liczbę parzystą albowiem gdy liczba jest nieparzysta to uwaga osoby rozpoznającej kieruje się na sam środek. Osoby okazywane powinny być podobne fizycznie, podobnie ubrane. Nie wolno dopuścić aby przed czynnością osoba rozpoznająca nie miała kontaktu z okazywanymi osobami

-możemy okazywać świadkom

-możemy okazywać jednocześnie lub sekwencyjnie (wprowadzamy ich po kolei, a przy każdym okazanym musi rozpoznający wyrazić swoje zdanie

-możemy zastosować okazanie puste, gdzie nie ma osoby podejrzanej

Podział okazania:

1. bezpośrednie

2. pośrednie

Ad.1. osoba rozpoczynająca ma bezpośredni kontakt z okazywanymi

Ad.2. przy użyciu lustra weneckiego, kamery, monitoru telewizora. Można okazywać osoby na fotografii bądź filmu video – ilość fotografii do 50.

Przesłuchanie:

Art. 171 k.p.k. – wyznacza fazy przesłuchania. Ponadto istotne jest aby osoba przesłuchiwana miała swobodę wypowiedzi – możność wypowiedzenia się w granicach przedmiotu dokonywanej czynności. Nie wolno stosować metod wymienianych w §4 art. 171 – przymus, groźba, hipnoza, serum i procesy psychiczne. Doktryna przyjęła za niedopuszczalne stosowanie wykrywacza kłamstw wykorzystywanego w postępowaniu przygotowawczym do 1997r.

Czy można go zastosować poza przesłuchaniem ? – zdarza się to czasami.

Badanie wykrywaczem kłamstw:

Osobę badaną podłącza się do aparatu badającego tętno, ciśnienie, oddech – te wszystkie pomiary są rejestrowane i przenoszone na wykres. Osoba odpowiada na pytania tak i nie. Z reguły kilka pytań jest ogólnych, obojętnych dla sprawy, kilka ważnych. Gdy ktoś kłamie w rejestrowanych danych zachodzą zmiany.

Argumenty przeciwne:

-zmiany mogą być wywołane zdenerwowaniem

-pewnymi procesami możemy kierować

-można zażyć środek uspokajający

-można skierować myśli gdzie indziej

Dokumentacja przesłuchania:

-protokół sporządzany obligatoryjnie

-przy ocenie oświadczeń dowodowych pomocne jest zarejestrowanie przesłuchania przez obraz lub dźwięk, jeżeli ich nie używamy, nie ma podstawy by zanotować w protokole reakcje świadka czy oskarżonego.

Oględziny – możemy poddawać oględzinom zarówno pomieszczenia, miejsca zdarzeń jak również osoby, rzeczy i zwłoki

Oględziny miejsca zdarzenia – dokonujemy w krótkim czasie od popełnienia zdarzenia, miejsca są kopalnią wiedzy o zdarzeniu ze względu na dowody

Przygotowanie:

-co będziemy poddawać oględzinom

-miejsce poddawane oględzinom powinniśmy zabezpieczyć, oznaczyć taśmami

-przybywając na miejsce oględzin nie należy ruszać przedmiotów – ich usytuowania

-udzielamy pomocy osobom poszkodowanym

-staramy się ewentualnie ująć sprawcę zdarzeń (znajdującego się lub uciekającego)

-w ramach przygotowań należy skompletować grupę oględzinowo-śledczą – wchodzą do niej biegli i specjaliści (musimy wiedzieć jacy + sprzęt)

na miejscu zdarzenia:

-zapoznajemy się z topografią terenu, być może będzie potrzebny specjalistyczny sprzęt.

Rozpoczynamy oględziny

Faza I ogólno-orientacyjna:

-wstępnie zapoznajemy się z miejscem oględzin

-możemy tworzyć siedem złotych pytań:

*kto ? *co? *gdzie? *kiedy? *w jaki sposób? *za pomocą czego? *dlaczego?

