3. Analiza badań własnych.

3.1. Analiza kwestionariusza ankiety.

W marcu 2012 roku została przeprowadzona ankieta w klubie seniora „Echo” w Wąbrzeźnie. Dotyczyła ona roli dziadków w wychowaniu wnuków. Ankieta zawierała trzydzieści cztery pytania. Trzy pierwsze dotyczyły danych demograficznych takich jak płeć, zawód i wiek ankietowanych.

Tabela 1. Płeć

Jak wynika z wykresu większość ankietowanych stanowiły kobiety.

Tabela 2. Zawód wykonywany, a płeć

Największą część badanych stanowili emeryci i renciści. Dziesięć osób nadal pracuje, z czego pięć kobiet jako pracownik umysłowy, dwóch mężczyzn jako pracownicy fizyczni oraz trzech ma własna działalność gospodarczą.

Tabela 3. Wiek, a pleć

Większość z badanych jest w wieku emerytalnym lub przed emerytalnym.

1. Relacje łączące dziadków z pozostałymi najbliższymi członkami rodziny (dzieci wnuki).

Druga część ankiety zawierała dziesięć pytań i dotyczyła relacji łączących osoby starsze z rodzinami. W pierwszym z nich badani mieli porównać współczesna rodzinę z rodzinami jaki pamiętają z dzieciństwa i młodości.

Tabela 4. Porównanie rodziny współczesnej z rodzinami pamiętanymi przez badanych z dzieciństwa, a ich płeć.

Badani uważają, że w gruncie rzeczy obecne rodziny niewiele różnią się od tych sprzed 40, 50 czy 60 lat. Wyjaśniają to tym, iż pomimo tego, że jest coraz mniej domów wielopokoleniowych oraz więcej pracujących kobiet i powiększają się odległości dzielące najbliższych to uczucia nadal są silne, młodzi radzą się starszych i na odwrót, troszczą się o siebie nawzajem. Dzięki postępowi techniki i edukacji również osób starszych kontakty nie zrywają się, nie słabną.

Tabela 5. Porównanie rodziny współczesnej z rodzinami pamiętanymi przez badanych z ich młodości, a płeć.

Badani odpowiedzieli bardzo podobnie na podpunkt „b” w pytaniu czwartym co w podpunkcie „a”. Jako podobieństwo wymieniali uczucia i zażyłości podtrzymywane dzięki technice i edukacji. Za czasów, jak to nazywają „komuny”, kobiety również pracowały przez powszechny obowiązek pracy. Różnice na jakie zwrócili uwagę to coraz mniejsza liczba domów wielopokoleniowych i wielkość odległości dzielących rodziny.

Pytanie piąte również było podzielone na podpunkt a i b. W pierwszym badani mieli porównać to jak traktowano osoby starsze w ich rodzinach w dzieciństwie.

Tabela 6. Traktowanie osób starszych w rodzinach z dzieciństwa badanych, a płeć.

Badani twierdzą, że za czasów ich dzieciństwa osoby starsze były traktowane przez młodych podobnie jak dziś. Opiekowano się nimi, uczono od nich. Nie jest to może w takiej skali jak kiedyś, bo wielu rzeczy starsi uczą sie od młodych, ale na przykład w kwestii wychowania dzieci , edukacji, gastronomi młodzi szukają porady u rodziców.

W podpunkcie „b” pytałam czy zmieniło się coś w traktowaniu osób starszych przez młodych z czasów gdy badani zakładali rodziny, sami byli rodzicami.

Tabela 7. Traktowanie osób starszych w rodzinach z młodości badanych, a płeć.

Podobnie jak w podpunkcie „a” badani piszą, że jest w tej kwestii podobnie jak za czasów ich młodość. Dodają tutaj, że postępujący na przód świat zmienił to, że coraz rzadziej młodzi samodzielnie opiekują się rodzicami. Coraz czesterze są przypadki zatrudniania opiekunek, pielęgniarek, zamieszkiwania osób starszych w domach starości. Dzieje się tak ponieważ młodzi przez prace i tym podobne nie mogą opiekować się rodzicami, ale równie sami dziadkowie nie chcą ich pomocy i wolą np. zamieszkać z rówieśnikami.

