PRAWO KONSTYTUCYJNE 13.04.2011

Procedura legislacyjna – ciąg dalszy

Obrady składa się z kilku stadiów. W pierwszej kolejności wywołuje się sprawę, będącą przedmiotem obrad. Następnie poseł-sprawozdawca przedstawia zdanie komisji oraz przedstawia on wnioski mniejszości. Każdy poseł ma 10 minut na własne wystąpienie. Ewentualnie przysługuje mu kolejne 5 minut na uzupełnienie własnego przemówienia. Ponadto przysługuje mu czas na naprawę błędnie przytoczonej lub niezrozumiałej wypowiedzi. Listę mówców na poszczególnych obradach prowadzą sekretarze. Posłowie wychodzą na trybunę według kolejności opracowanej przez listę mówców, co jest przejawem ochrony praw opozycji.

Rodzaje większości w polskim parlamencie:

• Zwykła – głosy ZA konfrontuje się z głosami PRZECIW, przy czym głosów WSTRZYMUJĄCYCH SIĘ nie uwzględnia,

• Bezwzględna – głosów ZA jest więcej niż PRZECIW i WSTRZYMUJĄCYCH SIĘ razem wziętych,

• Kwalifikowana – musi być przekroczony próg np. 2/3 czy 3/5 głosów.

Kworum jest restrykcją formalną, od spełnienia której określa się ważność głosowania. Jest to konieczne, by dane głosowanie było ważne.

Funkcja kontrolna Sejmu

Jedną z podstawowych funkcji Sejmu jest funkcja kontrolna. To rzecz oczywista, by Sejm mógł skutecznie kontrolować rząd. Kontrola ta nie może być utożsamiana na nadzorem.

Podstawowymi urządzeniami kontrolnymi (niewywołującymi skutków prawnych, lecz ważnych politycznie) są środki przedstawiające postulaty i apele w stronę rządu przez parlament. Chodzi tu bowiem o rezolucje, apele czy oświadczenia.

Funkcję kontrolną sprawują również komisje sejmowe. Mają one prawo do informacji i sprawozdań od rządu w określonej sprawie. Mogą żądać obecności na posiedzeniu komisji poszczególnych członków Rady Ministrów. Wiąże się z tym prawo do wyjaśnień od obecnych na posiedzeniu członków rządu. Oprócz tego komisje uchwalają tzw. dezyderaty i opinie. Dezyderatem jest uchwała, która jest wydawana w określonych sprawach. Może on być zaadresowany do określonego kręgu adresatów (cała Rada Ministrów lub jej poszczególni członkowie, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, Prezes Narodowego Banku Polskiego, Prokurator Generalny, Generalny Inspektor Pracy). Opinia komisji zawiera jedynie jej stanowisko w określonej sprawie. Poza wskazanymi wyżej podmiotami mogą one kierować opinie do innych wyższych urzędów państwowych.

Istotnym elementem funkcji kontrolnej komisji są komisje śledcze. Ma ono prawo (w okresie określonym ustawą) wzywać i przesłuchiwać każdą osobę na okoliczność sprawy będącą przedmiotem komisji. Każdy wezwany ma obowiązek stawiennictwa i złożenia zeznań przed komisją. Swego czasu istniał dylemat, czy wezwanie przed komisję śledczą jest skuteczne wobec Prezydenta RP. Sytuacja taka pojawiła się w sprawie przeciwko Prezesowi ORLENU, kiedy to wezwano przed komisje ówczesnego Prezydenta RP A. Kwaśniewskiego. Komisje działają na podstawie Kodeksu Postępowania Karnego, o czym mówi osobny przepis.

Innym instrumentem kontroli parlamentarnej są procedury interpelacyjne. Jest to bardzo złożona kwestia. To indywidualne prawo poselskie, wywodzące się z XIX-wiecznej Francji. Interpelacja została uregulowana w artykule 115 Konstytucji RP. Bardziej szczegółowo reguluje kwestie interpelacji regulamin Sejmu. Składa je indywidualny poseł. Adresuje je do wybranego członka rządu za pośrednictwem Marszałka Sejmu. W swej treści powinna ona zawierać zwięzły opis stanu faktycznego i wynikające zeń pytanie. Jednak istotne jest to, iż interpelacja dotyczy spraw o szczególnym charakterze. Ten element sprawia, iż instytucja ta różni się od zapytania poselskiego, któro ma również formę pisemną i adresowana jest do członka rządu, przy czym przedmiotem zapytania są sprawy niższej rangi. W obu przypadkach interpelowany minister musi udzielić odpowiedzi w ciągu 21 dni. W praktyce ustrojowej posłowie bardzo często mylą interpelacje z zapytaniem, wnosząc w ramach tych środków sprawy, które nie kwalifikują się pod ich użycie.

Pytania w sprawach bieżących są nawiązaniem do procedur, w ramach których stworzone są warunki do wymiany poglądów między parlamentem a rządem. Informacje w sprawach bieżących (co innego niż pytania w sprawach bieżących) składa grupa co najmniej 15 posłów.