CZESC I

1.Kontrola to przede wszystkim – sprawozdanie, ogląd, rozpatrywanie, analizowanie, badanie, wnikanie, dozór nad czymś lub kimś, nadzór nad kimś lub czymś, inspekcja, lustracja. Kontrola to ex post porównywania stanu faktycznego ze stanem wymaganym lub stanem oczekiwanym.

2. Kontrola wewnętrzna jako system to - sprawozdanie, porównywanie, ocena czynności dokumentów, osób oraz wyjaśnienie relacji między stanem faktycznym, a oczekiwanym lub w wzorcem. Kontrolowanie to proces jednorodny lub ciągły, oznaczający obserwowanie, ocenę działań, regulowanie postępowania jednostki. Kontrola stanowi klasyczną funckję zarządzania obok planowania, organizowania, motywowania, kierowania. System kontroli wewnętrznej był zawsze, jest tradycyjnie historyczny w każdej instytucji, organizacji.

3.Na czym polega i co obejmuje pełna kontrola wewnętrzna–zgodnie z IIA kontrola wewnętrzna stanowi narzędzie zarządzania (instrument) wykorzystywany do uzyskania realnej pewności, że cele zarządzania zostały osiągnięte, zatem kontrolę należy rozumieć jako zbiór procedur i mechanizmów organizacyjnych, prawnych, czynnościowych, podjętych dla osiągnięcia wyznaczonego celu kontroli.

4. Celem kontroli wewnętrznej jest

1.dostosowanie się do zmian w otoczeniu bliższym i dalszym,

2.ograniczenie i kumulowanie błędów

3. radzenie sobie ze złożonością organizacji

4.minimalizowanie kosztów i ryzyka

5.wyeliminowanie nieprawidłowości już dokonanych

5. Najważniejsze cele kontroli wewnętrznej zgodnie ze standardami IIA- zapewnienie:

• rzetelności, prawidłowości, wiarygodności informacji,

• zgodności ze strategią i polityką jednostki, jej planami, procedurami i regulacjami prawnymi (wewnętrzne regulacje: statuty, regulaminy)

• ochrony mienia, np. majątku spółki,

• efektywnego zużywania zasobów jednostki: rzeczowych, finansowych, informacyjnych, informatycznych, ludzkich.

6. Najnowsza podstawa prawna kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych - Ustawa o finansach publicznych z 27 sierpnia 2009

7. Jakimi procesami charakteryzuje się kontrola wewnętrzna -

1.Środowisko kontroli

Środowisko kontroli determinuje charakter organizacji, wpływając na świadomość kontroli zatrudnionych osób. Jest podstawą wszystkich innych elementów kontroli wewnętrznej, ustanawiając dyscyplinę i strukturę. Wśród czynników środowiska kontroli wyróżnia się uczciwość, wartości etyczne i kompetencje pracowników danej jednostki; filozofię kierownictwa i styl operacyjny zarządzania; sposób delegowania przez kierownictwo władzy i odpowiedzialności, zorganizowania pracowników oraz dbałości o ich rozwój; oraz uwagi i instrukcje rady nadzorczej.

2.Analiza ryzyka

Zarząd musi być świadomy ryzyka i musi umieć sobie z nim radzić. Musi wyznaczyć cele, związane ze sprzedażą, produkcją, marketingiem, finansami i innymi obszarami. Należy ustanowić mechanizmy, które będą wspomagać:

Identyfikację ryzyka

Analizę ryzyka

Zarządzanie ryzykiem

3.Czynności kontrolne

Czynnościami kontrolnymi są polityka i procedury, które pomagają zapewnić, że wytyczne kierownictwa są przestrzegane oraz, że podjęto niezbędne działania w celu zidentyfikowania  rodzajów ryzyka związanych z osiągnięciem celów jednostki. Czynności kontrolne występują w całej organizacji na wszystkich jej szczeblach i we wszystkich funkcjach. Składa się na nie szereg rozmaitych czynności, takich jak zezwolenia, autoryzacje, weryfikacje, uzgadnianie, przegląd działalności operacyjnej, zabezpieczanie aktywów i podział obowiązków.

4.Informacje i komunikacja

Należy zidentyfikować, zdobyć i przekazać istotne informacje w takiej formie i czasie, by umożliwić ludziom wypełnienie ich obowiązków. Systemy informacyjne generują raporty, zawierające informacje operacyjne, finansowe oraz o przestrzeganiu procedur i regulacji . Efektywna komunikacja także musi być  rozumiana szerzej, jako pionowy (od szczebli wyższych do niższych i odwrotnie) i poziomy przepływ informacji w ramach organizacji. Wszyscy pracownicy powinni otrzymać zawiadomienie od naczelnego kierownictwa, o tym, iż obowiązki kontrolne muszą być traktowane poważnie. Pracownicy muszą rozumieć swą rolę w systemie kontroli wewnętrznej, jak również to, w jaki sposób poszczególne działania wpływają na pracę innych osób. Muszą oni mieć środki komunikowania istotnych informacji kierownictwu. Powinna również istnieć efektywna komunikacja z osobami i instytucjami z zewnątrz.

