,Co to jest polityka gospodarcza i czemu służy

1. Trend > cykl koniunkturalny > wahania sezonowe > szoki jednorazowe

2. Cele polityki gospodarczej:

   1. Sprane funkcjonowanie rynków (Pol mikro)

   2. Stabilizacja makroekonomiczna (pełne zatrudnienie, stabilne ceny)

   3. Sprawiedliwy podział

(a,b,c – triada Musgraviańska)

1. Wzrost gospodarczy

1. Obszary polityki społecznej

   1. Polityka fiskalna

Polityka dochodów i wydatków budżetowych, sektor finansów publicznych, deficyt, dług publiczny

1. Polityka pieniężna

Pieniądz – pojęcie, funkcje, miary, popyt, inflacja, polityka pieniężna (kształtowanie podaży pieniądza), instrumenty – stopa procentowa, rezerwy, kurs, operacje otwartego rynku (NBP – sprzedaż, zakup papierów wartościowych)

1. Polityka kursowa

Część polityki pienięznej

1. Polityka strukturalna (mikroekonomiczna)

   1. polityka podatkowa,

   2. stanowienie i egzekwowanie prawa

   3. polityka przemysłowa i handlowa

   4. prywatyzacja

   5. polityka rynku pracy

   6. polityka konkurencji

   7. polityka walutowa

   8. polityka rynku kapitałowego i finansowego

2. Polityki sektorowe (np.zatrudnienia, rolna, energetyczna)

3. Polityka społeczna

1. Reguła Tinbergena – liczba instrumentów polityki ≥ liczba celów polityki

2. Reguła efektywnego przyporządkowania – dla realizacji celu instrument który ma na niego największy wpływ

3. Horyzont czasowy

   1. Długi okres (ponad 5-7 lat, pobudzanie wzrostu gospodarczego)

   2. Średni okres (2-7 lat, stabilizacja makroekonomiczna)

   3. Krótki okres (do 2 lat, wygładzanie wahań krótkookresowych)

Model IS - LM

1. Pol gosp – łagodzenie fluktuacji w gospodarce, stabilizacja zatrudnienia i produkcji, zależności makroekonomiczne – model IS LM

2. Założenia

   1. Krótki okres (2-3 lata)

   2. Sztywne ceny

   3. Wolne moce produkcyjne

3. Zależności ekonomiczne

   1. Symbole

      1. Y – dochód (produkcja, podaż)

      2. D – popyt

      3. C – konsumpcja

      4. I – inwestycje

      5. X – eksport netto (eksport – import)

      6. T – podatki

      7. r – stopa procentowa

      8. G – wydatki rządowe,

      9. t – stopa podatkowa

      10. M – podaż pieniądza

      11. P – poziom cen

   2. Zmienne endogeniczne (objaśniane) – Y, D, C, I, X, T, r

Zmienne egzogeniczne (objaśniające) – G, t, M

(zmienne polityki gospodarczej)

1. Zmienna z góry ustalona – P

2. Dwa rynki – rynek towarów i rynek pieniądza krajowego

3. Równania

   1. Y = C + S + T

produkcja = konsumpcja + oszczędności + podatki

1. D = C + I + G + X

Wydatki = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe + eksport netto

1. Y = D

Równość podaży I popytu ex post

1. C = a + c(1-t) Y

Funkcja konsumpcji (zależność od dochodu)

1. I = b + d (r)

Funkcja inwestycji (zależność od stopy procentowej)

1. X = g – mY + n(r)

Funkcja eksportu netto (zależność od dochodu i stopy procentowej)

1. L = (kY – hr)P

Funkcja popytu na pieniądz (zalezność od dochodu, stopy procentowej i poziomu cen)

1. L = M

Równość podaży i popytu na pieniądz

1. Tożsamość ekonomiczna

C + S + T = C + I + G + X

Konsumpcja + oszczędności + podatki = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe + eksport netto

↗↘

1. Zależności – D, L, Y, r

   1. r↗, D↘ ; r↘, D↗

   2. r↗, L↘ ; r↘, L↗

   3. Y↗ L↗ ; Y↘ L↘

2. Krzywa IS

   1. Kombinacje r i Y które zapewniają równowagę na rynku produktów

   2. Powyżej IS – przewaga podaży , poniżej IS – nadwyżka popytu

   3. Nachylenie – zależy od wrażliwości popytu na zmianę stopy procentowej (duża wrażliwość płaska IS, mała wrażliwość – stroma IS), również od skłonności do konsumpcji i stopy opodatkowania

   4. Przesunięcia pod wpływem zmiany G lub t

Krzywa w prawo –ekspansywna polityka fiskalna (zmniejszenie t, zwiekszenie G)

Krzywa w lewo – restrykcyjna polityka fiskalna (zwiększenie t, zmniejszenie G)

1. Nachylenie ujemne – wraz ze wzrostem r spada dochód narodowy – zwiększenie skłonności do oszczędzania kosztem skłonności do konsumpcji

2. Zmiana poziomu cen – bez zmian?

3. Zmiana popytu??? – mniej płaska???

1. Krzywa LM

   1. Kombnacjr r Y zapewniające równowagę na rynku pieniądza

   2. Powyżej LM – nadwyżka podaży, poniżej nadwyżka popytu

   3. Przesunięcie krzywej (podaż)

W prawo – wzrost realnej podaży (ekspansywna)

W lewo – spadek realnej podazy (restrykcyjna)

1. Popyt na pieniądz

   1. Nominalny: L = (kY – h) P

   2. Realny : L/P = kY – h(r)

   3. k – wrażliwość popytu transakcyjnego na zmiany dochodu

   4. h – wrażliwość popytu spekulacyjnego na stopę procentową

2. nachylenie zależy od k/h

bardziej stroma – mniejsza wrażliwość na stopę

bardziej płaska – mniejsza wrażliwość na dochód

1. nachylenie dodatnie – wzrost r zmniejsza popyt na pieniądz, większemu dochodowi muszą towarzyszyć wyższe stopy procentowe (w stanie równowagi)

2. zmiana poziomu cen – nic???

1. Równowaga ogólna, obszary nierównowagi

   1. I, II – za dużo towarów

   2. IV, I - za dużo pieniądza

   3. IV, III – za mało towarów

   4. III, II – za mało pieniądza

   5. I – recesja, wzrost cen aktywów

   6. II – recesja, spadek cen aktywów

   7. III – inflacja, spadek cen aktywów

   8. IV – inflacja, wzrost cen aktywów

2. Przywracanie równowagi przy cenach giętkich i sztywnych

   1. Ceny giętkie – założenie klasyczne

      1. Zmiany cen powodują zmianę realnej ilości pieniądza (M), przesuwanie się krzywej LM

   2. Ceny sztywne – założenie keynesowskie

      1. Zmiany cen – stopniowa zmiana produkcji, przesuwanie się krzywej IS

   3. Przyczyny sztywnośći (lepkości)

      1. Koszt „menu”

(koszt zmiany cen przez firmę, społeczny koszt inflacji)

1. Stosunki z klientami

2. Wiążące kontrakty (płacowe, cenowe)

1. Neutralność pieniądza

(Czy zmiany ilości pieniądza wpływają na zmiany poziomu produkcji i zatrudnienia)