Faza II – oględziny szczegółowe:

1. stadium statyczne – szczegółowo zapoznajemy się z terenem, śladami, przedmiotami ujawniającymi ślady i dowody, dalej niczego nie dotykamy i przesuwamy

2. stadium dynamiczne – możemy zabezpieczyć ujawnione ślady i dowody:

-na miejscu oględzin możemy znaleźć zwłoki – do czasu funkcji dynamicznej zwłok się nie rusza, bardzo ważne jest zaprotokołowanie jak zwłoki były włożone. W odrębnym protokole odnotowujemy taki stan rzeczy (zwłok).

Oględziny musimy prowadzić zgodnie z planem:

-prowadzimy je od miejsca centralnego przesuwając się spiralnie do zewnątrz

-prowadzimy je od zewnątrz przesuwając się spiralnie do centrum

-możemy ustalić sektory i segmenty – najpierw 1 sektor badany jest przez biegłych potem kolejny

-wszystko musi być poukładane

Ujawnione ślady:

-ślady użycia np. narzędzi

-sporządzamy metryczkę śladu – karteczkę:

1. nazwa organu dokonującego czynność

2. data i godzina oględzin

3. w jakim miejscu ujawniono

4. sposób zabezpieczenia

5. jaki to jest ślad

6. nadajemy śladowi numer, każdy ślad ma inny numer

7. kto dokonał ujawnienia

8. ujawnienie ewentualnych świadków

Dobrze jest gdy teren oględzin rozszerzymy poza miejsce zdarzenia:

-w jaki sposób sprawca działał (dostał się na miejsce zdarzenia)

-ilu było sprawców

-jak się wydostał – kierunek ucieczki

Z oględzin sporządzamy protokół bezpośrednio w trakcie czynności. Jaki organ go przeprowadza, powołanie biegłych, sposób oględzin, jakie ujawniono ślady, dowody jakie zostały zabezpieczone.

Biegły, który prowadzi oględziny ma również swoją dokumentację. Na jednej stronie karty – wyniki badań w warunkach laboratoryjnych. Poza protokołem sporządza się fotografie ogólne z całego miejsca, oraz fotografie sytuacyjne np. położenia przedmiotu w stosunku do innych oraz fotografie szczegółowe – wskazujące cechy szczególne. Możemy sporządzić również szkic. Są one pomocne, gdy mamy trudność z opisem słownym usytuowania obiektu, a lepiej ustala to szkic. Możemy tworzyć szkice krzyżowe, które po złożeniu utworzą model przestrzenny. Wszystkie wyniki oględzin musimy wykazać w postępowaniu. Zastanawiamy się nad wersją zdarzenia. Wszelkie ujawnione ślady włączamy do istniejącej kartoteki. Biegli prowadzą badania w warunkach laboratoryjnych, formułują wnioski i spostrzeżenia.

Oględziny osób – oskarżonego, pokrzywdzonego osób podejrzanych art. 74 §2 k.p.c. mają obowiązek poddania się oględzinom, nie wolno sprzeciwiać się ewentualnym oględzinom

Mają nam dostarczyć:

-jeżeli obrażenia odnosi osoba pokrzywdzona ślady np. krew, zadrapania

-odpowiedzi na pytanie o mechanizmy i czas powstania obrażeń

-czy pokrzywdzony sam nie spowodował obrażeń

Oględziny rzeczy:

-ujawniają ślady daktyloskopijne, mechanoskopijne

-oceniamy kształt, wielkość, strukturę i kolor rzeczy

Oględziny zwłok:

1. faza oględzin

2. faza kryminalistyczna

Ad.1. co doprowadziło do śmierci, przyczyny zgonu, plany opadowe, wychłodzenie organizmu, stwierdzenie zgonu

Ad.2. istotne jest ułożenie zwłok na miejscu zdarzenia (jak rozgrywały się zdarzenia), obserwujemy czy zwłoki nie zostały przeniesione (np. ciągnięte po ziemi), pozwala ujawnić ślady na zwłokach, patrzymy na stan odzieży, zawartość kieszeni, powinniśmy sfotografować stan i ułożenie zwłok.