W kolejnym pytaniu badani mieli za zadanie określić swoje relacje z najbliższymi.

Tabela 8. Określenie przez dziadków ich relacji z rodziną, a płeć.

Większość osób określiła swojej relacje jako bardzo dobre bądź dobre. W pytaniu tym prosiłam również o uzasadnienie odpowiedzi. Osoby, które określiły swoje relacje jako złe pisały, że dzielą je z rodziną zdarzenia z przeszłości, kłótnie o majątek oraz niezrozumienie decyzji podejmowanych przez obie strony np. dzieci postępowały inaczej niż życzyli by sobie tego badani. Osoby posiadające dobre i dość dobre relacje z rodziną uzasadniały wybór bardzo krótko np. tym, że „dogadują się pomimo różnic” czy „kochają swoje rodziny, w związku z czym potrafią pójść na kompromis”. Dziadkowie z bardzo dobrymi relacjami z rodziną zwracały uwagę na swój stały, dobry kontakt z nimi, możliwość polegania na sobie, troskę i miłość. Procentowo leprze relacje z rodziną mają kobiety.

Kolejne pytanie dotyczyło tego jak często dochodzi do nawiązania kontaktu pomiędzy osobami starszymi a ich rodzinami.

Tabela 9. Częstotliwość kontaktu z rodziną, a płeć.

Blisko połowa badanych widuje się z swoja rodzina codziennie. Dzieje się tak, ponieważ, jak piszą badani, mieszkają razem z rodziną lub bardzo blisko niej. Podobnie jest w przypadku osób kontaktujących się z najbliższymi krewnymi w czasie weekendów i w tygodniu. W ferie, wakacje i od święta z rodziną widuje się 13 badanych. Odpowiedzi wskazują, że dzieje się tak dlatego, iż mieszkają daleko od siebie. Dwóch mężczyzny tłumaczyło to ty, że nie odczuwają potrzeby częstszego spotykania się z rodziną.

Pytanie ósme miało za zadanie wskazać najczęstszy sposób w jaki osoby starsze kontaktują się z rodziną. Podałam cztery możliwości odpowiedzi: osobisty, telefoniczny, listy/maile, poprzez komunikatory np. Gadu gadu, Skype.

Tabela 10. Sposoby kontaktu z rodziną, a płeć.

Większość badanych kontaktuje się z rodzina osobiście, ponieważ mieszka z nią lub blisko niej. Dzięki postępowi techniki możliwe jest też komunikowanie się poprzez Internet. Osoby straszę, jak same piszą, coraz częściej używają komunikatorów typu Skype, czy Gadu gadu, bo są one tańsze niż telefon i szybsze niż listy.

Kolejne pytanie dotyczy czasu jaki poświęca badany rodzinie. Pytałam w jaki sposób spędzają ten czas.

Tabela 11. Zajęcia w trakcie wspólnie spędzanego czasu z rodzina, a płeć.

Niemalże wszyscy spędzają ten czas przyjemnie. Uzasadniając odpowiedzi badani pisali, między innymi, że „zawsze jest coś do zrobienia”, „lubimy razem spędzać czas”, „razem jest łatwiej robić niektóre rzeczy”. Dwoje badanych którzy poświęcają wspólny czas na kłótnie, pisali, że wynika to z napiętej sytuacji rodzinnej przez zdarzenia z przeszłości, kłótnie o majątek oraz niezrozumienie decyzji podejmowanych przez obie strony.

Następnie pytałam o to jak udaje im się podtrzymać dobre relacje lub jak starają się je naprawić.

Tabela 12. Sposoby podtrzymania dobrych relacji z rodziną i sposoby ich naprawiania, a płeć.