Monetaryści, klasycy – nie

Keynesiści - tak

1. W krótkim okresie mają

2. W długim okresie nie mają

1. Polityka makroekonomiczna w modelu IS LM

   1. Przesuwanie krzywej IS – polityka fiskalna

      1. Zmiany G i T

      2. Efekt wypierania – popyt rządowy wypiera prywatny

      3. Rośnie r

   2. Przesuwanie krzywej LM – polityka monetarna

      1. Zmiany M

      2. Spada r

   3. Skuteczność polityki – zdolność do uzyskania pożądanego wzrostu produkcji i zatrudnienia

      1. FISKALNEJ – przy pomocy wydatków budżetowych, obniżenia podatków

         1. Jest skuteczna gdy:

            1. Mnożnik wydatków jest duzy (istnieją wolne moce produkcyjne)

            2. Wzrost popytu na pieniądz nie spowoduje dużego wzrostu stóp procentowych

            3. Wrażliwośc inwestycji i eksportu na wzrost stopy procentowj jest mała

            4. Jest recesja lub stagnacja

            5. Im bardziej stroma IS, płaska LM

      2. MONETARNEJ – przy pomocy zwiększania podaży pieniądza

         1. Jest skuteczna gdy:

            1. Mnożnik wydatków jest duzy (istnieją wolne moce produkcyjne)

            2. Popyt na pieniądz jest niewrażliwy na stopy procentowe

            3. Wrażliwośc inwestycji i eksportu na spadek stopy procentowj jest duża

            4. Im bardziej stroma LM i płaska IS

2. Model Mundella-Fleminga, uzupełnienie O:

   1. Rynek pracy

      1. Pionowa prosta Y(F)

   2. Rynek walutowy

      1. Funkcja FB = EX – IM(Y) + B(r)

B – bilans obrotów kapitałowych

1. Elastyczność przepływów kapitałowych względem stopy % (y):

   1. y = O – FB pionowa

   2. 0<y<∞ - FB jak LM (ok. 45‟)

   3. y = ∞ FB pozioma

1. model IS LM FE

Polityka fiskalna - wprowadzenie

1. Funkcje polityki fiskalnej:

   1. Alokacyjna

      1. Cel: dostarczenie dóbr publicznych

      2. 2 cel : zmiany strukturalne w gospodarce

   2. Dystrybucyjna

      1. Cel: redystrybucja dochodów

   3. Stabilizacyjna

      1. Cel: stabilizacja produkcji i zatrudnienia, poprzez regulowanie popytu

2. Instrumenty (budżet i to co z nim związane, podatki, opłaty etc.)

   1. Budżet państwa

   2. Po stronie podaży – reformy strukturalne, regulacje dotyczące biznesu

3. Dobra publiczne

   1. Nie zostałyby wytworzone przez sektor prywatny

      1. nieopłacalnośc, duże ryzyko, długi okres zwrotu, niemożność ograniczenia dostępu tym, którzy nie zapłacą

(edukacja podstawowa, droga, ochrona zdrowia)

1. ich konsumpcja nie ogranicza konsumpcji przez innych konsumentów

(wymiar sprawiedliwości, ochrona narodowa, latarnie miejskie)

1. czyste dobra publiczne – i oraz ii

(obrona narodowa)

1. dobra publiczno – prywatne - i lub ii

(droga, edukacja, sygnał telewizyjny)

1. niedoskonałość rynku : dobra publiczne i efekt zewnętrzny

   1. efekt zewnętrzny – przeniesienie części kosztów i korzyści na podmiot trzeci, bez rekompensaty

      1. pozytywny (korzyści zewnętrzne)

      2. negatywny (koszty zewnętrzne)

2. redystrybucja dochodów

   1. formy

      1. r. indywidualna (żebractwo, fundacje)

      2. system opieki prywatnej (kościoły)

      3. publiczne systemy opieki społecznej

   2. przyczyny:

      1. solidarność społeczna

      2. spójność społeczna (unikanie nadmiernych różnic)

      3. groźba konfliktów społecznych

   3. instrumenty

      1. podatki, daniny

      2. transfery pieniężne zastępujące dochód

      3. transfery pieniężne uzupełniające dochód

      4. bezpłatne, częściowo płatne dostarczanie dóbr i usług

   4. równość a efektywność

      1. każda redystrybucja przez podatki obniża efektywność

optimum Pareto – efektywność jest największa gdy wynagrodzenie czynników produkcji = ich produktywności

podział którego nie można poprawić nie pogarszając sytuacji któregoś z podmiotów

1. wymienność/komplementarność równości i efektywności

   1. wymienność

1. optimum zależy od kształtu społecznej funkcji dobrobytu, co zalezy od dominujących wartości –przypisaniu wag równości i efektywności

2. anglosaski model i europejski model społeczny

1. stabilizacja makroekonomiczna

   1. rola popytu rządowego

      1. keynesiści

      2. monetaryści

      3. supply side

   2. instrumenty:

      1. dyskrecjonalne (podejmowane ad hoc, światome ingerencje w poziom aktywności gospodarczej), antycykliczne zmiany w:

         1. podatkach

         2. wydatkach publicznych

         3. deficycie

   3. czynniki skuteczności:

      1. wielkość mnożnika wydatków rządowych

wpływ zmian wydatków rządowych na wielkość zagregowanego popytu w gospodarce

1. wąskie gardła – nieuzasadniony lub nieprzewidywany wzrost kosztów

2. wrażliwość popytu na stopy procentowe

3. wrażliwość stóp procentowych na zmiany popytu na pieniądz

4. opóźnienia w reakcji

1. asymetria polityki fiskalnej – łatwiej zwiększać deficyt niż nadwyżkę, przyczyny:

   1. partie wolą zwiększać wydatki

   2. niechęć do podnoszenia podatków

   3. rozluźnianie polityki w okresach przedwyborczych – cykl polityczny kiełbasy wyborcze

   4. zjawisko „pasażera na gapę”

podmiot korzysta z dóbr publicznych w części przewyższającej jego wkład w koszty

trudno osobę wykluczyć z konsumpcji

1. automatyczne stabilizatory koniunktury

   1. państwo nie musi podejmować decyzji

   2. np. podatki, zasiłki dla bezrobotnych

2. stopień restrykcyjności polityki fiskalnej

   1. polityka restrykcyjna

   2. polityka neutralna

   3. polityka ekspansywna

1. deficyt budżetowy

   1. przyczyny powstawania:

      1. asymetria polityki fiskalnej

      2. czysta preferencja czasowa

(preferencja teraźniejszości, pożyczanie na rzecz dzisiejszej konsumpcji)

1. niedobór zagregowanego popytu

1. zrównoważony budżet nie musi oznaczać zrównoważonej gospodarki, może być nadmiar lub niedomiar popytu

2. deficyt strukturalny

skorygowany o wpływ cyklu koniunkturalnego, hipotetyczny deficyt który wystąpiłby gdyby nie było wahań cyklu koniunkturalnego

1. finansowanie deficytu

   1. pożyczka w banku centralnym – monetaryzacja (w Polsce nie)

   2. pożyczka w bankach komercyjnych

   3. emisja papierów wartościowych

   4. pożyczka za granicą

   5. prywatyzacja, inne jednorazowe dochody

1. dług publiczny

   1. pułapka zadłużeniowa – gdy państwo traci zdolność do obsługi długu, dług zaczyna rosnąć wykładniczo

   2. stabilizacja długu społecznego:

      1. zmniejszenie deficytu budżetowego

      2. monetyzacja (udzielanie pożyczek przez BC)

         1. seniorat (zysk z emisji waluty przez państwo)

         2. podatek inflacyjny (państwo korzysta z inflacji po dodruku pieniądza, bo zmniejsza wartość gotówki, więc i odsetki długu)

