Od momentu ogłoszenia niepodległo ś ci 24 sierpnia 1991 r. Ukraina jest republik ą – demokracj ą parlamentarn ą z systemem wielopartyjnym. Podstaw ą porz ą dku prawnego na Ukrainie jest Konstytucja uchwalona 28 czerwca 1996 r., znowelizowana w grudniu 2004 r. Zgodnie z konstytucj ą , Ukraina jest suwerennym i niezale ż nym, demokratycznym, socjalnym pa ń stwem prawa. Jest pa ń stwem unitarnym. Na mocy nowelizacji konstytucji w 2004 r., Ukraina przekształcona została z republiki prezyden cko-parlamentarnej w parlamentarno- gabinetow ą (wi ę kszo ść zmian weszła w ż ycie w styczniu 2006 r.). 30 wrze ś nia 2010 r. S ą d Konstytucyjny uznał jednak nowelizacj ę z 2004 r. za niekonstytucyjn ą i uchylił j ą (wskazuj ą c na naruszenia procedury przy jej rozpatrywaniu i pr zyjmowaniu przez parlament)

GŁOW Ą PA Ń STWA JEST PREZYDENT, wybierany w wyborach powszechn ych i bezpo ś rednich na 5-letni ą kadencj ę . Prezydent stoi na czele pa ń stwa, reprezentuje Ukrain ę na zewn ą trz, jest gwarantem suwerenno ś ci pa ń stwa, kieruje prowadzeniem polityki zagranicznej. O becnie Prezydentem Ukrainy jest Wiktor Janukowycz, wybrany na to stanowisko w lutym 2010 r. Zaprzysi ęż enie nowego prezydenta Ukrainy miało miejsce 25 lut ego br. Podział administracyjny . Terytorium Ukrainy dzieli si ę na 24 obwody (ukr. oblasti – odpowiadaj ą ce polskim województwom), 2 miasta wydzielone – Kij ów i Sewastopol oraz Autonomiczn ą Republik ę Krymu. Powy ż sze jednostki terytorialne dziel ą si ę z kolei na 490 rejonów (ukr. rajony – odpowiednik powiatów). Przedstawicielstwo władz centralnych w regionach stanowi ą Pa ń stwowe Administracje Obwodowe, których przewodnicz ą cy (potocznie zwani gubernatorami – odpowiednik wojewo dów), s ą mianowani przez Prezydenta Ukrainy. Z kolei Rady Obwodowe (odpowiednik sejmikó w) wybierane s ą w wyborach lokalnych.

JEDYNYM ORGANEM WŁADZY USTAWODAWCZEJ jest jednoizbo wy parlament – Rada Najwy ż sza Ukrainy (Werchowna Rada), licz ą ca 450 deputowanych, wybieranych w wyborach powszechnych. Od 2006 roku Rada Najwy ż sza wybierana jest według ordynacji proporcjonalnej. Kadencja Rady, w my ś l przywróconych 30.09. 2010 r. zapisów konstytucji z 1996 r., trwa 4 lata (rz ą dz ą ca Partia Regionów zapowiada nowelizacj ę konstytucji, wydłu ż aj ą c ą kadencj ę parlamentu do pi ę ciu lat).

