Przejawów aktywności społeczności wiejskich możemy doszukiwać się w tworzeniu przez nich różnego typu organizacji społecznych, czy podejmowaniu działań o charakterze przedsiębiorczym.
Oficjalne dane odnośnie przejawów aktywności społeczności wiejskiej nie są kompletne i nie można ich traktować, jako zupełnych i w pełni rzetelnych. Taki stan rzeczy wynika z następujących przyczyn:
większość inicjatyw wiejskich nie trafia do oficjalnych rejestrów – funkcjonują w szarej strefie pomiędzy sferą oficjalną a nieformalną
część najważniejszych instytucji społecznych wsi funkcjonuje niekiedy ,,pod egidą” innych organizacji
niektóre organizacje powstają wokół Kościoła katolickiego i mając nieformalny charakter są ściśle mu podporządkowane
statystyki REGON-u nie obejmują: stowarzyszeń zwykłych, organizacji i inicjatyw związanych z jednostkami organizacyjnymi Kościoła katolickiego, komitetów społecznych, organizacji komunalnych ( spółki wodne, związki wałowe, wspólnoty gruntowe i leśne) oraz zrzeszenia nieformalne
polskie prawodawstwo nie narzuca organizacjom, które kończą działalność obowiązku wyrejestrowania się
Organizacje wiejskie
Kółko rolnicze jest dobrowolną, niezależną i samorządną, społeczno-zawodową organizacją rolników indywidualnych, reprezentującą całokształt ich interesów zawodowych i społecznych, a terenem działalności kółka rolniczego może być jedna bądź więcej sąsiadujących ze sobą wsi lub także miasto.
W roku 1989 mieliśmy jeszcze 31 489 kółek rolniczych, a już w roku 2007 według rejestru
Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych zaledwie 22 500,
natomiast w KRS-ie zarejestrowanych było tylko 3 299. Jedno kółko rolnicze przypada
na około 15 miejscowości wiejskich.
Koła gospodyń wiejskich przede wszystkim broni praw, reprezentuje interesy i działania
na rzecz poprawy sytuacji społeczno-zawodowej kobiet z obszarów wiejskich oraz ich
rodzin, a przy tym działa jako wyodrębniona jednostka organizacyjna kółka rolniczego
i ma swoją reprezentację we wszystkich jego statutowych organach. Działa w oparciu
o uchwalony przez siebie regulamin, określający cele i zadania koła, uprawnienia
i obowiązki członków, formy i środki działania, tryb podejmowania uchwał przez organy
koła oraz uprawnienia i obowiązki tychże organów. Ponadto na mocy regulaminu
w działalności koła mogą uczestniczyć kobiety, które nie są członkami kółka rolniczego,
lecz poprzez charakter swej pracy są związane ze środowiskiem wiejskim.
Pod koniec lat 80-tych XX wieku istniało ponad 31 000 kół gospodyń wiejskich,
które zrzeszały blisko 1,1 mln członkiń i obejmowały swym zasięgiem obszar około 86%
kraju. Zaś w 2002 r. według danych zaczerpniętych z raportu Fundacji na Rzecz
Rozwoju Polskiego Rolnictwa było ich 25 847 i obejmowały 65% wsi w kraju.
Ochotnicze straże pożarne są bardzo licznymi podmiotami na wsi wynika to z bogatej
tradycji w tym zakresie, jak również z faktu iż stanowią element systemu ochrony
przeciwpożarowej kraju.
Raport Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczpospolitej Polskiej zawiera
informacje, ze w 2007 r. wiązek zrzeszał 16850 ochotniczych straży pożarnych, w tym
629 129 członków, z czego 497 620 czynnych.
Pozostałe większe organizacje pozarządowe działające na terenach wiejskich to:
• ludowe zespoły sportowe (w 1991 r. było ich około 8 443);
• regionalne towarzystwa kultury ( 229, które zrzeszały 26 000 osób);
• Stowarzyszenie Twórców Ludowych (w 2001 r. liczyło 2 161 twórców
i rękodzielników ludowych);
• wiejskie zespoły artystyczne (4 396 pod koniec lat 90-tych XX w.);
• kluby zainteresowań (1 374 );
• kluby na wsi (38 400 członków ).
Ryszard Kamiński – „Aktywność społeczności wiejskich”
„Przejawy aktywności społeczności wiejskiej” Białystok 2010