SPECJACJA
Proces powstawania nowego gatunku. W przypadku organizmów rozmnażających się płciowo za kryterium powstania oddzielnych gatunków uważa się zazwyczaj pojawienie się cech uniemożliwiających krzyżowanie się przedstawicieli pochodzących z różnych badanych populacji.
Ze względu na czas trwania można wyróżnić:
specjację skokową – powstanie nowego gatunku w ciągu jednego pokolenia np. poprzez poliploidyzację (zwielokrotnienie liczby chromosomów w jądrze komórkowym.) albo powstanie krzyżówek międzygatunkowych; odgrywa istotną rolę przede wszystkim u roślinn.
specjację stopniową – przebiega w długim okresie czasu i polega na powolnym gromadzeniu się różnic między populacjami.
Biorąc pod uwagę kryterium przestrzennego rozmieszczenia można wyróżnić:
specjację allopatryczną (geograficzną) – zachodzi w przypadku dwu lub więcej populacji, które są od siebie odizolowane przez bariery geograficzne np. rzeki, góry; jeśli izolacja taka utrzymuje się przez dłuższy czas, w populacjach tych nagromadzają się różne mutacje, prowadząc do bariery rozrodczej.
specjację sympatryczną – nagromadzenie się w wyniku działania doboru różnicującego różnic pomiędzy grupami organizmów zasiedlających jeden teren, ale przystosowujących się do różnych nisz ekologicznych (nie jest pewne czy tego typu specjacja rzeczywiście ma miejsce w przyrodzie !!).
specjację parapatryczną – przebiega w grupie organizmów nierozdzielonej przeszkodami geograficznymi; w tym przypadku oddziela się grupa organizmów zasiedlająca peryferyczną strefę terytorium, na którym występuje populacja; specjacja odgrywa kluczową rolę w ewolucji jako źródło nowych gatunków.