Rola Polski na rynku unijnym po 1990r.

I.

Stan polskiej gospodarki po 1990 roku.

1. Po roku Polską gospodarkę dzielił od państw Wspólnoty duży dystans ekonomiczny. Tłumaczył on słuszność polskich ambicji do wstąpienia do WE. Jednak RP szybko przełamała tendencje spadkowe w gospodarce.

2. Po r. Nasz kraj jako jedyny z regionu charakteryzował się wzrostem produkcji przemysłowej, a tempo wzrotu PKB było jednym z najwyzszych na całym kontynencie.

3. Zmalała także inflacja ( – 35%; – 18,7%; – 6,8%, a obecnie należy do jednej z niższych w Europie i wynosi ok. 1,2%).

4. Maleje także deficyt budżetowy. Najwyższe wartości przyjmował on w latach: (-6,1%), w (-7,0%) i (-6,8%). W latach następnych sukcesywnie malał. Dziś utrzymuje się na względnie wysokim poziomie. W 2003 wyniósł 4,1% PKB.

II.

1. Po wyjściu Polski z okresu realnego socjalizmu pierwszym układem regulującym handel pomiędzy Polską, a WE był Układ Europejski. Wspólnoty Europejskie popierały przeobrażenia następujące w Polsce. Układ ten odegrał ważną rolę we wzajemnym zbliżeniu Polski i Wspólnot. Jego podpisanie stanowiło duży sukces polskiej dyplomacji. Umowa stowarzyszeniowa była ważnym instrumentem przygotowującym polskie społeczeństwo, administację i gospodarkę do członkowastwa w Ue, realizacja jej postanowień wydatnie wpłyneła na budowanie konkurencyjnej gospodarki rynkowej, komplementarnej z ekonomicznymi strukturami jednolitego rynku UE.

2. Umowe o stowarzyszeniu ostatecznie Polska podpisała 16 grudnia . Tego samego dnia podobne traktaty zawarły Czechosłowacja i Węgry. Nie udało się w nim zawrzeć wyraźnego zobowiązania Wspólnoty do przyjecia do niej Polski.

3. Podpisanie Układu Europejskiego:

   1. Umowa przejściowa dot., częsci handlowej weszła w życie 1 marca 1992r. Natomiast Polska ratyfikowała umowę o stowarzyszeniu 20 października 1992r. Całość układy weszła w życie dopiero 1 lutego .

   2. Nieoficjalne rokowania w sprawie stowarzyszenia rozpoczeły się juz w październiku .

4. Najważniejszym elementem wzajemnych relacji gospodarczych między Polską, a WE były stosunki handlowe. Umowa przejściowa liberalizowała warunki handlu i docelowo tworzącej pomiędzy tymi podmiotami strefę wolnego handlu. Skala odnoszonych korzyści była jedną z głównych determinant dynamiki integracji i pogłębiania procesów integracyjnych.

5. Umowa przejściowa zakładała stopniowe, w ciągu 10 lat, wprowadzenie strefy wolnego handlu, od jej wejścia w życie. Stopniowe wyeliminowanie ceł i innych ograniczeń w handlu miały wywołac procesy dostosowawcze po stronie producentów, służace integracji gospodarki polskiej z rynkiem wspólnoty.

6. Budowa strefy wolnego handlu została ograniczona do towarów przemysłowych, a jedną z zasad tego procesu było standstill (polegające na niepogarszaniu warunków handlu; oznacza zakaz wprowadzania jakichkolwiek nowych ceł bądź barier parotaryfowych). WE biorąc pod uwagę trudności gospodarcze Polski stosowała asymetryczne podejście do budowy strefy wolnego handlu. Przejawiało się to szybszym znoszeniem barier handlowych przez Wspólnotę niż Polskę. Całkowite zniesienie ceł w przypadku eksportu Polski do WE nastąpiło do końca , natomiast towary WE uzyskały swobodny dostęp do rynku polskiego z końcem . (Po za eksportem i importem samochodów całkowita redukcja ceł miała nastąpić w 2002 roku.)

1. Handel artykułami przemysłowymi - rozłożona w czasie całkowita liberalizacja . Artykuły rolne - liberalizacją ograniczona i selektywna. Istniejące bariery w handlu miały zostać zredukowane, a nie całkowicie wyeliminowane, ponadto redukcja barier dotyczyła tylko niektórych produktów.

2. Handel artykułami przemysłowymi - większa liberalizacja handlu artykułami przemysłowymi niż rolniczymi wpłynęła na to, że dynamika obrotów handlowych artykułami przemysłowymi była większa niż artykułami rolnymi. Od roku 1992 do roku 2003 wartość obrotów wyrobami przemysłowymi Polski z UE zwiększyła się przeszło czterokrotnie, osiągając 65 mld Euro w 2003 roku.

3. Wzrost udziału handlu artykułami przemysłowymi w całkowitych obrotach handlowych Polski z UE - udział handlu wyrobami przemysłowymi w całkowitych obrotach handlowych Polski z UE już od początku lat 90' był znacznie większy od udziału handlu artykułami rolnymi i wzrastał przez okres realizacji postanowień Układu Europejskiego dotyczących stosunków gospodarczych.