5.Monitorowanie

System kontroli wewnętrznej powinien być monitorowany - poddany procesowi, który ocenia jakość działania systemu w czasie. Osiąga się to poprzez operacyjne czynności monitoringowe, osobne oceny - bądź też poprzez kombinację tych dwóch czynników. Operacyjny monitoring ma miejsce w zwykłym toku operacji. Składają się nań zwykłe czynności zarządzania i nadzoru oraz inne działania podejmowane przez pracowników podczas wykonywania ich obowiązków. Zakres i częstotliwość osobnych ocen zależeć będzie przede wszystkim od oceny rodzajów ryzyka oraz efektywności procedur operacyjnego monitoringu. Informacje o niedostatkach kontroli wewnętrznej powinny być przekazywane wyższym szczeblom, a szczególnie poważne sprawy powinny być przedstawiane zarządowi i radzie nadzorczej.

8. Co oznacza i przez kogo jest realizowana kontrola funkcjonalna – wiąże się z kontrolą przypisaną danemu stanowisku kierowniczemu, kontrola wykonywana jest przez menedżerów, kierowników działów, brygadzistów, itp.

9.Na czym polega kontrola rozpatrywana z podmiotowego punktu widzenia–ważne kto przeprowadza kontrolę (instytucja, osoba, zespół, itp.):

1. zewnętrzna – zazwyczaj instytucjonalna, bada wnętrze przedsiębiorstwa, ale przez podmioty zewnętrzne, instytucje, np. Izba Skarbowa, NIK,

2. wewnętrzna – funkcjonalna i samokontrola – wykonuje ją zespół, kierownicy.

10.Na czym polega kontrola rozpatrywana z przedmiotowego punktu widzenia – kryterium przedmiotowe:

1. wstępna – ex ante – przypisuje się jej funkcje prewencyjne, kontrola zapobiegawcza – przed działaniem i decyzjami, wiąże się z normowaniem, planowaniem, budżetowaniem, kontrola antycypacyjna, projekcja przyszłych stanów rzeczy;

2. bieżąca – przypisana do realizacji działań codziennych, operacyjnych, polega na konsekwentnym , ciągłym nadzorze i kontrolowaniu celowości, legalności i rzetelności wypełniania zadań dla rozwiązywania bieżących problemów i efektywności. Kontrola ta spełnia funkcje regulacyjne;

3. po fakcie – ex post – następcza – najbardziej popularna, spełnia funkcję weryfikacyjne czyli porównawcze, ma znaczenie weryfikacyjne;

11. Na czym polega kontrola instytucjonalna i kto ja przeprowadza – strukturalno – organizacyjna, sprawowana przez wyznaczone komórki, stanowiska pracy; kontrolera, którym powierzono wykonywanie kontroli w obiekcie oraz dozoru na dolnym odcinku, n. kontrola finansowa, księgowa, BHP, jakości produktów, inwentaryzacyjna.

12. Na czym polega autokontrola i czego dotyczy – organizacja indywidulana, fakultatywna. Sami siebie kontrolujemu, samoorganizacja stanowiska pracy.

13. Klasyfikacja ważniejszych rodzajów i form kontroli wg różnych kryteriów –

1. Klasyfikacja wg aspektu podmiotowego -ważne kto przeprowadza kontrolę (instytucja, osoba, zespół, itp.):

1. zewnętrzna – zazwyczaj instytucjonalna, bada wnętrze przedsiębiorstwa, ale przez podmioty zewnętrzne, instytucje, np. Izba Skarbowa, NIK,

2. wewnętrzna – funkcjonalna i samokontrola – wykonuje ją zespół, kierownicy.

1. Klasyfikacja wg aspektu przedmiotowego - kryterium przedmiotowe:

1. wstępna – ex ante – przypisuje się jej funkcje prewencyjne, kontrola zapobiegawcza – przed działaniem i decyzjami, wiąże się z normowaniem, planowaniem, budżetowaniem, kontrola antycypacyjna, projekcja przyszłych stanów rzeczy;

2. bieżąca – przypisana do realizacji działań codziennych, operacyjnych, polega na konsekwentnym , ciągłym nadzorze i kontrolowaniu celowości, legalności i rzetelności wypełniania zadań dla rozwiązywania bieżących problemów i efektywności. Kontrola ta spełnia funkcje regulacyjne;

3. po fakcie – ex post – następcza – najbardziej popularna, spełnia funkcję weryfikacyjne czyli porównawcze, ma znaczenie weryfikacyjne;

14.Opisz strukturę wewnętrznego systemu kontroli w jednostce –

Etap 1 (Kontrola ex ante) – funkcja prewencyjna (najsłabsze)

Określenie planu i tematyki kontroli

Określenie miejsca i zakresu kontroli

Skompletowanie materiałów źródłowych do kontroli

Wstępna analiza źródeł KW

Opracowanie programu szczegółowej kontroli

Wybór metod i ustalenie techniki kontroli

Analiza wcześniejszych protokołów kontroli i realizacji wniosków

Etap 2 (kontrola bieżąca In tempora) – funkcja regulacyjna

Ustalenie stanu faktycznego przedmiotu kontroli

Porównanie ze stanem faktycznym

Ustalenie odchyleń negatywnych i pozytywnych

Ustalenie osób odpowiedzialnych za negatywne odchylenia

Opracowanie protokołu lub sprawozdania z kontroli

Określenie przyczyn występowania zjawisk negatywnych

Zebranie i zabezpieczenie dowodów kontroli

Etap 3 (kontrola ex post) – funkcja weryfikacyjna (naprawcza)

Opracowanie wniosków pokontrolnych

Omówienie ustaleń kontroli z kierownikiem komórki kontrolowanej

Narada pokontrolna (w razie konieczności)