ORGANEM WŁADZY WYKONAWCZEJ jest rz ą d – Gabinet Ministrów, którego rola – po ostatnim orzeczeniu S ą du Konstytucyjnego – sprowadzona została de facto d o roli administratora, a głównym podmiotem władzy wykonawczej ponownie zosta ł Prezydent Ukrainy. Szefa rz ą du – premiera, zgodnie z przywróconymi przepisami kons tytucji, desygnuje Prezydent (przy wymogu akceptacji przez parlament). Ograniczenie ro li premiera i parlamentu na rzeczprezydenta wynika z mo ż liwo ś ci odwołania szefa rz ą du przez głow ę pa ń stwa bez konsultacji z Rada Najwy ż sz ą . Prezydent ma tak ż e uprawnienia do tworzenia i likwidacji resortów ministerialnych i centralnych organów władzy wykona wczej (co do 30.09.2010 r. było prerogatyw ą rz ą du) oraz do uchylania rz ą dowych aktów prawnych. Głowa pa ń stwa skorzystała z tego prawa wydaj ą c dekret „O optymalizacji systemu centralnych organ ów władzy wykonawczej” nr 1085/2010 z dnia 9.12.2010 r ., wprowadzaj ą cy reorganizacj ę szeregu dotychczasowych ministerstw, komisji i agen d rz ą dowych, tworz ą cy nowe struktury administracyjne oraz likwiduj ą cy cz ęść urz ę dów; dekret uznany został za pocz ą tek reformy administracyjnej na Ukrainie. 11 marca 2010 r. prem ierem rz ą du Ukrainy został Mykoła Azarow, bliski współpracownik prezydenta W. Janukow ycza. W skład koalicji parlamentarnej „Stabilno ść i reformy” (wspieraj ą cej rz ą d M. Azarowa) wchodz ą frakcje parlamentarne Partii Regionów, Komunistycznej Partii Ukrainy, Bloku Łytw yna, a tak ż e deputowani pozafrakcyjni i pojedynczy przedstawiciele frakcji Bloku Julii Tymoszenko i Naszej Ukrainy Ludowej-Samoobrony. Od 30.09.2010 r. – tj. od momen tu przywrócenia zapisów konstytucji z 1996 roku, w Radzie Najwy ż szej nie ma obowi ą zku tworzenia wi ę kszo ś ciowej koalicji, a deputowani mog ą dowolnie zmienia ć przynale ż no ść frakcyjn ą oraz tworzy ć w toku kadencji nowe frakcje

Przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy Wołodymyr Łytwyn

Prezydent Wiktor Janukowicz

Premier Mykoła Azarow

Rząd Drugi rząd Mykoły Azarowa

WYBORY PARLAMENTARNE na Ukrainie odbyły się 28 października 2012 roku. Ukraińcy wybrali na kolejną 5-letnią kadencję 450 deputowanych Rady Najwyższej w systemie mieszanym. Połowa deputowanych tj. 225 została wyłoniona w okręgu większościowym z list krajowych ugrupowań, które przekroczyły wynoszący 5% próg wyborczy. Druga połowa została wybrana w okręgach jednomandatowych[1]

WYBORY PARLAMENTARNE DO RADY NAJWYŻSZEJ wygrała rządząca krajem Partia Regionów uzyskując 30,0% głosów poparcia oraz 72 mandaty z listy krajowej oraz 114 w okręgach jednomandatowych co dało jej łącznie 186 mandatów. Opozycyjna Koalicja "Batkiwszczyna" z wynikiem 25,54% i łącznie 105 mandatami zjęła drugie miejsce.

Pierwsza tura piątych od uzyskania niepodległości wyborów prezydenckich na Ukrainie odbyła się 17 stycznia 2010. Wyłoniła ona parę kandydatów, którzy ubiegali się o urząd prezydenta w drugiej turze 7 lutego: Wiktora Janukowicza (zwycięzcę wyborów) i Julię Tymoszenko.

Wybory prezydenckie na mocy decyzji Rady Najwyższej Ukrainy miały pierwotnie odbyć się 25 października 2009[1]. Decyzję tę Wiktor Juszczenko zaskarżył do Sądu Konstytucyjnego[2], który uznał ją za niezgodną z ukraińską konstytucją. Ostatecznie parlament wyznaczył datę pierwszej tury głosowania na dzień 17 stycznia 2010[3]. Rada Najwyższa uchwaliła też zmiany w prawie wyborczym, m.in. skracając długość kampanii wyborczej ze 120 do 90 dni[4].

Już przed wyborami wskazywano na możliwe nieprawidłowości przy głosowaniu w domach; na zagrożenie to zwracali uwagę obserwatorzy z ramienia OBWE[5]. Przed głosowaniem doszło incydentów, m.in. z list w siedmiu lokalach wyborczych z niewyjaśnionych przyczyn skreślony został Anatolij Hrycenko[6]. Ostatecznie obserwatorzy OBWE uznali wybory prezydenckie za zgodne ze standardami demokratycznymi i zwrócili uwagę na duży postęp, jaki się w tym zakresie dokonał[7]. Opinię o prawidłowym przebiegu głosowania potwierdzili też przedstawiciele ENEMO i Międzyparlamentarnego Zgromadzenia WNP[7].