W większości twierdzą, że najważniejsze dla nich jest aby być źródłem oparcia, opoką. Chociaż dla mężczyzn ważniejszy jest drugi sposób czyli, dawanie wartości materialnych. Dwudziestu badanych, głównie kobiet, stara się wymyślić atrakcyjne formy spędzania czasu.

Pytanie jedenaste dotyczyło odczuć badanych. Pytałam czy lubią spędzać czas z swoimi rodzinami. Kolejne pytanie było podobnie do jedenastego, bo dotyczyły tego czy według dziadków rodziny lubią spędzać z nimi czas. Mieli oni ocenić to na podstawie własnych, subiektywnych wrażeń.

Tabela 13. Odczucia związane z spędzaniem przez osoby starsze czasu z rodzina, a płeć.

Niemalże wszyscy ankietowani lubią spędzać czas z rodzinami i sadzą, że i ona to lubi. Jest tak, bo pomimo wszystko kochają się, czuja się ważni dla nich i potrzebni. Dwie osoby (kobieta i mężczyzna), które nie lubią spędzać czasu z rodziną spędzają go głównie na kłótniach z nią. .

Tabela 14. Odczucia osób starszych związane z przynależeniem do rodziny, a płeć.

Większość czuje się dobrze w swoich rodzinach, ich potrzeby bycia kochanym i potrzebnym są zaspokojone. Dziewięć osób opisała swoje uczucia w inny sposób niż proponowany przeze mnie, ponieważ były one mieszane. Badani dobrze czuja się w swoich rodzinach, ale czasem czuja się niedocenienie, zbędni. Tłumaczą to tym, że nie nadarzają za współczesnym światem, lub tym, że mieszkają daleko od swoich najbliższych, a możliwe formy kontaktu np. rozmowy telefoniczne nie są w stanie w pełni zaspokoić ich potrzeb.

Przeprowadzona ankieta potwierdziła hipotezę badawczą, iż „współczesna rodzina wygląda inaczej niż przed wiekami, ale nadal łączą ją zażyłe relacje. Kiedyś w jednym domu mieszkały trzy pokolenia, kobiety zajmowały się domem, mężczyźni pracowali, opiekowano się najstarszymi i najmłodszymi, starsi uczyli młodych. Dziś coraz częściej młodzi wyprowadzają się od dziadków, nie tylko kobiety i mężczyźni pracują ale również dziadkowie, opiekę w sporym stopniu przejęła szkoła lub domy opieki w przypadku dziadków. Świat zmienia się tak szybko, że to młodzi pomagają starszym w nadążeniu za nim”.

1. Potrzeby dzieci w pojęciu osób starszych.

W kolejnym podrozdziale usiłuje znaleźć rozwiązanie problemu badawczego dotyczącego relacji, uczuć łączących dziadków z wnukami oraz zaspokajaniem potrzeb dzieci przez starszych. Problemem tym zajmuje się pięć pytań, od piętnastego do dziewiętnastego.

W pytaniu czternastym prosiłam dziadków aby określili swoich relacji z wnukami.

Tabela 15. Określenie przez dziadków ich relacji z wnukami, a płeć.

Większość osób określiła swojej relacje jako bardzo dobre bądź dobre. Odpowiedzi były uzasadnianie podobnie jak w pytaniu piątym. Osoby które określiły swoje relacje jako złe pisały, że przez to, iż z rodziną (rodzicami)dzielą je zdarzenia z przeszłości, stworzenie dobrych relacji z wnukami jest utrudnione. Osoby posiadające dobre i dość dobre relacje z wnukami, dzięki takowym z rodzinami, uzasadniały wybór bardzo krótko tym, że „dogadują się pomimo różnic”. Dziadkowie z bardzo dobrymi relacjami wyjaśniali, że jest to możliwe dzięki możliwość polegania na sobie, trosce i miłości.

W pytaniu piętnastym i szesnastym dziadkowie mieli określić to czy według nich wnuki lubią spędzać z nimi czas, oraz czy oni sami to lubią.

