PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA

Pierwsze publikacje z psychologii społecznej ? przełom 30 i 40 lat XXw.
Wywodzi się z dwóch nurtów:
Europejski
Amerykański

Prawidłowości rozwoju psychologii społecznej:
Dynamika
- podręczniki w Polsce z tej dziedziny zaczęto wydawać po 1989r. (Wojciszke)
- coraz szerszy materiał empiryczny
- przenikanie pojęć i koncepcji z innych dziedzin społecznych (np. Filozofia, pedagogika, politologia, socjologia, resocjalizacja, kryminologia, psychologia ogólna, rozwojowa, wychowawcza, penitencjarna)
Metodologia (tematy)
Dysonans poznawczy ? rozbieżność tego co oczekujemy z tym co otrzymujemy
Atrybucja zachowań ? przewidywanie przyczyn zachowań (Zygmunt Heider)
- atrybucja zewnętrzna; szukanie przyczyn na zewnątrza
- atrybucja wewnętrzna; szukanie przyczyn wewnątrz
Zachowania społeczne; zachowania w interakcjach (prospołeczne i antyspołeczne)
Postawy ? Wewnętrzne struktury pewnych składników
- emocjonalno ? motywacyjny (afektywno ? wolicjonalny)
- poznawczy (intelektualny) wiedza np. O zachowaniu
- behawioralny; zachowanie, tendencja do zachowań
Zjawisko reaktacji ? dotyczy sytuacji kiedy chcemy zmienić czyjeś postawy (gdy ktoś nam coś narzuca robimy dokładnie odwrotnie; każdy chce samodzielnie podejmować decyzje
Atrakcyjność interpersonalna

Psychologia społeczna zawiera terminy:
Sytuacja społeczna ? taka sytuacja, w której występują inni ludzie;
Sytuacja pośrednia ? kiedy uczestniczymy w sytuacji poprzez wytwory człowieka
Wpływ człowieka ? poprzez procesy poznawcze: spostrzeganie, myślenie, emocje, zachowanie

Rodzaje sytuacji społecznych:
Pośrednia sytuacja społeczna ? inni ludzie mogą w niej uczestniczyć za pomocą wytworów materialnych oraz niematerialnych (mowa, normy społeczne, obyczaje, ideologie)
Bezpośrednia sytuacja społeczna wg Mic Sherif:
Człowiek w sytuacji bezpośredniej może występować jako:
Jednostka indywidualna
Członek grup; w rodzinie (jako mąż, dziecko, ciocia) w grupie równieśniczje (rozśmieszacz, kozioł ofiarny) w zawodzie oraz role towarzyski


Członek dużych zbiorowości
Psychologia tłumu (Le Bon) ? swoista, niezróżnicowana całość, anonimowość (deindywidualizacja), rozproszona odpowiedzialność
Elementy organizacji i instytucji
Członek większych społeczności, społeczeństw; sfera religijna, regionalna, kulturowa...)

Metoda badawcza ? sprawdzalny sposób badania rzeczywistości; procedura obiektywna czyli uniezależniona od osobistych cech badacza pod względem uzyskanych wyników; procedura sprawdzania hipotezy naukowej lub uzyskiwania odpowiedzi.

Rodzaje metod badawczych
Obserwacyjne:
- bezpośrednie
- pośrednie
Metody obserwacyjne odpowiadają na pytanie jaka jest natura zjawiska; łatwa metoda, ale niektóre zjawiska są nieobserwowalne, trudno jest generalizować, nie zawsze obserwowaln jest kierunek zależności, ciężko doszukać się genezy zjawiska.
Korelacyjne:
Korelacja to badanie współzmienności. Badanie relacji między dwiema zmiennymi, korelacje badają na ile wartość jednej zmiennej towarzyszy innej zmiennej;
-korelacja dodatnia ? kiedy dwie zmienne zmieniają się w tym samym kierunku
- korelacja ujemna ? kiedy dwie zmienne zmieniają się w przeciwnych kierunkach
Metody korelacyjne dają liczby; zalety: metoda solidna, reprezentatywne dla grup badania;
wady: nie pozwala badać przyczyn i zależności

Eksperymentalne:
- badanie przyczynowości i skutków: Czy zmienna X jest przyczyną zmiennej Y
Rodzaje eksperymentów:
Eksperyment naturalny ? minimalna ingerencja
Eksperyment w terenie ? autentyczność z korektą
Eksperyment laboratoryjny ? ściśle kontrolowany

Cechy procedury eksperymentalnej
Manipulowanie conajmniej jedną zmienną niezależna główną
Kontrolowanie zmiennych niezależnych ubocznych
Minimalizowanie wpływów zmiennych niezależnych zakłócających (artefaktów) na zmienną zależną
Dokonanie pomiaru zmienności zmiennej zależnej spowodowane przez zmienne zależne główne