Według oficjalnych wyników podanych przez Centralną Komisję Wyborczą po przeliczeniu 100% wszystkich głosów do drugiej tury przeszedł Wiktor Janukowicz z poparciem 35,32% oraz Julia Tymoszenko z wynikiem 25,05%. Frekwencja wyborcza wyniosła 66,76%[11].

Według oficjalnych wyników podanych przez Centralną Komisję Wyborczą po przeliczeniu 100% wszystkich głosów wybory prezydenckie wygrał z poparciem 48,95% Wiktor Janukowicz lider Partii Regionów pokonując swoją rywalkę Julię Tymoszenko liderkę Bloku Julii Tymoszenko na którą oddano 45,47% ważnych głosów. Frekwencja wyborcza wyniosła 69%.

13 lutego 2010 Premier Julia Tymoszenko oświadczyła, że druga tura wyborów prezydenckich na Ukrainie została sfałszowana, a wynik wyborczy zaskarży w sądzie. [14]

17 lutego 2010 Wyższy Sąd Administracyjny Ukrainy przychylając się do wniosku Pani Premier Julii Tymoszenko do czasu zbadania sprawy związanej z ewentualnymi fałszerstwami wyborczymi zawiesił decyzję Centralnej Komisji Wyborczej (CKW) dotyczącą wyników wyborów prezydenckich na Ukrainie oraz ogłoszenia ich zwycięzcą Wiktora Janukowicza. Sąd jednocześnie nie wyraził zgody na wstrzymanie zaplanowanego na 25 lutego zaprzysiężenia nowego prezydenta. [15]

UPRAWNIENIA PREZYDENTA MOŻNA PODZIELIĆ NA KILKA ZASADNICZYCH GRUP:

1) Prezydent Ukrainy jako głowa państwa dysponuje uprawnieniami

-w zakresie sto­sunków międzynarodowych,

-w zakresie spraw związanych z bezpieczeństwem pań­stwa oraz w sprawach obywatelstwa.,

-reprezentację państwa w stosunkach międzynarodowych,

-sprawowanie kie­rownictwa nad polityką zagraniczną państwa,

-zawieranie umów międzynarodo­wych,

-podejmowanie decyzji o uznaniu państw obcych,

2) Rola Prezydenta Ukrainy jako gwaranta suwerenności państwa i integralności terytorialnej Ukrai­ny:

-prezydent stoi na straży niepodległości państwa, prawnej ciągłości państwa i bezpieczeństwa narodowego.

-kieruje sprawami bezpieczeństwa narodowego,

-powołuje na najwyższe stanowiska w Siłach Zbrojnych oraz w innych formacjach wojskowych,

-prezydent składa w Radzie Najwyższej wniosek o ogłaszanie stanu wojny i podejmuje decyzje o użyciu Sił Zbrojnych Ukrainy w razie napaści zbrojnej na kraj,

- podejmuje decyzje o mobilizacji Sił Zbrojnych, wprowadzeniu stanu wojennego albo stanu wyjątkowego,

PREZYDENT UKRAINY

Jest głową pań­stwa i zwierzchnią władzą w państwie oraz najwyższym przedstawicielem reprezentującym Republikę Ukrainy w stosunkach międzynarodowych. Pozycja ustrojowa prezydenta

w stosunkach wewnętrznych wynika z określenia w konsty­tucji jego roli ustrojowej jako gwaranta suwerenności państwa i integracji teryto­rialnej Ukrainy, gwaranta przestrzegania Konstytucji Ukrainy oraz praw, wolności człowieka i obywatela. Prezydent jest zwierzchnikiem i głównodowodzą­cym Sił Zbrojnych Ukrainy oraz przewodniczącym Rady Bezpieczeństwa i Obrony Narodowej Ukrainy.

Prezydenta Ukrainy wybierają na 5 lat obywatele Ukrainy na podstawie po­wszechnego, równego

i bezpośredniego prawa wyborczego, w głosowaniu tajnym. Wybór powszechny Prezydenta Ukrainy jest nieodłączną cechą ustrojo­wą ukraińskiej prezydentury od 1990 roku.