Tabela 16. Odczucia dziadków związane z spędzaniem przez osoby starsze czasu z wnukami, płeć.

Tabela17. Odczucia dziadków związane z spędzaniem przez wnuki czasu z nimi, a płeć.

W tym przypadku odpowiedzi ankietowanych nie są tak jednogłośne jak w pytaniu dziesiątym i jedenastym. Niemal wszyscy lubią spędzać czas z wnukami i sadzą, że i one to lubią, ale siedem osób więcej niż w pytaniu jedenastym myśli, że one jednak nie przepadają za tym. Dwie osoby, które nie lubią spędzać czasu z wnukami spędzają go głównie na kłótniach z nimi. Dziewięć osób, które uważają, że wnuki nie przepadają za spędzanie z nimi czasu tłumaczy to tym samym oraz trudnym okresem dorastania przechodzonym właśnie teraz przez ich wnuki. Jednak ogromna większość odpowiadająca na „tak” w powyższych dwóch pytaniach tłumaczy to tym, że wnuki dają im olbrzymia radość i chęć do życia, czuja się potrzebni i kochani, a dzieci dostają od nich to czego od rodziców dostać nie są w stanie np. dużo uwagi, opieki, czułości, wiedzy.

Kolejne pytanie dotyczy tego jak często osoby starsze widują się z wnukami.

Tabela 18. Częstotliwość kontaktu z wnukami, płeć.

Blisko połowa badanych widuje się z wnukami codziennie. Dzieje się tak, bo mieszkają razem z nimi lub w ich bliskim sąsiedztwie. Podobnie jest w przypadku dziadków spotykających się z wnukami w czasie weekendów i w tygodniu. W ferie, wakacje i od święta z wnukami widuje się 12 badanych. Wyjaśniają to tym, że ich miejsca zamieszkania dzieli spora odległość oraz tym, że nie odczuwają potrzeby częstszego spotykania się. Jedna osoba nie widuje się z wnukami. Dzieje się tak dlatego, że jest w konflikcie z rodzicami dziecka i ci nie chcą aby ono kontaktowało się z dziadkami.

Pytanie dwudzieste pierwsze dotyczyło najczęstszej formy nawiązywania kontaktu z wnukami jaką stosują badani.

Tabela 19. Sposoby kontaktu z wnukami, a płeć.

Większość badanych, podobnie jak w pytaniu siódmym, kontaktuje się z wnukami osobiście, ponieważ mieszka z nimi lub blisko nich. Dziadkowie idą z duchem czasu i korzystają z możliwości komunikowania się poprzez Internet. Coraz częściej używają komunikatorów typu Skype, bo są one tańsze niż telefon i szybsze niż listy.

Kolejne pytanie dotyczy tego w jaki sposób osoby starsze spędzają czas z wnukami.

Tabela 20. Zajęcia w trakcie wspólnie spędzanego czasu z wnukami, a płeć.

Wszyscy spędzają ten czas na wspólnych zabawach, wzajemnym uczeniu się, spacerach i posiłkach. Badani uzasadniali odpowiedzi podobnie jak w pytaniu ósmym. Pisali, że „zawsze jest coś do zrobienia”, „lubimy razem spędzać czas,” razem jest łatwiej robić niektóre rzeczy”, „lubimy pokazywać sobie ciekawe rzeczy, uczuć się nawzajem od siebie”, „lubimy sobie pomagać i uczyć się bo daje nam o wiele radości”. Badani unikają kłótni, wolą rozwiązywać z nimi problemy inaczej i aby różnice powstałe między nimi a rodzicami dzieci nie rzutował na nie.

Kolejny pytanie dotyczyło potrzeb dzieci. Osoby starsze miały określić zaspokojenie której z potrzeb z piramidy Maslowa jest według nich najważniejsze i dlaczego.

Tabela 21. Najważniejsze potrzeby u dzieci, a płeć badanych.