Wydanie zarządzeń (poleceń) pokontrolnych

Sprawdzenie wykonania zarządzeń pokontrolnych

Opracowanie sprawozdania z wykonania zarządzeń pokontrolnych

15.Jakie funkcje pełni kontrola wewnętrzna w różnych horyzontach czasowych i jakiej rachunkowości odpowiada –

• Kontrola ex ante (funkcje prewencyjne -najsłabsze) , rachunkowość zarządcza;

• kontrola bieżąca (funkcje regulacyjne), rachunkowość zarządcza i finansowa;

• kontrola ex post (funkcje weryfikacyjne), rachunkowość finansowa;

16. Jakie obszary (dziedziny, obiekty) obejmuje kontrola wewnętrzna –

– instytucjonalno– strukturalno – organizacyjna, sprawowana przez wyznaczone komórki, stanowiska pracy; kontrolera, którym powierzono wykonywanie kontroli w obiekcie oraz dozoru na dolnym odcinku, n. kontrola finansowa, księgowa, BHP, jakości produktów, inwentaryzacyjna.

– funkcjonalna – wiąże się z kontrolą przypisaną danemu stanowisku kierowniczemu, kontrola wykonywana jest przez menedżerów, kierowników działów, brygadzistów, itp.

– samokontrolę – autokontrola - sami siebie kontrolujemu, samoorganizacja stanowiska pracy.

17.Etapy (czynności) kontroli wewnętrznej w JSFP –

a)przygotowanie kontroli: określenie planu kontroli, tematyki, miejsca i zakresu, skompletowanie materiałówko kontroli, wstępna analiza źródeł, opracowanie programu szczegółowej kontroli, wybór metod i ustalenie techniki, analiza wcześniejszych kontroli

b)realizacja kontroli; ustalenie stanu faktycznego przedmiotu kontroli, porównanie ze stanem faktycznym, ustalenie odchyleń i osób odpowiedzialnych za ich zaistnienie, opracowanie protokołu z kontroli, określenie przyczyn powstania negatywnych zjawisk, zebranie i zabezpieczenie dowodów kontroli

c)wykorzystanie ustaleń kontroli- opracowania wniosków pokontrolnych , omówienie ustaleń z kontroli z kierownikiem, komórki kontrolowanej, narada pokontrolna, wydanie zarządzeń pokontrolnych, sprawdzenie wykonania zarządzeń, opracowania sprawozdania z wykonania zarządzeń.

18. Z czego składa się holistyczny wewnętrzny system kontroli – system kontroli wynika w organizacjach z systemu zarządzania, jest elementem systemu zarządzania oraz systemu rachunkowości. Między systemem zarządzania oraz systemem rachunkowości i systemem kontroli zachodzi bezpośredni związek, ponieważ informacje pochodzące z systemu rachunkowości stanowią bazę informacyjną dla systemu zarządzania. System kontroli musi być rozpatrywany przekrojowo, ponieważ dotyczy zarówno systemu zarządzania jak i systemu rachunkowości, a wnioski (elementy pokontrolne) mogą stymulować wnioski zarówno w jednym jak i w drugim systemie (bezpośrednie sprzężenie zwrotne).

Ujęcie holistyczne

19. Czym różni się wewnętrzny system kontroli od systemu kontroli wewnętrznej –

Wewnętrzny system kontroli – zawiera audyt wewnętrzny i podległy mu system kontroli wewnętrznej (różnie zbudowany w instytucjach). Te systemy AW i SKW są kompensacyjne względem siebie, które się wyraża poprzez powiązanie strukturalno – organizacyjne, powiązanie proceduralno - techniczne i proceduralnych.

Istnieje również wzajemne przenikanie się metod, procedur oraz zasad między WSK,
a SKW a także przenikanie się metod, zasad, procedur z systemu rachunkowości.

Całościowy system kontrolny składa się więc z wydzielonego instytucjonalnie audytu wewnętrznego oraz systemu kontroli wewnętrznej, która stanowi przedmiot badania audytowego, tak więc kontrola wewnętrzna i audyt wewnętrzny – inaczej rewizja wewnętrzna należą do całościowego systemu kontrolnego w organizacji.

20. Relacje między systemem kontroli wewnętrznej a rachunkowością – System kontroli jest elementem systemu zarządzania i systemu rachunkowości. Między systemem zarządzania, systemem rachunkowości i systemem kontroli zachodzi bezpośredni związek, ponieważ informacje pochodzące z systemu rachunkowości stanowią bazę informacyjną dla systemu zarządzania. System kontroli musi być rozpatrywany przekrojowo, ponieważ dotyczy zarówno systemu zarządzania jak i systemu rachunkowości, a wnioski (elementy pokontrolne) mogą stymulować wnioski zarówno w jednym jak i w drugim systemie (bezpośrednie sprzężenie zwrotne).

CZESC II

1.Definicja audytu wewnętrznego wg. E. Saundersa - nowoczesny  audyt  wewnętrzny cały swój nacisk kładzie na ocenę i ulepszanie  s y s t e m u  kontroli wewnętrznej. 