Prezydentem Ukrainy może zostać obywatel Ukrainy, który ukończył 35 lat, posiada czynne prawo wyborcze, zamie­szkuje na Ukrainie przez ostatnie 10 lat przed dniem wyborów i włada językiem państwowym, tj. językiem ukraińskim. Ustawa o wyborach prezydenckich wpro­wadza kolejny warunek, zgodnie z którym kandydat musi uzyskać milion podpisów wyborców popierających jego zgłoszenie do rejestracji w Centralnej Komisji Wy­borczej. Ustawa wymaga też, aby podpisy były udzielone przynajmniej

w 17 z 24 regionów Ukrainy, po nie mniej niż 30 000 podpisów z każdego regionu. Wybory Prezydenta Ukrainy przeprowadza się w ostatnią niedzielę października w piątym roku kadencji, a w razie przedterminowego skrócenia tej kadencji w ciągu 90 dni od dnia wygaśnięcia mandatu. Konstytucja wprowadza ograniczenie długości spra­wowania urzędu Prezydenta Ukrainy, stanowiąc, iż ta sama osoba nie może być prezydentem dłużej niż przez dwie kolejne kadencje. Wybrany w wybo­rach powszechnych prezydent obejmuje urząd nie później niż w ciągu 30 dni po urzędowym ogłoszeniu wyników wyborów,

z chwilą złożenia przysięgi narodowi ukraińskiemu na uroczystym posiedzeniu Rady Najwyższej Ukrainy. Prezydent składa przysięgę na ręce przewodniczącego Sądu Konstytucyjnego Ukrainy. Swoje uprawnienia wykonuje do czasu objęcia urzędu przez nowo wybranego prezydenta, chyba że jego uprawnienia wygasają przedterminowo, może to nastąpić w razie: 1) zrzeczenia się urzędu, 2) śmierci, 3) niezdolnoś­ci do wykonywania uprawnień ze względu na stan zdrowia, 4) złożenia z urzędu w trybie impeachmentu.

Prezydent Ukrainy w czasie sprawowania urzędu korzysta z immunitetu niety­kalności. Za­chowuje on tytuł Prezydenta Ukrainy dożywotnio po zakończeniu sprawowania urzędu, chyba że został złożony

z urzędu w trybie impeachmentu.

Kompetencje: określa zasady polityki wewnętrznej i zagranicznej , zatwierdzanie ogólnopaństwowych programów rozwoju państwa, uchwalanie budżetu państwa i sprawowanie kontroli jego wykonania, pociąganie Prezydenta Ukrainy do odpowiedzialności w trybie specjalnej procedury impeachmentu, sprawowanie kontroli nad działalnością Gabinetu Ministrów Ukrainy.

Funkcje:

a) Ustawodawcza (podstawowa funkcja ustrojowa Rady Najwyższej)

b) Budżetowo-finansowe (kontrola finansów publicznych)

c) Kontrolna (przysługuje Radzie Najwyższej w odniesieniu do działalności Gabinetu Ministrów Ukrainy)

d) Kreacyjna (formułuje skład innych organów państwa np. Banku Narodowego, Krajowej Rady Telewizji

i Radiofonii, Centralnej Komisji Wyborczej, Sądu Konstytucyjnego)

Inicjatywa Ustawodawcza – prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje: Prezydentowi Ukrainy, deputowanym, rządowi oraz Bankowi Narodowemu. Tekst ustawy oraz uchwały o jej wejściu w życie podpisuje Przewodniczący Rady Najwyższej, a następnie przesyła do Prezydenta Ukrainy. Prezydent podpisuje ustawy

w ciągu 15 dni od przedłożenia od podpisu i przekazuje do parlamentu. Prezydent może jednakże kontrolować ustawy uchwalone przez parlament, wykorzystując do tego prawo weta ustawodawczego. Rada Najwyższa może odrzucić weto prezydenta, jeśli zwróconą ustawę – po jej powtórnym rozpatrzeniu – ponownie uchwali większością głosów 2/3 składu konstytucyjnego deputowanych.