      3. restrukturyzacja długu

      4. zawieszenie spłat

   3. równoważność ricardiańska – nawet jeśli państwo finansuje dług nie poprzez podniesienie podatku, to popyt maleje, bo podatnicy są świadomi że ostatecznie kiedyś podatki będą musiały ulec podwyższeniu

   4. zobowiązania skarbu państwa

      1. wymagalne (np. wynagrodzenia sektora publicznego)

      2. niewymagalne (gwarancje i poręczenia)

   5. Ustawa o finansach publicznych. Artykuł 72.1

      1. wemitowane papiery wartościowe

         1. bon skarbowy – krótkoterm, sprzedawany z dyskontem

         2. obligacje skarbowe – dlugoter, sprzed z dyskontem lub nominalnie (wtedy korzyść – odsetki)

      2. kredy i pożyczki

      3. zobowiązania wymagalne

      4. przyjęte depozyty

2. polityka fiskalna

   1. procykliczna

   2. antycykliczna

ograniczenie deficytu w ekspansji, zwiększenie deficytu w recesji

1. sektor finansów publicznych

   1. skonsolidowany – nie obejmuje budżetów przedsiębiorstw państwowych i publicznych

   2. ssfp obejmuje:

      1. budżet państwa

      2. budżety samorządów

      3. budżety funduszy ubezpieczeń społecznych

      4. budżety innych funduszy i agencji

2. federalizm fiskalny

   1. podział środków i wydatków pomiędzy szczeble władzy publicznej:

      1. samorząd lokalny

      2. szczeble pośrednie

      3. szczebel centralny

   2. Polska – budżet centralny 60%, samorządy 15%

   3. Transfery z bogatszych rejonów do uboższych

3. Model Tiebouta

   1. Głosowanie „nogami” – obywatel przeprowadzi się tam gdzie będzie miał zaspokojone potrzeby na dobra publiczne, samorządy starają się utrzymać mieszkańców na miejscu

   2. Lokalne dostarczanie dóbr kapitalizuje się w cenie domów i ziemi

   3. W każdej miejscowości osiedlą się obywatele o zbliżonym popycie na dobra publiczne

   4. Pozwala określić optymalny poziom federalizmu fiskalnego

   5. Redystrybucja – z powodu niedoskonałości mechanizmu, czyli:

      1. Ograniczona mobilność

      2. Niepełna wiedza

      3. Efekty zewnętrzne i ciągnione (napływ inwestycji wspierających i okalających) wywoływane przez jedne dobra na drugie

   6. Skala dostarczania dóbr przez szczebel lokalny zalezy od:

      1. Podatków i wynikających z nich korzyści

      2. korzyści zewnętrznych

      3. korzyści z rosnącej skali produkcji

4. Wpływ wydatków budżetowych na koniunkturę:

   1. Finansowanie deficytem

      1. Mechanizm mnożnika

   2. Finansowanie podatkiem ryczałtowym

      1. Mnożnik = 1 , wzrost wydatku o 1 powoduje wzrost docho0du o 1

   3. Finansowanie podatkiem proporcjonalnym

      1. Mniejszy mnożnik niż w b

Polityka fiskalna – budżet, deficyt, dług publiczny

1. Budżet państwa

   1. Roczny plan dochodów i wydatków państwa

   2. Wskazanie pokrycia niedoboru lub rozdysponowania nadwyżki

   3. Ustawa budżetowa

2. Podstawowa tożsamość budżetowa

   1. T + NT - Cg - Tr - Int - Ig = B

      1. T – dochody podatkowe

      2. NT – dochody niepodatkowe(dywidendy, cła, dochody jst

      3. Cg – wydatki bieżące państwa

      4. Tr – transfery (bieżące i kapitałowe)

      5. Int – odsetki od długu publicznego

      6. Ig – inwestycje publiczne

      7. B – saldo budżetu

3. Wskaźnik fiskalizmu – stosunek dochodów budżetowych do PKB

4. Dochody budżetu – różne klasyfikacje

   1. Krajowe i zagraniczne

   2. Bieżące i majątkowe

      1. Bieżące – z bieżącej działalności

      2. Majątkowe – dzierżawa, dywidendy, odsetki, opłaty ,spadki

   3. Podatkowe i niepodatkowe

      1. Podatkowe – wraz ze składkami na ubezpieczenie społeczne

      2. Niepodatkowe – dywidendy, zysk z przedsiębiorstw państwowych, zysk NBP

   4. Operacje bieżące i kapitałowe

      1. Bieżące – nad kreską

      2. Kapitałowe – pod kreską

5. Wskaźnik stopy redystrybucji budżetu – stosunek wydatków do PKB

6. Wydatki budżetu – klasyfikacje

   1. Bieżące i inwestycyjne

   2. Według przeznaczenia

      1. Finalne (konsumpcja i inwestycje)

      2. Redystrybucyjne (transfery)

   3. Wg funkcji:

      1. Tradycyjne funkcje państwa (administracja, wymiar sprawiedliwości, obrona narodowa)

      2. Funkcje socjalne (transfery)

      3. Funkcje gospodarcze (subsydia, dotacje)

      4. Obsługa długu

   4. Wydatki ≠ rozchody

      1. Wydatki – nad kreską

      2. Rozchody – spłaty kredytów i pożyczek, wykup papierów wartościowych, udzielone pożyczki

7. Finansowanie deficytu:

   1. Monetaryzacja

      1. Koszt zero lub stopa procentowa niższa niż od rynkowych

      2. Seniorat – różnica między kosztem emisji pieniądza a kosztem pożyczki na rynku

      3. Podatek inflacyjny

      4. IS-LM – obie krzywe w prawo

      5. Polityka akomodująca – utrzymywanie niezmienionych stóp procentowych przy wzroście G i deficytu

      6. Krzywa Philipsa – zależność stopy procentowej i stopy bezrobocia – im większa inflacja tym mniejsza stopa bezrobocia. Stagflacja – zaprzeczenie (inflacja i stagnacja gospodarcza)