Badani uznali, że najważniejszą potrzeba jest potrzeba bezpieczeństwa. Uzasadniali to tym, iż w jej skład niejako wchodzi również potrzeba fizjologiczna niezbędna do zachowania zdrowia fizycznego. Natomiast wybrana przez nich potrzeba ma ogromny wpływ na zdrowie psychiczne dzieci. Niezaspokojenie jej może powodować u dzieci np. lęki czy fobie. Drugą najczęściej wybierana potrzebą była potrzeba bezpieczeństwa i miłości. Wybór ten był tłumaczony podobnie jak poprzedni czyli tym, że w jego skład wchodzą dwie poprzednie oraz tym, że niezaspokojenie tej potrzeby może wywołać u dzieci chorobę sierocą, która jest źródłem wielu zachorzeń fizycznych jak i psychicznych.

Kolejne pytanie również dotyczyło potrzeb. Pytałam w jaki sposób badani starają się zaspokoić potrzeby dzieci.

Tabela 22. Sposób zaspokajanie potrzeb u dzieci przez badanych, a ich płeć.

Większość z badanych, zarówno kobiet jak i mężczyzn stara się być źródłem wsparcia dla dzieci. Traktują je tak jak sami chwiali by być traktowani. Drugim sposobem stosowanym przez dziadków jest wymyślanie atrakcyjnych form spędzania wspólnego czasu, bawią się, uczą i pracują wspólnie z wnukami zacieśniając przez to więzi i przekazują wiedze. Kilkoro osób starszych wybrało pomoc materialna jako sposób w jaki zaspokajają potrzeby dzieci.

Kolejne pytanie dotyczyło tego jakie potrzeby badani mają możliwość zaspokajać u dzieci. Było to pytanie wielokrotnego wyboru.

Tabela 23. Potrzeby zaspokajane u dzieci przez osoby starsze, a płeć badanych

Badani, a w szczególności Panie zaznaczyły, iż starają się zaspokajać wszystkie potrzeby u dzieci. Jeden Pan nie był na tyle pewny siebie i zaznaczył tylko dwie odpowiedzi. Pozostali tłumacza się tym, że troszczą się o dzieci jak tylko mogą najlepiej, uważają to za swój obowiązek, twierdza że sprawia to im przyjemność. Część z nich pisała również, że uzupełnia zadania rodziców dzieci, mieli na myśli to, że wielu rodziców jest obecnie zapracowanych i nie może poświęcić dzieciom tyle czasu ile by chciało. Dziadkowie będący na odległość z wnukami stara się jak najlepiej spędzać z nimi wspólny czas, a gdy nie mają go to starają się pełnić swoją role przez np. telefon i wysyłać dzieciom paczki z prezentami żeby tak sprawiać im radość.

Ostatnie pytanie z tej serii dotyczyło tego na ile badani oceniają swoje wyniki w zaspokajaniu potrzeb u dzieci. Mieli do wyboru pięć odpowiedzi, podobnych do klasyfikacji ocen w szkole.

Tabela 24. Ocena zaspokojenia potrzeb u dzieci przez dziadków, a ich płeć.

Badani bardzo wysoko oceniają swoje umiejętności w zaspokajaniu potrzeb u dzieci, są przekonani, że dzięki nim potrzeby te są zaspokojone w stopniu dobrym a nawet bardzo dobrym. Tłumacza to tym, że poświęcają temu bardzo wiele czasu i energii, a dzieci dobrze się rozwijają są wesołe i mądre.

Przeprowadzona ankieta potwierdziła hipotezę roboczą mówiącą, że „nie tylko dla dzieci ale i dla dorosłego najważniejsze jest poczucie bezpieczeństwa. Wpływa ono na nasze zdrowie psychiczne i fizyczne. Potrzebę tę u dzieci zaspokajają rodzice i dziadkowie. Jednak dokonują tego w nieco inny sposób np. materialny, emocjonalny”. Dziadkowie bardzo wysoko oceniają swoje kompetencje. Uważają również, że zaspokajają wysokie możliwe potrzeby dzieci w takim stopniu jakim są w stanie.