Komunikacja niewerbalna ? wszelkie zamierzone i niezamierzone pozasłowne przekazywane informacje; wszelki przekaz informacji zrelatywizowany do ciała ludzkiego (części i całości), w którym bez użycia słowa pisanego , mówionego przy pomocy statycznych i dynamicznych właściwości ciała ludzkiego, zostanie osiągnięty cel porozumienia

Klasyfikacja wg Harrisona:
Komunikacja kinezjetyczna; ruchy ciała, kończyn, mimika
Komunikacja proksemiczna; odległość, kontakt wzrokowy, dotykowy,
orientacja przestrzenna ? sposób zajmowania miejsca, stania...
Komunikacja parajęzykowa; (nibyjęzyk, komunikacja pozajęzykowa, komunikacja paralingwistyczna ) wszystko co towarzyszy naszej mowie a nią nie jest
(np. tempo, tonacja, rytm, tempo, barwa...)

Zachowania niewerbalne wg Domachowskiego:
Indywidualne (w samotności, autystyczna)
- mowa ciała
- niewerbalne aspekty komunikacji słownej
- zmiany wielkości źrenic
Interakcyjne
- kontak wzrokowy
- przestrzeń personalna
- terytorialność
- przestrzeń interpersonalna
- formacja facingowa czyli twarzą w twarz

Zachowania niewerbalne wgNęckiego
Gestykulacja (ruchy rąk, palców, głowy)
Mimika i ruchy oczu (uśmiech, grymas)
Kontakt fizyczny, dotyk (głaskanie, przytulanie, uścisk)
Spojrzenia jednostronne i wzajemne
Dystans fizyczny (informacje o poziomie intymności)
Wygląd fizyczny (ubiór, uczesanie)
Dźwięki parajęzykowe (śmiech, płacz, ziewanie)
Jakości głosowe (cechy głosu i sposób mówienia)
Pozycja ciała podczas rozmowy

Agresja ? intencjonalne działanie na szkodę o charakterze antynormatywnym
Agresja młodzieży jest porównywalna do agresji więźniów. Chłopcy w badaniach wykazywali mniejszą agresję niż dziewczęta
Agresja męska ? bezpośrednia, fizyczna, spontaniczna, nieodroczona.
Agresja kobieca ? pośrednia, wywołana niewielkimi bodźcami (drażliwość), odroczona, duże forum.

Przemoc ? pewna agresja, agresor ma przewagę, np. władza, status społeczny.
Terroryzm ? specyficzna, ekstremalna przemoc; użycie przemocy lub zagrożenie jej użycia w celu osiągnięcia żądań politycznych; założony zamiar wywołania paniki i strachu. Terroryzm jest starym zajwiskiem często traktowanym jako działania niepodległościowe
Terroryzm na konkretnej osobie
Terroryzm zbiorowy
Terroryzm państwowy (państwa totalitarne)

; Pojęcie terroryzmu spopularyzowała rewolucja francuska
; Na szerszą skalę terroryzm rozwinął się w IXIw. i stosowali go anarchiści; wyspecjalizowane bojówki

OWP, IRA, ETA ? organizacje terrorystyczne

Terroryzm to zjawisko psychologiczne ponieważ:
Działanie na dużą skalę ludzi
Ofiarami sa najmniej winni, bezbronni ludzie
Jest działaniem przemyślanym, racjonalnym
Cele terrorystów są jasno sprecyzowane i określone
Celem terroryzmu jest wywołanie paniki, strachu

Manipulując strachem terroryści chcą osiągnąć:
wymuszenie określonych koncesji, okupu, szantaż (media pomagają w szerzeniu terroryzmu)
Kreowanie dramatycznej sytuacji
Zwrócenie uwagi opinii publicznej (autoprezentacja grupy terrorystycznej)
Przypomnienie o sobie, że istnieją
Spowodowanie chaosu
Hasła sugerujące walkę o idee, dla dobra wszystkich ludzi
Sprowokowanie działań represyjnych i odwetowych (podważenie autorytetu władz)
Wymuszenie posłuszeństwa i współpracy
Ukaranie winnych


Podział terroryzmu
Aspekt motywacyjny
Polityczny
Sponsorowany przez państwo
Etniczno ? religijny
Kryminalny (mafia włoska)
Typu ?jednej sprawy? (konkretny cel)
Terroryzm międzynarodowy
Narkoterroryzm
Zjawisko szarej strefy (zagrożenie stabilności państwa)
Superterroryzm ? terroryzm o charakterze globalnym; nowoczesna technologia, broń biologiczna, chemiczna, broń masowego rażenia)

Terroryzm postmodernistyczny ? terroryzm uboższy ideologicznie, ale dysponujący coraz większymi środkami rażenia.

