Klasyfikacja potrzeb wg Maslova:
fizjologiczne ( pragnienie, zaspakajanie głodu, itd.)
bezpieczeństwa ( pragnienie życia, stałej pracy)
przynależności ( pragnienie obcowania z innymi ludźmi)
uznanie ( pragnienie akceptacji , niezależności)
samorealizacji ( pragnienie wykorzystania własnego potencjału umysłowego)
Wartości wg Schwartza:
Wartości to „ pożądane , ponadsytuacyjne i różniące się pod względem znaczenia cele, będące naczelnymi zasadami wg których ludzie kierują się swym życiem”.
Warości są wg Schwartza:
czynnikami motywacyjnymi w życiu jednostki
elementami tworzącymi kulturę społeczności.
Założenia dotyczące wartości:
wartości są UNIWERSALNE w odniesieniu do jednostek, jak i kultur
liczba wartości jest SKOŃCZONA
Jest zależna od :
potrzeb biologicznych np. bezpieczeństwa, utrzymania zasobów naturalnych
współdziałania społecznego, np. dbanie o dobrostan bliskich ludzi, sprawiedliwy podział dóbr;
przetrwania grup , np. władza, podporządkowanie;
Teoria Schwartza zakłada konflikty motywacyjne na poziomie INTRA i INTER indywidualnym oraz międzykulturowym .
Można wskazać na zewn. koleraty lub determinaty wartości na:
poziomie jednostkowym są: temperamentalne i demograficzne
na poziomie populacyjnym : ekologiczne i ekonomiczne
Schwartz - kwestionariusz wartości
SFS – liczy 57 pozycji, przy czym 36 rodzajów wartości przejął z kwestionariusza Rokeaha a 21 została przyjętych z innych badań i tekstów.
Badanie było rozciagnięte w czasie na okres ok. 13 lat.Dane polskie zostały zebrane w 1988r.Projekt w obecnej postaci bazuje na danych zebranych od ponad 75tyś. osób reprezentujących od 67-70 grup narodowych albo etniczno kulturowych. Badani to nauczyciele szkolni albo studenci uniwersyteccy. Reasumując , program szkolny , nauczyciele przekazują oficjalne wiadomości co cenne a co naganne w historii i kulturze kraju.Wszczepiają również wartości osiągnięć, dyscypliny, odpowiedzialności, stosunku do starszych i do kolegów a wreszcie są odpowiedzialni za nabywanie uczciwości, np. ustosunkowania uczniów wobec ściągania.
Analiza małych przestrzeni- SSA
Schwartz wykorzystał mniej znana metodę skalowania wielowymiarowego , zwaną analizą małych przestrzeni. Pozwala ona na przedstawienie związków badanych zmiennych w postaci relacji stopnia bliskości między punktamiz zawieszonymi w przestrzeni wielowymiarowej, które zostają ostatecznie rzutowane na dwuwymiarową płaszczyznę.
Środek koła oznacza najwyższy poziom akceptacji wartości; im dalej dana wartość znajduje się od centrum , tym w mniejszym stopniu spełnia role drogowskazu ukierunkowującego życie człowieka.
Bliskość przestrzenna dwóch dowolnych pkt. – wartości oznacza ich wysoką pozytywną korelację.
Punkty znajdujące się po przeciwnych koła i w dużej odległości od jego środka są silnie negatywnie skorelowane.
W ten oto sposób rysują się wartości formalne metody SSA, która stwarza możliwości weryfikacji teorii o konfliktowych relacjach między wartosciami: struktura wartości jest przedstawiona w postaci kolistej, gdzie obszary sąsiadujące wzdłuż wspólnej granicy są kompatybilne , natomiast te które znajdują się po przeciwnych stronach oddzielone największą ilością granic- wykluczają się wzajemnie.