Przede wszystkim rozróżnić trzeba rolę funkcjonalnej i instytucjonalnej kontroli wewnętrznej, czyli audytu. System kontroli wewnętrznej, (temu najbliżej odpowiada dawniejsza kontrola wewnętrzna funkcjonalna), składa się z takich elementów, jak nadzór ze strony kierownictwa, szacowanie ryzyka, informacja, komunikacja, wewnętrzne kontrole, podział kompetencji i monitorowanie oraz korygowanie wad. Tylko do wycinka tego ostatniego punktu ma odniesienie audyt wewnętrzny, który ocenia i wskazuje nieprawidłowości, ale ich nie koryguje. Audyt nie jest odpowiedzialny za system kontroli wewnętrznej, za zarządzanie ryzykiem, ani też za corporategovernance. Szczególnie wyrazistym dowodem tego, że system kontroli wewnętrznej i audyt wewnętrzny to dwa odrębne pojęcia jest konstatacja, że o ile bez audytu wewnętrznego przedsiębiorstwo może działać, o tyle bez efektywnego systemu wewnętrznej kontroli nie.

2.Definicja audytu wewnętrznego wg J. Jagielskiego –

3. Definicja audytu wg. IIA – Audyt jest niezależną, obiektywną działalnością o charakterze zapewniającym, doradczym, wprowadzoną w celu wniesienia do organizacji wartości dodanej i usprawnienia jej funkcjonowania. AW wspiera organizację w osiąganiu ustawowych celów poprzez konsekwentne i systematyczne działanie służące ocenie i poprawie efektywności zarządzania ryzykiem, a również poprawie efektywności SKW oraz procesów zarządzania organizacji.

4. Co bada i na czym głównie koncentruje się audyt wewnętrzny –

1. W polskim prawie (w ustawie oraz rozporządzeniu Ministra Finansów) jako audyt rozumie się ogół działań obejmujące niezależne badania systemów zarządzania
   i kontroli w jednostce w tym procedur kontroli finansowej w wyniku których kierownik jednostki uzyskuje obiektywną i niezależną ocenę adekwatności, efektywności i skuteczności systemów funkcjonujących w organizacji.

2. Drugi aspekt audytu wewnętrznego - to czynności doradcze w tym składanie wniosków mające na celu usprawnienie funkcjonowania jednostki

Przedmiotem badań audytorów wewnętrznych jest obszar finansowy tzn. wszelkie zagadnienia, dokumentacja i sprawozdawczość gospodarki finansowej. W tym dziale finansowym sporządza się sprawozdania finansowe i budżetowe. Głównym zadaniem sprawozdawczości finansowej JSFP jest dostarczenie informacji liczbowych o wykonaniu zadań związanych z gromadzeniem i rozdysponowaniem środków publicznych gromadzonych przez JSFP.

5.Geneza audytu wewnętrznego – kiedy powstał audyt wewnętrzny - Historia działania audytu wewnętrznego sięga tysięcy lat przed naszą erą. Oczywiście, w tym czasie ulegała ona istotnym przemianom. Pierwsze ślady działań „audytorskich”, w postaci oznaczeń potwierdzających weryfikację zapisów na papirusach, zostały odnalezione na doku­mentach z okresu Mezopotamii, z czasów około 3500 lat p.n.e. Podobne ślady występowały również na dokumentach innych cywilizacji starożytnych. Ta wczesna forma audytu ograniczała się jedynie do sprawdzenia poprawności zapisów „księgowych”, a rolą osób sprawdzających była przede wszystkim identyfikacja prób oszustwa.

Istotna zmiana roli audytu nastąpiła na początku XX wieku. W tym okresie coraz częściej po­wstawały wielkie, międzynarodowe korporacje, które chciały zmniejszyć swoją zależność od zewnętrznych biegłych rewidentów. Zaczęły one zatrudniać własnych audytorów, którzy mieli weryfikować poprawność zapisów księgowych i zgodność procedur księgowych z przepisami, a także testować skuteczność mechanizmów kontrolnych w zakresie księgowości. Większość spośród rekrutowanych audytorów wywodziła się ze środowiska biegłych rewidentów, i rów­nież z tego względu prace audytu wewnętrznego były zdominowane przez aspekt księgowy.

W drugiej połowie XX wieku, wraz z rozwojem przedsiębiorstw i wzrostem stopnia skomplikowa­nia prowadzonych operacji, rola audytu wewnętrznego stopniowo ulegała znacznemu rozsze­rzeniu. Audytorzy odeszli od badania jedynie kwestii księgowych na rzecz analizy całości dzia­łalności swoich instytucji. Coraz większy nacisk był kładziony na podstawową działalność danej organizacji. Celem większości prac audytorskich pozostawała jednak tylko weryfikacja zgodno­ści działań z obowiązującymi w danym obszarze przepisami, regulacjami i procedurami. W tym okresie nastąpiło wyraźne rozdzielenie roli biegłego rewidenta (audytora zewnętrznego) i au­dytora wewnętrznego. Kompleksowa analiza poprawności zawartości sprawozdań finansowych stała się domeną biegłych rewidentów. W zakresie działań audytu wewnętrznego pozostała ana­liza i ocena kwestii księgowych, jednak tylko jako jeden z wielu elementów ich działalności.

Historia działania audytu wewnętrznego sięga tysięcy lat przed naszą erą. Oczywiście, w tym czasie ulegała ona istotnym przemianom. Pierwsze ślady działań „audytorskich”, w postaci oznaczeń potwierdzających weryfikację zapisów na papirusach, zostały odnalezione na doku­mentach z okresu Mezopotamii, z czasów około 3500 lat p.n.e. Podobne ślady występowały również na dokumentach innych cywilizacji starożytnych. Ta wczesna forma audytu ograniczała się jedynie do sprawdzenia poprawności zapisów „księgowych”, a rolą osób sprawdzających była przede wszystkim identyfikacja prób oszustwa.

