WSTRZĄS W CHIRURGII

WSTRZĄS - nagłe zmniejszenie przepływu krwi przez tkanki powodujące niedostateczne zaopatrzeniekomórek w tlen i upośledzenie funkcji narządów

RODZAJE WSTRZĄSU

* hipowolemiczny

* septyczny

* anafilaktyczny

* neurogenny

* kardiogenny

* endokrynologiczny

Wstrząs hipodynamiczny - zmniejszona pojemność minutowa serca: (wstrząs hipowolemiczny, anafilaktyczny, późny septyczny, kardiogenny, neurogenny)

Wstrząs hiperdynamiczny - zwiększona pojemność minutowa serca: (wczesny wstrząs septyczny, przełom tarczycowy, nagły przeciek tętniczo-żylny)

OBJAWY WSTRZĄSU

* początkowo niepokój, potem apatia

* blada, chłodna, pokryta potem skóra

* szybki, płytki oddech

* RR skurczowe poniżej 80 mm Hg

* szybkie, nitkowate tętno

WSTRZĄS HIPOWOLEMICZNY (Oligowolemiczny)

Przyczyny:

* obfity krwotok

* rozległe oparzenie

* ciężkie urazy: złamania, zmiażdżenia

* utrata zewnętrzna płynów: wymioty, biegunka,

nadmierna diureza, utrata potu

* utrata płynów do przestrzeni ciała:

wodobrzusze, zapalenie otrzewnej, wysięk

opłucnowy, niedrożność jelit

WSTRZĄS HIPOWOLEMICZNY

Objawy:

* bladość, ochłodzenie, zwilgotnienie skory

* tachykardia

* uczucie pragnienia

* zahamowanie diurezy

* niepokój

* zapaść ortostatyczna, zamroczenie

* wzrost wskaźnika wstzrąsowego

WSKAŹNIK WSTRZĄSOWY

0,5 - (60:120) osoby zdrowe

1,0 - (100:100) wstrząs zagrażający

>1,0 - wstrząs utrwalony

> 1,5 - (120:80) - ciężki wstrząs

CZYNNIKI ZWIĘKSZJĄCE PODATNOŚĆ NA WSTRZĄS

* wiek - młodzież i osoby starsze źle znoszą ubytek krwi

* przewlekła choroba

* znieczulenie ogólne - porażenie mięśni gładkich naczyń, mniejsza

sprawność mechanizmów wyrównawczych

* niewydolność nadnerczy

WSTRZĄS HIPOWOLEMICZNY Leczenie

I pomoc:

• wygodne ułożenie chorego

• zapewnienie swobodnego oddechu

• usunięcie przyczyny wstrząsu: np. zatamowanie krwotoku, drenaż odmy

• ogrzanie chorego

• opanowanie bólu, uspokojenie pacjenta

• przetoczenie dożylne płynów

• podanie tlenu

• unieruchomienie złamań i zwichnięć

• transport do szpitala

WSTRZĄS HIPOWOLEMICZNY

Leczenie

Leczenie szpitalne:

• stały wlew płynów dożylnych

• uspokojenie, ogrzanie chorego

• przetoczenie krwi

• podanie antybiotyku, leczenie p-bólowe

• profilaktyka p-zakrzepowa

• tlenoterapia, wspomaganie oddechu

• leczenie kwasicy

• szybka diagnostyka

• ostateczne zaopatrzenie chorego: zabieg operacyjny

• po zabiegu - dalsze wyprowadzanie z wstrząsu

• monitorowanie chorego

WSTRZĄS SEPTYCZNY

Definicja: wstrząs septyczny polega na niedostatecznym dopływie krwi do narządów spowodowanym ujemnymi i beztlenowcami) lub grzybiczym.

Cechą charakterystyczną wstrząsu septycznego jest hipermetabolizm: podwyższenie przemiany materii, przyśpieszenie krążenia krwi, co stanowi znaczne obciążenie układu krążenia i oddychania. We wstrząsie septycznym krew omija mikrokrążenie, krąży przez otwarte połączenia tętniczo - żylne

I okres wstrząsu septycznego:

- wstrząs hiperdynamiczny (ciepły) - odwracalny

Późny okres wstrząsu septycznego:

- wstrząs hipodynamiczny (zimny) - złe rokowanie

OBJAWY:

• wysoka gorączka

• objawy z ogniska zakażenia: układ moczowy, drog żółciowe, j.otrzewnej

• gorąca, zaczerwieniona skóra

• tachykardia, spadek RR

• przyspieszenie oddechu

• skąpomocz lub bezmocz

• zaburzenia psychiczne

• wysoka leukocytoza

• spadek liczby płytek krwi, objawy skazy krwotocznej

• wzrost mocznika, kreatyniny w surowicy

• zasadowica oddechowa

• kwasica metaboliczna

Powikłania:

• skaza krwotoczna (rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe - DIC

• niewydolność oddechowa - ARDS

• niewydolność nerek

• niewydolność mięśnia sercowego

Leczenie:

• postępowanie chirurgiczne: usunięcie lub drenaż żródła zakażenia

• wspomaganie oddychania

• płynoterapia

• antybiotykoterapia

• katecholaminy

• sterydy?

• immunoglobuliny

WSTRZĄS ANAFILAKTYCZNY

Definicja: wstrząs wywołany pozajelitowym podaniem np. zwierzęcych surowic, środków farmakologicznych, z ogólnoustrojową reakcją immunologiczną (anafilaksją) spowodowaną nadwrażliwością na dany antygen wskutek poprzedniego wstrzyknięcia lub spożycia danej substancji.

Objawy:

- uogólniony obrzęk i pokrzywka

- utrudnione oddychanie: stridor, dychawica

- lęk

- spadek ciśnienia

- utrata przytomności

LECZENIE:

* podanie dożylne sterydów i adrenaliny

* tlenoterapia

* utrzymanie drożności dróg oddechowych

* calcium, środki antyhistaminowe

* płyny dożylne

* uspokojenie chorego

Zapobieganie:

wykonywanie prób uczuleniowych

WSTRZĄS KARDIOGENNY

Definicja: ostra niewydolność krążenia spowodowana ostrym spadkiem minutowej objętości wyrzutowej serca.

Przyczyny: zawał serca, masywny zator płucny, tamponada serca, inne choroby serca

Objawy: spadek RR, tachykardia, obrzęk płuc, wypełnienie żył szyjnych, wysokie OCŻ

Leczenie: unikanie płynoterapii, odbarczenie tamponady, leczenie zawału serca.