   2. Kredytyw bankach komercyjnych

   3. Pożyczki na rynku (od przedsiębiorstw i osób prywatnych)

   4. Kredyty za granicą

   5. Prywatyzacja i inne dochody jednorazowe

8. Reguły fiskalne

   1. Zobowiązanie do utrzymywania stałych relacji deficyt/PKB, wydatki/PKB, dług/PKB.

   2. Przykłady:

      1. Reguła wzrostu podatków o stopę inflacj + 1% (reguła Belki)

      2. Kotwica 30 mln (Kaczyński 2007)

   3. ≠ decyzje dyskrecjonalne

Przewidywalność, ograniczenie wpływu polityki

1. Problemy

   1. Procykliczność

   2. Mała elastyczność

2. Reguły UE:

   1. W Traktacie o funkcjonowaniu UE:

      1. Zakaz pożyczek z banków centralnych i EBC

      2. Deficyt do 3% PKB

      3. Dług brutto 60% PKB

   2. W Pakcie Stabilności i Wzrostu:

      1. Równowaga budżetowa w średnim okresie

1. Arytmetyka deficyt-dług

   1. B – dług publiczny, g – tempo wzrostu gospodarczego (zmiana Y/Y gdzie Y to PKB realny)

   2. Stały PKB

      1. Nadwyżka pierwotna > 0

   3. Rosnący PKB

      1. Stopa procentowa < tempa wzrostu – nadwyzka może być ujemna

      2. r = g – nadwyżka może być 0

      3. r > g – nadwyżka musi być dodatnia

   4. Rosnący PKB, inflacja

      1. Dodatkowa emisja papieru rezerwowego (bazy monetarnej) – zmniejszenie potrzeb pożyczkowych

   5. Stała długoterminowa relacja długu do PKB

      1. B/Y = ((g – T)/Y) / g

   6. Fiskalne procedury ostrożnościowe w Polsce

      1. Konstytucja –dług nie może przekroczyć 2/3 PKB

      2. Fiskalne procedury ostroznościowe i procedury naprawcze – ustawa o finansach publicznych (3 progi ostrożnościowe):

         1. 50% - 55%

            1. Deficyt nie musi być mniejszy od poprzedniego

         2. 55% - 60%

            1. Nieprzewiduje się deficytu

            2. Przegląd finansowania kredytami zagr

            3. Waloryzacja nie więcej niż st inflacji

            4. Brak podwyżek w sektorze publicznym

            5. Wydatki jst większe niż dochody tylko jeżeli w poprzednich latach miały nadwyżkę

            6. Zmniejszanie B/Y - program sanacyjny)

         3. >60%

            1. Program sanacyjny

               1. Przyczyny B/Y

               2. Program naprawczy, w szczególności prawne ustalenia poziomu wydatków publicznych

               3. 3 letnie przewidywanie B/Y + sytuacja makroekonomiczna kraju

            2. Nie udzielanie poręczeń i gwarancji

            3. Jst bez długu

2. Procedura budżetowa:

   1. Przewidywania – czerwiec

   2. Projekt – Rada Ministrów do końca wrzesnia

   3. Sejm, senat (senat nie może zwiększać deficytu bez pokrycia)

   4. Prezydent do 31 st (prawo rozwiązania parlamentu)

   5. Sprawozdanie z wykonania umowy budżetowej

   6. Sejm absolutorium

Polityka Podatkowa: efektywność systemu podatkowego

1. Podatek – danina, przymusowa, bezzwrotna, nieodpłatna

   1. Podatki bezpośrednie (od dochodu lub majatku)

      1. PIT

      2. CIT

      3. Od dochodów kapitałowych

      4. Od fundusz płac

      5. Składka na ubezpieczenia obowiązkowe

      6. Podatki majątkowe

   2. Podatki pośrednie (od transakcji)

      1. Od wartości dodanej

      2. Podatek obrotowy

      3. Akcyza

      4. cło

   3. Pozostałe podatki

      1. Podatek od gier

      2. Podatek spadkowy

      3. Opłaty skarbowe

      4. Podatki lokalne (np. od psów)

2. Pożądane cechy systemu podatkowego:

   1. Efektywność ekonomiczna

      1. Optimum Pareto – równowaga rynkowa w punkcie zrównania krańcowego dochodu z krańcowym kosztem)

      2. Malejąca efektywność krańcowa dochodu

      3. Krzywa Laffera – wykres wpływów do budżetu od wysokości stopy podatkowej

      4. Podatek obniża dochód krańcowy – zmniejsza efektywność

      5. Wpływ podatku na zachowanie (skłonność do pracy, do oszczędzania0

      6. Podatki deformujące – zmniejszające przychód???

      7. podatki ryczałtowe – stałą stawka bez uwzględniania wysokości podstawy

      8. Postulat neutralności podatków – podatki na cele stricte państwowe, bez redystrybucji, mała ingerencja w gospodarkę

      9. Podatki korekcyjne – mniejsze zło przy niedoskonałości rynku

      10. Cd punkty 3 – 10:

          1. Wpływ podatku na cenę i podaż – cena rośnie, podaż spada, cięzar zalezy od elastyczności S i D

          2. Formalne i rzeczywiste obciążenie podatkiem

          3. Efekt dochodowy i efekt substytucji (koszt jałowy)

          4. Lepszy podatek równomierny i ryczałtowy niż posredni

          5. Koszt jałowy – rośnie bardziej niż proporcjonalnie niż podwyższenie podatku

          6. Konsumpcja i podaż pracy – najlepszy ryczałtowy, potem proporcjonalny, na końcu progresywnyv

   2. Efektywność fiskalna

      1. Zgromadzenie dochodów na wydatki budżetowe

      2. Łatwość poboru

      3. Wybór podstawy opodatkowania (p. posredni vs. Bezpośrednie, cła vs. Podatki krajowe)

      4. Stawka podatku a dochód budżetu – krzywa Laffera

      5. Czynnik czasu

   3. Koszt administrowania

      1. Koszt bezpośredni – aparat skarbowy

      2. Koszt pośrednie – ponoszą podatnicy (deklaracje podatkowe, uczenie się, przechowywanie dokumentów)

      3. Czynniki kosztu : struktura podatków, zróżnicowanie stawek i reguł, ulgi i zwolnienia

      4. Legalne i nielegalne unikanie podatku

      5. korupcja

   4. Odporność i elastyczność

      1. Odporność dochodów na wahania koniunktury i szoki jednorazowe

      2. Automatyczne stabilizatory

         1. Podatek dochodowy progresywny

         2. Import

         3. Zasiłki dla bezrobotnych

      3. Zmiany podatków trudne – vacatio legis (okres między publikacją a wejściem w życie), ograniczona szybkość dostosowań

   5. Sprawiedliwość społeczna – następny dział

3. Wpływ podatku pośredniego na podaż i cenę:

1. Ograniczenie ilości i wzrost ceny

2. Klin podatkowy – różnica pomiędzy ceną płaconą przez konsumanta i otrzymywaną przez producenta

3. Nie ważne na kogo podatek, ważna elastyczność S i D:

   1. Elastyczność S > elast D – większy ciężar konsumenci

   2. Elast D > elast S – większy ciężar producenci

   3. Wyższa Elastyczność – stroma krzywa

1. Formalne i rzeczywiste obciążenie podatkiem

   1. Obciążenie konsumenta

cena przed podatkiem (mniejsza) - cena po podatku (większa) + podatek konsumenta na jednostkę

1. Obciązenie producenta

cena po podatku (większa) - cena przed podatkiem (mniejsza) + podatek producenta na jednostkę

1. Wpływ podatku pośrednieo na wielkość i strukturę konsumpcji

   1. Spadek konsumpcji – efekt dochodowy (niższa krzywa użyteczności)

   2. Pogorszenie struktury – efekt substytucji – koszt jałowy podatku

2. Porównanie podatku pośredniego i ryczałtowego

1. Podatek ryczałtowy 2 przypadki:

   1. Pozwala uzyskać te samą użyteczność dla konsumenta jak podatek pośredni, a zwiększa wpływy do budzetu,

   2. Pozwala zachować te same wpływy do budzetu, ale konsumenci są na wyższej krzywej użyteczności

   3. Zanika efekt substytucji – brak kosztu jałowego

   4. Identyczny efekt podatek neutralny – obciążający w jednakowym stopniu oba produkty

2. Podniesienie podatków

   1. Strata konsumenta większa niż dochód budżetu – koszt jałowy

   2. Podwyższenie podatków – wzrost straty konsumenta bardziej niż proporcjonalny

   3. Lepiej wiele małych podatków niż jeden duży

1. Podatek jako strata konsumenta

   1. Niebieski – dochód państwa, pomarańczowy strata jałowa

   2. Podatek AB, potem podniesienie do AF – koszt jałowy rosnie czterokrotnie

2. Wpływ podatku na podaż pracy i konsumpcję

   1. Krzywa obojętności praca – konsumpcja, linia budzetu

   2. Podatek – niższa krzywa obojętności

   3. Elastyczność podaży pracy efekt dochodowy i substytucji

   4. Podwójny efekt podatku na podaż pracy – na ilość godzin zatrudnionego i na poziom zatrudnienia

   5. Najkorzystniejszy podatek ryczałtowy, potem proporcjonalny, najgorszy progresywny

Polityka podatkowa – sprawiedliwość społeczna

1. Sprawiedliwość społeczna

1. Równość pozioma – jednakowe traktowanie ludzi o jednakowych dochodach, jednakowych transakcji

2. Równość pionowa – odstępstwo od zasady równości poziomej ze względu na zróżnicowaną zdolność do płacenia podatków i zróżnicowany uział w korzyściach