Istotna zmiana roli audytu nastąpiła na początku XX wieku. W tym okresie coraz częściej po­wstawały wielkie, międzynarodowe korporacje, które chciały zmniejszyć swoją zależność od zewnętrznych biegłych rewidentów. Zaczęły one zatrudniać własnych audytorów, którzy mieli weryfikować poprawność zapisów księgowych i zgodność procedur księgowych z przepisami, a także testować skuteczność mechanizmów kontrolnych w zakresie księgowości. Większość spośród rekrutowanych audytorów wywodziła się ze środowiska biegłych rewidentów, i rów­nież z tego względu prace audytu wewnętrznego były zdominowane przez aspekt księgowy.

W drugiej połowie XX wieku, wraz z rozwojem przedsiębiorstw i wzrostem stopnia skomplikowa­nia prowadzonych operacji, rola audytu wewnętrznego stopniowo ulegała znacznemu rozsze­rzeniu. Audytorzy odeszli od badania jedynie kwestii księgowych na rzecz analizy całości dzia­łalności swoich instytucji. Coraz większy nacisk był kładziony na podstawową działalność danej organizacji. Celem większości prac audytorskich pozostawała jednak tylko weryfikacja zgodno­ści działań z obowiązującymi w danym obszarze przepisami, regulacjami i procedurami. W tym okresie nastąpiło wyraźne rozdzielenie roli biegłego rewidenta (audytora zewnętrznego) i au­dytora wewnętrznego. Kompleksowa analiza poprawności zawartości sprawozdań finansowych stała się domeną biegłych rewidentów. W zakresie działań audytu wewnętrznego pozostała ana­liza i ocena kwestii księgowych, jednak tylko jako jeden z wielu elementów ich działalności.

6. Gdzie zostały opublikowane Polskie Standardy Audytu Wewnętrznego - krajowe standardy audytu wewnętrznego zostały opublikowane w formie Komunikatu Ministra Finansów Nr 2/KF/2003 z  30.1.2003 r. w sprawie ogłoszenia Standardów audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych (Dz.Urz. MF Nr 3, poz. 14).

Są one jednak mało aktualne ponieważ komunikat nr 11 z 2006 roku mówi, że: Na podstawie art. 63 ust. 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych określa się Międzynarodowe Standardy Profesjonalnej Praktyki Audytu

Wewnętrznego opracowane przez The Institiute of InternalAuditors, jako standardy audytu

wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych.

§ 2. Międzynarodowe Standardy Profesjonalnej Praktyki Audytu Wewnętrznego stanowią

załącznik do Komunikatu.

7.Kiedy zaczął się formować współczesny audyt wewnętrzny - Nowoczesny audyt wewnętrzny powstał w XX wieku. Największą obecnie międzynarodową organizacją zrzeszającą audytorów wewnętrznych, Instytut Audytorów Wewnętrznych (ang. The Institute of InternalAuditors), założono w 1941 roku.W ciągu XX wieku orientacja audytu wyewoluowała z rachunkowo-księgowej w kierunku biznesowo-zarządczej. Wiąże się to z rosnącym poziomem złożoności działalności gospodarczej organizacji oraz coraz bardziej ograniczoną możliwością bezpośredniego kierowania ich działalnością.

Postępuje również specjalizacja audytu np. w zakresie audytu systemów informatycznych. Międzynarodową organizacją zajmującą się promowaniem zasad audytu informatycznego jest ISACA, której początki sięgają 1967 roku.

8.Czemu służy audyt wewnętrzny - Audyt jest kluczowym narzędziem kontroli w firmie. Służy ocenie i doskonaleniu systemu zarządzania.

W wyniku przeprowadzenia audytu kierownik jednostki uzyskuje obiektywną, niezależną ocenę adekwatności i skuteczności tych systemów.

Dzięki audytowi wewnętrznemu kierownik jednostki uzyskuje ocenę gospodarki danego podmiotu pod względem:

• Legalności,

• Gospodarności,

• Celowości,

• Rzetelności,

• Przejrzystości,

• Jawności

9.Co oznacza niezależność audytora wewnętrznego - Audytor wewnętrzny (kierownik komórki audytu wewnętrznego) powinien być niezależny, zarówno w sferze organizacyjnej jak i operacyjnej:

• sfera organizacyjna - audytor wewnętrzny (kierownik komórki audytu wewnętrznego) podlega bezpośrednio kierownikowi jednostki, który ma obowiązek zapewnienia odrębności organizacyjnej wykonywanych przez niego zadań;

• sfera operacyjna - audytor wewnętrzny (kierownik komórki audytu wewnętrznego) nie może być narażony na próby narzucenia obszarów audytu, wpływania na sposób wykonywania obowiązków i przekazywania wyników.

10.Nazwij i opisz standardy profesjonalnej praktyki audytu wewnętrznego – wyróżniamy trzy grupy Międzynarodowych Standardów Audytu Wewnętrznego:

I. Standardy atrybutów – określają cechy audytu wewnętrznego jako jednostki organizacyjnej wydzielonej instytucjonalnie w jakiejś JFP. Standard ten wskazuje też audytorów jako grupę zawodową, czyli odpowiada na pytanie kto może i kto wykonuje audyt wewnętrzny (podejście podmiotowe)

• Audyt wykonuje:

a) jeden audytor

b) zespół audytowy – trzy, cztery, pięcio osobowy, który składa się z audytora +

asystenci audytora np. 1+2, 1+3, 1+4.