Sekcja zwłok:

Sekcję prowadzi biegły lekarz przy udziale organu procesowego, a oględziny prowadzi organ procesowy przy udziale biegłego lekarza w prosektorium dokładnie ogląda się zwłoki, fotografie, ocenia stan, zdejmuje ubranie, przed otwarciem obmywa zwłoki, jeżeli tkwią pociski wyciąga je, otwiera czaszkę, jamę brzuszną, wyjmuje się narządy. Po badaniu biegły lekarz wydaje opinię, ustala przyczyny śmierci – mogę pojawić się trudności, może on wskazać przyczynę śmierci, ale nie wyklucza innej, bądź też nie wskaże w ogóle, czasami znajdujemy kości, trzeba zbadać czy to kości ludzkie czy nie.

Identyfikacja – osteologia sądowo-kryminalna. Zadajemy sobie pytanie ile czasu upłynęło od zgonu co było przyczyną, próbuje zidentyfikować czyje to szczątki. Jeżeli kości będą porozrzucane na terenie będziemy musieli je pogrupować. Należy zbadać czy należą do jednej czy większej ilości osób. Najpierw kości nieparzyste a potem parzyste. Zwracamy na różnicę w budowie jeżeli chodzi o płeć, badanie czaszki, miednicę. Określamy, w jakim wieku nastąpił zgon i ile czasu upłynęło do czasu odnalezienia (wchodzą w rachubę terminy przedawnienia) stan zwłok – jeżeli zwłoki leżą w ciepłym miejscu to mogą ulec szybszemu rozkładowi.

Przeszukanie – szczegółowe aspekty w k.p.k. możemy je prowadzić w celu znalezienia i wykrycia dowodów, znalezienia osób podejrzanych. Przeszukujemy:

-teren

-pomieszczenie

-osoby

Przeszukanie pomieszczenia: - na podstawie decyzji sąd lub prokuratora o przeszukaniu, gdy nie ma na to czasu policja pokazuje odpowiedni nakaz kierownika jednostki lub policjant okazuje legitymację służbową. Wówczas w ciągu 7 dni doręczyć trzeba postanowienie prokuratora zatwierdzające przeszukanie

-przeszukanie powinno prowadzić się z zaskoczenia

-przystępując do przesłuchania wzywa się osoby, u których dokonuje się przeszukania do wydania rzeczy

-jeżeli nie wydano nam przeszukujemy (możemy dobrać sobie osobę bezstronną)

-cześć osób powinna przeszukiwać a cześć obserwować osoby, u których przeszukujemy

-rozpoczynamy przeszukanie od miejsc standardowych –szuflady, szafy, dopiero później dokonujemy szczegółowego przeszukania

Rodzaje ukrycia rzeczy:

1. głęboki – skrytki pod podłoga

2. skomplikowane – szczególnie wymyślone

3. płytkie – np. pod łóżkiem, na szafie

4. proste – na widoku, ze zleje się z pozostałymi rzeczami

Czynność przeszukania dokumentujemy:

-gdzie, - u kogo, -jaki organ, -znalezienie przedmiotu, - dajemy pokwitowanie na zabrane rzeczy, -utrwalenie na fotografii miejsca znalezienia rzeczy

Przeszukanie terenu – jeżeli przeszukujemy teren zwracamy uwagę na stogi siana, pnie drzew itd.

Przeszukanie osób – bagaże, środki transportu

Wizja lokalna – to szczególny sposób przesłuchania, wtórne oględziny, odpowiada nam na pytanie jak zachodziły poszczególne zdarzenia. To jakby inscenizacja teatralna, używa się rekwizytów. Jeżeli np. morderstwo popełniano nożem, wówczas daje się podejrzanemu nóż z papieru i wówczas on pokazuje w jaki sposób podszedł do ofiary, jak zadawał jej ciosy itd. W trakcie wizji osoby biorące udział mogą składać oświadczenia, a my możemy skontrolować wcześniejsze wyjaśnienia. Dobrze utrwalić przebieg wizji za pomocą kamery. Gdy podejrzany później wycofa się z wyjaśnień udzielonych na wizji trudno mu potem wycofać się z tego.