3. Opodatkowanie dochodu czy konsumpcji?

4. Utylitaryzm – poprawa sytuacji jednostki bez pogorszenia sytuacji drugiej jednostki

≠

Równość w sensie Rawisa – polepszanie sytuacji najgorszego

1. Kto rzeczywiście płaci podatki

1. Sprawiedliwość a efektywność

   1. Krzywa Lorenza i współczynnik Gini

      1. Krzywa Lorenza – nierównomierny podział dochodu w społeczeństwie

Krzywa b

1. Współczynnik Giniego – pole b

X - % populacji, y – 5 PKB

1. Progresja podatkowa –

   1. Im większa progresja, tym większy spadek podaży pracy i tym większy martwy koszt – im większa redystrybucja tym większe strate efektywności

2. Twierdzenie o niemożliwości Arrowa:

   1. Stworzenie satysfakcjonującej metody podejmowania decyzji grupowej nie jest możliwe

   2. Wybór poziomu opodatkowania i progresji podatkowej to decyzja polityczna

   3. W warunkach demokracji i braku absolutnej większości nie sitnieje stabilny punkt równowagi dla redystrybucji dochodu poprzez podatki

   4. Przy braku absolutnej większości każda grupa działa na swoją korzyść

3. Baza podatkowa (podstawa opodatkowania)

   1. Kwota (dochód, majątek, sprzedaż) obciążona podatkiem

   2. Całościowa definicja dochodu Schanza-heiga-Simona

      1. Podstawa podatku – zdolność płacenia podatku przez daną osobę

      2. Zdolność płacenia podatku – całkowita roczna potencjalna konsumopcja (całkowita konsumpcja + wzrost zasobu majatku + bezpłatne świadczenia)

      3. Spełnia postulat równości poziomej oraz równości pionowej

      4. Wyjątki:

         1. Nie powinno się wliczać w podstawę wydatków z tytułu wypadków i wydatków na leczenie

         2. Powinno się odejmować koszty uzyskania dochodu

         3. Są pożądane wydatki np. na cle charytatywne i zakup domów

4. Subsydia mieszkaniowe

   1. Wynajem a zakup

   2. W wielu krajach odsetki od kredytu mieszkaniowego odlicza się od podstawy opodatkowania a koszt czynszu nie

   3. Powód – posiadanie nieruchomości – korzyści zewnętrzne:

      1. Zaangażowanie społeczne

      2. Troska o otocznie

      3. Lepsze więzi rodzinne

5. Ulgi i zwolnienia podatkowe

   1. Ulga podatkowa – zmniejszenie należnego podatku

   2. Zwolnienie podatkowe – zmniejszenie podstawy opodatkowania

Polityka wydatków publicznych

1. Dostarczanie dóbr publicznych:

   1. Wybór kanału instytucjonalnego (firmy państwowe, firmy prywatne, partnerstwo publiczno – prywatne)

   2. Koszt dla użytkownika

      1. Bezpłatn

      2. Kontrola cen

      3. Subsydiowanie rodzajowe (dostarczanie dobra)

      4. Subsydiowanie pieniężne

   3. Rodzaje dóbr (czyste dobra publiczne, dobra publiczno – prywatne

2. Rodzaje dóbr publicznych:

   1. Ochrona zdrowia

      1. Metody:

         1. Finansowanie z budżetu

         2. Składka

         3. Ubezpieczenia prywatne

         4. Systemy mieszane

      2. Niebezpieczeństwa – nadużycia, osłabienie troski o zdrowie

      3. System ochrony zdrowia w Polsce:

         1. Obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne 8,75 %

         2. Koszt – 5% PKB

   2. Edukacja

      1. Wykształcone społeczeństwo jest bardziej wydajne, innowacyjne, zdrowsze, dokonuje lepszych wyborów politycznych

      2. Niedoskonałość rynku kapitałowego nie pozwala na branie kredytów na kształcenie

      3. Metody

         1. Finansowanie z budżetu

         2. Płatne szkoły + ulgi i stypendia

         3. Bony edukacyjne

   3. Ubezpieczenia społeczne

      1. Emerytury, renty

      2. Rodzaje:

         1. Ubezpieczenia społeczne (repartycyjne)

Solidaryzm społeczny, bezpieczeństwo, ochrona przed inflacją

1. Ubezpieczenia prywatne (kapitałowe)

2. Systemy wielofilarowe

1. Niebezpieczeństwa – starzenie się społeczeństw, pokusa nadużycia, dłuższa przewidywana długość życia

2. Ubezpieczenia od ryzyka rynku pracy

   1. Zasiłki dla bezrobotnych

      1. Brak bodźców do poszukiwania legalnej pracy

      2. Utrwalanie bezrobocia

      3. Uzależnienie od pomocy

      4. Replacement ratio – wskaźnik zarobku do zasiłku, ile trzebaby zarabiać żeby opłacało się pójść do pracy zamiast siedzieć na zasiłku

   2. Aktywna polityka zatrudnienia (aktywizacja zawodowa)

   3. Subsydia do miejsc pracy

   4. Kredyt podatkowy – przeniesienie spłacania podatku przez przedsiębiorcę na później

1. Pomoc społeczna

   1. Pomoc w naturze czy w gotówce?

   2. Problemy:

      1. Koszt administracyjne

      2. Właściwe adresowanie

      3. Marnotrawstwo

      4. Nadużycia

      5. Uzależnienie

      6. Wpływ na bodźce do pracy i nauki

2. Obrona narodowa

3. Infrastruktura

4. Porządek publiczny i wymiar sprawiedliwości

5. Prawo i instytucje

1. Redystrybucja dochodu

   1. Podwójna – poprzez podatki i wydatki budżetowe

   2. Koszt podatku trzeba porównać z efektem

   3. Pożądany model – jednolite podatki, dobrze adresowane wydatki

2. Kraje uboższe mają niższy udział wydatków publicznych w PKB niż kraje bogatsze

3. Model Europy / model USA

Polityka pieniężna – podstawowe pojęcia

1. Pojecie polityki pieniężnej

   1. Regulowanie ilości pieniądza w gospodarce

      1. aby była wystarczająca d a potrzeb obrotu gospodarczego

      2. nie powodowała inflacji

   2. S pieniądza = D na pieniądz

      1. S>D – inflacja

      2. D>S – recesja

2. Pieniądz

   1. Szczególny rodzaj zasobu/towaru/aktywu

   2. Jest powszechnie akceptowalny

   3. Wartość

      1. Samoistna – kruszec

      2. Umowna – pieniądz papierowy ; nakaz prawny i zaufanie

   4. Pieniądz jako dobro publiczne

   5. Łatwy i niedrogi w przechowywaniu, transporcie, obrocie

   6. Jednorodny a zarazem podzielny

   7. Potrzeba istnienia pieniądza – niedoskonała informacja i wysoki koszt jej zbierania

3. Funkcje pieniądza

   1. Środek płatniczy – f. płatnicza

   2. Środek przechowywania wartości – f. tezauracyjna

   3. Jednostka rozrachunkowa, miernik wartości – f. obrachunkowa

   4. F. cyrkulacyjna

4. Historia pieniądza

   1. Prawo Kopernika-Greshama – pieniadz gorszy wypiera lepszy (lepszy będzie gromadzony, w obiegu pozostanie ten gorszy

(mutacja w postaci dwuwalutowości – lepszy wypiera gorszy ????????)