4. Znaczenie rynku Unii dla Polski w handlu artykułami przemysłowymi - państwa Unii są dla Polski najważniejszym partnerem w handlu artykułami przemysłowymi. W 2002 roku import Polski tych produktów z Unii wyniósł 61,7% całego importu Polski, a eksport do UE wyniósł 68,7%.

5. Rola Polski dla Unii w handlu artykułami przemysłowymi - w 2002 roku dla Unii handel z Polską nie miał aż tak istotnego znaczenia – stanowił niewiele ponad 3% obrotów zewnętrznych.

6. Struktura polskiego handlu z UE - przez okres wprowadzania w życie postanowień Układu Europejskiego struktura towarowa eksportu z Polski do UE upodabniała się do handlu wewnętrznego Unii. Struktura importu wyrobów przemysłowych z UE nie uległa tak znacznym przemianom w danym okresie.

7. Układ Europejski inaczej traktował handel artykułami rolniczymi i przemysłowymi.

8. Układ stowarzyszeniowy nie przewidywał strefy wolnego handlu dla artykułow rolno-spożywczych – wymiana nimi podlegała jedynie ograniczonej i selektywnej liberalizacji.

9. Eksport Polski artykułów rolnych do UE - redukcja ceł i opłat dotyczyła tylko tak zwanych kontyngentów taryfowych, czyli ściśle określonych ilości towarów, eksport artykułów rolnych z Polski do WE przewyższający kontyngent taryfowy podlegał pełnym stawkom celnym.

10. Import artykułów rolnych z UE do Polski - redukcje ceł dotyczyły przede wszystkim produktów nie wytwarzanych w Polsce lub produkowanych w niewielkich ilościach, np. ryżu, wina, owoców cytrusowych.

11. W Układzie nie zostały uregulowane kwestie handlu produktami rybołówstwa, porozumienie w sprawie liberalizacji handlu tymi artykułami zostało osiągnięte w 2002 roku i w tym też roku weszło w życie.

12. Obroty handlowe artykułami rolnymi Polski z WE - w latach 1991-2003 obroty handlowe produktami rolnymi między Polską a Unią Europejską nieprzerwanie wzrastały oprócz roku 1992, kiedy obroty w porównaniu z rokiem poprzednim się zmniejszyły i roku 1999, w którym obroty były mniejsze niż w roku 1998. Dynamika obrotów - średni roczny wzrost eksportu wynosił 4,9%, a importu 4,5%. Wynikiem tego wzrostu było uzyskanie w 2003 roku obrotów handlowych tymi produktami o wartości 3,8 mld Euro, w 1991 roku te obroty były o 1,7 mld Euro mniejsze.

13. Rola Polski jako kraju trzeciego w handlu artykułami rolnymi dla Unii - Polska nie była istotnym partnerem w handlu artykułami rolnymi dla Unii na początku lat 90'.

a) 1993 rok - Polska 15 pod względem ważności dostawcą produktów rolnych spoza UE, udział w imporcie UE – 1,8%, 8 pod względem ważności rynek zbytu, udział w eksporcie UE - 3,1%

b)2003 rok - Polska była na 5 miejscu w dostawach artykułów rolnych na rynek Unii , z udziałem 2,9% i na 5 miejscu , jeśli chodzi o eksport Unii – 3,1% eksportu rolnego przypadało na rynek polski.

1. Znaczenie rynku Unii dla Polski w handlu artykułami rolnymi - dla Polski Unia od początku lat 90' najważniejszym partnerem w handlu artykułami rolniczymi. W 1993 roku przypadało na nią 58,3% polskiego eksportu rolnego i 50,2% importu. Te udziały nie uległy znacznym zmianom przed przystąpieniem Polski do UE, w 2003 eksport artykułów rolnych do Unii stanowił 51,1%, a import 52%.

   Handel art. rolnymi został znacznie zliberalizowany w wyniku porozumienia z 2000 r. zgodnie z nim strony zobowiązały się do obniżki ceł oraz niesubsydiowania eksportu. Układ Europejski zawierał jednak klauzule ochronne, postanowienia ochronne pozwalające na odstępstwa obu stron od zasad ogólnych i przywrócenie w określonych sytuacjach niektórych ograniczeń, np. w celu ochrony restrukturyzowanych sektorów lub mających trudności które skutkują znacznymi kosztami społecznymi.

1. Wspólnoty europejskie były najważniejszym partnerem handlowym Polski jeszcze przed Układem E. W 1990r. Udział WE w wymianie handlowej Polski wynosił w imporcie 45,6%, a w eksporcie 47,6%.

2. Dla porównania rok wcześniej było to odpowiednio 33,8% imp., i 32% eks.

3. W 2003r. Polska była siódmym dostawcą towarów na rynki unijne i zajmowała czwarte miejsce wśród importerów.

4. Udział Polski jako partnera handlowego Unii w latach 1990-2003 wzrósł z 1,4% do 3,2% w unijnym imporcie i z 1,8% do 3,9% w eksporcie.