Eksperyment procesowy – polega na przeprowadzeniu doświadczenia lub na odtworzeniu przebiegu zdarzeń. Przy eksperymencie procesowym muszą być warunki identyczne z tym, które nastąpiły. Jest to korzystna czynność w szczególności sprawdzająca alibi (np. czy podejrzany mógł się szybko przemieścić z miejsca na miejsce. Należy odróżnić ten eksperyment od eksperymentu rzeczoznawczego, który przeprowadzany jest przez biegłego w laboratorium.

Ekspertyza kryminalistyczna – wykorzystuje się udział biegłego, podaje nam dane należące do specjalistycznej dziedziny.

Opinie kompleksowe – kilku biegłych lub instytutów wydają opinię; może wydać również 1 biegły gdy jest to wystarczające, można zlecić wydanie opinii pisemnej.

Opinie abstrakcyjne – używamy biegłych, aby wyjaśnili nam pewne kwestie ogólne. Od biegłych należy odróżnić specjalistów. Pomagają oni organom procesowym w kwestiach technicznych, dokonuje ponadto obliczenia.

-specjalistę przesłuchuje się w charakterze świadka,

-biegłego w charakterze biegłego.

-w sprawie powołania biegłego wydaje się postanowienie (prokurator lub sąd). Należy zaznaczyć, o jakiego konkretnie biegłego chodzi, bierze się pod uwagę listę biegłych sądowych.

-precyzujemy co biegły w ramach ekspertyzy ma robić, co ma zbadać, na jakie pytania odpowiadać (to pytania o informacje szczególne)

-opinia o poczytalności

-biegły nie może oceniać kto jest przestępcą – to należy do sądu

-w kwestii opinii przedstawionych przez strony (prywatne) – organ procesowy nie może ich wykorzystywać – strona może prywatnie sporządzić opinię gdyż wtedy będzie mogła lepiej przygotować się do procesu

-biegłemu udostępnia się akta sprawy, biegły jest osobą bezstronną

-jeżeli mamy pisemną opinię biegłego to możemy powołać biegłego na przesłuchanie w charakterze biegłego by wyjaśnił ewentualne wątpliwości. Przesłuchanie następuje według faz przesłuchania

-możemy pytać biegłego o aktualny stan wiedzy i metody badawcze i czy w świetle posiadanej wiedzy. Mógł sformułować wnioski, czy materiał był wystarczający

Identyfikacja kryminalistyczna – to wynik procesu badawczego sprowadzającego się do sprawdzenia tożsamości, identyczności lub braku tej tożsamości i identyczności osób, rzeczy i śladów. Staramy się zidentyfikować osobę lub rzecz na podstawie znalezionych śladów na miejscu zdarzenia (ślady butów, odciski palców). Czasami możemy zastanowić się nad rodzajem śladu – czy pochodzi od człowieka czy zwierzęcia. Dążąc do identyfikacji porównujemy:

*materiał dowodowy (znaleziony na miejscu zdarzenia):

-linie papilarne

-łuski

-pociski

*materiał porównawczy (uzyskujemy od przedmiotów lub osób, które mogły zostawić ślad na miejscu zdarzenia)

Rodzaje identyfikacje kryminalistyczne:

a) grupowa

b) indywidualna

Ad.a. do jakiej grupy przedmiotów należy obiekt na którym jest ślad (znaleziony)

Ad.b. wskazujemy konkretny przedmiot, osobę, która ten ślad pozostawiła

c) pozytywna

d) negatywna

Ad.c. zachodzi zgodność cech materiału dowodowego i porównawczego

Ad.d. nie zachodzi zgodność

e) kategoryczna

f) prawdopodobna

Ad.e.f. – wykorzystujemy rachunek prawdopodobieństwa, czy mamy kategoryczne czy mniejsze lub większe prawdopodobieństwo, biegli mogą wydawać opinie prawdopodobne (musi być wysokie)

Ślad – spostrzegalna zmiana obiektywnej rzeczywistości, jaka nastąpiła po zdarzeniu będącym przedmiotem postępowania (jest zawsze następstwem zdarzeń, faktów i zjawisk).