1. Popyt na pieniądz

   1. Motywy określające D na pieniądz

      1. motyw transakcyjny

         1. poziom cen

         2. dochód realny

      2. motyw oszczędnościowy

         1. stopa procentowa

         2. koszt zamiany pieniądza na inne aktywa finansowe

      3. motyw ostrożności owy

         1. czynniki psychologiczne

   2. Funkcje popytu na pieniądz realny

      1. Równanie ilościowe klasyczne Huma

M = (1/V)* P*Y

P – poziom cen

Y – dochód realny

V - prędkość obiegu pieniądza

M – podaż na pieniądz

Poziom cen jest wprost proporcjonalny od M i V – ilosciowa teoria pieniądza

Równanie ilościowe : MV = PY

1. Równanie ilościowe Cambridge

M = kPY

k – część dochodów jaką ludzie chcą przetrzymywać jako pieniądz

oparte na teorii ilościowej, przekształcone do teorii dochodowej

1. Równanie współczesne – Keynes

M/P = L (y,i,c)

Ogólny popyt na pieniądz = transakcyjny i ostrożnościowy + spekulacyjny

1. Rodzaje pieniądza

   1. Podaż pieniądza = pieniądz rezerwowy + pieniądz depozytowy

      1. Pieniądz rezerwowy (baza monetarna)– pieniądz banku centralnego – gotówka + rezerwy obowiązkowe i dobrowolne bankw w bc

      2. Pieniądz depozytowy – pieniądz banków komercyjnych, pieniądz symboliczny

2. Agregaty pieniężne

   1. M0

Baza monetarna

1. M1

M0 + wkłady na żądanie

1. M2

M1 + wysoce płynne wkłady finansowe

1. M3

M2 + wszystkie depozyty terminowe

1. Różne składniki szerokiego pieniądza cechują się

   1. Dochodowością

   2. Płynnością

   3. Wymienność – im większa płynność tym mniejsza dochodowośc (zależność – funkcja kwadratowa rosnąca (X – dochodowość, Y – płynność)

1. MONETYZACJA GOSPODARKI – stosunek ilości pieniądza do PKB, dobry wskaźnik rozwoju gospodarczego kraju

   1. Przy zwiększonej ilości dóbr i usług monetyzacja zapobiega inflacji

2. Funkcje banku centralnego

   1. Bank emisyjny, Bank banków, Bank państwa

   2. Nadzór nad systemem bankowym

   3. Pożyczkodawca ostatniej szansy – dla banków

3. Funkcje banków komercyjnych:

   1. Pośrednictwo finansowe

   2. Regulowanie płatności transakcyjnych

   3. Kreowanie pieniądza bankowego

4. Stopa rezerw obowiązkowych w Polsce – 3%, w UE od 0 % do 2 %

5. Mnożnik pieniężny (mnożnik kreacji pieniędza)

   1. Ile z jednostki M0 powstaje jednostek szerszych agregatów M1, M2, M3

   2. Różne formuły mnożnika bazy monetarnej M1/m0, M2/M0, M3/M0

   3. Bank może kontrolować M0, ale nie może:

      1. C – udziału gotówki w obiegu – zalezy od preferencji ludzi

Im większy C – udział „uciekania” pieniędzy z systemu bankowego – mniejszy mnożnik

1. R – udział rezerw, zależy od skłonności banków do tworzenia dodatkowych rezerw

Im większe rezerwy dobrowolne – mniejszy mnożnik

1. Suma ciagu : ∑(D) = D(1 – q)

   1. D – 1 depozyt

   2. Q – stopa rezerw obowiązkowych

2. Czynniki ograniczające wielkość i działanie mnożnika:

   1. Rola gotówki – im więcej C, mniejszy mnożnik

   2. Rola instytucji finansowych – tylko banki mogą kreować pieniądz

   3. Rola rezerw dobrowolnych

Polityka pieniężna – cele, instrumenty, kanały transmisji

1. Cele polityki pieniężnej

   1. Stabilność cen – cel ostateczny

Dopuszczalny Poziom inflacji w Polsce 2,5 % (+/- 1%)

1. Cele pośrednie:

   1. Baza monetarna – bc ustala wielkość bazy monetarnej, st% ustala się przy damy popycie

   2. Krótkookresowa stopa procentowa – podaz M0 dostosowuje się do popytu przy danej st%

      1. Problemy:

         1. Wahania realnej stopy procentowej

         2. Niepewne położenie krzywej IS

         3. Wachania PKB

         4. Wachania inflacji

   3. Agregaty M1 M2 M3 –

      1. bc wpływa na zmiany wielkości agregatów poprzez:

         1. Zmiany wielkości M0

         2. Zmiany st%

      2. Bc wybiera agregat który najbardziej wpływa na inflację i ustala tempo wzrostu tego agregatu zgodnie z pożądanym wzrostem inflacji

      3. Problemy:

         1. Niepewny pomiar M3

         2. Niepewne położenie LM

         3. Wahania r i PKB

         4. Wahania inflacji

   4. Kurs walutowy –

      1. bc ustala i broni pożadanego poziomu kursu walutowego

      2. Reguła kursowa –hamowanie inflacji poprzez utrzymywanie sztywnego kursu waluty

         1. Obrona kursu poprzez skupowanie i sprzedaż waluty po tym kursie

         2. Ciagłe zmiany rezerw walutowych i pieniądza krajowego w obiegu

         3. Mechanizm interwencji sterylizowanej:

            1. Bc może sterylizować pieniężne skutki zmian rezerw poprzez dokonywania równoległych operacji otwartego rynku

2. Związki pomiędzy celami pośrednim a celem ostatecznym :

   1. Mnożnik pieniężny

   2. Funkcja popytu na pieniądz

3. BC rezygnuje z celu pośredniego, realizuje bezpośredni cel inflacyjny BCI

   1. BC ustala poziom inflacji i stara się taki utrzymać

   2. Cele pośrednie są mało skuteczne gdy parametry są zmienne

   3. Elementy składowe:

      1. Ustalenie miernika inflacji

         1. CPI – indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych, średnia ważona cen towarów i usług nabywanych przez gospodarstwo domowe, statystyczny koszyk zakupów

         2. PPI – wskaźnik cen produkcji przemysłowej

         3. HICP – metoda europejskiego banku centralnego, euroland

         4. Inflacja bazowa - inflacja CPI po skrygowaniu zawartości koszyka o chwiejne elementy, oczyszczenie z szoków jednorazowych, zmiany cen administrowanych, zmiany stawek podatków pośrednich

            1. Inflacja bazowa po wyłączeniu cen kontrolowanych

            2. inf bazowa po wyłączeniu cen o największej zmienności

            3. ii + wyłączenie paliw

            4. inflacja netto – po wyłączeniu cen żywności i paliw

            5. 15% średnia obcięta

      2. Ustalenie celu inflacyjnego

      3. Prognozy inflacji

      4. Patrzenie do przodu zamiast patrzenia do tyłu

      5. Komunikowanie się z rynkami

4. Polska – wg ustawy o NBP – utrzymywanie stabilności cen i wspieranie gospodarczej polityki rządu o ile nie pogarsza ona stabilności cen