Osoby z tego zespołu tworzą DAW (dział audytu wewnętrznego) lub KAW (komórka

audytu wewnętrznego).

• Audytor wewnętrzny – może wejść do każdej komórki

II. Standardy realizacji – oznaczają działanie, standardy działania, charakter działań w ramach audytu oraz określają kryteria jakościowe służące do oceny. Podają wymagania i sposoby realizacji zadań audytu udzielając odpowiedzi na pytanie: co i jak ma być weryfikowane.

III. Standardy wdrożenia – odnoszą się do określonych (konkretnych) rodzajów zadań audytowych, odnoszą się do audytu zgodności z prawem. Wyróżniamy: audyt operacyjny, finansowy.

11.Cel krajowych standardów audytu wewnętrznego - Krajowe standardy audytu wewnętrznego określają podstawowe wymagania dotyczące systemu audytu wewnętrznego w polskich JSFP. Celem tych standardów jest podniesienie jakości audytu.

Krajowe standardy audytu wewnętrznego dzielą się na :

1. Standardy ogólne – dotyczą organizacji audytu,

2. Standardy szczegółowe – określające wykonywanie, sposób sporządzania, elementy planu audytu

3. Tryb przeprowadzania audytu wewnętrznego i jego dokumentacji

12. Gdzie są opublikowane polskie standardy audytu wewnętrznego - - krajowe standardy audytu wewnętrznego zostały opublikowane w formie Komunikatu Ministra Finansów Nr 2/KF/2003 z  30.1.2003 r. w sprawie ogłoszenia Standardów audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych (Dz.Urz. MF Nr 3, poz. 14).

Są one jednak mało aktualne ponieważ komunikat nr 11 z 2006 roku mówi, że: Na podstawie art. 63 ust. 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych określa się Międzynarodowe Standardy Profesjonalnej Praktyki Audytu

Wewnętrznego opracowane przez The Institiute of InternalAuditors, jako standardy audytu

wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych.

§ 2. Międzynarodowe Standardy Profesjonalnej Praktyki Audytu Wewnętrznego stanowią

załącznik do Komunikatu.

13.Z jakich części składają się polskie standardy audytu wewnętrznego - opierają się o standardy IIA:

1. dział ogólny dotyczący audytu wewnętrznego

2. standardy szczegółowe określające wymogi wykonywania zawodu

3. standardy szczegółowe dotyczące realizacji audytu

14.Specyfika organizacji audytu wewnętrznego w Polsce (model trójszczeblowy) –

15.Jaki akt prawny reguluje tryb przeprowadzania audytu i jego dokumentację - Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 1 lutego 2010 roku w sprawie przeprowadzania i dokumentowania audytu wewnętrznego (Dz.U. Nr 21 poz. 108).

16. Klasyczne i współczesne funkcje audytu wewnętrznego.

Funkcje klasyczne:

• Niezależna kontrola nadzorcza,

• Systematyczna działalność regulacyjna,

• Działalność weryfikacyjna zorientowana na badanie procedur

Funkcje współczesne:

• Działalność doradcza, prewencyjna,

• Analiza ryzyk, wybór priorytetów i ryzyk,

• Zadania audytowe dostosowane do….

17. Odpowiedzialność za przeprowadzenie i wynik audytu wewnętrznego w jednostce.

Kierownictwo jednostki zobowiązane jest do przeprowadzania kontroli oraz odpowiada za efekty, rezultaty kontroli wewnętrznej. Kierownictwo musi dobrze usystematyzować (opanować) wszystkie wytyczne ujęte w ustawie. Pomocny w tym jest: Załącznik do komunikatu Ministra Finansów Nr 23 z 16 grudnia 2009 r. (Dz. U. Nr 15 poz.84)

18. Proszę podać rodzaje jednostek Sektora Finansów Publicznych objętych obligatoryjnym audytem wewnętrznym i krótko opisać ich specyfikę.

Organy administracji rządowej: Kancelaria Sejmu, Kancelaria Senatu, Kancelaria Prezydenta RP, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwa, Urzędy Centralne,

Organy kontroli państwowej i ochrony prawa: Najwyższa Izba Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich, Krajowa Rada Telefonii i Telewizji, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, Państwowa Inspekcja Pracy, Instytut Pamięci Narodowej, Krajowe Biuro Wyborcze,

Sądy i trybunały: Sąd Najwyższy, Trybunał Konstytucyjny, Krajowa Rada Sądownictwa, Sądownictwo powszechne i administracyjne,

Inne: Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Urzędy Wojewódzkie, Urzędy i Izby Skarbowe, Regionalne Izby Obrachunkowe, Fundusze Celowe, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, KRUS (Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego), Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ), Państwowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych.

19. Na czym polega audyt systemu kontroli wewnętrznej?

Audyt SKW powinien koncentrować się na następujących obszarach:

1. Środowisko systemu kontroli wewnętrznej- systemu zarządzania, kierownictwo działu

1. Zarządzanie ryzykiem

1. Ilość, jakość i terminowość informacji, a także zbadanie systemów komunikacji wewnętrznej

1. Jakie są mechanizmy badań systemu kontrolnego

1. Czy jest rzetelna rejestracja i archiwizacja wszelkich operacji gospodarczych i finansowych w jednostce

1. Czy istnieje rzetelna rejestracja i sprawdzanie ciągłości działań osób odpowiedzialnych

1. Jak wygląda ochrona zasobów rzeczowych, finansowych i informacyjnych w jednostce

1. Badanie dowolnych elementów składowych SKW oraz kompletności tego systemu

20. Na czym polega audyt finansowy w JSFP?

Dotyczy każdego etapu, cyklu rachunkowości (wykazania na kontach, księgowania) oraz na etapie sprawozdawczości finansowej. Audytor może kontrolować wszystko i wszystkich.