1. Zadania dziadków w rodzinie współczesnej.

W tym podrozdziale usiłuje określić jakie zadania w współczesnej rodzinie są wyznaczane osobą starszym oraz tego jaki oni mają do nich stosunek. Ustalałam to w pytaniach od dwudziestego czwartego po dwudzieste siódme.

Kolejne pytanie dotyka problemu stawania się dziadkiem i babcią, bowiem dochodzi do tego w różnych okolicznościach. Niektórzy czekają na to z wytęsknieniem, a dla innych jest to duże zaskoczenie.

Tabela 25. Chęci podjęcia roli dziadków w chwili stania się nimi, a płeć.

Osiemdziesiąt siedem dziadków i babci z chęcią podjęło się nowej roli. Większość z nich była, jak to pisali „spragniona wnuków” i nie mogli się doczekać ich narodzin. Pozostałych trzynaście osób tłumaczy się tym, iż było to dla nich duże zaskoczenie, czuli się za młodzi, albo ich dzieci były według nich na to za młode. Inni poczuli się bardzo staro, a starość kojarzy się im z niedołężnością, smutkiem, chorobą i nadchodzącą śmiercią, co miało na nich negatywny wpływ.

Kolejne pytanie dotyczy ich teraźniejszych odczuć związanych z byciem dziadkiem i babcią.

Tabela 26. Obecne odczucia związane z byciem dziadkiem/babcią, a płeć.

Jak wykazuje wykres obecne odczucia są leprze niż chęci podjęcia się. Tylko jeden dziadek źle czuje się w swojej roli, a jeden ma to tego obojętny stosunek. Badani tłumaczą to tym, że kochają swoje wnuki, pogodzili się z naturalna koleją rzeczy.

Kolejne pytanie dotyczy zadań jakie są stawiane dziadkom współcześnie. Pytanie to składało się z dwóch części. W pierwszej mieli porównać czasu obecne z tym co pamiętają z dzieciństwa, a w drugiej mieli również porównać współczesność ale z czasem ich młodości, gdy zakładali rodziny i swoimi oczekiwaniami jakie stawiali wobec swoich rodziców, dziadków ich dzieci.

Tabela 27. Porównanie zadań stawianych dzidkom współcześnie z tymi z czasów dzieciństwa badanych, a ich płeć.

Badani sądzą, że zadania wyznaczane im obecnie są podobne do tych stawianych osoba starszym w ich dzieciństwie. Uzasadniają to tym, iż pomimo zmieniającego się świata nie zmieniło się to, że nadal mają więcej czasu dzięki np. emeryturze niż rodzice, mają również większą wiedze i umiejętności zgromadzone przez całe życie i które możliwe, iż będą również przydatne wnukom.

Tabela 28. Porównanie zadań stawianych dziadkom współcześnie z tymi z czasów ich młodości, a płeć.

Badani odpowiedzieli tak jak w poprzednim pytaniu, że zadania im stawiane są bardzo podobne do tych z przed lat. Kilkoro z nich zwróciło uwagę na to, że teraz musza więcej się uczyć od młodych np. obsługa komputera, ale nadal maja im tyle samo do przekazania, nauczenia.

Ostatnie pytanie z tej serii miało za zadanie ustalić jakie zadania są stawiane osobom starszym jako dziadkom. Badani mieli wymienić trzy najważniejsze role jakie pełnią.

Tabela 29. Najważniejsze zadania współczesnych dziadków, a ich płeć.

Badani wymienili w sumie cztery zadania, które przedstawiłam na wykresie. Wynika z niego, że kobiety bardziej niż mężczyźni angażują się w życie dzieci i wnuków, ale zadania obie płcie mają podobne.