Opis struktury wartości- indywidualny poziom analizy
władza: wpływania na i kontrolowania innych ,wrażliwość na czynniki statusu oraz bogactwa naturalne;
osiągnięcia: sukces, ambicja, zdolności i uznanie społeczne;
heddonizm: czerpanie przyjemności, radości życia;
poszukiwanie doznań: życie ekscytujące, pełne przygód, śmiaełe i z wyzwaniami;
podmiotowość: twórczość. niezależność, ciekawość poznawcza, decydowanie o własnym życiu
uniwersalizm: jedność z naturą , mądrość, sprawiesliwość społeczna, równość
dobroć: pomocny , uczynny , wybaczający , lojalny;
konformizm: skromny, umiarkowany, nabożny, szacunek do starszych, dyscyplina
bezpieczeństwo społeczne: porządek społeczny , czystość, bezp. rodziny, bezp. kraju;
Czy wszyscy ludzie na świecie mają tę samą strukturę wartości?
Fontaine i współautorzy wykorzystali w swej pracy dane z próbek nauczycieli i studentów z 38 krajów. Porównując rzeczywistą lokalizjację 55 wartości mierzonych narzędziem SFS , z ich usytuowaniem postulowanym przez teorię , autorzy stwierdzili co następuje:
dwuwymiarowa struktura wartości ( osobiste VS społeczne oraz wzrost VS ochrona) znajduje potwierdzenie w rzeczywistych danych , dotyczy to również 4 powstałych ćwiartek z ich przecięcia.
10 obszarów określonych jako typy wartości znajduje swe odzwierciedlenie w obszarze kolistym i są one zlokalizowane tak jak to przewiduje teoria.
Spośród wszytskich 55 pozycji jedynie kilka ma lokalizację empiryczną, różną o jedną granicę niż to przewidywał Schwartz:
zdrowie znajduje się we władzy a nie w bezpieczeństwie;
prawidłowa przyjaźń i dojrzaała miłość w uniwersaliźmie a nie w dobroci;
natomiast sens żcyia i życie duchowe przemieszczają się do dobroci;
Wykres ujawnia ,że w większości krajów UE kmobiety niepokoi poziom ich dochodów na emeryturze i że te niepokoje są najbardziej wyraźne w wielu krajach Europy wsch. Osoby , które nurtuje ten niepokój jednocześnie są skłonne oczekiwać, że to rządy są odpowiedzialne za standard życia osób w podeszłym wieku.
Osobiste zaufanie do polityków
Wyniki badań wskazują ,ze osoby które ujawniają najwyższe stopnie zaufania do innych obywateli są skłonne pokładać zaufanie w instytucje publiczne takie jak policja , system prawny, parlament i politycy. Wbrew powszechnie panującym przekonaniom, że zaufanie do polityków stale zmniejsza się – nieodwracalnie – dane ESS wskazują ,że ten spadek zaufania zmniejsza się albo zaufanie powraca. Z 17 badanych krajów europejskich , tylko w 3 krajach: Węgry i Polska – cechuje wyraźny spadek zaufania do polityków.
Rodzina i praca
Jak pokazują badania kraje tworzą continuum.
Z jednej strony są kraje z niską stopą zatrudnienia i urodzeń ( Hiszpania, Grecja, Włochy i Polska).
Z przeciwnej strony kraje z wysoką stopą zatrudnia i urodzeń – kraje skandynawskie.
Pozornie oczywistym wyjaśnieniem jest poziom czy jakość opieki instytucjonalnej nad dziećmi.
Ale to nie wyjaśnia istnienia trzeciej grupy państw- Irlandia, FR, Luxemburg- gdzie niskiej stopie zatrudnienia towarzyszy wysoka stopa urodzeń.
Reakcja społeczeństwa na migracje
Wzrost obaw przez imigrantami powiększa się w okresach rozstroju ekonomicznego i pośród tych obywateli , którzy nie posiadają umiejętności i kwalifikacji do adaptacji do zmiennych warunków.
Co czyni człowieka dobrym obywatelem?
Istnieje w krajach europejskich zbiór powszechnych oczekiwań co do pożądanych cech dobrego obywatela. Cnoty obywatelskie:
uczestnictwo w wyborach
uczestnictwo w działaniach publicznych
zaangażowanie polityczne
solidarność społeczna
posłuszeństwo wobec prawa
niezależność
Podnoszenie kwalifikacji
Dostęp do kursów , szkolenie i umiejętności zmieniania się zależnie od krajów UE.
Najmniejszy dostęp jest w grupie krajów wsch. i płd. Europy, gdzie mniej niż ¼ zatrudnionych dorosłych przebywała na kursach doskonalenia w ciągu ostatnich 12 m-cy.