Audyt finansowy przeprowadzany jest zgodnie z ogólnymi zasadami z rozporządzenia MF, ale z uwzględnieniem specyficznych cech sprawozdawczości finansowej i budżetowej, ponieważ rachunkowość w JSFP prowadzi się z jednej strony w oparciu o UoR a z drugiej strony w oparciu o Ustawę o finansach publicznych.

Innymi słowy głównym zadaniem audytu wewnętrznego jest dostarczenie kierownikowi jednostki niezależnej i obiektywnej oceny wiarygodności sprawozdań finansowych i budżetowych.

W zakresie badania sprawozdawczości konieczna jest współpraca między audytorem wewnętrznym i audytorem zewnętrznym (ta współpraca jest jeszcze niedoskonała ale poszerza się)

Sprawozdawczość jest ujawniana na zewnątrz (podlegają audytowi zewnętrznemu i rewizji finansowej).

W polskich jednostkach finansów publicznych ostatnimi laty poszerza się zakres współpracy audytu wewnętrznego i zewnętrznego, przy czym współpraca ta powinna być obustronna. Innymi słowy współczesny audyt wewnętrzny nie powinien być postrzegany jako mniej lub bardziej restrykcyjna forma nadzoru, ale bardziej jako organ opiniodawczy i doradczy dla szeroko rozumianego kierownictwa jednostek, a także audyt wewnętrzny powinien być postrzegany jako filtr systemu zarządzania, systemów rachunkowości o właściwościach prewencyjnych czyli zapobiegawczych. A więc bezpośrednią rolą audytu wewnętrznego we wszystkich obszarach badanych jest wspieranie procesów nadzorczych w organizacji poprzez niezależną ocenę i weryfikację skuteczności i wydajności systemu kontrolnego (rola bezpośrednia).

Rola pośrednia audytu wewnętrznego to kreowanie dobrego wizerunku jednostki, wzmacnianie jej wiarygodności i podnoszenie kultury organizacji.

21. Na czym polega audyt systemów informatycznych i co jest jego celem?

Dotyczy badania i oceny funkcjonowania narzędzi informatycznych, oprogramowania czyli -software, aplikacji służących administrowaniu, oraz badanie sprzętu - hardware.

Rejestracja dostępnych systemów

Celem systemu audytu informatycznego jest generalnie dbanie o jakość informacji dla zarządzania (kierownictwa), jakość systemu kontroli w zakresie kontroli informatycznych, sprawdzanie poziomu ryzyka związany z zasobami informatycznymi i procedurami informatycznymi.

Audyt systemów informatycznych nadzoruje zasoby:

1. Fizyczne - urządzenia i nośniki pamięci

2. Intelektualne - prawa własności do programów i oprogramowania wraz z dokumentacją

3. Kadrowe - projektanci, programiści serwisanci, administratorzy sieci, użytkownicy,
a także usługi i transakcje z ujęciem określonych aplikacji: np.: sprawdzanie poprawności systemu finansowo-księgowego.

Najważniejsze jest zwrócenie uwagi na:

1. Poznanie ryzyka w tworzeniu i wykorzystaniu zasobów informatycznych np. określenie podatności systemu na zagrożenia wewnętrzne i zewnętrzne

1. Sporządzanie prawdopodobieństwa nie autoryzowanego wykorzystania bazy danych

1. Badanie ryzyka wystąpienia istotnych błędów w oprogramowaniu lub pracy wykorzystywanych programów

1. Wychwycenie błędów i stworzenie mechanizmów kontrolnych na przyszłość

Obszar bezpieczeństwa bada bezpieczeństwo systemów informatycznych.

Ocena bezpieczeństwa:

1. Fizycznego bezpieczeństwa - czy w dobrym pomieszczeniu, czy są stosowane np. przepisy przeciwpożarowe

2. Bezpieczeństwo procedur programów itp.

22. Na czym polega audyt kadr i wynagrodzeń?

Zawiera szereg pytań które są ujęte w bloki tematyczne:

1. Wewnętrzne akty normatywne regulujące problematykę kadr i płac chodzi o takie uregulowania jak statut, regulamin wewnętrzny, okólniki

1. czy został podpisany i zarejestrowany układ zbiorowy pracy

1. czy jednostka posiada regulamin pracy i jakie płaszczyzny on obejmuje

1. czy jednostka posiada regulamin wynagrodzenia

1. czy jednostka udostępnia pracownikom informacje o zasadach wynagrodzeń

1. czy dotrzymywana jest ochrona dóbr osobowych i wysokości płac

2. Analiza procesu rekrutacji do pracy

1. czy ogłoszenia o rekrutacji są podawane do wiadomości zgodnie z zasadami np: w internecie

1. czy istnieje system konkursowy i jak przebiega postępowanie kwalifikacyjne

1. czy odrzucanie ofert kandydatów jest uzasadnione

1. czy dokumenty których żąda pracodawca są zgodne z przepisami

1. czy w procesie rekrutacji stwierdzono przypadki dyskryminacji kandydatów

3. Analiza procesów zatrudniania i zatrudnienia

1. czy warunki określone w umowie o prace są zbieżne z propozycjami określonymi
   w trakcie naboru