Terrorysta samobójca (szahid) ? ma prany mózg ;P, jest ofiarą i oprawcą (kraje muzułmańskie);
Indoktrynacja ? pranie mózgu

Motywy samobójstw:
- religijne (zbawienie)
- zemsta( za siebie, za naród)
- naśladownictwo
- oczyszczenie z zarzutów tchórzostwa

Cechy muzułmańskiego fundamentalizmu:
Podział świata na dobry i zły
My mamy rację
Irracjonalizm
Mit spiskowej teorii świata ? wszyscy są przeciwko nam
Ucieczka przed rzeczywistością
Protest przeciwko laikom
Świat ma być
Prosty i jasny
Chcą rządzić

Socjalizacja ? wpływ grup na jednostkę; socjalizacja ma spowodować lepsze funkcjonowanie w społeczeństwie; socjalizacja to proces rozwoju społecznego (kierowanego); lub proces ukształtowania naszego sumienia.

Socjalizacja jest uzależniona od kilku kryteriów:
1.rodzaj grupy wpływającej na jednostkę
- w szerokim ujęciu: grupy tworzące kulturę ( ) i podkulturę (-)
- w wąskim ujęciu: grupy tworzące subkultury
2.zmiany socjalizacyjne
- w szerokim ujęciu: wszelkie zmiany socjalizacyjne
- w wąskim ujeciu: zmiany dotyczące czynności społeczno pozytecznych
3.określenie okresu życia, w którym następują zmiany
- w szerokim ujęciu: różne (całe życie)
- w wąskim ujęciu: dzieciństwo, młodość

Wychowanie
Def. psychologiczna
- Dynamiczny złożony układ wzajemnie od siebie zależnych procesów nadawania i odbioru wpływów zachodzącyh między jednostkami o zróżnicowanych, specyficznych celach, w ktorych jedna jest dojrzałym wychowawcą a druga mniej dojrzałym wychowankiem. W celu zrealizowania w sposób trwały jakiegoś mniej lub bardziej założonego projektu wychowania.
Relacja Wychowawca --------wychowanek

Def. pedagogiczna
Dynamiczny, złożony układ oddziaływań społecznych, instytucjonalnych, interpersonalnych, pośrednich i bezpośrednich wywołującyh zmiany w osobowości człowieka tym oddziaływaniom poddawanego. Są to zmiany społeczne postulowane i wartościowane (akceptowane).
Wpływ: żłobek, przedszkole, szkoła

- wychowanie ma na celu kreowanie jednostki pozytywnej

Stadia rozwoju społecznego wg Wallona:
I.Stadium symbiozy emocjonalnej ? 1 r.ż.
II. Stadium rozpoznawania ról społecznych ? 2-3 r.ż.
III. Stadium początku kształtowania się osobowości ? 3-7 r.ż.
IV. Stadium włączania się czynnego uczestnictwa dziceka w grupach pozarodzinnych ? 7-12 r.ż.
V. Stadium kształtowania się względnie stałych zainteresowań i postaw wyznaczających kierunek rozwoju osobowości - od 12 r.ż.

Socjalizacja (psychologia) to pojawiające się cechy osobowości
Socjalizacja (socjologia) to wrastanie w kulturę

Wg Tchorzewskiego
Wychowanie

Socjalizacja Proces akomodacji ? przystosowanie się

Proces aproksymacji ? uczenie sie powinności
Edukacja
Proces indoktrynacji ? urabianie świadomości (pranie mózgu)

Czynniki wpływające na socjalizację:
Czynniki wewnętrzne
Potrzeby społeczne
Poziom aktywności jednostki
Orientacja jednostki
Światopogląd
Umiejętność pracy nad sobą

Czynniki zewnętrzne
Charakterystyka grupy odniesienia (porównujemy się, chcemy być podobni)
Stawiane przed jednostką cele i zadania społeczne
Oczekiwania wobec jednostki
Wzory osobowe
Przyjęty system nagród i kar
Dostęp i sposób wykorzystania przez jednostkę dóbr kultury

Wzór Zachowania ? A (WZA); Friedman i Rosenman ? 1959r.
Jest to szczególny kompleks działaniowo ? emocjonalny wzbudzony w określonych sytuacjach.
Składa się z:
Silnej potrzeby osiągnięć
Głęboko zakorzenionych tendencjach rywalizacyjnych
Potrzeby uznania
Impulsywnych, szybkich działań
Fizycznej i psychicznej gotowości

Przekonania towarzyszące WZA:
Nalezy nieustannie sprawdzać swoją wartość poprzez dążenie do sukcesów ocenianych pozytywnie
Nie istnieja uniwersalne zasady moralne (liczy sie tylko efekt)
Zasoby są ograniczone czyli nie wystarczy dla wszystkich, należy o nie walczyć.