5. Znacznie bardziej uzależniona od państw Unii jest gospodarka polska: udział UE w handlu wyrobami przemysłowymi w 2002r. Wynosił 68,7% po stronie eksportu i 61,7% po stronie importu.

6. Saldo całkowitych obrotów handlowych Polski z UE - od początku lat 90' Polska notuje ujemne saldo w całkowitym handlu z UE. Dynamika importu przez całe lata 90' była większa od dynamiki eksportu, więc nierównowaga w obrotach z UE się pogłębiała.

7. Przepływ kapitału między UE, a Polską:

   1. Polska po 89’ nie dysponowała wystarczającymi zasobami kapitału dla zmodernizowania i rozwoju własnej gospodarki, stąd ważnym elementem polskiej polityki było przyciągniecie kapitału zagranicznego w postaci bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ)

   2. Wraz z inwestycjami bezpośrednimi często szły nowoczesne tewchnologie i nowe wzory prowadzenia działalności gospodarczej oraz umiejętności odnoszące się do poruszania sie na rynku światowym (know-how).

   3. Miało to prowadzić do pobudzenia efektywności i wzrostu gospodarczego, aktywizacji lokalnych zasobów i wzmożenia konkurencji.

   4. Napływ kapitału z zewnątrz był ponadto impulsem do restrukturyzacji krajowych przedsiębiorstw (tworzenie nowych bądź modernizacja starych zakładów i rozwój nowoczesnych i konkurencyjnych branż).

   5. Napływ kapitału zwiększał się w wyniku oddziaływania:

      • Liberalizacji przepływu kapitału wskutek transformacji gospodarki,

      • Procesów dostosowawczych związanych z integracją Polski z UE oraz przystąpieniem do OECD

      • Wzrostu atrakcyjności inwestycyjnej i zaufania inwestorów wobec Polski

      • Stabilizacja sytuacji politycznej oraz istnienia licznego, potencjalnie chłonnego rynku zbytu.

   6. Układ Europejski przewidywał zapewnienie przez obie strony swobodnego przepływu kapitału związanego z inwestycjami zagranicznymi.

      • Problemy polityczne i społeczne stwarzały inwestycje polegające na nabywaniu nieruchomości i gruntów. Było to jednym z głownych problemów begocjacji akcesyjnych miedzy Polską a UE.

III.

1. Dynamika napływu kapitału:

   1. Początkowo napływ kapitału do Polski był niewielki – w latach 90-92’ do Polski trafiło mniej niż 1,5 mld USD

   2. W 93’ już 2,8 mld USD

   3. Nagły przyrost inwestycji zagranicznych nastąpił w latach 95’ i 96’ (5,2 i 5,7 mld USD), a później w latach 98-2000’ do osiągniecia 10,6 mld USD.

   4. Spadek napływu BIZ w latach następnych wiązał się przede wszystkim z malejącą skalą prywatyzacji oraz wyhamowaniem wzrostu PKB – w 2000-2003 wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych sytuowała się między 6, a 7 mld USD rocznie.

2. Inwestorzy zagraniczni lokując kapitał w Polsce wybieraja na pierwszym miejscu sektor produkcyjny (40,0% ogółuinwestycji w Polsce), zwłaszcza w branży motoryzacyjnej oraz chemicznej i farmaceutycznej).

3. Dużym zainteresowaniem cieszy się także pośrednictwo finansowe (23,4%) oraz handel i transport (11,*%).

4. Do najważniejszych inwestorów z państw UE należą:

   1. France Telecom (Francja),

   2. Fiat (Włochy),

   3. Vivendi (Francja, telekomunikacja),

   4. United Pan-Europe Communications (Holandia, media i rozrywka),

   5. Uni Credito Italiano (Włochy, bankowość),

   6. Bayerische Hypo-und Vereins-bank AG (Niemcy, bankowość),

   7. Volkswagen (Niemcy).

Plan referatu:

1. Uwarunkowania integracji Polski z WE (upadek komunizmu, rozpad RWPG, tworzenie demokratycznego systemu, stan Polskiego PKB w porównaniu z WE).

2. Okres przedakcesyjny – układ europejski tzw. Przejściowy (pozytywny wplyw na budowanie konkurencyjnej gospodarki rynkowej, wprowadzanie strefy wolnego handlu, stopniowe wyeliminowanie ceł i innych ograniczeń handlu – zasada asymetri, 3 rodzaje pomocy Polsce, znaczenie układu dla Polski)

3. Dynamika wymiany handlowej z krajami WE po 90” – wartości eksportu i importu.

4. Przepływ kapitału między Unią Europejską, a Polską – dynamika BIZ.

5. Inwestycje zagraniczne wg kraju pochodzenia.

6. Obszary negocjacyjne o członkowstwo RP w UE.

7. Stan Polskiej gospodarki po wejściu do UE – wskaźniki.