1. czy istnieje komplet badań lekarskich, świadectw wykształcenia, szkoleń, certyfikatów

1. czy zostały przeprowadzone odpowiednie szkolenia

1. czy zatrudnieni pracownicy otrzymali na piśmie zakres swoich obowiązków

1. czy przekazano pracownikowi informacje z kodeksu pracy

5. Poprawność prowadzenia akt osobowych

2. Część A – obejmuje dokumenty zgromadzone w czasie ubiegania się o pracę

2. Część B – obejmuje dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy i jej przebiegu

2. Część C - obejmuje związane z zakończeniem stosunku pracy

6. Analiza czasu pracy

1. czas pozostawiania do dyspozycji pracodawcy

1. poprawność czasu pracy

1. ocena bezpieczeństwa fizycznego na zewnątrz i wewnątrz

1. czy przestrzegane są prawa do przerw w pracy

1. czy jest zachowane prawo do wypoczynku

1. prawidłowość rozliczania godzin nadliczbowych, urlopów

1. system przyznawania rekompensaty za nadgodziny

7. Analiza systemu wynagrodzeń

2. czy zachowana jest terminowość wypłat

2. czy prawidłowo są naliczane stałe i zmienne składniki wynagrodzenia

23. Relacje między kontrolą wewnętrzną a audytem wewnętrznym.

Różnice miedzy audytem wewnętrznym a instytucjonalną kontrolą wewnętrzną

Audyt wewnętrzny	Instytucjonalna kontrola wewnętrzna
Kładzie nacisk na przyczyny niekorzystnego zjawiska	Reaguje przede wszystkim na objawy niekorzystnego zjawiska
Może działać zapobiegawczo	Działa wyłącznie post factum
W dużej mierze niezależny	Ograniczona zakresem upoważnienia, zależy od woli dającego zlecenie
Nastawiony na usprawnianie działalności	Ustawiona na wykrycie sprawcy nieprawidłowości
Działa na podstawie standardów zawodowych, a w sektorze publicznym także przepisów prawa	Działa na podstawie uregulowań wewnętrznych

Cechy charakterystyczne audytu wewnętrznego i kontroli

	Elementy nadzoru
	Audyt wewnętrzny
Kryterium czasu	Proces kontrolny jest jednoznaczny
Kryterium osobowe	Organ kontrolujący jest niezależny od badanego obszaru
Kryterium metodyczne	Jest planowany i wszczęty poleceń kontroli
Kryterium administracyjne	Wyniki są prezentowane w formie sprawozdania bezpośrednio lub pośrednio kierownictwu

24. Jakie instytucjonalne formy przyjmuje audyt wewnętrzny w jednostkach?

25. Metody i techniki stosowane w trakcie przeprowadzania audytu.

Audyt wewnętrzny może stosować w zależności od zespołu audytowego różne metody
i techniki badań:

1. wywiad

1. interpretacja bezpośrednia

1. analiza dokumentów źródłowych

1. analiza przepisów i badanie zgodności procedur

1. badanie sondażowe na terenie jednostki

1. przegląd procedur i polityki

Audyt wewnętrzny, pojmowany jako rodzaj kontroli zarządczej o odmiennym, szerszym spectrum aniżeli system kontroli wewnętrznej, jest dobrym narzędziem w rękach kierownictwa jednostki.

Dzięki realizowaniu przezeń wielorakich funkcji takich jak: informacyjna, doradcza, kontrolna i prewencyjna możliwe jest kreowanie wiarygodności jednostki.

Kontrola, w tym audyt wewnętrzny ma duże znaczenie dla zarządzania i tworzenia wiarygodnego obrazu jednostki. Jest to szczególnie ważne w dynamicznie rozwijającej się gospodarce.

26. Czynniki ryzyka w jednostkach sektora finansów publicznych:

Korupcja, defraudacja.

27. Opisz krótko system sprawozdawczości (raportowania) wyników kontroli wewnętrznej i rezultatów audytu wewnętrznego.

Przedmiotem badań audytorów wewnętrznych jest obszar finansowy tzn. wszelkie zagadnienia, dokumentacja i sprawozdawczość gospodarki finansowej. W tym dziale finansowym sporządza się sprawozdania finansowe i budżetowe. Głównym zadaniem sprawozdawczości finansowej JSFP jest dostarczenie informacji liczbowych o wykonaniu zadań związanych z gromadzeniem i rozdysponowaniem środków publicznych gromadzonych przez JSFP.

Sprawozdawczość finansowa

1. Bilans:

1. Bilanse jednostkowe - jedno na koniec okresu

1. Bilanse łączne - dotyczą jednostek tego samego podmiotu, ale jednostek rozrzuconych w terenie albo strukturze, sprawozdania łączne stosuje się np. dla przedsiębiorstw wielozakładowych.

1. Bilanse skonsolidowane - dotyczy grup kapitałowych, a w sektorze finansów publicznych może dotyczyć złożonych hierarchicznie struktur np. kliniki i podporządkowane im osobne działy usług medycznych z siedzibą na terytorium RP, otrzymują środki z funduszy polskich , JSFP są przyporządkowane strukturze administracyjnej kraju, a więc albo centralnej, albo województwom, powiatom, gminom albo wydzielonym funduszom celowym nie mającym osobowości prawnej.

2. Rachunki zysków i strat w rozbiciu na:

- dochody i wydatki,

- przychody i koszty,

- zyski i straty nadzwyczajne

3. Zestawienie zmian w funduszu jednostki „in plus i in minus”