Rodzaje śladów:

-odbitki

-odciski

-plamy

-pochodzące od człowieka

-pochodzące od zwierząt

-ślady organiczne

-ślady nieorganiczne

-naruszające strukturę podłoża

-nie naruszające struktury podłoża

Śladem może być pozostawienie przedmiotu na miejscu zdarzenia lub brak takiego przedmiotu

Technika kryminalistyczna

Daktyloskopia – związana jest z badaniem i identyfikacją osób na podstawie linii papilarnych, rozwinęła się w starożytnych Chinach, współczesne podstawy: Galton i Henry.

Z czym jest związane? – specyfikacje budowy skóry na opuszkach palców.

Podoskopia – struktura skóry na stopach (nauka)

Listewki skórne – są między nimi bruzdy, które odwzorowuje się na powierzchni. Na grzbietach znajdują się kanaliki.

Cechy skórnych linii papilarnych:

-niepowtarzalność

-niezmienność (kształtuje się około 6 miesiąca życia płodnego)

-nieusuwalność – odtwarzają się

Względna nieusuwalność – występują choroby i uszkodzenia skóry, np. prze szkodliwych warunkach wykonywania zawodu – rysunek może się zmienić, zaburza się.

Niekiedy pojawiają się linie białe, charakterystyczne przesuwy – one ulegają zmianie, rosną, maleją, zanikają – nie są tym samym przydatne przy identyfikacji.

Budowa śladu:

Długości przebiegu linii papilarnych mogą liczyć kilka mm, ale nawet może to być punkt. Wysokość – 0,1-0,4mm, szerokość 0,2-0,7mm, biegną od strony lewej do prawej.

Wzory linii:

-łukowe namiotowe

-pętlikowe

-linowe

Minucje – szczególne cechy budowy (od 4-21):

-punkt

-odcinek

-oczko

-oczko podwójne

-mostek pojedynczy

-mostek podwójny

-rozwidlenie

Daktyloskopie pobieramy:

-oskarżonemu

-podejrzanemu

-na podstawie „Ustawy o Policji” od osób, których nie znamy tożsamości, osoby podejrzanej, zwłoki ludzkie.

Używa się do tego poduszek, przetaczamy palec od strony lewej do prawej. Obecnie mamy system komputerowy, możemy porównać nową kartę daktyloskopową z bazą śladów.

Daktyloskopowanie zwłok – w zależności od ich stanu, można wszczykiwać glicerynę lub odbijać plastycznie.

Metody ujawniające ślady linii papilarnych:

-fizyczno – genetyczne – lupa, światło padające ukośnie, obserwacje przy pomocy urządzeń powiększających

-ślady papilarne są czasem niewidziane wobec tego stosujemy metody mechaniczno-fizyczne: piasek, grafit, sadza, argentolat – nanosimy pęcherzem z …………………..

Nanosząc proszek na ślad rysunek linii papilarnych odwzorowuje się nam. Możemy stosować również substancje chemiczne, które ujawnią nam rysunek – ninchrydyna np. ślad na papierze, estry kwasu akrylowego.

Zabezpieczenie śladów na pobranym materiale odbywa się za pomocą środków daktyloskopijnych, proszków fluorescencyjnych, laserów. Jeżeli jest to konieczne zabezpieczamy ślad razem z podłożem. Możemy próbować ocenić jak dawno ślad został zostawiony. Poza badaniem rysunku na palcu, badamy ślady pozostawione przez np. bose stopy, jak również ślady czerwieni wargowej – chefioskopia.

Sprawcy używają rękawiczek, bada się wówczas ślady pozostawione przez rękawiczki – jaki jest ich typ, szwy, czy damskie czy męskie. Jeżeli mamy natomiast rękawiczkę możemy prowadzić badania kosmologiczne – na podstawie zapachu.