1. Szkodliwość wysokiej inflacji:

   1. „dzika redystrybucja dochodów” na niekorzyść najuboższych

   2. Niepewność

   3. Niskie inwestycje

   4. Konflikty społeczne, destabilizacja ekonomiczna

2. Dlaczego BC ma tylko pośredni wpływ na inflację?

   1. BC ma bezpośrednią kontrolę:

      1. M0

      2. st%

      3. operacje otwartego rynku i inne operacje na rynku pienieęznym

   2. BC ma pośrednią i niepełną kontrole:

      1. Pieniądz depozytowy (wpływ poprzez stopę rezerw obowiązkowych)

3. Stopa referencyjna – minimalna stopa po której BC organizuje operacje otwartego rynku

   1. OOR – zakup i sprzedaż przez BC papierów wartościowych (najczęściej państwowych) na rynku międzybankowym

      1. Operacje podstawowe lub dostrajające (doraźne)

      2. Ograniczony zakres podmiotowy – tylko banki

      3. Ograniczony zakres przedmiotowy – skarbowe papiery wartościowe (SPW) i bony NBP

      4. 2 rodzaje:

         1. Warunkowe operacje otwartego rynku

            1. Porozumienie w sprawie odkupu (operacje repo) – banku kupuje papiery wartościowe od banku zwiększając jego płynność, ten zobowiązuje się odkupić z powrotem papiery w okr czasie i po okr cenie – w celu dorzucenia pieniędzy na rynek

            2. Porozumienie w sprawie odsprzedaży (operacje reverse repo)– bank sprzedaje papiery wartościowe zobowiązując się do odkupienia w okr terminie i po okr cenie – w celu ściągniecia pieniędzy z rynku

         2. Bezwarunkowe operacje otwartego rynku

            1. Odsprzedaz, odkup bezwarunkowy – bez dodatkowych warunków

4. BC nie ma bezpośredniego wpływu na pieniądz depozytowy, ale może dostarczyć rezerwy do banków poprzez zakup skarbowych papierów wartościowych lub udzielanie pożyczek

5. Nastawienie w polityce pieniężnej:

   1. Restrykcyjne (prawd. Zaostrzenia)

   2. Neutralne

   3. Ekspansywne (prawd. Poluzowania)

6. Instrumenty polityki pieniężnej

   1. Instrument pośrednie

      1. Krótkookresowa stopa procentowa – zasilanie banków i absorbowanie pieniędzy – zmiany możliwości kreowania kredytów przez banki

      2. Stopa rezerw obowiązkowych

      3. Operacje otwartego rynku

   2. Instrumenty administracyjne –bezpośrednia kontrola bc nad systemem bankowym

7. Rodzaje stóp procentowych w Polsce

   1. Stopa referencyjna NBP – stopa poniżej której nie może spaśc rynkowa stopa procentowa kredytów/lokat 7-dniowych, Rada Polityki Pieniężnej, 3,75 (repo, reverse repo)

   2. Stopa lombardowa – stopa 1-dniowego kredytu udzielanego bankom pod zastaw SPW – zasilanie awaryjne

   3. Stopa depozytowa – stopa 1-dniowego depozytu w NBP

   4. Stopa redyskonta weksli – stopa po jakiej bc udziela kredyty bankom

   5. Stopa kredytu refinansowego – stopa kredytu na finansowanie inwestycji państwowych, od 96’ nie udzielane

   6. Stopy WIBOR (oprocentowanie pożyczek na rynku międzybankowym – po jakiej cenie banki są skłonne pożyczyć swoje środki) i WIBID (jaką ceną są w stanie zaoferować banki za przyjęcie cudzych środków)

   7. Długie stopy okresowe - ?????

   8. Wartości stóp:

1. Stopa rezerwy obowiązkowej w Polsce

   1. Część środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych i uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych środków przyjętych przez banki podlegających zwrotowi, z wyjątkiem środków przyjetych od innego banku krajowego i pozyskanych z zagranicy co najmniej na 2 lata

   2. Rada Polityki Pieniężnej

   3. 3,5% - od 2003

   4. Od 2003 rezerwy pomniejszone o równowartość 500 tys euro

   5. Od 2004 – rezerwy oprocentowane

2. Operacje kredytowo – depozytowe NBP

   1. Kredyt lombardowy, GÓRNA GRANICA STÓP

      1. Pod zastaw SPW, nie więcej niż 80% ich wartości

      2. Termin spłaty w nastepnym dniu

      3. Warunkiem dostania kredytu – spłata wcześniejszego

      4. Zwiększenie płynności banku

   2. Lokaty terminowe banków w NBP (depozyt na koniec dnia) DOLNA GRANICA STÓP

      1. Depozyt jednodniowy

      2. Zagospodarowanie nadwyżek płynnosci

   3. Służą łagodzeniu wahań stóp na ryzku miedzybankowym, są z inicjatywy banków

3. Krzywa rentowności

   1. Zal. Pomiędzy rynkowymi stopami rentowności papierów dłużnych i ich zapadalnością

   2. Zwalczanie dużej inflacji – krzywa malejąca

   3. Niska inflacja – krzywa lekko rosnąca

   4. NBP – wpływ na krótki koniec, brak wpływu na długi koniec

4. Kanały transmisji impulsów polityki pieniężnej:

   1. Kanał stopy procentowej

      1. Wpływ na WIBOR, WIBID, następnie na podaż i popyt depozytów

   2. Kanał kredytowy

      1. Rezerwy – wpływ na ilość pieniądza rezerwowego więc i kreacji depozytowego

   3. Kanał kursu walutowego

      1. Poprzez kanał zagregowanego popytu i trans granicznego przepływu kapitałów??????

      2. O ile wzrosną ceny krajowe gdy kurs wzrośnie o 1 %

   4. Kanał oczekiwań

      1. Wpływ na zachowania, wiarygodność

      2. Wpływa na popyt na dobra i usługi, aktywa finansowe i pieniądz (wzrost oczekiwań inflacyjnych – spadek popytu na pieniądz i wzrost popytu na aktywa, zachodzi spirala cen i płac (podnoszący ceny łatwiej akceptują podwyżki u dostawców i podwyżki płac)

   5. Kanał majątkowy

      1. Wpływ na dochodowość aktywów w portfelu majątkowym

   6. SKUTECZNOŚĆ KANAŁÓW TRANSMISJI

      1. Najszybszy kanał kursu walutowego – efekty po kilku dniach lub tygodniach dla dóbr importowanych, do kilku miesięcy dla pozostałych towarów wymiennych

      2. Efekt zmiany stopy procentowej na sektor realny – 1,5 roku, na inflację – 2 lata

      3. Kanał oczekiwań małe znaczenie przy niskiej inflacji

      4. Kanał majątkowy małe znaczenie w Polsce i Europie

Polityka pieniężna – reguły i instytucje

1. polityka dyskrecjonalna

   1. zagrożenie oportunistycznej polityki, pobudzania za wszelką cenę wzrostu i zatrudnienia