Analiza przeprowadzonej ankiety potwierdziła hipotezę roboczą brzmiącą „Dziadkowie pomimo zmieniających się czasów nadal mają swoje zadania, których chętnie się podejmują. Głównym zadaniem jest spajanie rodziny. Gdy wielopokoleniowe domy zanikają, to trudniej utrzymać poszczególnym jej członkom z sobą kontakt. dziadkowie są spoiwem łączącym przez to, że to u nich najczęściej spotyka się rodzina na przykład w czasie świat. Osoby starsze mają również największa wiedzę o losach rodziny i tym podobnych, która z chęcią przekazują młodym”.

1. Stereotyp osoby starszej.

W tym podrozdziale staram się określić stereotyp jaki w mniemaniu osób starszych istnieje na ich temat, oraz to jak oni sami siebie widzą. Ankietowani w tym celu wypełniali tabele w pytaniach dwadzieścia osiem, dwadzieścia dziewięć i trzydzieści.

W przeprowadzonej ankiecie osoby starsze miały również podać trzy cechy jakie powinni posiadać dziadek i babcia oraz jakie w rzeczywistości przejawiają. Tabele poniżej przedstawiają najczęściej powtarzające się odpowiedzi.

Tabela 30. Pożądane cechy dziadków.

Cechy jakie dziadkowie powinni posiadać.

Dziadkowie w stosunku do wnuków? Dziadek Babcia ciepły, mądry, uczciwy, kochający, troskliwy, poświęcający się im troskliwa, kochająca, opiekuńcza, miła, poświęcająca się im Dziadkowie w stosunku do własnych dzieci, czyli rodziców wnuków? Dziadek Babcia nie wtrącający się, tolerancyjny, pomocny nie wtrącająca się, tolerancyjna, , pomocna Dziadkowie jako człowiek? Dziadek Babcia dobry, miły, uczciwy, uczynny dobra, miła, uczciwa, uczynna Dziadkowie jako członkowie rodziny? Dziadek Babcia kochający, pomocny, tolerancyjny kochający, pomocny, tolerancyjny

Tabela 31. Rzeczywiste cechy dziadków.

Czechy jakie dziadkowie w rzeczywistości przejawiają.

Dziadkowie w stosunku do wnuków? Dziadek Babcia nadopiekuńczy, za mało lub za dużo wymagający, kochający nadopiekuńcza, za mało lub za dużo , wymagająca, kochająca Dziadkowie w stosunku do własnych dzieci, czyli rodziców wnuków? Dziadek Babcia wtrącający się, przeszkadzający, pomocny wtrącająca się, przeszkadzająca, , pomocna Dziadkowie jako ludzie? Dziadek Babcia zrzędzący, zmęczony, zaangażowany zrzędząca, zmęczona, zaangażowana Dziadkowie jako członkowie rodziny? Dziadek Babcia opiekuńczy, wtrącający się, pomocny opiekuńcza, wtrącająca się, pomocna

Tabela 32. Najczęściej cechy przypisywane osobom starszym przez osoby młodsze, a płeć badanych.

Najczęściej przypisywane cechy dzidkom przez osoby młodsze

Dziadkowie w stosunku do wnuków? Dziadek Babcia nadopiekuńczy, za mało lub za dużo wymagający, kochający nadopiekuńcza, za mało lub za dużo , wymagająca, kochająca Dziadkowie w stosunku do własnych dzieci, czyli rodziców wnuków? Dziadek Babcia wtrącający się, przeszkadzający, pomocny wtrącająca się, przeszkadzająca, , pomocna Dziadkowie jako ludzie? Dziadek Babcia zrzędzący, zmęczony, zaangażowany zrzędząca, zmęczona, zaangażowana Dziadkowie jako członkowie rodziny? Dziadek Babcia opiekuńczy, wtrącający się, pomocny opiekuńcza, wtrącająca się, pomocna

Ankieta potwierdziła hipotezę, iż „istnieją dwa skrajnie różne stereotypy osób starszych. Gdy jest on negatywny to osoba starsza mówiąc o sobie zaprzecza mu, a gdy jest pozytywny zgadza się z nim”.