Badanie dokumentów:

Dokument – to przedmiot, w którym ustalona jest treść, rysunek, obraz, taśmy magnetofonowe, magnetowidowe – możemy spotkać się z fałszywym dokumentem:

1. podrobienie

2. przerobienie

Ad.1. stworzenie dokumentu na wzór autentycznego

Ad.2. usunięcie, zmiana części treści dokumentu albo usuwamy treść główną a wprowadzamy nową a pozostawiamy pieczątki i nagłówek

Badanie treści dokumentu łączy się z:

-badaniami pisma ręcznego

-badaniami grafologicznymi – cechy człowieka na podstawie pisma

Identyfikację taką możemy prowadzić dlatego, że każdy z nas ma inne cechy pisma:

-pismo stabilizuje się około 30 roku życia

-najpierw uczymy się mówić, a potem pismo,

-każde pismo wykazuje inne właściwości

-badanie zakwestionowanego pisma

-musimy mieć materiał porównawczy taki który uzyskamy poprzez pobranie próbek pisma lub wcześniej sporządzonego przez podejrzanego innego dokumentu listu

Pobieranie próbek:

-na takim samym podłożu, tym samym narzędziem, tekst powinien zawierać charakterystyczne wyrazy z materiału wątpliwego

-nie dajemy materiału do przepisania aby ujawniły się cechy charakteru pisma

-określamy pozycję pisania

Badanie podpisu:

-dajemy do podpisania kilka blankietów

Badanie identyfikacyjne:

-porównanie materiału dowodowego z porównawczym

-przeprowadzamy oględziny pisma

-bierzemy pod uwagę cechy językowe (czy nie użyto wyrażeń gwarowych lub specjalistycznych)

-badamy czy nie występują błędy ortograficzne

-badamy sposób wiązania liter

-badamy jak się wyraz zaczyna, kończy

-badamy wysokość liter, szerokość, nachylenie do podstawy, kąt nachylenia liter względem siebie

-przy badaniu podpisu stosujemy metodę geometryczno-strukturalną, łączymy wierzchołki liter i tworzymy figury

Badaniom podlegają również dokumenty sporządzone przy pomocy urządzeń (maszyny, faksy, kserokopie) np. identyfikacja maszyny grupowa i indywidualna, badamy kto tekst sporządził i ile czasu upłynęło od powstania co świadczy o cechach grupowych

Czcionka

Kreski, itd.

Co świadczy o cechach indywidualnych:

-wszelkie nieprawidłowości przy użyciu

-odbijające się niektóre litery

-wady produkcyjne

Autora tekstu możemy identyfikować na podstawie:

-nagłówków

-podpisu

-akapitu

-treści

-rozmieszczenia

Kserokopie

-problem nie odwzorowywania się wgłębień po pisanie, odwzorowanie zaburzone, podobny problem mamy z faksem

Mechanoskopia:

To dział techniki kryminalistycznej, który zajmuje się badaniem w celach identyfikacji śladów, oddziaływanie jednego przedmiotu na drugi.

Identyfikacja śladów na podstawie narzędzi:

-stolarskie

-noże

-piły

-kamienie

-gałęzie

Na podstawie śladów możemy wstępnie wnioskować o działaniu sprawcy, ponadto narzędzia mogą świadczyć o ilości sprawców

Identyfikacja grupowa:

-pomocne podziały narzędzi:

*produkowanie seryjne

*produkowanie przez sprawców

kryteria:

*narzędzia tępe i ostre

*narzędzia jedno i dwu…

*nożyczki

*narzędzia tnące

*narzędzia skracające

*narzędzia wgniatające

*narzędzia pozostawiające ślady statyczne

*narzędzia pozostawiające ślady dynamiczne

ślady statyczne – narzędzia działają prostopadle do podłoża

ślady dynamiczne - narzędzia działają równolegle do podłoża

Identyfikacja indywidualna:

-nieprawidłowo wykorzystywana

-wady produkcyjne

-naprawiane

Najlepiej zabezpieczyć z fragmentami podłoża.

Badanie mechanoskopijne charakteryzuje się:

-możemy badać szyby ……

Do badań mechanoskopijnych zaliczamy badania przeprowadzone po wypadku samochodowym np. pozostawione rozbite resztki reflektorów, spróbujemy ustalić z jakiego samochodu pochodzą odłamki

-działanie kamieni, narzędzi

Możemy badać:

-wady urządzeń

-strukturę i zanieczyszczenia w stopach metalu

-zamki

-zbiór złamanych wkładek i bębenków