   2. - ryzyko inflacj i – większa premia za ryzyko

   3. Problem niespójności czasowej – zmiana zachowań rynku na skutek polityki, w konsekwencji potrzebę zmiany polityki

   4. Nieskuteczna w w walce z inflacją

      1. Oczekiwania inflacyjne

      2. Problem niespójności czasowej

2. Reguły polityki pieniężnej

   1. Spada premia za ryzyko, obniżają się rynkowe stopy procentowe

   2. Skuteczność reguł zalezy od wiarygodności banku centralnego – przy braku wiarygodności koszt makroekonomiczny obniżenia inflacji jest dużo wyższy

   3. Bc ogłasza że będzie realizował cel ostateczny za pomocą celu pośredniego (M0, M2, M3, kurs walutowy, rynkowa stopa procentowa

      1. Przy wysokiej inflacji – lepiej realizować regulację ilościową (agregaty)

      2. Przy niskiej inflacji lepiej realizować regulację cenową (stopa procentowa)

   4. Bc ogłasza pożądaną wartość celu pośredniego, gdy odchylenia zaostrza lub luzuje politykę pieniężną

3. Funkcja reakcji – ujęcie modelowe – REGUŁA TAYLORA

   1. i = i* + a(y – y(P)) + b(p - ᴨ)

i – stopa procentowa bc

i* - st% za granicą

a,b – parametry

y – stopa wzrostu gosp

y(p) – stopa wzrostu potencjalnego

p – stopa inflacji w kraju

ᴨ - cel inflacyjny

1. bank centralny ustala stopy procentowe minimalizując odchylenia rzeczywistego PKB od potencjalnego i przewidywanej inflacji do celu inflacyjnego

2. wagi a i b – stopień awersji bc do inflacji

3. polityka pieniężna nie powinna reagować na szoki jednorazowe lub zdarzenia jednorazowe, dopiero kiedy pojawią się wtórne efekty pierwotneego szoku

1. przy swobodnym przepływie kapitału stopy procentowe są niezależne od bc i zależą m.in. od kursów walut – parytet stóp procentowych bez pokrycia

i = i* + d(fi)/fi +c

d(fi) – przewidywany kurs waluty za rok\

fi – kurs waluty

c - stała

1. trójkąt niemożności:

   1. w warunkach otwartego rachunku kapitałowego stopa procentowa jest zmienną zależną od funkcji:

      1. funkcja reakcji banku centralnego

      2. funkcja parytetu stóp procentowych

   2. w warunkach otwartego rachunku kapitałowego nie można ustalać 3 celów jednocześnie:

      1. wielkości pieniądza w obiegu (lub poziomu st%)

      2. poziomu inflacji

      3. kursu walutowego

Polityka kursowa

1. Kurs walutowy

   1. cena waluty obcej wyrażona w walucie krajowej (metoda europejska)

   2. Cena waluty krajowej wyrażona w walucie obcej (metoda angielska)

2. Pojecia

   1. Aprecjacja – wzrost wartości waluty krajowej względem zagranicznej (umocnienie się)

   2. Deprecjacja – spadek wartości waluty krajowej względem zagranicznej (osłabienie się)

   3. Rewaluacja – aprecjacja w warunkach ustalania przez państwo stopy procentowej

   4. Dewaluacja – deprecjacja w warunkach ustalania przez państwo stopy procentowej

3. Realny kurs – kurs nominalny zniwelowany o różnicę cen

4. Kurs efektywny – średni kurs złotego do innych walut ważony udziałem poszczególnych walut w imporcie i eksporcie

5. Kurs parytetu siły nabywczej (PPP) – obliczenie faktycznej siły nabywczej waluty, teoria jednej ceny, siła nabywcza różnych walut jest różna z powodu

   1. Róźnicy cen

   2. Innej polityki społecznej – dostarczania dóbr publicznych

   3. Różnych polityk kursu walutowego

6. Wskaźnik Big mac

   1. poniżej 1 – niedowartościowanie,

   2. Powyżej 1 - przewartościowanie

7. Dobra wymienne/dobra niewymienne w handlu zagranicznym

8. Decyzje z zakresu polityki kursowej:

   1. Reżim kursowy

      1. Kurs sztywny

         1. Zalety:

            1. Stabilność, przewidywalność

            2. Niskie koszt transakcyjne

            3. Kotwica „nominalna” w walce z inflacją

         2. Wady

            1. Potrzeba dużych rezerw

            2. Niebezpieczeństwo aprecjacji realnej

            3. Konieczność interwencji sterylizowanej lub niesterylizowanej

            4. Groźba kryzysu walutowego

         3. Odmiany

            1. Kurs stały zmieniany – wahania w konkretnych przedziałach

            2. Kurs sztywny

            3. Zarząd walutą, (izba walutowa) – formalne zobowiązanie się kraju do wymiany waluty po sztywnym kursie, jednostronne zobowiązanie się do konkretnego kursu

      2. Kurs płynny

         1. Wady i zalety – odwrotnie niż sztywny

         2. Odmiany:

            1. Kurs zmienny regulowany

            2. Pasmo kursowe – określone maksymalne odchylenia

            3. Kurs płynny

      3. Systemy mieszane

         1. Odmiany:

            1. Kurs pełzający – często się zmieniający stały gł pod wpływem wyższj inflacji niż za granicą

            2. Pasmo pełzające

      4. OPTYMALNY SYSTEM/REZIM KURSOWY

         1. Kurs stały – dla krajów małych o gospodarce otwartej i zwalczających inflację

         2. Kurs zmienny – kraje o dużym rynku wewnętrznym i mniej otwarte oraz mające małą, stabilną inflację

         3. Systemy skrajne są lepsze

         4. Ryzyko kryzysu – kurs sztywny zachęca do spekulacji, płynny nie

   2. Poziom kursu

      1. Wartość punktowa

      2. Przedziałowa

      3. Tempo zmian

   3. Zakres wymienialności waluty krajowej na walutry obce

9. Kurs równowagi

   1. Równowaga D i S na walutę obcą, w krótkim i średnim okresie na rynku walutowym

   2. Kurs równowagi średniookresowej –

      1. Zapewnia potencjalny rozwój PKB

      2. Oraz równowagę w bilansie płatniczym

   3. Kurs równowagi długo okresowej – dąży do poziomu określonego przez parytet siły nabywczej

   4. W zalezności od systemu:

      1. Kurs płynny – kurs równowagi rynkowej

      2. Kurs płynny regulowany

         1. Interwencje

         2. Szerokość pasma

         3. Pasmo zewnętrzne i wewnętrzne ???

      3. Kurs sztywny – czym się kierować

         1. Obroty autonomiczne bilansu płatniczego

         2. Luka podażowa (popyt rośnie a podaży brak)

         3. Bezrobocie

   5. Kurs nadwartości owy, - obniża konkurencyjność na zewnątrz, dług w handlu międzynarodowym, deflacja

   6. kurs podwartosciowy – zwiększa konkurencyjność zewnętrzną gospodarki, rosną rezerwy walutowe, ale impuls do rośnięcia inflacji

   7. jeżeli system kursowy nie jest całkiem płynny – uzyskanie równowagi wymaga interwencji banku centralnego

10. Czynniki kształtujące kurs równowagi:

    1. Popyt na walutę = popyt na walutę dla celu importu + na cele spekulacyjne

    2. Podaż waluty = podaż z eksportu + z celów spekulacyjnych

    3. Podaż i popyt z eksportu i importu – stabilne, z pobudek spekulacyjnych – niestabilne

11. Zakres wymienialności waluty:

    1. Wymienialność wewnętrzna – tylko dla transakcji handlu zagranicznego

    2. Wymienialność dla transakcji bieżących bilansu płatniczego

    3. Wymienialność dla transakcji bieżących i kapitałowych