1. Trudności osób starszych w realizacji roli dziadków.

Ostatni problem badawczy dotyczył różnego rodzaju trudności jakie pojawiają się w związku z pełnienie roli dziadków. Badani odpowiedzieli na cztery pytania, od trzydziestego pierwszego do trzydziestego czwartego.

W pierwszym pytaniu badani mieli wskazać problemy z jaki osobiście się spotkali się pełniąc tę rolę.

Tabela 33. Problemy w realizacji roli dziadków, a płeć.

Większość z badany wskazała na problemy zdrowotne. Dzięki postępowi medycyny mogą się oni cieszyć dłużej lepszym zdrowiem, ale wraz z wydłużeniem życia pojawiają się nowe problemy zdrowotne. Kolejny problem jest związany z odległością. Coraz więcej młodych ludzi wyjeżdża wraz z małżonkami i dziećmi daleko od swoich rodzinnych stron. Utrudnia to kontakty oraz pogarsza ich jakość, ponieważ np. telefon nie może dać tego samego co kontakt osobisty. Dwie osoby wskazały na niechęć rodziny, co jest związane z ich wzajemnymi, napiętymi stosunkami rodzinnymi. Jedna osoba wymieniła jako problem okres nastoletniego buntu jaki przechodzą wnuki oraz kontynuowanie przez nią pracy zawodowej przez co ma mniej czasu dla rodziny.

Kolejne pytanie dotyczyło przyczyn tych trudności. Badani mieli odpowiedzieć skąd ich zdaniem one się biorą.

Tabela 34. Źródła trudności w realizacji roli dziadków, a płeć.

Większość badanych twierdzi, że przyczyna problemów jest zmiana w podejściu młodych do rodziny i osób starszych. Również zmiana trybu życia jest dla nich ważna. Osoby starsze widzą też przyczynę problemów z zmianie modelu rodziny. Kiedyś rodziny były trzy pokoleniowe. Teraz młodzi nie chcą mieszkać z rodzicami. Cztery osoby wymieniło też przyczyny zdrowotne oraz problemy z pracą przez co młodzi muszą wyjeżdżać w jej poszukiwaniu.

Pytanie trzydzieste trzecie i zarazem trzecie z tej serii dotyczyło tego czy osoby starsze w ogóle podejmują próby przeciwstawienia się tym trudnościom.

Tabela 35. Podejmowanie prób pokonania trudności, a płeć.

Praktycznie wszyscy badani starają się aby pomimo problemów mieć dobry kontakty z rodziną. Uzasadniają to na przykład tym, że „rodzina jest najważniejsza”, „chce czuć się kochany”, „chce czuć się potrzebny”, „chce mieć opiekę gdy już zaniemogę na dobre”, „chce mieć opiekę g”. Jedna osoba poddała się. Stwierdziła, że jest tych problemów za wiele i są one dla niej za trudne do rozwiązania przez jej już podeszły wiek i brak dobrej woli ze strony rodziny.

Ostatnie pytanie dotyczyło sposobów jakimi posiłkują się osoby starsze aby zwalczać problemy.

Tabela 36. Sposoby pokonywania problemów związanych z rolą dziadków, a płeć.

Większość osób skupia się na poprawie zdrowia. Daje im ono możliwość przedłożenia i polepszenia życia. Dwadzieścia dziewięć osób jest w stałym kontakcie z rodziną. Starają się przy tym aby kontakt ten był jak najlepszy. Jedenasty badanych sądzi, że zmiana pracy czy przejście na emerytuje/rentę pomoże im w przezwyciężeniu trudności związanych z byciem dziadkami. Dwoje osób myśli o przeprowadzce lub już to zrobiło.

Analiza przeprowadzonej ankiety potwierdziły hipotezę brzmiącą „trudności na jakie natykają się osoby starsze to odległość, konflikt pokoleń i zdrowie. W ostatnich latach pojawiło się wiele nowych problemów, miedzy innymi kontynuacja pracy zawodowej przez seniorów. Kombinacja i natężenie problemów są różne”.

1. Analiza rysunków dzieci.